Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου*
Επιμέλεια Κειμένων Σοφία Ντρέκου
Περιεχόμενα:
Η µεταβλητότητα του εσωτερικού μας
Ψυχικές μεταπτώσεις
- α) ζήλο για την ευαρέστηση του Θεού
- β) φρόνημα ταπεινό και καρδιά συντετριμμένη,
- γ) παράδοση στο θείο θέλημα.
Οι πνευματικές ηδονές δεν είναι πάντα ωφέλιμες.
Όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος (1815-1894)
Η καρδιά και ο Θεός
Πώς διατηρείται στην καρδιά ο φόβος του Θεού
Η µεταβλητότητα του εσωτερικού μας.
Παραπονιέστε για τη μεταβλητότητα της εσωτερικής σας καταστάσεως -άλλοτε είναι καλή και άλλοτε κακή. Δεν γίνεται αλλιώς. «Έχω δοκιμάσει και δοκιμάζω δυσάρεστες ψυχικές καταστάσεις με διάφορες μορφές». Δεν έχουμε παρά να τις υπομένουμε με ταπείνωση και γενναιοψυχία, χωρίς να χαλαρώνουμε τον πνευματικό μας αγώνα, χωρίς να παραμελούμε την εκπλήρωση των θείων εντολών -αυτό ακριβώς που κάνετε.
Έρχεται μια καλή πνευματική κατάσταση. Φεύγει. Έρχεται μια κακή. Φεύγει κι αυτή. Η εναλλαγή τους είναι συνεχής και αναπότρεπτη. Το μόνο που μπορείτε και πρέπει να κάνετε, είναι να επιθυμείτε και να επιδιώκετε πάντα το καλό. Αν δεν αντιμετωπίζαμε ποτέ καμιά δυσκολία, τότε θα είχαμε πέσει σε πνευματική νάρκη.
Ψυχικές μεταπτώσεις.
Οι ψυχικές μεταπτώσεις συμβαίνουν σε όλους. Δεν έχετε, λοιπόν, παρά να τις υπομένετε ήρεμα, αφήνοντας τον εαυτό σας στα χέρια του Θεού. Μη νοιάζεστε για τίποτ’ άλλο, παρά μόνο για τούτο: Να είστε πάντα μαζί με τον Κύριο. Ό,τι κι αν σας συμβαίνει, σ’ Αυτόν να καταφεύγετε, σ’ Αυτόν ν’ αποκαλύπτετε την ψυχή σας, σ’ Αυτόν ν’ ακουμπάτε τα βάρη σας, σ’ Αυτόν να λέτε τον πόνο σας… Και να προσεύχεστε, παρακαλώντας Τον να σας απαλλάξει από πειρασμούς και θλίψεις, αν είναι θέλημα Του.
Η ψυχική ευφορία και ευδιαθεσία, η αναψυχή και η παρηγοριά δεν είναι πάντα γνωρίσματα καλής πνευματικής καταστάσεως, η οποία έχει τρία άλλα βασικά χαρακτηριστικά:
α) ζήλο για την ευαρέστηση του Θεού,
β) φρόνημα ταπεινό και καρδιά συντετριμμένη,
γ) παράδοση στο θείο θέλημα.
Υπάρχουν αυτά μέσα σας; Αν ναι, είστε σε καλό δρόμο.
Οι πνευματικές παρηγοριές στην κατά Θεόν ζωή.
Λυπηθήκατε, επειδή χάσατε πολύ γρήγορα τήν παρήγορη εκείνη εσωτερική κατάσταση, στην οποία βρισκόσασταν μετά τη θεία Μετάληψη. Αλλά πρέπει να ξέρετε, πως μια πνευματική παρηγοριά, μια «παράκληση», μ’ όποια μορφή κι αν μας επισκέπτεται -ως απέραντη ψυχική ειρήνη, ως απερίγραπτη χαρά, ως ιερός ενθουσιασμός, ως γλυκεία κατάνυξη ή ως οτιδήποτε άλλο-, δεν είναι το κύριο ζητούμενο στην κατά Θεόν ζωή.
Η πρωταρχική επιδίωξη και το βασικό μέλημά μας είναι όχι οι παρηγοριές, αλλά η αποφασιστική και δυναμική διατήρηση του εαυτού μας, εσωτερικά και εξωτερικά, σε κατάσταση καλή, ευάρεστη στον Κύριο. Η όποια παρηγοριά δίνεται από το Θεό σαν «δόλωμα», πρόκληση και προτροπή.
«Να τί θ’ απολαύσεις! Αγωνίσου, λοιπόν!». Επομένως, όταν τη στερούμαστε, δεν πρέπει ν’ απελπιζόμαστε, αλλά με μεγαλύτερο ζήλο, με σταθερότητα και επιμονή ν’ αγωνιζόμαστε «τον καλόν αγώνα της πίστεως» (Α’ Τιμ. 6:12).
Οι πνευματικές ηδονές δεν είναι πάντα ωφέλιμες.
Σας αρέσει να βυθίζεστε μέσα στις πνευματικές ηδονές, να νιώθετε πάντα ικανοποίηση και ευφροσύνη από την προσευχή και την κοινωνία σας με τον Κύριο. Αυτό, όμως, είναι και αδύνατο και ανώφελο.
Αδύνατο, γιατί κάθε μορφή πνευματικής αναψυχής δεν είναι καρπός δίκης μας προσπάθειας, αλλά δώρο του ελέους του Θεού, δώρο που προσφέρεται σ’ οποίον, όποτε και για όσο Εκείνος θέλει. Αδύνατο είναι, επίσης, γιατί, όσο ζουν και ενεργούν μέσα μας τα πάθη, καμιά πνευματική ηδονή δεν μπορεί να παραμείνει σταθερή στην ψυχή.
Άλλωστε, η άκαιρη και άλογη επιδίωξη τέτοιων ηδονών είναι, όπως είπα, και ανώφελη, γιατί οδηγεί σε ψυχική παραλυσία και μαλθακότητα. Εμείς οφείλουμε μόνο ν’ αγωνιζόμαστε με τρόπο ευάρεστο στον Κύριο, με ζήλο και ανδρεία, με νήψη και αυτοέλεγχο, με ταπείνωση και συντριβή.
Για το Θεό πρέπει να κυριαρχούν στη καρδιά μας δύο αισθήματα: αγάπη και φόβος… Οι άγγελοι στέκονται μπροστά Του με φόβο και τρόμο… Ζήστε, επαναλαμβάνω, με νήψη, με πνευματική επαγρύπνηση, με φρόνημα ταπεινό.
Από το βιβλίο «Ο δρόμος της ζωής» του Αγίου Θεοφάνους του Εγκλείστου,
εκδ. Ι. Μ. Παρακλήτου, ηλ. πηγή: www.sophia-ntrekou.gr / αέναη επΑνάσταση
*Όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος (1815-1894) εορτάζει στις 6 Ιανουαρίου. Γεννήθηκε στο Τσερνάβσκ, κοντά στο Ορλώφ, στην κεντρική ρωσική επαρχία του Βιάτκα. Αποσύρθηκε σε ένα απομακρυσμένο μοναστήρι κρυμμένο στα πυκνά δάση του Βίσεν. Παραμείνει έγκλειστος μέχρι και τον θάνατό του, εικοσιοκτώ χρόνια αργότερα. Τα Λείψανα του Αγίου βρίσκονται στη Μονή Βισένσκυ, Ριαζάν Ρωσίας. (Βλ. παρακάτω Βιογραφία)
Ο Θεός βρίσκεται παντού. Και σαν βρει καρδιά που δεν Του εναντιώνεται, καρδιά ταπεινή, μπαίνει μέσα της και τη γεμίζει χαρά. Τόση είναι η χαρά της καρδιάς που έχει μέσα της το Θεό, ώστε κολλάει πάνω Του και δεν θέλει ποτέ να Τον αποχωριστεί. Σε καρδιά φουσκωμένη από εγωισμό δεν πλησιάζει ο Κύριος. Κι έτσι αυτή καταθλίβεται, μαραζώνει και σιγολιώνει, βυθισμένη στην άγνοια, τη λύπη και το σκοτάδι. Όσο αμαρτωλοί κι αν είμαστε, μόλις στραφούμε με μετάνοια και πόθο προς τον Κύριο, η θύρα της καρδιάς μας ανοίγει σ’ Εκείνον.
Η εσωτερική ακαθαρσία ξεχύνεται έξω, για να παραχωρήσει τη θέση της στην καθαρότητα, την αρετή, τον ίδιο το Σωτήρα, τον μεγάλο Επισκέπτη της ψυχής, τον κομιστή της χαράς, του φωτός, του ελέους. Θείο δώρο είναι αυτή η ευλογημένη κατάσταση, όχι δικό μας κατόρθωμα. Και αφού είναι δώρο, πρέπει να ευχαριστούμε το δωρητή με ταπείνωση. Ταπείνωση! Η βάση κάθε αρετής και η προϋπόθεση της πνευματικής καρποφορίας! Έχετε ταπείνωση; Έχετε το Θεό. Τα έχετε όλα! Δεν έχετε ταπείνωση; Τα χάνετε όλα! Να συντηρείτε, λοιπόν, στην καρδιά σας το αίσθημα της ταπεινοφροσύνη ς. Η φυσική και ομαλή σχέση μας με το Θεό προϋποθέτει καρδιά έμπονη, συντετριμμένη και ολοκληρωτικά αφοσιωμένη σ’ Αυτόν, καρδιά που μυστικά αναφωνεί κάθε στιγμή: “Κύριε, εσύ τα γνωρίζεις όλα· σώσε με!”.
Αν παραδοθούμε στα χέρια Του, η σοφή και άγια βουλή Του θα κάνει μ’ εμάς και σ’ εμάς ό,τι είναι πρόσφορο για τη σωτηρία μας… Το έργο της αδιάλειπτης προσευχής δεν είναι μόνο για τους ησυχαστές, αλλά για όλους τους χριστιανούς, στους οποίους ο Κύριος, μέσω του αγίου αποστόλου, παραγγέλλει: «Αδιαλείπτως προσεύχεσθε». Υπάρχουν διάφορες βαθμίδες προσευχής μέχρι την αδιάλειπτη. Όλες είναι έργο του Θεού, που παρακολουθεί τις καρδιές των ανθρώπων εξίσου, ανεξάρτητα από την ιδιότητα τους ως μοναχών ή κοσμικών. Και όταν μια καρδιά, όποια κι αν είναι, στρέφεται σ’ Αυτόν, την πλησιάζει με αγάπη και ενώνεται μαζί της.
Πώς διατηρείται στην καρδιά ο φόβος του Θεού
Ο φόβος του Θεού είναι γέννημα της πίστεως και προϋπόθεση της πνευματικής προκοπής. Όταν εγκατασταθεί στην καρδιά, σαν τον καλό νοικοκύρη τα ταχτοποιεί όλα. Έχουμε φόβο Θεού; Αν ναι, ας ευχαριστήσουμε τον Κύριο, που μας τον έδωσε, και ας τον φυλάξουμε σαν πολύτιμο θησαυρό. Αν, όμως, δεν τον έχουμε, ας κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τον αποκτήσουμε, γνωρίζοντας ότι για την έλλειψή του ευθύνονται η απροσεξία και η αμέλειά μας. Από το φόβο του Θεού γεννιέται η μετάνοια, η συντριβή, το πένθος για τις αμαρτίες. Μακάρι το αίσθημα αυτό, ο πρόδρομος της σωτηρίας, να μην απομακρύνεται ποτέ από την καρδιά! Για να διατηρηθεί μέσα μας ο φόβος του Θεού, πρέπει να κρατάμε αδιάλειπτη τη μνήμη του θανάτου και της Κρίσεως, ενωμένη με τη συναίσθηση της παρουσίας του Κυρίου: Ο Θεός είναι πάντα κοντά μας και μέσα μας, βλέποντας, ακούοντας και γνωρίζοντας τα πάντα, ακόμα και τους πιο κρυφούς λογισμούς μας.
Όταν αυτή η τριάδα -φόβος Θεού, μνήμη θανάτου, συναίσθηση θείας παρουσίας- εγκατασταθεί μέσα μας, τότε η προσευχή ξεχύνεται από την καρδιά αυθόρμητα· τότε η ελπίδα της σωτηρίας γίνεται στερεή. Το φόβο του Θεού τίποτα δεν τον διατηρεί τόσο, όσο η μνήμη της φοβερής Κρίσεως. Η μνήμη, όμως, αυτή δεν πρέπει να μας δημιουργεί αθυμία, αλλά να μας εμπνέει αγωνιστικότητα και μετάνοια.
Ας προσπαθούμε να μένουμε αμόλυντοι από το ρύπο της αμαρτίας. Κι αν κάποτε-κάποτε αμαρτάνουμε, ας καθαριζόμαστε με την Εξομολόγηση. Έτσι, ελπίζοντας πάντα στο έλεος του Θεού, δεν θα λιποψυχούμε. Ο Κριτής μας, άλλωστε, είναι σπλαχνικός και φιλάνθρωπος. Δεν ψάχνει να βρει κάτι για να μας καταδικάσει. Απεναντίας, ψάχνει κάτι, το παραμικρό, για να μας δικαιώσει. Θεός και συνείδηση.
Αν εγκάρδια αποφασίσετε να υπακούετε πάντοτε στον Κύριο και μ’ ολόκληρη την πολιτεία σας να ευαρεστείτε Εκείνον μόνο, κι αν ύστερα, σε κάθε αδιέξοδο και κάθε ανάγκη σας, στρέφεστε με πίστη και αφοσίωση πάλι σ’ Εκείνον μόνο, τότε να είστε βέβαιος ότι όλα στη ζωή σας, τόσο την πνευματική όσο και την εγκόσμια, θα εξελίσσονται με επιτυχία. Είναι μεγάλο πράγμα να συνειδητοποιήσει κανείς ότι χωρίς το Θεό τίποτα δεν μπορεί να κάνει και, αφού το συνειδητοποιήσει, να καταφεύγει με εμπιστοσύνη στη βοήθειά Του.
Εκείνον μόνο, κι αν ύστερα, σε κάθε αδιέξοδο και κάθε ανάγκη σας, στρέφεστε με πίστη και αφοσίωση πάλι σ’ Εκείνον μόνο, τότε να είστε βέβαιος ότι όλα στη ζωή σας, τόσο την πνευματική όσο και την εγκόσμια, θα εξελίσσονται με επιτυχία. Είναι μεγάλο πράγμα να συνειδητοποιήσει κανείς ότι χωρίς το Θεό τίποτα δεν μπορεί να κάνει και, αφού το συνειδητοποιήσει, να καταφεύγει με εμπιστοσύνη στη βοήθειά Του.
γ) παράδοση στο θείο θέλημα.
Υπάρχουν αυτά μέσα σας; Αν ναι, είστε σε καλό δρόμο.
Οι πνευματικές παρηγοριές στην κατά Θεόν ζωή.
Λυπηθήκατε, επειδή χάσατε πολύ γρήγορα τήν παρήγορη εκείνη εσωτερική κατάσταση, στην οποία βρισκόσασταν μετά τη θεία Μετάληψη. Αλλά πρέπει να ξέρετε, πως μια πνευματική παρηγοριά, μια «παράκληση», μ’ όποια μορφή κι αν μας επισκέπτεται -ως απέραντη ψυχική ειρήνη, ως απερίγραπτη χαρά, ως ιερός ενθουσιασμός, ως γλυκεία κατάνυξη ή ως οτιδήποτε άλλο-, δεν είναι το κύριο ζητούμενο στην κατά Θεόν ζωή.
Η πρωταρχική επιδίωξη και το βασικό μέλημά μας είναι όχι οι παρηγοριές, αλλά η αποφασιστική και δυναμική διατήρηση του εαυτού μας, εσωτερικά και εξωτερικά, σε κατάσταση καλή, ευάρεστη στον Κύριο. Η όποια παρηγοριά δίνεται από το Θεό σαν «δόλωμα», πρόκληση και προτροπή.
«Να τί θ’ απολαύσεις! Αγωνίσου, λοιπόν!». Επομένως, όταν τη στερούμαστε, δεν πρέπει ν’ απελπιζόμαστε, αλλά με μεγαλύτερο ζήλο, με σταθερότητα και επιμονή ν’ αγωνιζόμαστε «τον καλόν αγώνα της πίστεως» (Α’ Τιμ. 6:12).
Οι πνευματικές ηδονές δεν είναι πάντα ωφέλιμες.
Σας αρέσει να βυθίζεστε μέσα στις πνευματικές ηδονές, να νιώθετε πάντα ικανοποίηση και ευφροσύνη από την προσευχή και την κοινωνία σας με τον Κύριο. Αυτό, όμως, είναι και αδύνατο και ανώφελο.
Αδύνατο, γιατί κάθε μορφή πνευματικής αναψυχής δεν είναι καρπός δίκης μας προσπάθειας, αλλά δώρο του ελέους του Θεού, δώρο που προσφέρεται σ’ οποίον, όποτε και για όσο Εκείνος θέλει. Αδύνατο είναι, επίσης, γιατί, όσο ζουν και ενεργούν μέσα μας τα πάθη, καμιά πνευματική ηδονή δεν μπορεί να παραμείνει σταθερή στην ψυχή.
Άλλωστε, η άκαιρη και άλογη επιδίωξη τέτοιων ηδονών είναι, όπως είπα, και ανώφελη, γιατί οδηγεί σε ψυχική παραλυσία και μαλθακότητα. Εμείς οφείλουμε μόνο ν’ αγωνιζόμαστε με τρόπο ευάρεστο στον Κύριο, με ζήλο και ανδρεία, με νήψη και αυτοέλεγχο, με ταπείνωση και συντριβή.
Για το Θεό πρέπει να κυριαρχούν στη καρδιά μας δύο αισθήματα: αγάπη και φόβος… Οι άγγελοι στέκονται μπροστά Του με φόβο και τρόμο… Ζήστε, επαναλαμβάνω, με νήψη, με πνευματική επαγρύπνηση, με φρόνημα ταπεινό.
Από το βιβλίο «Ο δρόμος της ζωής» του Αγίου Θεοφάνους του Εγκλείστου,
εκδ. Ι. Μ. Παρακλήτου, ηλ. πηγή: www.sophia-ntrekou.gr / αέναη επΑνάσταση
*Όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος (1815-1894) εορτάζει στις 6 Ιανουαρίου. Γεννήθηκε στο Τσερνάβσκ, κοντά στο Ορλώφ, στην κεντρική ρωσική επαρχία του Βιάτκα. Αποσύρθηκε σε ένα απομακρυσμένο μοναστήρι κρυμμένο στα πυκνά δάση του Βίσεν. Παραμείνει έγκλειστος μέχρι και τον θάνατό του, εικοσιοκτώ χρόνια αργότερα. Τα Λείψανα του Αγίου βρίσκονται στη Μονή Βισένσκυ, Ριαζάν Ρωσίας. (Βλ. παρακάτω Βιογραφία)
Η καρδιά και ο Θεός
Αγίου Θεοφάνους του Εγκλείστου
Ο Θεός βρίσκεται παντού. Και σαν βρει καρδιά που δεν Του εναντιώνεται, καρδιά ταπεινή, μπαίνει μέσα της και τη γεμίζει χαρά. Τόση είναι η χαρά της καρδιάς που έχει μέσα της το Θεό, ώστε κολλάει πάνω Του και δεν θέλει ποτέ να Τον αποχωριστεί. Σε καρδιά φουσκωμένη από εγωισμό δεν πλησιάζει ο Κύριος. Κι έτσι αυτή καταθλίβεται, μαραζώνει και σιγολιώνει, βυθισμένη στην άγνοια, τη λύπη και το σκοτάδι. Όσο αμαρτωλοί κι αν είμαστε, μόλις στραφούμε με μετάνοια και πόθο προς τον Κύριο, η θύρα της καρδιάς μας ανοίγει σ’ Εκείνον.
Η εσωτερική ακαθαρσία ξεχύνεται έξω, για να παραχωρήσει τη θέση της στην καθαρότητα, την αρετή, τον ίδιο το Σωτήρα, τον μεγάλο Επισκέπτη της ψυχής, τον κομιστή της χαράς, του φωτός, του ελέους. Θείο δώρο είναι αυτή η ευλογημένη κατάσταση, όχι δικό μας κατόρθωμα. Και αφού είναι δώρο, πρέπει να ευχαριστούμε το δωρητή με ταπείνωση. Ταπείνωση! Η βάση κάθε αρετής και η προϋπόθεση της πνευματικής καρποφορίας! Έχετε ταπείνωση; Έχετε το Θεό. Τα έχετε όλα! Δεν έχετε ταπείνωση; Τα χάνετε όλα! Να συντηρείτε, λοιπόν, στην καρδιά σας το αίσθημα της ταπεινοφροσύνη ς. Η φυσική και ομαλή σχέση μας με το Θεό προϋποθέτει καρδιά έμπονη, συντετριμμένη και ολοκληρωτικά αφοσιωμένη σ’ Αυτόν, καρδιά που μυστικά αναφωνεί κάθε στιγμή: “Κύριε, εσύ τα γνωρίζεις όλα· σώσε με!”.
Αν παραδοθούμε στα χέρια Του, η σοφή και άγια βουλή Του θα κάνει μ’ εμάς και σ’ εμάς ό,τι είναι πρόσφορο για τη σωτηρία μας… Το έργο της αδιάλειπτης προσευχής δεν είναι μόνο για τους ησυχαστές, αλλά για όλους τους χριστιανούς, στους οποίους ο Κύριος, μέσω του αγίου αποστόλου, παραγγέλλει: «Αδιαλείπτως προσεύχεσθε». Υπάρχουν διάφορες βαθμίδες προσευχής μέχρι την αδιάλειπτη. Όλες είναι έργο του Θεού, που παρακολουθεί τις καρδιές των ανθρώπων εξίσου, ανεξάρτητα από την ιδιότητα τους ως μοναχών ή κοσμικών. Και όταν μια καρδιά, όποια κι αν είναι, στρέφεται σ’ Αυτόν, την πλησιάζει με αγάπη και ενώνεται μαζί της.
Πώς διατηρείται στην καρδιά ο φόβος του Θεού
Ο φόβος του Θεού είναι γέννημα της πίστεως και προϋπόθεση της πνευματικής προκοπής. Όταν εγκατασταθεί στην καρδιά, σαν τον καλό νοικοκύρη τα ταχτοποιεί όλα. Έχουμε φόβο Θεού; Αν ναι, ας ευχαριστήσουμε τον Κύριο, που μας τον έδωσε, και ας τον φυλάξουμε σαν πολύτιμο θησαυρό. Αν, όμως, δεν τον έχουμε, ας κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τον αποκτήσουμε, γνωρίζοντας ότι για την έλλειψή του ευθύνονται η απροσεξία και η αμέλειά μας. Από το φόβο του Θεού γεννιέται η μετάνοια, η συντριβή, το πένθος για τις αμαρτίες. Μακάρι το αίσθημα αυτό, ο πρόδρομος της σωτηρίας, να μην απομακρύνεται ποτέ από την καρδιά! Για να διατηρηθεί μέσα μας ο φόβος του Θεού, πρέπει να κρατάμε αδιάλειπτη τη μνήμη του θανάτου και της Κρίσεως, ενωμένη με τη συναίσθηση της παρουσίας του Κυρίου: Ο Θεός είναι πάντα κοντά μας και μέσα μας, βλέποντας, ακούοντας και γνωρίζοντας τα πάντα, ακόμα και τους πιο κρυφούς λογισμούς μας.
Όταν αυτή η τριάδα -φόβος Θεού, μνήμη θανάτου, συναίσθηση θείας παρουσίας- εγκατασταθεί μέσα μας, τότε η προσευχή ξεχύνεται από την καρδιά αυθόρμητα· τότε η ελπίδα της σωτηρίας γίνεται στερεή. Το φόβο του Θεού τίποτα δεν τον διατηρεί τόσο, όσο η μνήμη της φοβερής Κρίσεως. Η μνήμη, όμως, αυτή δεν πρέπει να μας δημιουργεί αθυμία, αλλά να μας εμπνέει αγωνιστικότητα και μετάνοια.
Ας προσπαθούμε να μένουμε αμόλυντοι από το ρύπο της αμαρτίας. Κι αν κάποτε-κάποτε αμαρτάνουμε, ας καθαριζόμαστε με την Εξομολόγηση. Έτσι, ελπίζοντας πάντα στο έλεος του Θεού, δεν θα λιποψυχούμε. Ο Κριτής μας, άλλωστε, είναι σπλαχνικός και φιλάνθρωπος. Δεν ψάχνει να βρει κάτι για να μας καταδικάσει. Απεναντίας, ψάχνει κάτι, το παραμικρό, για να μας δικαιώσει. Θεός και συνείδηση.
Αν εγκάρδια αποφασίσετε να υπακούετε πάντοτε στον Κύριο και μ’ ολόκληρη την πολιτεία σας να ευαρεστείτε Εκείνον μόνο, κι αν ύστερα, σε κάθε αδιέξοδο και κάθε ανάγκη σας, στρέφεστε με πίστη και αφοσίωση πάλι σ’ Εκείνον μόνο, τότε να είστε βέβαιος ότι όλα στη ζωή σας, τόσο την πνευματική όσο και την εγκόσμια, θα εξελίσσονται με επιτυχία. Είναι μεγάλο πράγμα να συνειδητοποιήσει κανείς ότι χωρίς το Θεό τίποτα δεν μπορεί να κάνει και, αφού το συνειδητοποιήσει, να καταφεύγει με εμπιστοσύνη στη βοήθειά Του.
Εκείνον μόνο, κι αν ύστερα, σε κάθε αδιέξοδο και κάθε ανάγκη σας, στρέφεστε με πίστη και αφοσίωση πάλι σ’ Εκείνον μόνο, τότε να είστε βέβαιος ότι όλα στη ζωή σας, τόσο την πνευματική όσο και την εγκόσμια, θα εξελίσσονται με επιτυχία. Είναι μεγάλο πράγμα να συνειδητοποιήσει κανείς ότι χωρίς το Θεό τίποτα δεν μπορεί να κάνει και, αφού το συνειδητοποιήσει, να καταφεύγει με εμπιστοσύνη στη βοήθειά Του.
Η συνείδηση πρέπει να κατευθύνει σωστά τη ψυχή και να την πληροφορεί αλάθητα για το αγαθό σε κάθε περίσταση. Αυτό, όμως, δεν μπορεί να το κάνει, αν δεν είναι καθαρή και φωτισμένη. Ας την καθαρίσουμε, λοιπόν, με την άσκηση και την τήρηση των εντολών του Κυρίου, που απαλλάσσουν την καρδιά από τα πάθη, και ας τη φωτίσουμε με το θείο φως, μελετώντας το Ευαγγέλιο. Από κει θα αντλήσουμε τους σοφούς κανόνες, με τους οποίους θα χειραγωγήσουμε τη συνείδησή μας στο άγιο θέλημα του Θεού.
Βιβλιογραφία: Αγ. Θεοφάνους του Εγκλείστου, «Ο δρόμος της ζωής» -επιλογές-, Ι. Μ. Παρακλήτου. www.diakonima.gr. Επιλογές κειμένων: www.sophia-ntrekou.gr.
Ο Όσιος Θεοφάνης (6 Ιανουαρίου)
Βιογραφία
Ο Όσιος Θεοφάνης γεννήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 1815 μ.Χ. στο χωριό Τσερνάφσκα της επαρχίας Ορλώφ της Ρωσίας. Το κατά κόσμον όνομά του ήταν Γεώργιος Γκοβόρωφ. Ο πατέρας του ήταν ιερέας. Από μικρός δέχθηκε την ευεργετική επίδραση, που εξασκεί στην ψυχή το εκκλησιαστικό περιβάλλον, με τις εικόνες, τις ψαλμωδίες, τις ακολουθίες, τις τελετές. Ο ίδιος έγραφε ότι το περιβάλλον αυτό αποτελεί ισχυρότατο παράγοντα για τη σωστή αγωγή της παιδικής ψυχής. Φοίτησε στο εκκλησιαστικό σεμινάριο του Ορλώφ και στη συνέχεια σπούδασε στη θεολογική ακαδημία του Κιέβου. Αυτό όμως που χαράχθηκε περισσότερο στην ψυχή του ήταν οι προσκυνηματικές επισκέψεις στη Λαύρα των Σπηλαίων του Κιέβου.
Το έτος 1841 μ.Χ. κείρεται μοναχός και λαμβάνει το όνομα Θεοφάνης. Λίγο αργότερα χειροτονείται Διάκονος και Πρεσβύτερος και διορίζεται καθηγητής στη εκκλησιαστική σχολή του Κιέβου και του Νόβγκοροντ, για να γίνει κοσμήτορας της θεολογικής ακαδημίας της Αγίας Πετρουπόλεως. Η βάση της Χριστιανικής διδασκαλίας για τον ιερομόναχο Θεοφάνη ήταν η αγάπη και τα μέσα, η Εκκλησία και τα Μυστήρια. Ο Άγιος Θεοφάνης ήταν ένας μεγάλος δάσκαλος και εγνώριζε τον τρόπο να αγαπάται από τους μαθητές. Εξάλλου αισθανόταν βαθιά την ωραιότητα και τη σημασία της αποστολής του. Έλεγε πάντοτε: «Από όλα τα άγια έργα, το πιο άγιο είναι η αγωγή».
Ο πόθος του για ολοκληρωτική αφιέρωση στο Θεό τον οδηγεί στους Αγίους Τόπους. Συγχρόνως επισκέπτεται πολλά μοναστήρια και σκήτες της Παλαιστίνης, ενώ έμεινε αρκετό καιρό στη Λαύρα του Αγίου Σάββα, όπου εκείνη την εποχή ζούσε ο Άγιος Ερημίτης Ιωσήφ. Η παραμονή του εκεί του έδωσε την ευλογημένη ευκαιρία να γνωρίσει καλά την διδασκαλία και την παράδοση των Ανατολικών Πατέρων και του Ανατολικού Ορθόδοξου Μοναχισμού. Στη συνέχεια επιστρέφει στη Ρωσία, αλλά γρήγορα έρχεται και πάλι στην Ανατολή, στην Κωνσταντινούπολη, ως ιερεύς της Ρωσικής Πρεσβείας.
Το 1857 μ.Χ. διορίζεται εκ νέου καθηγητής και κοσμήτορας της θεολογικής ακαδημίας. Παραιτείται όμως και περιορίζεται στη θέση του επιθεωρητού των θρησκευτικών σχολείων της Αγίας Πετρουπόλεως.
Όμως η Εκκλησία τον εξέλεξε Επίσκοπο της επαρχίας Ταμπώφ και αργότερα της επαρχίας Βλαντιμίρ. Για το έργο του, γράφει ένας βιογράφος του: «Ο Επίσκοπος Θεοφάνης υπήρξε ένας αληθινός ποιμένας, στο μέσον ενός λαού ειδωλολατρικού, που δεν γνώριζε καλά - καλά τον Θεό. Όντας ο ίδιος υπόδειγμα για τους κληρικούς του, αφιερώθηκε με όλη του την ψυχή στην αποστολή του και ιδιαίτερα στο κήρυγμα. Ζώντας πολύ απλά, απασχολείτο εναλλακτικά με την μελέτη και την προσευχή. Στη ζωή του ως Επίσκοπος φρόντιζε να κάνει πιο στενές και πιο εγκάρδιες τις σχέσεις του με τους πιστούς. Ήθελε να μην υπάρχει κάτι που να εμποδίζει τον λαό να έρχεται κοντά του. Του άρεσε να βρίσκεται ανάμεσα στους πιστούς, που τους αγαπούσε με μια ολοκληρωτική και πατρική αφοσίωση».
Το 1861, ως Επίσκοπος, ο Άγιος Θεοφάνης, λαμβάνει ενεργό μέρος στην τελετή ανακομιδής των ιερών λειψάνων του Αγίου Τύχωνος του Ζαντόσκ (1724 - 1783 μ.Χ.) και στη συνέχεια στην ανακήρυξή του ως Αγίου.
Το 1866 μ.Χ. παραιτείται από τη θέση του Επισκόπου, αφήνει την επαρχία του και κλείνεται για είκοσι οκτώ ολόκληρα χρόνια σε ένα πτωχό κελί στην έρημο του Βισένσκ και ζει την ζωή του εγκλείστου. Αποκόπηκε από τον κόσμο με πλήρη αφοσίωση στον Θεό και τη θεωρία του Προσώπου Αυτού. Προσευχόταν όλη μέρα χωρίς διακοπή. Το φαγητό του ήταν πολύ απλό. Και όταν ήθελε να ξεκουραστεί, πάλι εργαζόταν χειρονακτικά. Πολύ χρόνο της έγκλειστης ζωής του ο Όσιος τον αφιέρωσε στην αλληλογραφία. Έτσι στο διάστημα των είκοσι οκτώ ετών του εγκλεισμού του έγραψε χιλιάδες επιστολές, οι οποίες αποτελούν ένα ανεκτίμητο πνευματικό θησαυρό ορθοδόξου πίστεως και θεογνωσίας.
Εκτός από την προσευχή ο Άγιος Θεοφάνης, δίδει πολύ σημασία στη Μυστηριακή ζωή. Η Εξομολόγηση και η Θεία Μετάληψη, είναι για τον Άγιο Θεοφάνη τα δύο βασικά μέσα για την επιτυχία της τελειότητας. Για την μετάνοια γράφει, ότι είναι αστείρευτη πηγή της αληθινής χριστιανικής ζωής.
Ο Άγιος Θεοφάνης κοιμήθηκε, οσίως, με ειρήνη, στις 6 Ιανουαρίου του 1894 μ.Χ., σε ηλικία 79 ετών.
Από τις Εκδόσεις Αποστολική Διακονία » www.sophia-ntrekou.gr.
Περισσότερα Θέματα: Θεοφάνης ο Έγκλειστος, Ψυχοθεραπευτικά,
Θεολογία, Επιστήμη, Λογοτεχνία 9 Ιουλίου 2015
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου