Τι είναι οι Πατέρες της Εκκλησίας. Πατέρες
και πατερικότητα της χριστιανικής θεολογίας
σε επιμέλεια Σοφίας Ντρέκου
Η Μελέτη μεταφράστηκε και στα Αγγλικά
The study in English [Translation by A.N.]
What do we mean by «Fathers of the Church»?
Prepared by: Theodore Riginiotes, educator
Diligence by Sophia Drekou
Σ' αυτό το άρθρο θα δούμε αγαπητοί αναγνώστες,
ποιοι είναι οι Πατέρες, οι Μητέρες και οι Διδάσκαλοι
της Εκκλησίας και σε ποιες κατηγορίες τους χωρίζουμε.
Οι φωτοβόλοι αστέρες οι προστάτες οι καθοδηγητές
οι αταλάντευτοι υποστηρικτές της ορθότητας
της εμβάνθυνσης στα άδυτα της πίστης μας
οι μυστηριακοί ενδυναμωτές της φωτοβόλου δράσης
της σύνδεσης με το Ιησού Χριστό...οι ΠΑΤΕΡΕΣ
Οι φωτοβόλοι αστέρες οι προστάτες οι καθοδηγητές
οι αταλάντευτοι υποστηρικτές της ορθότητας
της εμβάνθυνσης στα άδυτα της πίστης μας
οι μυστηριακοί ενδυναμωτές της φωτοβόλου δράσης
της σύνδεσης με το Ιησού Χριστό...οι ΠΑΤΕΡΕΣ
Περιεχόμενα
1. Τι είναι οι Πατέρες της Εκκλησίας.
3. Οι Πατέρες είναι αλάθητοι;
4. Μερικοί Πατέρες
5. Ιδιαίτερες ομάδες Πατέρων
6. Μητέρες της Εκκλησίας
7. Σημειώσεις
8. The study in English
1. Τι είναι οι Πατέρες της Εκκλησίας.
Κατά το δυτικό σχολαστικισμό, δηλαδή τη φιλοσοφική θεολογία που αναπτύχθηκε στη δυτική Ευρώπη μετά το Σχίσμα του 1054 και έφτασε στην ακμή της κατά το μεσαίωνα, η πατερική εποχή σταματά στον 6ο αιώνα μ.Χ. για τη δυτική Εκκλησία (τελευταίος δυτικός Πατέρας ο άγιος Ισίδωρος Σεβίλλης) και στον 8ο αιώνα για την ανατολική (τελευταίος ανατολικός Πατέρας ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός).
Η νεώτερη ιστορική και φιλολογική έρευνα, που αναπτύχθηκε στη δύση και υιοθέτησε τα κριτήρια του σχολαστικισμού, υιοθέτησε και αυτή την ιδέα και διαχωρίζει την «πατερική γραμματεία» (τα έργα των Πατέρων μέχρι τον 8ο αιώνα) από τη «βυζαντινή γραμματεία», δηλαδή τα έργα των Βυζαντινών συγγραφέων μετά τον 8ο αιώνα.
- Ποιους ονομάζουμε Πατέρες και Διδασκάλους της Εκκλησίας;
3. Οι Πατέρες είναι αλάθητοι;
4. Μερικοί Πατέρες
5. Ιδιαίτερες ομάδες Πατέρων
6. Μητέρες της Εκκλησίας
7. Σημειώσεις
8. The study in English
1. Τι είναι οι Πατέρες της Εκκλησίας.
- Ποιους ονομάζουμε Πατέρες και Διδασκάλους της Εκκλησίας;
Κατά το δυτικό σχολαστικισμό, δηλαδή τη φιλοσοφική θεολογία που αναπτύχθηκε στη δυτική Ευρώπη μετά το Σχίσμα του 1054 και έφτασε στην ακμή της κατά το μεσαίωνα, η πατερική εποχή σταματά στον 6ο αιώνα μ.Χ. για τη δυτική Εκκλησία (τελευταίος δυτικός Πατέρας ο άγιος Ισίδωρος Σεβίλλης) και στον 8ο αιώνα για την ανατολική (τελευταίος ανατολικός Πατέρας ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός).
Η νεώτερη ιστορική και φιλολογική έρευνα, που αναπτύχθηκε στη δύση και υιοθέτησε τα κριτήρια του σχολαστικισμού, υιοθέτησε και αυτή την ιδέα και διαχωρίζει την «πατερική γραμματεία» (τα έργα των Πατέρων μέχρι τον 8ο αιώνα) από τη «βυζαντινή γραμματεία», δηλαδή τα έργα των Βυζαντινών συγγραφέων μετά τον 8ο αιώνα.
- Η Ορθόδοξη Εκκλησία όμως θεωρεί ότι η θεολογία της είναι πάντα πατερική και μόνο στο βαθμό που συνεχίζει να είναι πατερική μπορεί να είναι επίσης έγκυρη και αληθής.
- Η εμμονή της Εκκλησίας στην πατερικότητα της θεολογίας της οφείλεται στο ότι θεωρεί τους Πατέρες αγίους, δηλαδή ανθρώπους με αυθεντική, χριστιανικώς εννοούμενη, σχέση με την άκτιστη (θεϊκή) πραγματικότητα, και ως εκ τούτου αξιόπιστους εκφραστές της δογματικής διδασκαλίας της, στην εγκυρότητα της οποίας υπεισέρχεται και ο παράγοντας της «θεοπνευστίας».
Για την Εκκλησία, βέβαια, η διαφορά αυτή έγκειται όχι στην επίκληση «αγιοπνευματικού φωτισμού», δηλαδή «θρησκευτικής αυθεντίας», αλλά στην πραγματική ύπαρξη του υπερβατικού αυτού στοιχείου, αλλιώς (αν έχουμε και στις δυο περιπτώσεις οντολογικά και σωτηριολογικά συστήματα κατασκευασμένα με ανθρώπινες διανοητικές διεργασίες, που απλώς επικαλούνται, για λόγους κύρους, κάποια επαφή με το θεϊκό Επέκεινα) αντικειμενική διαφορά μεταξύ θεολογίας και φιλοσοφίας ουσιαστικά δεν υπάρχει[3].
- 2. Πατέρες και φιλοσοφία
Δυστυχώς η επιστήμη της ιστορίας της φιλοσοφίας αγνοεί τη συμβολή τους, αν και σήμερα, μετά τις προσπάθειες Ελλήνων ερευνητών (όπως ο Κ. Δ. Γεωργούλης, ο Βασίλειος Τατάκης, ο επίσκοπος Περγάμου π. Ιωάννης Ζηζιούλας, ο Χρήστος Γιανναράς, ο π. Νικόλαος Λουδοβίκος κ.ά.), η συμβολή τους αρχίζει να βγαίνει στο φως.
«Ένας ορθόδοξος νους στέκεται στο σημείο όπου συναντιούνται όλοι οι δρόμοι. Κοιτά προσεκτικά κάθε δρόμο και, από τη μοναδική του πλεονεκτική θέση, παρατηρεί τις συνθήκες, τους κινδύνους, τις χρήσεις και τον τελικό προορισμό κάθε δρόμου. Εξετάζει κάθε δρόμο από την πατερική σκοπιά, καθώς οι προσωπικές του πεποιθήσεις έρχονται σε πραγματική, όχι υποθετική, επαφή με την περιβάλλουσα κουλτούρα» (Ιβάν Κιρεγιέφσκι, ορθόδοξος Ρώσος συγγραφέας, παράθεμα από το βιβλίο «Η ορθοδοξία και η θρησκεία του μέλλοντος» του π. Σεραφείμ Ρόουζ).
Οι Πατέρες της αρχαίας Εκκλησίας έχουν στο οπλοστάσιό τους ολόκληρη την ελληνική φιλοσοφία, άλλωστε είναι οι ίδιοι και φιλόσοφοι. Μόνο που εκείνοι δεν ενδιαφέρεται να «ερμηνεύσουν τον κόσμο» ή να περιγράψουν τους φυσικούς νόμους και τη λειτουργία τους –φευ για τη σύγχρονη υλιστική μας επιστήμη– αλλά για τη θέωση, που τη θεωρούν απαραίτητη προϋπόθεση για την πλήρη γνώση του κόσμου, δηλαδή σχέση με τον κόσμο. (Φυσικά αυτό για τη σύγχρονη επιστήμη φαίνεται χωρίς νόημα, γιατί είναι μια επιστήμη κατακτητική, όχι αγαπητική. Πώς ν’ αγαπήσεις αυτό που πρέπει να κατακτήσεις; Όλος ο πολιτισμός μας –ο δυτικός, που επιβλήθηκε πλέον παγκόσμια– είναι κατακτητικός. Ακόμη και οι μεγάλοι θαλασσοπόροι «εξερευνητές» ακολουθήθηκαν από επιδρομείς κονκισταδόρες, ενώ η εξερεύνηση του διαστήματος ονομάζεται κοινώς «κατάκτηση του διαστήματος»).
Σημειωτέον ότι η Εξαήμερος του αγίου Βασιλείου του Μεγάλου π.χ. και το Περί κατασκευής του ανθρώπου του αγίου Γρηγορίου Νύσσης, που συνεχίζει την Εξαήμερον, συνοψίζουν επίσης την επιστημονική γνώση της εποχής. Ιδίως ο άγ. Γρηγόριος επιστρατεύει φυσιολογία, ιατρική, ψυχολογία, κάνει λόγο περί ονείρων κ.τ.λ. Και ερμηνεύουν ορθολογικότατα, απορρίπτοντας την αστρολογία και τις λοιπές ανορθόλογες μορφές θρησκευτικότητας.
Ας έχουμε υπόψιν ότι, πριν την εγκληματική μεσαιωνική του διαστρέβλωση, ο χριστιανισμός εκπροσωπούσε τη λογική και την πρόοδο και η ειδωλολατρία τον ανορθολογισμό. Η Εκκλησία, όταν ιδρύθηκε, εναντιώθηκε ανοιχτά στη δεισιδαιμονία του ρωμαϊκού κόσμου θεωρώντας την παράλογη –την αστρολογία, την αστρολατρία, την αγγελολατρία, τη μαγεία, τη μαντεία, την υποταγή στο πεπρωμένο…
St. Augustine by Botticelli
- 3. Οι Πατέρες είναι αλάθητοι;
Τέτοιος έγκυρος ερμηνευτής –άγιος– μπορεί να είναι κι ένας ταπεινός και αγράμματος άνθρωπος (άντρας ή γυναίκα, ή και παιδί), αν η καρδιά του είναι αρκετά καθαρή. Το «μέγα μυστήριο της ευσεβείας» (Α' Τιμ. 3, 16) κατανοείται με την κάθαρση της καρδιάς, όχι με τη λογική (καρδιά δεν είναι ο χώρος των συναισθημάτων, αλλά ο τόπος όπου εγκαθίσταται το Άγιο Πνεύμα, αν είναι καθαρή, ή το κακό πνεύμα –μη γένοιτο– αν είναι γεμάτη πάθη, βλ. προς Γαλάτας 4, 6, Λουκ. 22, 3).
Αν και δεν είμαι τέλειος γνώστης της πατερικής γραμματείας και, πολύ περισσότερο, δεν είμαι καθόλου άγιος (ώστε να μπορώ να μιλήσω έγκυρα για τους αγίους), τολμώ να πω το εξής: Μερικοί Πατέρες, μέσα στο σύνολο των σπουδαίων συγγραμμάτων τους, υποστήριξαν και κάποιες διδασκαλίες που, κατά την ορθόδοξη θεολογία, είναι λάθος. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο άγιος Αυγουστίνος, όμως υπάρχουν και άλλα παραδείγματα, όπως οι Σύριοι άγιοι Πατέρες Αφραάτης και Ισαάκ, που υποστήριξαν ότι η κόλαση θα είναι προσωρινή (επειδή την εξέλαβαν ως τιμωρία από το Θεό και γνώριζαν ότι ο Θεός της αγάπης δε μπορεί να τιμωρεί κάποιους αιώνια) κ.ά.
Έτσι οι άγιοι Πατέρες καλό είναι να διαβάζονται στα πλαίσια της συνολικής διδασκαλίας της Εκκλησίας και να μην απολυτοποιούνται οι απόψεις ενός ή δύο απ’ αυτούς. Κάτι το δεχόμαστε ως σωστό, όταν υποστηρίζεται από το σύνολο των αγίων της Εκκλησίας, έστω κι αν ένας δυο Πατέρες συμβεί να έχουν άλλη άποψη [ανάλυση του προβλήματος αυτού βλ. και στο βιβλίο του π. Σεραφείμ Ρόουζ (ενός, ας τολμήσω να πω, Αμερικανού σύγχρονου Πατέρα της Εκκλησίας) Η ψυχή μετά το θάνατο – Οι μεταθανάτιες εμπειρίες στο φως της Ορθόδοξης διδασκαλίας, εκδ. Μυριόβιβλος].
- 4. Μερικοί Πατέρες
Αποστολικοί Πατέρες 1ου αι. (Κλήμης Ρώμης, Ιγνάτιος ο Θεοφόρος, Πολύκαρπος Σμύρνης),
Απολογητές (2ος αι.): άγιος Ιουστίνος ο φιλόσοφος και μάρτυς, Αθηναγόρας ο Αθηναίος φιλόσοφος, Κοδράτος επίσκοπος Αθηνών, Θεόφιλος Αντιοχείας κ.ά.
Επόμενοι Πατέρες: 2ος αι. Ειρηναίος της Λυών, 3ος αι. Διονύσιος Ρώμης, Διονύσιος Αλεξανδρείας, Κυπριανός Καρχηδόνας κ.ά., 4ος αι. Μ. Αθανάσιος, Μ. Βασίλειος, Γρηγόριος Θεολόγος, Γρηγόριος Νύσσης, Αμβρόσιος Μιλάνου, Μαρτίνος της Τουρ, 4ος-5ος αι. Ιωάννης ο Χρυσόστομος, κ.π.ά., 5ος αι. Ιερός Αυγουστίνος, Κύριλλος Αλεξανδρείας, 6ος αι. «Διονύσιος Αρεοπαγίτης», Λεόντιος ο Βυζάντιος, 7ος αι. Μάξιμος Ομολογητής, Ισαάκ ο Σύρος (συριακά), 8ος αι. Ιωάννης ο Δαμασκηνός, Βονιφάτιος της Γερμανίας, 9ος αι. Θεόδωρος ο Στουδίτης, Μ. Φώτιος … 15ος αι. Γρηγόριος Παλαμάς, 16ος αι. Μάρκος Ευγενικός κ.ά.
Όσιος Μακάριος ο Αιγύπτιος 301-391 μ.Χ.
- 5. Ιδιαίτερες ομάδες Πατέρων
Υπάρχουν επίσης οι Νηπτικοί Πατέρες (δηλαδή δάσκαλοι της νήψης, της ορθόδοξης «ασκητικής επιστήμης» –αν και όλοι οι Πατέρες είναι και νηπτικοί):
- Μακάριος ο Αιγύπτιος (4ος αι. φώτο),
- Κασσιανός ο Ρωμαίος,
- Βενέδικτος της Νουρσίας,
- Διάδοχος της Φωτικής,
- Ιωάννης ο Σιναΐτης (Κλίμαξ, 6ος αι.),
- Συμεών Νέος Θεολόγος (10ος-11ος αι.),
- Γρηγόριος ο Σιναΐτης,
- Νικήτας Στηθάτος (11ος αι.),
- Νικόλαος Καβάσιλας,
- Νικηφόρος ο Μονάζων κ.λ.π. (βλ. τη μνημειώδη συλλογή Φιλοκαλία των ιερών νηπτικών, που συνέταξαν κατά την Τουρκοκρατία οι άγιοι Πατέρες Μακάριος Νοταράς και Νικόδημος ο Αγιορείτης και μετέφρασε στα ρώσικα ο Ρώσος Πατέρας άγιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκυ).
Μια άλλη ιδιαίτερη ομάδα Πατέρων της Εκκλησίας είναι οι Υμνογράφοι Πατέρες: π.χ. οι άγιοι Ρωμανός ο Μελωδός (Χαιρετισμοί της Παναγίας κ.ά., κυρίως κοντάκια), Εφραίμ ο Σύρος (στα συριακά), Ανδρέας Κρήτης («Μέγας Κανών» κ.ά.), Ιω. Δαμασκηνός (κανόνας της νύχτας του Πάσχα κ.ά.), Κοσμάς ο Μελωδός (κανόνας των Χριστουγέννων κ.ά.), Ιωσήφ Υμνογράφος (αμέτρητοι κανόνες), Θεοφάνης και Θεόδωρος οι Γραπτοί (λέγονται έτσι γιατί τους σημάδεψαν το μέτωπο με πυρωμένο σίδερο κατά την Εικονομαχία), Θεόδωρος Στουδίτης, Κασσιανή η Υμνογράφος («Τροπάριο της Κασιανής» [δηλ. δοξαστικό Μ. Τρίτης], μέρος κανόνα Μ. Παρασκευής κ.ά.) κ.π.ά. Σύγχρονος υμνογράφος Πατέρας ήταν ο Αγιορείτης όσιος γέροντας Γεράσιμος από τη Μικρά Αγία Άννα (=Μικραγιαννανίτης).
Υπάρχουν επίσης οι Πατέρες της Ερήμου, που είναι ερημίτες και μοναχοί. Κάποιους τους έχουμε ήδη αναφέρει. Ας δούμε και μερικούς ακόμη. Ας σημειωθεί ότι οι περισσότεροι ήταν απλοί μοναχοί, χωρίς κανένα εκκλησιαστικό «αξίωμα», ούτε καν ιερείς. Επίσης πολλοί δεν άφησαν γραπτά κείμενα, αλλά η προφορική διδασκαλία τους –καθώς και ο βίος τους, που ήταν ίσως πιο σημαντικός κι από τα λόγια τους– καταγράφτηκε από άλλους Πατέρες σε συλλογικά έργα όπως το Λαυσαϊκόν του αγίου Παλλαδίου Ελενουπόλεως, το Λειμωνάριον του αγίου Ιωάννου Μόσχου, τα Αποφθέγματα Πατέρων κ.λ.π.
Αρχαίοι: Αντώνιος ο μέγας («καθηγητής της ερήμου»), Παχώμιος ο μέγας, Σισώης ο μέγας, Ποιμήν ο μέγας, Αρσένιος ο μέγας, Παμφούτιος, Νείλος, Δανιήλ της Σκήτης, Πιτηρούμ, Ζωσιμάς, Ιωάννης ο Πέρσης, Αμμώνιος, Ιωάννης ο Κολοβός, Θεόδωρος της Φέρμης, Αβραάμ ο Ίβηρας, Μωυσής ο Αιθίοπας «ο από ληστών» (πρώην ληστής), Σαρματάς, Παμβώ, Βιαρέ, Ονούφριος ο Αιγύπτιος, Πίωρ, Απφύ, Μάρκος ο Αθηναίος, Θεοδόσιος Κοινοβιάρχης κ.π.ά.
Νεότεροι: Ρώσοι: Σέργιος του Ραντονέζ, Σεραφείμ του Σάρωφ («βρες την ειρήνη και χιλιάδες άνθρωποι θα ειρηνεύσουν μαζί σου»), Αγαπητός ο Ιαματικός, Αλέξανδρος του Σβιρ, Κύριλλος της Λευκής Λίμνης, Νικόδημος της Λίμνης Κόζα, Ιωάννης ο Πολύαθλος, Ιώβ του Ποτσάεφ, Νείλος Σόρσκυ, οι Γέροντες της Όπτινα (Ανατόλιος, Ιωσήφ, Αμβρόσιος, Μωυσής, Βαρσανούφιος, Νεκτάριος κ.ά.), Σεραφείμ της Βίριτσα κ.π.ά. (βλ. γι’ αυτούς έργα όπως το Πατερικόν των Σπηλαίων του Κιέβου, η Θηβαΐδα του Βορρά κ.ά.),
Άγιο Όρος: Σιλουανός και παπά Τύχων (Ρώσοι), Παΐσιος, Άνθιμος Αγιαννίτης, Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης, Ιωσήφ Ησυχαστής ή Σπηλαιώτης, Εφραίμ Κατουνακιώτης κ.ά.,
Δράμα: Γεώργιος Καρσλίδης,
Κρήτη: Ευμένιος και Παρθένιος Κουδουμά (Ηράκλειο), Ιωακειμάκι Κουδουμά (από Ρούπες Μυλοποτάμου), Γεννάδιος Ρεθύμνης, Ευμένιος Ρουστίκων κ.π.ά.,
Ρουμανία: Κλεόπας Ελίε, Αρσένιος Μπόκας, Παΐσιος Ολάρου, Ιωάννης του Χοζεβά, Ενώχ ο Απλός (Άγιο Όρος) κ.λ.π.
- 6. Μητέρες της Εκκλησίας
Εκτός από τους Πατέρες, υπάρχουν και οι αγίες Μητέρες της Εκκλησίας, που εντάσσονται κυρίως στην τελευταία ομάδα, των διδασκάλων που δεν έγραψαν οι ίδιοι, αλλά ο βίος και τα λόγια τους καταγράφτηκαν και μας μεταφέρθηκαν από άλλους. Τέτοιες μεγάλες διδασκάλισσες της ορθοδοξίας, ανάμεσα σε εκατοντάδες, ήταν:
η αγία μεγαλομάρτυς Αικατερίνα, που, ενώ ήταν ήδη κρατούμενη για την πίστη της, έφερε στο χριστιανισμό 150 ειδωλολάτρες φιλοσόφους και 500 στρατιώτες με το διοικητή τους (όλοι αυτοί εκτελέστηκαν και είναι άγιοι της Εκκλησίας μας),
η αγία Μακρίνα, γιαγιά του Μ. Βασιλείου και του αγίου Γρηγορίου Νύσσης,
η εγγονή της, αγία Μακρίνα επίσης, η «θεολόγος, διδασκάλισσα και φιλόσοφος» (κατά τον άγιο Γρηγόριο Νύσσης), που έπεισε τη μητέρα της, την αγία Εμμέλεια, να δώσει ίσα δικαιώματα στις υπηρέτριες και τις δούλες της και τελικά να τις απελευθερώσει,
η αγία Μαρία η Αιγυπτία (πλούσια κοπέλα, που ζούσε ως πόρνη για την ηδονή, όχι για τα χρήματα. Πηγαίνοντας να προσκυνήσει στα Ιεροσόλυμα, έκανε έρωτα με όλους τους άντρες που ταξίδευαν στο ίδιο πλοίο. Όταν όμως έφτασε εκεί, μια αόρατη δύναμη την εμπόδιζε να πλησιάσει τον Τίμιο Σταυρό –τότε έφυγε για τα βάθη της ερήμου, όπου και έζησε μέχρι που την ανακάλυψε από θεϊκό όραμα ο άγιος Ζωσιμάς, ο οποίος την κοινώνησε, και αργότερα, με τη βοήθεια ενός λιονταριού, την έθαψε),
η αγία Μελάνη, που, μαζί με τον άντρα της, σκόρπισε την περιουσία της απελευθερώνοντας αιχμαλώτους και κατέληξε πνευματική μητέρα της γυναικείας μοναστικής αδελφότητας, που είχε ιδρύσει στα Ιεροσόλυμα η πρώτη αγία Μελάνη, η γιαγιά της,
η αγία Ειρήνη του Χρυσοβαλάντου, που υψωνόταν στον αέρα όταν προσευχόταν και λύγιζαν τα κυπαρίσσια,
η αγία Ματρώνα η Χιοπολίτιδα, που έζησε στη Χίο το 15ο αιώνα και τέλεσε αμέτρητα θαύματα και εν ζωή και μετά την κοίμησή της,
οι επίσης μεγάλες ασκήτριες αγίες Συγκλητική, Αναστασία η πρώην πατρικία (έζησε σε μια σπηλιά που τη γνώριζε μόνον ο άγιος Δανιήλ της Σκήτης, τον 6ο αιώνα), Θεοκτίστη της Λέσβου, Σάρρα και Θεοδώρα, Γενεβιέβη του Παρισιού, Ούρσουλα της Γερμανίας, η αγία Γουλινδούχ η Περσίδα (Μαρία μετά τη βάφτισή της),
οι μεγάλες αγίες της φιλανθρωπίας Φιλοθέη η Αθηναία (1589) και Ελισάβετ η Μεγάλη Δούκισσα της Ρωσίας (1918), που δαπάνησαν όλη τους την περιουσία για την ίδρυση νοσοκομείων και φιλανθρωπικών ιδρυμάτων και τελικά έδωσαν και το αίμα τους (η πρώτη θανατώθηκε από τους Τούρκους και η δεύτερη από τους κομμουνιστές),
οι αγίες της Ρωσίας Δωροθέα και Άννα του Κασίν, Παρασκευή του Πινέγκα, Αθανασία Λογκάτσεβα, οι διά Χριστόν σαλές αγίες Πελαγία Ιβάνοβνα, Ξένη της Πετρούπολης, κ.π.ά.
οι σύγχρονες αγίες Μητέρες Μεθοδία της Κιμώλου (1908), Πελαγία της Καλύμνου, Σοφία η «ασκήτισσα της Παναγιάς» (1974, Καστοριά), Ταρσώ η διά Χριστόν σαλή (Κερατέα Αττικής 1989), Γαβριηλία Παπαγιάννη (1993) κ.π.ά.
7. Σημειώσεις
1. Οι βαθμοί της χριστιανικής ιεροσύνης είναι τρεις, ο διάκονος, ο πρεσβύτερος και ο επίσκοπος. Αν και οι περισσότεροι Πατέρες της Εκκλησίας έφεραν το βαθμό του επισκόπου, υπάρχουν όμως και Πατέρες με το βαθμό του διακόνου (π.χ. Εφραίμ ο Σύρος –έγραψε στα συριακά) και του πρεσβυτέρου (π.χ. Ιωάννης Δαμασκηνός) ή και απλοί μοναχοί.
2. Ο ορισμός από τον καθηγητή Γ. Ζωγραφίδη, «Βυζαντινή Φιλοσοφία» στο Κ. Ιεροδιακόνου-Σ. Βιρβιδάκης (επιμ.), Ελληνική Φιλοσοφία, Αθήνα, Ανοικτό Πανεπιστήμιο, 1999. Βλ. αναλυτικότερα στο Στυλιανού Παπαδόπουλου, Πατρολογία Α', Εισαγωγή, Β' και Γ' αιώνες, Αθήναι 1977, εισαγωγή.
3. Βλ. αναλυτικά Στυλιανού Παπαδόπουλου, μνημονευθέν έργο, εισαγωγή.
Prepared by: Theodore Riginiotes, educator
Diligence by Sophia Drekou www.sophia-ntrekou.gr
1η δημοσίευση 20 Ιουλίου 2013
Τελευταία ενημέρωση και έλεγχος συνδέσμων:
1 Ιουνίου 2018 στις 07:21 www.sophia-ntrekou.gr
What do we mean by «Fathers of the Church»?
Prepared by: Theodore Riginiotes, educator
Diligence by Sophia Drekou
«Fathers» and «Patricity» in Christian theology
«Fathers and Teachers of the Church» (or, in brief, simply «Fathers of the Church”) is the title used to denote Christian priests of all ranks1 (but also some who were not priests), who have been acknowledged as spiritual teachers and have also been acknowledged as authors for their formulation, their definition of the boundaries of, and the defending of, the Christian dogma.2
According to Western scholasticism (i.e., the philosophical theology that developed in western Europe following the Schism of 1054 and up until its apex during the Medieval era), the Patristic era ended in the 6thcentury A.D. for the Western Church (with the last Western Father being Saint Isidore of Seville) and in the 8th century for the Eastern Church (with the last Eastern Father being Saint John of Damascus). More recent historical and literary research, which has developed in the West and has adopted the criteria of scholasticism, has likewise adopted the idea of separating «Patristic literature” (=the works of the Fathers up until the 8th century) from «Byzantine literature” (=the works of Byzantine authors after the 8th century).
The Orthodox Church however regards Her theology as being always Patristic and only to the extent that it continues to be Patristic, can it also be considered valid and true. Thus, the Church discerns carriers of Her Patristic spirit in every Christian era, from the 2nd century (=the first century after the generation of Apostles, with Saints like Clement of Rome, Polycarp of Smyrna, Ignatius of Antioch the «God-bearer”, e.a..), through to the late Byzantine era (for example, Saints Gregory Palamas 14th century, Mark of Ephesus 15th century), but also after the Byzantine era (Saint Nicodemus of the Holy Mountain 18th – 19th century, the Russian Saints of the 19th century: Ignatius Branchianinov and Theophanes the Recluse, Innocent Beniaminov, e.a.), while even in our times there also appear to be several authentic carriers of the Patristic spirit of ecclesiastic theology – some of whom have been recognized officially as Saints (for example Saint Nectarios of Pentapolis, Luke the Physician of Symferoupolis, John of Shanghai (Maximovitch), Nicholas of Ohrid (Velimirovitch), e.a.), while others, albeit not «officially” recognized through an ecclesiastic «decision” of any kind, are nevertheless recognized in practice; for example holy teachers such as Justin Popovic, Sophrony Sacharov, Filotheos Zervakos, e.a..
The Church’s persistence with Patricity in Her theology is attributed to the fact that She regards the Fathers as saints; that is to say, as individuals with an authentic (in the Christian sense) association with uncreated (=divine) reality, and as such, reliable expressers of Her dogmatic teachings, whose validity also includes the element of being «divinely inspired”. The Christian dogma is expressed by means of the “enlightenment of the Holy Spirit” (in other words, through God Himself), and not by means of intellectual cogitations. And this is the determinant difference between philosophy and theology.
Of course, for the Church this difference does not lie in «appealing to a Holy-Spiritual enlightenment” – that is, to a «religious authority” – but to the actual existence of this transcendental element; otherwise, if in both cases we were to have ontological and soteriological systems, fashioned by human intellectual processes that merely invoked a certain contact with the divine Beyond for reasons of prestige, then in essence, there would be no objective difference between philosophy and theology3.
Fathers and philosophy
It should be noted that the Patristic opus does not end with the definition of boundaries of the Christian dogma; it also extends into a multitude of issues that involve the examination of human nature - and especially the soul - as well as Man’s relationship with himself, his fellow-man, the world and God – in other words, it deals with the healing of the consequences of Man’s Fall, for each individual, for mankind, and for Creation overall. The Patristic opus also continues its ceaseless dialogue with Philosophy and Science as they appear in every era. In this context, it makes sense to examine Patristic essays from the philosophical aspect also, inasmuch as they comprise one of the most fruitful chapters of worldwide thought. Unfortunately, the science of Philosophy’s History is ignorant of their contribution, although in recent times, with the endeavours of Greek researchers such as K.D.Georgoulis, Vasilios Tatakis, Bishop John Zizioulas of Pergamon, Christos Yannaras, fr. Nicholas Loudovikos e.a., their contribution is now being brought to light.
«An orthodox mind will stand at the point where all roads meet. He will carefully examine each road and, from his uniquely advantageous position, he will observe the conditions, the dangers, the uses and finally, the destination of each road. He will examine each road from the Patristic point of view, given that his personal convictions will come into a real, not hypothetical, contact with the culture around him» (Ivan Kiriyevski, Orthodox Russian author; quoted from the book by fr. Seraphim Rose "Orthodoxy and the religion of the future).
The Fathers of the ancient Church possess in their arsenal the entirety of Hellenic philosophy; after all, they too are philosophers. The only difference is that they are not concerned with “interpreting the world” or describing the laws of nature and their functions (alas, for our contemporary, materialistic sciences), but instead, they focus on theosis (deification), which they consider an imperative prerequisite for a complete knowledge of the world – in other words, our association with the world. (Of course, to modern science this seems meaningless, because it is a conquering, not a loving science. How can you love that which you seek to conquer? Our entire civilization – the western kind, which has now been imposed worldwide – is a conquering kind. Even the major navigators-«explorers” were followed by invading conquistadors, while the exploration of space is commonly referred to as «the conquest of outer space”).
It should be noted that Basil the Great’s «Hexaemeron” for example, as well as Saint Gregory of Nyssa’s «On the making of Man”, which is the continuation of the «Hexaemeron”, also summarize the scientific knowledge of their time. Saint Gregory specifically uses references to physiology, medicine, psychology, and also makes mention of dreams etc. And yet they all interpret in the most rational manner, rejecting astrology and any other irrational forms of religiosity.
Let us keep in mind that prior to its illicit Medieval distortion Christianity represented logic and progress, whereas idolatry represented irrationalism. Immediately upon its founding, the Church had openly opposed the superstition of the roman world, regarding it to be something irrational: astrology, star-worship, angel-worship, sorcery, divination, submission to fate…
Are the Fathers infallible?
We need to mention here that the Fathers of the Church, albeit saints, are not considered infallible. However, it is in them that the words of the Lord are realized: «blessed are the pure in heart, for they shall see God” (John 6:45), therefore their opinion is far more valid than any «scientist” theologian’s (mine, for example) who is not pure in heart. A valid interpreter of this kind (a saint) can quite easily be a humble and illiterate person (man or woman or even child), if their heart is pure enough. The «grand mystery of piety” (1 Tim.3:16) becomes palpable through catharsis of the heart, and not through logic. The heart is not the place of sentiments; it is where the Holy Spirit comes to reside (if the heart is pure), or the evil spirit (God forbid!) if the heart is filled with passions (Gal 4:6, Luke 22:3).
Even though I may not possess a perfect knowledge of Patristic literature and what is more, I am by no means a saint (so that I can speak validly about the saints), I do venture to say the following: There have been certain Fathers who, within the sum of their important writings, have also supported certain teachings that according to Orthodox theology were wrong. The most characteristic example is saint Augustine, however there are other examples also, such as the Syrian Fathers Aphrates and Isaac, who had maintained that Hell is only temporary (this is because they had perceived it as a punishment by God and they were confident that the God of Love would not punish eternally), and others. Thus, it is advisable to read the holy Fathers within the context of the overall teaching of the Church and to not absolutize the viewpoints of one or two of them. We accept something as valid, when it is supported by the sum of the saints of the Church, even if one or two Fathers happen to have another viewpoint. [For an analysis of this problem, see the book by fr. Seraphim Rose (whom I dare to call an American contemporary Father of the Church), «The soul after death – Posthumous experiences in the light of Orthodox teaching”, Myriobiblos Publications]
Some of the Fathers
We could briefly list here a number of Fathers of the Church who come to mind:
Apostolic Fathers (1st century): Clement of Rome, Ignatius the God-bearer, Polycarp of Smyrna.
Apologetes (2nd century): Saint Justin the philosopher and martyr, Athenagoras the Athenian philosopher, Kodratus Bishop of Athens, Theophilos of Antioch e.a..
Pursuant Fathers: 2nd century: Irenaeus of Lyon, 3rd century: Dionysios or Rome, Dionysios of Alexandria, Cyprian of Carthage e.a., 4th century: Athanasius the Great, Basil the Great, Gregory the Theologian, Gregory of Nyssa, Ambrose of Milan, Martin of Tours, 4th-5th centuries: John the Chrysostom, the blessed Augustine, Cyril of Alexandria; 6th century: Dionysus the Areopagite, Leontius the Byzantine; 7th century: Maximus the Confessor, Isaac of Syria, 8th century: John of Damascus, Boniface of Germany; 9th century: Theodore the Studite, Photios the Great… 15th century: Gregory Palamas, 16th century: Mark of Ephesus, e.a…..
Particular groups of Fathers
A particular group of Fathers of the Church is one that pertains to those who did not leave any written works behind them, but had contributed towards the formulation of Orthodox theology, through their participation in local Synods, and especially in Ecumenical ones; such were the major saints of the 1st Ecumenical Synod, Spyridon and Nicholas. The Fathers of Ecumenical Synods are generally honoured «en masse” as saints, given that it was NOT on the basis of political interests and imperial directions that they formulated the terms and the teachings of the Synods, but through the enlightenment of the Holy Spirit.
Then there are the Neptic Fathers (that is, the teachers of «nepsis” – the Orthodox «science of ascetic living” – although all the Fathers are also neptic): Makarius the Egyptian (4th century, Cassian the Roman, Benedict of Noursia, Diadochus of Fotiki, John of Sinai (author of the ‘Ladder’, 6th century), Simeon the New Theologian (10th – 11th centuries), Gregory of Sinai, Niketas Stethatos (11th century, Nicholas Kavasilas, Nicephoros the Recluse, etc… (refer to the monumental works «Philokalia of the sacred Neptics”, which the holy Fathers Makarius Notaras and Nicodemus of the Holy Mountain had composed during the Turkish occupation and the Russian Father Paisius Velitkovsky had translated into Russian).
Another particular group of Fathers of the Church are the Hymnography Fathers: for example, saints Romanos the Melodist (the Salutations to the Theotokos e.a. and especially numerous other kontakia), Ephraim the Syrian (in Syrian), Andrew of Crete (the «Major Canon”), John of Damascus (the canon for the night of Easter e.a.), Kosmas the Melodist (the Canon for Christmas e.a.), Joseph the Hymnographer (innumerable canons), Theophanes and Theodore the Branded (they are called thus, because their foreheads were branded with a red-hot iron during the Iconomachy period), Theodore the Studite, Cassiane the Hymnographer (the «troparion of Cassiane” – glorification hymn chanted on Tuesday of Easter Week, also a section of the canon of Good Friday, e.a.) and many others. A contemporary hymnographer-Father was the blessed elder Gerasimos of the Holy Mountain, from the Minor Scete of Saint Anne).
There are also the Fathers of the Desert, who are hermits and monks. Some of them we have already mentioned. Let us note a few more. It should be noted that most of them were simple monks, without any ecclesiastic «rank” – not even priests. Furthermore, many of them did not leave any written texts; however, their verbal teachings as well as their way of life (which was quite possibly even more important than their words) have been recorded by other Fathers in collective works such as the «Lausaikon” by saint Palladius of Helenoupolis, the «Leimonarion” by saint John Moschou, the “Patristic Maxims”, etc…
Older Fathers: Anthony the Great (the «professor of the desert»), Pachum the Great, Sisoe the Great, Poemen the Great, Arsenius the Great, Pafnut the Great, Nilus, Daniel of the Scete, Pitirum, Zosimas, John the Persian, Ammonius, John Kolovos, Theodore of Ferme, Abraham the Iberian, Moses the Ethiopian «of the robbers» (=a former robber), Sarmatas, Pambo, Biare, Onupher the Egyptian, Pior, Apfy, Mark the Athenian, Theodosios, Head of the Coenobium, and many others.
Recent Fathers:
Russian: Serge of Radonez, Seraphim of Sarov («find peace, and thousands of people will find peace alongside you»), Agapetos the Healer, Alexander of Svir, Cyril of the White Lake, Nicodemus of Lake Koza, John «of many feats”, Job of Potsaev, Nilus of Sorsky, the Elders of Optina (Anatolios, Joseph, Ambrose, Moses, Varsanuf, Nectarios, e.a.), Seraphim of Viritsa and many others (for these, see works such as the «Paterikon of the Caves of Kiev”, «The Thebais of the North” e.a.)
Holy Mountain: Siluan and fr.Tichon (Russians), Paisios, Anthimos of Saint Anna, Porphyry the «Hut-burner”, Joseph the Hesychast or Spilaiotes (the cave-dweller), Ephraim of Katounakia e.a.
Drama (Nth.Greece): George Karslides
Crete: Evmenios and Parthenios Koudouma (from Heraclion), Joachimaki Koudouma (from Roupes, Mylopotamos), Gennadios of Rethymnon, Evmenios of Roustika and many others
Romania: Cleopas Elie, Arsenios Bokas, Paisios Olaru, John of Hozeva, Enoch the Simple (Holy Mountain) etc…
Mothers of the Church
Aside from the Fathers, there are also the holy Mothers of the Church, who belong mainly to the last mentioned group, i.e. of the teachers who did not write anything themselves but whose way of life and words were recorded and handed down to us by others. Among the hundreds of major women-teachers of Orthodoxy were the following:
The holy, great martyr Saint Ekaterina who, despite having been imprisoned for her faith, brought 150 idolatrous philosophers to Christianity, as well as 500 soldiers along with their commander (all of them were executed and are saints of our Church).
Saint Makrina, grandmother of Saint Basil the Great and Saint Gregory of Nyssa,
Her grand-daughter, also Makrina the Saint, the «theologian, teacher and philosopher” (according to Saint Gregory of Nyssa), who had convinced her mother saint Emmelia, to give equal rights to her maids and servants and to eventually give them their freedom.
Saint Maria the Egyptian. A rich young woman who lived her life as a prostitute, for the pleasure and not for the money. On a pilgrimage trip to Jerusalem, she seduced the men who were travelling on the same ship. But when she arrived there, an invisible force obstructed her from going near the Precious Cross to worship. Crushed with the realization of her sins, she immediately departed for the depths of the desert taking only some bread with her and she remained there, until she was revealed in a divine vision to saint Zosimas, who found her in the desert, brought Holy Communion to her on his next visit to the desert, and a year later, he returned to find her lifeless body in the desert (still intact) and with the help of a lion, dug a grave and buried her there.
Saint Melane, who, together with her husband, distributed her fortune in order to free captives, and ended up being the spiritual mother to the monastic sisterhood that the first Saint Melane – her grandmother - had founded in Jerusalem
Saint Irene «Chrysovalantou”, who was seen to hover above the ground whenever she was in prayer and cypress trees would also lower their branches whenever she passed by them.
Saint Matrona of Chiopolis, who lived on the island of Chios in the 15th century and performed innumerable miracles, both while alive as well as after her repose
The equally important ascetic saints, Syncletiki, Anastasia the former patrician (she lived inside a cave that only Saint Daniel of the Scete knew, in the 6th century), Theoktiste of Lesvos island, Sarrah and Theodora, Genevieve of Paris, Ursula of Germany, Gulinduch the Persian (Maria when baptized)
The great saints of philanthropy, Filothei the Athenian (1589) and Elizabeth the Grand Duchess of Russia (1918), who spent all their fortune to build hospitals and philanthropic institutions and finally gave their very life-blood (the former was put to death by Turks and the latter by Communists)
The saints of Russia Dorothea and Anna of Kasin, Paraskeve of Pinega, Athanasia Logacheva, the «fools for Christ” saints Pelagia Ivanovna, Xeni of Petroupolis, and many others
Contemporary saints, the holy Mothers Methodia of Kimolos island (1908), Pelagia of Kimolos island, Sophia the «Holy Mother’s ascetic” (1974, Kastoria), Tarso, the «fool for Christ” (Keratea, Attica 1989), Gabriela Papayanni (1993) and many more…
Notes
1. The «ranks’ of Christian priesthood are three: Deacon, Presbyter and Bishop. Albeit most of the Fathers of the Church bore the rank of Bishop, there have been Fathers with only the rank of Deacon (e.g. Ephraim the Syrian –he wrote in Syrian- and of Presbyter (e.g. John of Damascus) or even ordinary monks.
2. The definition is by professor G.Zografides, «Byzantine Philosophy” and «Hellenic Philosophy”. For more detail see «Patrologia A” by Stylianos Papadopoulos - Introduction – 2nd and 3rd centuries, Athens 1977, Introduction.
3. As above mentioned work by Styl. Papadopoulos, Introduction.
Prepared by: Theodore Riginiotes, educator
Diligence by Sophia Drekou www.sophia-ntrekou.gr
According to Western scholasticism (i.e., the philosophical theology that developed in western Europe following the Schism of 1054 and up until its apex during the Medieval era), the Patristic era ended in the 6thcentury A.D. for the Western Church (with the last Western Father being Saint Isidore of Seville) and in the 8th century for the Eastern Church (with the last Eastern Father being Saint John of Damascus). More recent historical and literary research, which has developed in the West and has adopted the criteria of scholasticism, has likewise adopted the idea of separating «Patristic literature” (=the works of the Fathers up until the 8th century) from «Byzantine literature” (=the works of Byzantine authors after the 8th century).
The Orthodox Church however regards Her theology as being always Patristic and only to the extent that it continues to be Patristic, can it also be considered valid and true. Thus, the Church discerns carriers of Her Patristic spirit in every Christian era, from the 2nd century (=the first century after the generation of Apostles, with Saints like Clement of Rome, Polycarp of Smyrna, Ignatius of Antioch the «God-bearer”, e.a..), through to the late Byzantine era (for example, Saints Gregory Palamas 14th century, Mark of Ephesus 15th century), but also after the Byzantine era (Saint Nicodemus of the Holy Mountain 18th – 19th century, the Russian Saints of the 19th century: Ignatius Branchianinov and Theophanes the Recluse, Innocent Beniaminov, e.a.), while even in our times there also appear to be several authentic carriers of the Patristic spirit of ecclesiastic theology – some of whom have been recognized officially as Saints (for example Saint Nectarios of Pentapolis, Luke the Physician of Symferoupolis, John of Shanghai (Maximovitch), Nicholas of Ohrid (Velimirovitch), e.a.), while others, albeit not «officially” recognized through an ecclesiastic «decision” of any kind, are nevertheless recognized in practice; for example holy teachers such as Justin Popovic, Sophrony Sacharov, Filotheos Zervakos, e.a..
The Church’s persistence with Patricity in Her theology is attributed to the fact that She regards the Fathers as saints; that is to say, as individuals with an authentic (in the Christian sense) association with uncreated (=divine) reality, and as such, reliable expressers of Her dogmatic teachings, whose validity also includes the element of being «divinely inspired”. The Christian dogma is expressed by means of the “enlightenment of the Holy Spirit” (in other words, through God Himself), and not by means of intellectual cogitations. And this is the determinant difference between philosophy and theology.
Of course, for the Church this difference does not lie in «appealing to a Holy-Spiritual enlightenment” – that is, to a «religious authority” – but to the actual existence of this transcendental element; otherwise, if in both cases we were to have ontological and soteriological systems, fashioned by human intellectual processes that merely invoked a certain contact with the divine Beyond for reasons of prestige, then in essence, there would be no objective difference between philosophy and theology3.
Fathers and philosophy
It should be noted that the Patristic opus does not end with the definition of boundaries of the Christian dogma; it also extends into a multitude of issues that involve the examination of human nature - and especially the soul - as well as Man’s relationship with himself, his fellow-man, the world and God – in other words, it deals with the healing of the consequences of Man’s Fall, for each individual, for mankind, and for Creation overall. The Patristic opus also continues its ceaseless dialogue with Philosophy and Science as they appear in every era. In this context, it makes sense to examine Patristic essays from the philosophical aspect also, inasmuch as they comprise one of the most fruitful chapters of worldwide thought. Unfortunately, the science of Philosophy’s History is ignorant of their contribution, although in recent times, with the endeavours of Greek researchers such as K.D.Georgoulis, Vasilios Tatakis, Bishop John Zizioulas of Pergamon, Christos Yannaras, fr. Nicholas Loudovikos e.a., their contribution is now being brought to light.
«An orthodox mind will stand at the point where all roads meet. He will carefully examine each road and, from his uniquely advantageous position, he will observe the conditions, the dangers, the uses and finally, the destination of each road. He will examine each road from the Patristic point of view, given that his personal convictions will come into a real, not hypothetical, contact with the culture around him» (Ivan Kiriyevski, Orthodox Russian author; quoted from the book by fr. Seraphim Rose "Orthodoxy and the religion of the future).
The Fathers of the ancient Church possess in their arsenal the entirety of Hellenic philosophy; after all, they too are philosophers. The only difference is that they are not concerned with “interpreting the world” or describing the laws of nature and their functions (alas, for our contemporary, materialistic sciences), but instead, they focus on theosis (deification), which they consider an imperative prerequisite for a complete knowledge of the world – in other words, our association with the world. (Of course, to modern science this seems meaningless, because it is a conquering, not a loving science. How can you love that which you seek to conquer? Our entire civilization – the western kind, which has now been imposed worldwide – is a conquering kind. Even the major navigators-«explorers” were followed by invading conquistadors, while the exploration of space is commonly referred to as «the conquest of outer space”).
It should be noted that Basil the Great’s «Hexaemeron” for example, as well as Saint Gregory of Nyssa’s «On the making of Man”, which is the continuation of the «Hexaemeron”, also summarize the scientific knowledge of their time. Saint Gregory specifically uses references to physiology, medicine, psychology, and also makes mention of dreams etc. And yet they all interpret in the most rational manner, rejecting astrology and any other irrational forms of religiosity.
Let us keep in mind that prior to its illicit Medieval distortion Christianity represented logic and progress, whereas idolatry represented irrationalism. Immediately upon its founding, the Church had openly opposed the superstition of the roman world, regarding it to be something irrational: astrology, star-worship, angel-worship, sorcery, divination, submission to fate…
Are the Fathers infallible?
We need to mention here that the Fathers of the Church, albeit saints, are not considered infallible. However, it is in them that the words of the Lord are realized: «blessed are the pure in heart, for they shall see God” (John 6:45), therefore their opinion is far more valid than any «scientist” theologian’s (mine, for example) who is not pure in heart. A valid interpreter of this kind (a saint) can quite easily be a humble and illiterate person (man or woman or even child), if their heart is pure enough. The «grand mystery of piety” (1 Tim.3:16) becomes palpable through catharsis of the heart, and not through logic. The heart is not the place of sentiments; it is where the Holy Spirit comes to reside (if the heart is pure), or the evil spirit (God forbid!) if the heart is filled with passions (Gal 4:6, Luke 22:3).
Even though I may not possess a perfect knowledge of Patristic literature and what is more, I am by no means a saint (so that I can speak validly about the saints), I do venture to say the following: There have been certain Fathers who, within the sum of their important writings, have also supported certain teachings that according to Orthodox theology were wrong. The most characteristic example is saint Augustine, however there are other examples also, such as the Syrian Fathers Aphrates and Isaac, who had maintained that Hell is only temporary (this is because they had perceived it as a punishment by God and they were confident that the God of Love would not punish eternally), and others. Thus, it is advisable to read the holy Fathers within the context of the overall teaching of the Church and to not absolutize the viewpoints of one or two of them. We accept something as valid, when it is supported by the sum of the saints of the Church, even if one or two Fathers happen to have another viewpoint. [For an analysis of this problem, see the book by fr. Seraphim Rose (whom I dare to call an American contemporary Father of the Church), «The soul after death – Posthumous experiences in the light of Orthodox teaching”, Myriobiblos Publications]
Some of the Fathers
We could briefly list here a number of Fathers of the Church who come to mind:
Apostolic Fathers (1st century): Clement of Rome, Ignatius the God-bearer, Polycarp of Smyrna.
Apologetes (2nd century): Saint Justin the philosopher and martyr, Athenagoras the Athenian philosopher, Kodratus Bishop of Athens, Theophilos of Antioch e.a..
Pursuant Fathers: 2nd century: Irenaeus of Lyon, 3rd century: Dionysios or Rome, Dionysios of Alexandria, Cyprian of Carthage e.a., 4th century: Athanasius the Great, Basil the Great, Gregory the Theologian, Gregory of Nyssa, Ambrose of Milan, Martin of Tours, 4th-5th centuries: John the Chrysostom, the blessed Augustine, Cyril of Alexandria; 6th century: Dionysus the Areopagite, Leontius the Byzantine; 7th century: Maximus the Confessor, Isaac of Syria, 8th century: John of Damascus, Boniface of Germany; 9th century: Theodore the Studite, Photios the Great… 15th century: Gregory Palamas, 16th century: Mark of Ephesus, e.a…..
Particular groups of Fathers
A particular group of Fathers of the Church is one that pertains to those who did not leave any written works behind them, but had contributed towards the formulation of Orthodox theology, through their participation in local Synods, and especially in Ecumenical ones; such were the major saints of the 1st Ecumenical Synod, Spyridon and Nicholas. The Fathers of Ecumenical Synods are generally honoured «en masse” as saints, given that it was NOT on the basis of political interests and imperial directions that they formulated the terms and the teachings of the Synods, but through the enlightenment of the Holy Spirit.
Then there are the Neptic Fathers (that is, the teachers of «nepsis” – the Orthodox «science of ascetic living” – although all the Fathers are also neptic): Makarius the Egyptian (4th century, Cassian the Roman, Benedict of Noursia, Diadochus of Fotiki, John of Sinai (author of the ‘Ladder’, 6th century), Simeon the New Theologian (10th – 11th centuries), Gregory of Sinai, Niketas Stethatos (11th century, Nicholas Kavasilas, Nicephoros the Recluse, etc… (refer to the monumental works «Philokalia of the sacred Neptics”, which the holy Fathers Makarius Notaras and Nicodemus of the Holy Mountain had composed during the Turkish occupation and the Russian Father Paisius Velitkovsky had translated into Russian).
Another particular group of Fathers of the Church are the Hymnography Fathers: for example, saints Romanos the Melodist (the Salutations to the Theotokos e.a. and especially numerous other kontakia), Ephraim the Syrian (in Syrian), Andrew of Crete (the «Major Canon”), John of Damascus (the canon for the night of Easter e.a.), Kosmas the Melodist (the Canon for Christmas e.a.), Joseph the Hymnographer (innumerable canons), Theophanes and Theodore the Branded (they are called thus, because their foreheads were branded with a red-hot iron during the Iconomachy period), Theodore the Studite, Cassiane the Hymnographer (the «troparion of Cassiane” – glorification hymn chanted on Tuesday of Easter Week, also a section of the canon of Good Friday, e.a.) and many others. A contemporary hymnographer-Father was the blessed elder Gerasimos of the Holy Mountain, from the Minor Scete of Saint Anne).
There are also the Fathers of the Desert, who are hermits and monks. Some of them we have already mentioned. Let us note a few more. It should be noted that most of them were simple monks, without any ecclesiastic «rank” – not even priests. Furthermore, many of them did not leave any written texts; however, their verbal teachings as well as their way of life (which was quite possibly even more important than their words) have been recorded by other Fathers in collective works such as the «Lausaikon” by saint Palladius of Helenoupolis, the «Leimonarion” by saint John Moschou, the “Patristic Maxims”, etc…
Older Fathers: Anthony the Great (the «professor of the desert»), Pachum the Great, Sisoe the Great, Poemen the Great, Arsenius the Great, Pafnut the Great, Nilus, Daniel of the Scete, Pitirum, Zosimas, John the Persian, Ammonius, John Kolovos, Theodore of Ferme, Abraham the Iberian, Moses the Ethiopian «of the robbers» (=a former robber), Sarmatas, Pambo, Biare, Onupher the Egyptian, Pior, Apfy, Mark the Athenian, Theodosios, Head of the Coenobium, and many others.
Recent Fathers:
Russian: Serge of Radonez, Seraphim of Sarov («find peace, and thousands of people will find peace alongside you»), Agapetos the Healer, Alexander of Svir, Cyril of the White Lake, Nicodemus of Lake Koza, John «of many feats”, Job of Potsaev, Nilus of Sorsky, the Elders of Optina (Anatolios, Joseph, Ambrose, Moses, Varsanuf, Nectarios, e.a.), Seraphim of Viritsa and many others (for these, see works such as the «Paterikon of the Caves of Kiev”, «The Thebais of the North” e.a.)
Holy Mountain: Siluan and fr.Tichon (Russians), Paisios, Anthimos of Saint Anna, Porphyry the «Hut-burner”, Joseph the Hesychast or Spilaiotes (the cave-dweller), Ephraim of Katounakia e.a.
Drama (Nth.Greece): George Karslides
Crete: Evmenios and Parthenios Koudouma (from Heraclion), Joachimaki Koudouma (from Roupes, Mylopotamos), Gennadios of Rethymnon, Evmenios of Roustika and many others
Romania: Cleopas Elie, Arsenios Bokas, Paisios Olaru, John of Hozeva, Enoch the Simple (Holy Mountain) etc…
Mothers of the Church
Aside from the Fathers, there are also the holy Mothers of the Church, who belong mainly to the last mentioned group, i.e. of the teachers who did not write anything themselves but whose way of life and words were recorded and handed down to us by others. Among the hundreds of major women-teachers of Orthodoxy were the following:
The holy, great martyr Saint Ekaterina who, despite having been imprisoned for her faith, brought 150 idolatrous philosophers to Christianity, as well as 500 soldiers along with their commander (all of them were executed and are saints of our Church).
Saint Makrina, grandmother of Saint Basil the Great and Saint Gregory of Nyssa,
Her grand-daughter, also Makrina the Saint, the «theologian, teacher and philosopher” (according to Saint Gregory of Nyssa), who had convinced her mother saint Emmelia, to give equal rights to her maids and servants and to eventually give them their freedom.
Saint Maria the Egyptian. A rich young woman who lived her life as a prostitute, for the pleasure and not for the money. On a pilgrimage trip to Jerusalem, she seduced the men who were travelling on the same ship. But when she arrived there, an invisible force obstructed her from going near the Precious Cross to worship. Crushed with the realization of her sins, she immediately departed for the depths of the desert taking only some bread with her and she remained there, until she was revealed in a divine vision to saint Zosimas, who found her in the desert, brought Holy Communion to her on his next visit to the desert, and a year later, he returned to find her lifeless body in the desert (still intact) and with the help of a lion, dug a grave and buried her there.
Saint Melane, who, together with her husband, distributed her fortune in order to free captives, and ended up being the spiritual mother to the monastic sisterhood that the first Saint Melane – her grandmother - had founded in Jerusalem
Saint Irene «Chrysovalantou”, who was seen to hover above the ground whenever she was in prayer and cypress trees would also lower their branches whenever she passed by them.
Saint Matrona of Chiopolis, who lived on the island of Chios in the 15th century and performed innumerable miracles, both while alive as well as after her repose
The equally important ascetic saints, Syncletiki, Anastasia the former patrician (she lived inside a cave that only Saint Daniel of the Scete knew, in the 6th century), Theoktiste of Lesvos island, Sarrah and Theodora, Genevieve of Paris, Ursula of Germany, Gulinduch the Persian (Maria when baptized)
The great saints of philanthropy, Filothei the Athenian (1589) and Elizabeth the Grand Duchess of Russia (1918), who spent all their fortune to build hospitals and philanthropic institutions and finally gave their very life-blood (the former was put to death by Turks and the latter by Communists)
The saints of Russia Dorothea and Anna of Kasin, Paraskeve of Pinega, Athanasia Logacheva, the «fools for Christ” saints Pelagia Ivanovna, Xeni of Petroupolis, and many others
Contemporary saints, the holy Mothers Methodia of Kimolos island (1908), Pelagia of Kimolos island, Sophia the «Holy Mother’s ascetic” (1974, Kastoria), Tarso, the «fool for Christ” (Keratea, Attica 1989), Gabriela Papayanni (1993) and many more…
Notes
1. The «ranks’ of Christian priesthood are three: Deacon, Presbyter and Bishop. Albeit most of the Fathers of the Church bore the rank of Bishop, there have been Fathers with only the rank of Deacon (e.g. Ephraim the Syrian –he wrote in Syrian- and of Presbyter (e.g. John of Damascus) or even ordinary monks.
2. The definition is by professor G.Zografides, «Byzantine Philosophy” and «Hellenic Philosophy”. For more detail see «Patrologia A” by Stylianos Papadopoulos - Introduction – 2nd and 3rd centuries, Athens 1977, Introduction.
3. As above mentioned work by Styl. Papadopoulos, Introduction.
Prepared by: Theodore Riginiotes, educator
Diligence by Sophia Drekou www.sophia-ntrekou.gr
Translation by A.N.
Στα Αγγλικά το κείμενο www.oodegr.com:
1η δημοσίευση 20 Ιουλίου 2013
Τελευταία ενημέρωση και έλεγχος συνδέσμων:
8 Ιουνίου 2018 στις 14:21 www.sophia-ntrekou.gr
Στους πρωτοχριστιανικούς χρόνους (Μωσαϊκός Νόμος) επικρατούσε η άποψη ότι Άγιος είναι μόνο Ένας, ο Θεός.
Στα Αγγλικά το κείμενο www.oodegr.com:
1η δημοσίευση 20 Ιουλίου 2013
Τελευταία ενημέρωση και έλεγχος συνδέσμων:
8 Ιουνίου 2018 στις 14:21 www.sophia-ntrekou.gr
Τι σημαίνουν τα επίθετα των Αγίων: Δίκαιος, Όσιος, Μάρτυρας,
Απολογητής, Ομολογητής, Οσιομάρτυρας, Ιερομάρτυρας...
Εν Συντομία www.oodegr.com
Στους πρωτοχριστιανικούς χρόνους (Μωσαϊκός Νόμος) επικρατούσε η άποψη ότι Άγιος είναι μόνο Ένας, ο Θεός.
Στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους ο Απόστολος Παύλος αποκαλεί Αγίους όλους τους βαπτισμένους Χριστιανούς, που ζουν σύμφωνα με το Ευαγγέλιο, που αγωνίζονται για την σωτηρία της ψυχής τους και που επιδιώκουν να κατακτήσουν την Βασιλεία του Θεού (Ρωμ. α',7 - Α' Κορ. α',1-2 - Εβρ. ς',10).
Στον 4ο αιώνα ο τίτλος «Άγιος» αρχίζει να αποδίδεται μόνο σε λίγους εκλεκτούς΄ «φίλους του Θεού», που ξεχωρίζουν για το μαρτύριό τους, για την ζωή τους και για τα θαύματά τους. Ο Άγιος Αντώνιος ο Μέγας όμως τονίζει: «Άγιος είναι εκείνος που είναι καθαρός από κακία και αμαρτήματα».
- Οι ομάδες (χοροί) των Αγίων έχουν ως εξής:
-Προφήτες. Ονομάζονται οι Δίκαιοι που προφήτευσαν για το πρόσωπο του Χριστού και για την Σωτηρία του ανθρώπου.
- Απόστολοι και Αποστολικοί Πατέρες. Τον τίτλο αυτό πήραν οι μαθητές του Κυρίου και οι μαθητές αυτών.
- Μάρτυρες. Ονομάζονται όλοι όσοι μαρτύρησαν για την πίστη τους, βασανίσθηκαν και θανατώθηκαν ιδιαίτερα κατά τους πρώτους μεγάλους διωγμούς. οι Μάρτυρες είναι χιλιάδες: Γυναίκες, άντρες, νέοι, γέροι και παιδιά, και φυσικά δεν είναι όλοι γνωστοί.
- Μεγαλομάρτυρες. Όσοι από τους Μάρτυρες υπέστησαν μεγάλα βασανιστήρια και θανατώθηκαν με φρικτό - βάρβαρο τρόπο, έχουν πάρει από την Εκκλησία αυτόν τον τίτλο, ακόμα ονομάζονται και οι Μάρτυρες των οποίων η μαρτυρία τους επηρέασε πολλούς ανθρώπους οι οποίοι έγιναν χριστιανοί.
- Ιερομάρτυρες. Ονομάζονται όσοι από τους Μάρτυρες ήταν Ιερωμένοι.
- Οσιομάρτυρες. Οι μοναχοί, οι ασκητές και οι ερημίτες έλαβαν αυτόν τον τίτλο, είχαν οσιακό βίο και μαρτυρικό τέλος.
- Νεομάρτυρες. Έτσι ονομάζονται οι Άγιοι που μαρτύρησαν επί Τουρκοκρατίας, μετά το 1453 (Άλωση της Κων/πολης)
- Ομολογητές. Ονομάζονται οι Άγιοι που διώχθηκαν και βασανίσθηκαν, που ομολόγησαν την πίστη τους, αλλά που τελικά δεν θανατώθηκαν.
- Όσιοι. Οι Άγιοι (ερημίτες, αναχωρητές, ασκητές...) που εγκατέλειψαν τον κόσμο και αφιερώθηκαν εξ ολοκλήρου στον Θεό. Τον λάτρεψαν σε ερήμους και σε κακοτοπιές με πίστη και εγκαρτέρηση για όλη τους την ζωή και τελικά «κοιμήθηκαν εν ειρήνη», ονομάσθηκαν Όσιοι.
- Οσιοπαρθενομάρτυρες. Έτσι ονομάζονται οι παρθένες γυναίκες μοναχές, που θανατώθηκαν με μαρτυρικό τρόπο.
- Ισαπόστολοι. Όλοι όσοι έκαναν αποστολικό έργο ισάξιο των Αποστόλων ονομάσθηκαν έτσι.
- Πατέρες της Εκκλησίας. Οι μοναχοί, οι κληρικοί και ιδιαίτερα οι Επίσκοποι που διακρίθηκαν για το συγγραφικό, αντιαιρετικό και ποιμαντικό έργο τους.
- Απολογητές. Όλοι όσοι υπερασπίστηκαν τον Χριστιανισμό απέναντι σε φιλοσόφους, ηγεμόνες, βασιλείς και αυτοκράτορες, θεωρητικά ή γραπτά, με επιστολές ή με τον λόγο τους.
- Θεολόγοι. Φυσικά τρεις μόνο κατέχουν αυτόν τον τίτλο. Ο Ιωάννης ο Θεολόγος ο Ευαγγελιστής, ο Γρηγόριος ο Θεολόγος επίσκοπος Ναζιανζού, και ο Συμεών ο νέος, ο Θεολόγος. Αυτοί όχι μόνο Θεολόγησαν με τα γραπτά τους, αλλά και με το παράδειγμα της ζωής τους.
Τελευταία ενημέρωση και έλεγχος συνδέσμων:
8 Ιουνίου 2018 στις 14:21 www.sophia-ntrekou.gr
Διαβάστε ακόμη:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου