Επιμέλεια, έρευνα
Το απόγευμα της 15ης Ιουνίου του 1994,
ο Μάνος Χατζιδάκις
«άρχισε το ταξίδι του προς τα άστρα»
εκεί που κατοικούν οι ποιητές.
Στην «Οδό των Ονείρων» ποιεί,
όπως λεγόταν και το θεατρικό που συνέθεσε,
ένας άνθρωπος που με το έργο του
άφησε έναν καλύτερο κόσμο...
ο Μάνος Χατζιδάκις.
ένας άνθρωπος που με το έργο του
άφησε έναν καλύτερο κόσμο...
ο Μάνος Χατζιδάκις.
«Γεννήθηκα στις 23 του Οκτώβρη του 1925 στην Ξάνθη
τη διατηρητέα κι όχι την άλλη τη φριχτή
που χτίστηκε μεταγενέστερα από τους εσωτερικούς
της ενδοχώρας μετανάστες.» Μ. Χατζιδάκις
Ο Εμμανουήλ (Μάνος) Χατζιδάκις (Ξάνθη, 23 Οκτωβρίου 1925 – Αθήνα, 15 Ιουνίου 1994) είναι κορυφαίος Έλληνας συνθέτης και ποιητής. Θεωρείται ο πρώτος που συνέδεσε με το έργο του, θεωρητικό και συνθετικό, τη λόγια μουσική με τη λαϊκή μουσική παράδοση. Πολλά από τα εκατοντάδες έργα του αναγνωρίζονται σήμερα ως κλασικά.
Θεωρείται από πολλούς, ως η μουσική διάνοια του 20ου αιώνα στην Ελλάδα. Μια ανεξάντλητη πηγή πολιτισμού και τέχνης.Ασυμβίβαστος και πρωτοπόρος, εχθρός της σοβαροφάνειας και των παγιωμένων αντιλήψεων, λάτρης της «νεότητας» και της συνεχούς αμφισβήτησης και με όπλο του την ελληνική αλλά και την οικουμενική παιδεία, ο Μάνος Χατζιδάκις συνέδεσε τη λόγια με τη λαϊκή μουσική, δημιουργώντας έτσι έναν «νέο» ήχο, ένα «νέο» τραγούδι, που έχει τις ρίζες του τόσο στην Ανατολή όσο και στη Δύση.
Στο βιογραφικό του σημείωμα -σε πρώτο πρόσωπο-, ο Χατζιδάκις, ανέφερε, μεταξύ άλλων:
«Μ’ επηρεάσανε βαθιά ο Ερωτόκριτος, ο Στρατηγός Μακρυγιάννης, το Εργοστάσιο του Φιξ, ο Χαράλαμπος του «Βυζαντίου», το υγρό κλίμα της Θεσσαλονίκης και τα άγνωστα πρόσωπα που γνώριζα τυχαία και παρέμειναν άγνωστα σ’ όλα τα χρόνια τα κατοπινά. Στην κατοχική περίοδο συνειδητοποίησα πόσο άχρηστα ήτανε τα μαθήματα της Μουσικής, μια και μ’ απομάκρυναν ύπουλα απ’ τους αρχικούς μου στόχους που ήταν να επικοινωνήσω, να διοχετευθώ και να εξαφανιστώ, γι’ αυτό και τα σταμάτησα ευθύς μετά την Κατοχή. Έγραψα ποιήματα και πολλά τραγούδια».
Οι Μπάντες του Schoolwave «πειράζουν» τα τραγούδια
και μουσικές του - Χρήστος Ιωαννίδης, Υπεύθυνος
περιοδικού Schooligans / φεστιβάλ Schoolwave
«Αυτός ο κοντός και χοντρός κύριος είναι ο σκοτεινός μας ήρωας. Γεννήθηκε πριν 80 χρόνια και δεν πέθανε ποτέ. Συνεχίζει να ξενυχτάει και να κάνει παρέα με αλήτες, ποιητές και άτακτους μαθητές». Αυτό ήταν το σημείωμα που γράφαμε δίπλα στη φωτογραφία του Χατζιδάκι στο αφιέρωμα που είχαμε ετοιμάσει για το πέμπτο τεύχος του περιοδικού Schooligans (Οκτώβριος 2005). Φυσικά οι περισσότεροι από τους αναγνώστες μας, 16χρονα και 17χρονα παιδιά, τον αγνοούσαν. Ήταν μια αφορμή να τον ανακαλύψουν. Όπως αφορμή είναι και τώρα αυτό το αφιέρωμα, όπου συμμετέχουν μαθητικά και φοιτητικά συγκροτήματα από το φεστιβάλ Schoolwave. Λίγους μήνες πριν, τα περισσότερα δεν είχαν ξαναπαίξει Χατζιδάκι. Ορισμένα δεν είχαν καν ακούσει μουσική του. Τον περιείχαν όμως εν αγνοία τους. Και όταν έσκυψαν πάνω από τα τραγούδια του και άρχισαν να τα «πειράζουν», ανακάλυψαν έναν συγγενή. Όσο για το «πείραγμα», όσο ανορθόδοξο και αν ακουστεί, είναι σίγουρο ότι ο ίδιος ο Χατζιδάκις θα το χαιρόταν. Το είχε πει κάποτε και σε ένα ραδιοφωνικό του σχόλιο: «Τα τραγούδια μου διδάσκουν την ανυπακοή».
Μοναδικός, ιδιοφυής και αεικίνητος, η γνώση του για την ποιότητα μιας σύζευξης κυβερνητικών συμφερόντων και η απογοήτευση του για την ελληνική πραγματικότητα, λειτουργεί ως απόσταγμα τα λόγια του μεγάλου Έλληνα συνθέτη(και όχι μόνο).
Ο Μάνος Χατζιδάκις για την ελληνικότητα
Από το αρχείο του Γιώργου Ζεβελάκη.
«Το ελληνικό, τώρα: από την ώρα που μας βοηθάει η Ελλάς να γίνουμε άνθρωποι, με μια παγκοσμιότητα, πολύ καλώς.
Από την ώρα που μας δίδει μια φουστανέλα και μας εμποδίζει να υπάρχουμε με τους άλλους συνανθρώπους, είναι αντιδραστικό. Το ίδιο υλικό: Αν αυτό που λέμε ελληνικό είναι εμπόδιο στο να ενωθούμε μ' έναν μαύρο, είναι καταδικαστέο. Αν, αντιθέτως, αυτό είναι βοηθητικό για να ενωθούμε με τους άλλους, είναι υπέροχο.
Η έννοια του ελληνικού για πολλούς ανθρώπους έχει διαφορετική όψη. Εγώ πιστεύω σ' εκείνη την ελληνικότητα που εξαφανίζει τις διαφορές.
Φυσικά, από κάπου ξεκινάμε. Όλοι ξεκινάμε και τις πρώτες λέξεις που ψελλίζουμε είναι της μάνας μας. Αλλά δεν μένουμε με τις τέσσερις λέξεις που μάθαμε απ' τη μάνα μας: πηγαίνουμε και μαθαίνουμε και μιλάμε και σκεπτόμαστε και ξαναμαθαίνουμε να μιλάμε και απορρίπτουμε σκέψεις και προχωράμε...»
Και ακούγοντας τις παραπάνω σκέψεις του Μ. Χατζιδάκι μου ήρθαν αυτόματα στο νου και οι σχετικές με την ελληνικότητα παρακάτω σκέψεις του:
«Δεν νομίζω ότι κινδυνεύουμε ως Έλληνες, αλλά ως ελληνολάτρεις. Πάντα μ’ απασχολούσε το γνωστό εμβατήριο ''Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει''. Έλεγα μέσα μου, εφόσον η Ελλάδα δεν πεθαίνει ποτέ, πάει να πει πως και ποτέ δεν θα αναστηθεί.
Δε μ’ αρέσει να παριστάνω τον πολύ Έλληνα. Θέλω να είμαι όσο είμαι.
Καιρός είναι η έννοια Έλληνας να δώσει τη θέση της στην έννοια άνθρωπος. Και τότες πιστεύω πως θα συνδεθούμε με μια πιο βαθιά παράδοση που, κατά σύμπτωση, είναι κι αυτή γνησίως ελληνική. Νιώθω Έλληνας αν αυτό σημαίνει Ευρωπαίος. Κι Ευρωπαίος, αν αυτό συμπεριλαμβάνει την ελληνικότητά μου».
To 1989 (τότε που το σκάνδαλο Κοσκωτά, η ένωση της Αριστεράς και η σχέση του Αντρέα με τη Μιμή μεσουρανούσαν στην πολιτική ατζέντα) o Μάνος Χατζιδάκις έδωσε μια ραδιοφωνική συνέντευξη. Και είπε πράγματα που σχεδόν 30 χρόνια αργότερα είναι επίκαιρα...
- Ζητούμε να μας πείτε πώς βλέπετε εσείς την κατάσταση της σημερινής κοινωνίας; Πολλοί φρονούν ότι περνά σοβαρή κρίση, ότι απειλείται με ηθική σήψη, ίσως με διάλυση, αφήνοντας μας έξω από τον εκσυγχρονισμό και την πρόοδο. Συμμερίζεστε αυτή την άποψη;
Μ.Χ.: Εγώ δε θα το έλεγα τόσο τραγικά, ότι μας αφήνει απ' έξω. Είναι μια μοιραία κατάληξη ενός κόσμου, που προετοιμάστηκε για την εξαφάνιση του. Κι εκεί νομίζω ότι έχει μεγάλο μερίδιο όλος ο μεταπολεμικός κόσμος και ειδικά ο μεταπολεμικός πολιτικός κόσμος. Δεν προετοιμάστηκε το σπάνιο είδος και το πολύ ακριβό, του ελεύθερου πολίτη. Το είδος του ελεύθερου πολίτη δεν προετοιμάστηκε. Γι' αυτό έγινε και η δικτατορία. Γιατί πότε έγινε η δικτατορία; Το 67. Λοιπόν φανταστείτε, αν είχαμε αυτό το είδος του ελεύθερου πολίτη, θα μπορούσε να σταθεί αυτή η κατηγορία ανθρώπων, τόσο ευτελής, έστω και δέκα μέρες μόνο; Δεν θα μπορούσαν να σταθούν ποτέ. Αλλά, βέβαια για σκεφτείτε ότι ο Έλληνας πολίτης όχι μόνο της πόλης αλλά και της επαρχίας, του χωριού, τί είχε ν' αντιμετωπίσει όλα αυτά τα μεταπολεμικά χρόνια; Τον χωροφύλακα, τον εισαγγελέα, τον παπά. Αυτόν δεν τον αντιμετώπιζε και επί δικτατορίας; Ποιά ήταν η αλλαγή; Γιατί να ξεσηκωθεί;
- Σήμερα;
ΜΧ: Σήμερα είναι το αποτέλεσμα μιας τέτοιας θητείας.
- Δεν υπάρχουν ελεύθεροι πολίτες σήμερα κατά τη γνώμη σας;
ΜΧ: Ποιός τους προετοίμασε; Το σχολείο; Ξέρουμε πολύ καλά τί προετοιμάζει το σχολείο. Ο στρατός; Ξέρουμε σε τι ανυποληψία ρίχνει τον νέο Έλληνα πολίτη ο στρατός για να του αφαιρέσει και το τελευταίο ίχνος αξιοπρέπειας από πάνω του. Πόσοι είναι εκείνοι που αντέχουν; Οι 10; Οι 20; Με τις σπουδές φεύγουν έξω και τελειώνει. Ποιοί μένουν εδώ;
- Έτσι όπως το λέτε είναι σαν να μην υπάρχει ελπίδα
ΜΧ: Εγώ δεν έχω καμμία ελπίδα, παρά αν γίνει κανένα θαύμα. Εγώ δεν πιστεύω ότι έχουμε σήμερα τη δύναμη να επιβιώσουμε.
- Σαν κράτος θεωρείτε ή σαν εθνική οντότης;
ΜΧ: Ως εθνική οντότης. Θα μείνουμε λιγάκι σαν νάνοι αλλοτινών καιρών. Και θα το δείτε όταν έρθει η πλήρης ένωση με την Ευρώπη, σε ποιά κατάσταση θα βρισκόμαστε. Ποιά είναι η υποδομή, για να υπάρξουν έστω ένα-δύο χαρακτηριστικά στοιχεία της εθνικότητας μας;
- Αναρωτιέμαι αν αυτή η απογοήτευση- αν μπορώ να την χαρακτηρίσω έτσι- που έχετε για το μέλλον, συμβιβάζεται με την έντονη παρουσία σας στα πολιτικά πράγματα, όχι βέβαια άμεσα σαν πολιτικός αλλά με την κριτική σας;
ΜΧ: Είμαι υποχρεωμένος κι αισθάνομαι όσο είμαι ζωντανός, να υπάρχω. και να υπάρχω με τις δυνάμεις μου, ασυμβίβαστες και με το μυαλό μου καθαρό. Όσο μπορεί να υπάρχει αυτό.
- «Τιμή εις εκείνους όπου εις την ζωήν των όρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες»
ΜΧ: Αλλιώς, αυτό δεν σημαίνει ότι έχω την αισιοδοξία ότι μπορεί ν' αλλάξει τίποτα, ιδιαίτερα στο άμεσο μέλλον. Και μην ξεχνάμε, ότι σε τελευταία ανάλυση, οι μόνες στιγμές που σκεφθήκαμε σοβαρά ως έθνος, ήταν στις καταστροφές. Ας περάσουμε μια καταστροφή, μπας και σωθούμε σοβαρά.
- Δηλαδή εσείς δε φρονείτε ότι υπάρχει κάποια ελπίδα, κάποια διέξοδος; Τί θα μπορούσε να γίνει κατά τη γνώμη σας;
ΜΧ: Τίποτα. Η πλήρης εξαφάνιση μας. Και θα γίνει. Είμαι βέβαιος.
Αποφθέγματα του Μάνου Χατζιδάκι
ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΟΙ
Νιώθω Έλληνας αν αυτό σημαίνει Ευρωπαίος. Κι Ευρωπαίος, αν αυτό συμπεριλαμβάνει την Ελληνικότητά μου.
Ο,ΤΙ ΕΧΩ ΙΕΡΟ
Να περιφρονώ τις συνήθειες των πολλών, τη λογική του κράτους και την ‹ηθική› των συγγενών μου. Να αγαπώ με πάθος τους κυνηγημένους, τους ανορθόδοξους και τους αναθεωρητές.
Η ΕΛΛΑΔΑ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΠΕΘΑΙΝΕΙ
Πάντα μ' απασχολούσε το γνωστό εμβατήριο όσες φορές τ' άκουγα. Έλεγα μέσα μου, τι άραγες εννοεί; (...) Σκέφτηκα, σαν κάτι να φωτίστηκε μέσα μου, εφόσον η Ελλάδα δεν πεθαίνει ποτέ, πάει να πει πως και ποτέ δεν θα αναστηθεί.
ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΘΝΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ
Παρελάσεις, εθνικόφρονα λογύδρια, παραστάσεις σχολικές κι άλλα παρόμοια ενισχύουν την ιδιότυπη φασιστική μας κληρονομιά. Το περίφημον ‹πας μη Έλλην βάρβαρος›.
ΕΘΝΙΚΟΙ (Α)ΚΙΝΔΥΝΟΙ
Δε νομίζω ότι κινδυνεύουμε ως Έλληνες, αλλά ως Ελληνολάτρες.
ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ
Δεν μ' αρέσει να παριστάνω τον πολύ Έλληνα. Θέλω να είμαι όσο είμαι. Καιρός είναι η έννοια Έλληνας να δώσει τη θέση της στην έννοια άνθρωπος. Και τότες πιστεύω πως θα συνδεθούμε με μια πιο βαθιά παράδοση που, κατά σύμπτωση, είναι κι αυτή γνησίως ελληνική.
ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΟΙ
Νιώθω Έλληνας αν αυτό σημαίνει Ευρωπαίος. Κι Ευρωπαίος, αν αυτό συμπεριλαμβάνει την Ελληνικότητά μου.
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΜΕΝΗ ΕΥΡΩΠΗ
Ελπίζω για τούς επερχόμενους (ότι θα μας κυβερνήσει) μια δημογεροντία του πνεύματος κι όχι η αγία κι αποστολική οικογένεια του Πρίγκηπος Φρανκενστάϊν.
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ
Οι Τούρκοι είναι ένας λαός που δεν μ' αγγίζει ιδιαίτερα, ούτε αισθητικά, ούτε ερωτικά. Βέβαια τους προτιμώ σαν εχθρούς παρά σαν φίλους. Ως φίλοι μου δημιουργούν αμηχανία. Ως εχθρούς τους έχω συνηθίσει.
Ελπίζω για τούς επερχόμενους (ότι θα μας κυβερνήσει) μια δημογεροντία του πνεύματος κι όχι η αγία κι αποστολική οικογένεια του Πρίγκηπος Φρανκενστάϊν.
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ
Οι Τούρκοι είναι ένας λαός που δεν μ' αγγίζει ιδιαίτερα, ούτε αισθητικά, ούτε ερωτικά. Βέβαια τους προτιμώ σαν εχθρούς παρά σαν φίλους. Ως φίλοι μου δημιουργούν αμηχανία. Ως εχθρούς τους έχω συνηθίσει.
Η ΚΥΡΙΑ ΕΞΟΥΣΙΑ
Όλες οι επαναστάσεις καταλήγουν στην κατάκτηση της ανεγκέφαλης Κυρίας. Της Εξουσίας. Αυτή η κατάκτηση, ως γνωστόν, δημιουργεί Δίκαιον, μακράν των ονειρικών στόχων μιας επανάστασης. Οι άνθρωποι που προκύπτουν από μία επανάσταση, περιέχουν τα ίδια συστατικά με τους αποχωρήσαντες ή τους ηττηθέντες (...). Χρειάζεται ισχυρή παιδεία για ν' ανθέξει κανείς στην έννοια της Εξουσίας και της επιτυχίας.
Όλες οι επαναστάσεις καταλήγουν στην κατάκτηση της ανεγκέφαλης Κυρίας. Της Εξουσίας. Αυτή η κατάκτηση, ως γνωστόν, δημιουργεί Δίκαιον, μακράν των ονειρικών στόχων μιας επανάστασης. Οι άνθρωποι που προκύπτουν από μία επανάσταση, περιέχουν τα ίδια συστατικά με τους αποχωρήσαντες ή τους ηττηθέντες (...). Χρειάζεται ισχυρή παιδεία για ν' ανθέξει κανείς στην έννοια της Εξουσίας και της επιτυχίας.
Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ
Ο μόνος Έλληνας πολιτικός που μου χάρισε αυτοπεποίθηση και άνεση ως προς την ελληνική καταγωγή μου. Δεν άφησε ούτε απογόνους ούτε επιγόνους. Τον θεωρώ βαθιά φίλο μου. Μου δίδαξε την τεχνική της περηφάνιας.
ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ...
...Δέχεται μόνον ότι το υπηρετεί και το κολακεύει. Υπήρξε πάντοτε αντιπνευματικό και εξακολουθεί να είναι.
ΓΙΑ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Δεν έχουμε πολιτισμό και η απόδειξη είναι ότι έχουμε Υπουργείο Πολιτισμού.
ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΧΩ ΔΗΜΟΤΙΚΗ
Η σημασία της καθιέρωσής της σαν επίσημης γλώσσας του κράτους είναι τεράστια. Ο τραμπουκισμός και οι παρακρατικοί μένουν χωρίς επίσημη γλώσσα.
ΚΑΠΟΥ ΔΙΑΦΕΡΟΥΝ
Είμαι λαϊκός. Αλλά όχι λαϊκίζων.
Στο βίντεο ακούμε τα Λόγια, τα σοφά και προφητικά θα λέγαμε του Μάνου Χατζιδάκι. Είχε μιλήσει σε συνέντευξή του το 1990 για την πορεία της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Διορατικά επικρίνει την ένταξη μας, εκτιμώντας ότι η Ελλάδα θα γίνει μια ασήμαντη επαρχία της Ευρώπης που θα κυβερνάται από τους Ευρωπαίους και δεν θα έχει καμιά διαφορά από την Τουρκοκρατία. Δηλ. Η ΕΕ θα είναι μια νέα μορφή Τουρκοκρατίας για την Ελλάδα!Τα όσα λέει τότε, δεν τα ζούμε στο πετσί μας σήμερα οι Έλληνες;
Ο Μάνος Χατζιδάκις προειδοποίησε για τη σκλαβιά της Ευρώπης το 1990: Η ΕΕ θα είναι μια νέα μορφή Τουρκοκρατίας για την Ελλάδα! Ένας εκπληκτικά προφητικός Μάνος Χατζιδάκις από το 1990 μιλάει για την Ευρωπαϊκή Ένωση και το μέλλον της Ελλάδος εντός αυτή. Διορατικά επικρίνει την ένταξη μας, εκτιμώντας ότι η Ελλάδα θα γίνει μια ασήμαντη επαρχία της Ευρώπης που θα κυβερνάται από τους Ευρωπαίους και δεν θα έχει καμιά διαφορά άπω την Τουρκοκρατία.
Δεν έχουμε πολιτισμό και η απόδειξη είναι ότι έχουμε Υπουργείο Πολιτισμού.
ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΧΩ ΔΗΜΟΤΙΚΗ
Η σημασία της καθιέρωσής της σαν επίσημης γλώσσας του κράτους είναι τεράστια. Ο τραμπουκισμός και οι παρακρατικοί μένουν χωρίς επίσημη γλώσσα.
ΚΑΠΟΥ ΔΙΑΦΕΡΟΥΝ
Είμαι λαϊκός. Αλλά όχι λαϊκίζων.
O Μάνος Χατζιδάκις για την Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή ένωση
Βίντεο: Δήλωση του Μάνου Χατζηδάκι (το 1990) για την ένταξη
της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μια νέα σκλαβιά!
Στο βίντεο ακούμε τα Λόγια, τα σοφά και προφητικά θα λέγαμε του Μάνου Χατζιδάκι. Είχε μιλήσει σε συνέντευξή του το 1990 για την πορεία της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Διορατικά επικρίνει την ένταξη μας, εκτιμώντας ότι η Ελλάδα θα γίνει μια ασήμαντη επαρχία της Ευρώπης που θα κυβερνάται από τους Ευρωπαίους και δεν θα έχει καμιά διαφορά από την Τουρκοκρατία. Δηλ. Η ΕΕ θα είναι μια νέα μορφή Τουρκοκρατίας για την Ελλάδα!Τα όσα λέει τότε, δεν τα ζούμε στο πετσί μας σήμερα οι Έλληνες;
Ο Μάνος Χατζιδάκις προειδοποίησε για τη σκλαβιά της Ευρώπης το 1990: Η ΕΕ θα είναι μια νέα μορφή Τουρκοκρατίας για την Ελλάδα! Ένας εκπληκτικά προφητικός Μάνος Χατζιδάκις από το 1990 μιλάει για την Ευρωπαϊκή Ένωση και το μέλλον της Ελλάδος εντός αυτή. Διορατικά επικρίνει την ένταξη μας, εκτιμώντας ότι η Ελλάδα θα γίνει μια ασήμαντη επαρχία της Ευρώπης που θα κυβερνάται από τους Ευρωπαίους και δεν θα έχει καμιά διαφορά άπω την Τουρκοκρατία.
Βίντεο/Κείμενο: «Η δημογεροντία του μέλλοντος»
Ποιος τελικά θα κυβερνήσει την ενωμένη Ευρώπη;
Κυριακή, 15 Ιουλίου 1979 Μάνος Χατζιδάκις,
Κυριακή, 15 Ιουλίου 1979 Μάνος Χατζιδάκις,
«ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ», Εκδόσεις Εξάντας
Τη μέρα που υπογράφονταν στο Ζάππειο η ένταξή μας, μου πήραν μια συνέντευξη τα μέσα ενημερώσεως, τα ευρωπαϊκά.Όμως δεν βρήκανε τις απαντήσεις μου ευχάριστες και διασκεδαστικές για το κοινό τους που βλέπει τηλεόραση το βράδυ στις εννιά, και φυσικά δεν μετέδωσαν την συνέντευξη μου. (Εκεί, όπως θα διαπιστώσατε, «σέβονται» το κοινό. Αφού τ’ αποβλάκωσαν πρώτα, τώρα εννοούν να το υπηρετούν πιστά και να το διασκεδάζουν).
Μέσα στ’ άλλα γι’ αυτή την εκπομπή πού τελικά δεν μεταδόθηκε, μου ζήτησαν να σπάσω μερικά πιάτα. Λατρεύουν καθώς ξέρετε σε όλη την Ευρώπη, τον ήχο των ελληνικών πιάτων. Και βέβαια δεν τους άρεσε όταν τους απαγόρεψα ν’ ακούγονται μπουζούκια στην εκπομπή. Μου’ παν μ’ ένα περίεργο ύφος:
- Δηλαδή η θρυλική εκείνη εικόνα των Αθηνών του «Ποτέ την Κυριακή», της ταινίας πού γράψατε μουσική, δεν ήταν αληθινή; Μας είπατε τότε ψέματα όταν σπάγατε πιάτα και τραγουδούσατε με συνοδεία μπουζουκιών;
Όμως ας έρθουμε στην παρεξήγησή σας γύρω από την Αθήνα. Η τότε Αθήνα της ευημερίας, των πρώτων τουριστικών ρευμάτων και της ανεμελιάς, υπήρξε ένα θεατρικό σκηνικό μες στο όποιο όλοι μας λίγο πολύ, υπεύθυνοι και ανεύθυνοι παίζαμε με παρρησία τους νεοέλληνες. Αυτή η Αθήνα είναι γεγονός πώς δεν υπάρχει πια. Χάθηκε μάλλον οριστικά.
Και συνέχισα: Μη μου ζητάτε ένα μνημόσυνο που σήμερα το πραγματοποιούν μόνο οι ανώνυμοι βιομηχανίσκοι, με τις λαϊκές στάρλετ και τις φαβορίτες στα καταστήματα μπουζουκιών που ξενυχτάνε και που ευτυχώς κλείσανε, ελπίζω δια παντός.
- Ποια είναι η σημερινή Αθήνα, με ρωτούν, η Αθήνα του εβδομήντα εννιά. Μπορείτε να την περιγράψετε;
Προσφέρουν στην πρωτεύουσα βία, αθλιότητα, ανασφάλεια και θλιβερό γούστο. Και οι πόλεις της επαρχίας, απαλλαγμένες απ’ τα δεύτερα στοιχεία τους, παίρνουν αναπνοή και γίνονται λίαν κατάλληλες για ιδιωτική ζωή κι ανθρώπινη συμπεριφορά. Αλλά κι αυτό, ίσαμε να το μυριστούν οι άθλιοι των Αθηνών και ξαναπάνε πίσω στα πάτρια εδάφη για να καθαρίσει κι άλλη μια φορά ή Αθήνα. Η περιπέτεια αυτή γνήσια ελληνική, θυμίζει την «Ελλαδογραφία» του Γκάτσου, χωρίς όμως το επικό στοιχείο του ποιητή.
Μετά απ’ την απάντησή μου αυτή μπλέξαμε σε λεπτομέρειες άπειρες, θέλοντας να εξηγήσω, τί είναι η «Ελλαδογραφία». Δύσκολος ο κώδικας για μια ευρωπαϊκή ερμηνεία του τίτλου, του ποιήματος και του περιεχομένου του. Περιορίσθηκα λοιπόν στα απαραίτητα, και συνεχίσαμε.
- Ερώτηση: Τι συνθέτει την Ελλάδα του σήμερα και ποια στοιχεία την εκπροσωπούν;
Ύστερα, να κι άλλο κάτι πού μας εκπροσωπεί. Η καλοζωία. Χωρίς περιεχόμενο και ευτελούς αισθητικής. Μια καλοζωία πού βασίζεται περισσότερο στη νευρωτική εκτόνωση παρά στην απόλαυση, στην ηδονή θά' λεγα, «για καλώς προπαρασκευασμένες επιθυμίες». Καλοζωία που ικανοποιεί συμπλέγματα και προκαταλήψεις καλύπτοντας θεατρικά, ευτέλεια κι αθλιότητα.
Ακόμη: Ένας χείμαρρος αυτοσχεδιαστικών αντιδράσεων, σ’ όλες τις περιοχές του δημοσίου βίου μας. Μια επιπόλαιη χάραξη προοπτικών και πολιτικής. Έλλειψη κοινού νου, και μια καταπιεστική παρουσία του εγώ μας, πού τις περισσότερες φορές μας εμποδίζει να συνεννοηθούμε και να συνεργαστούμε πάνω στα τοπικά, αλλά και στα ευρωπαϊκά που άρχισαν ήδη να μας θίγουν και να μας απασχολούν.
Τέλος: Ένας ηθικοπλαστικός εθνικισμός, που έχει τις ρίζες του στην ανελεύθερη καταγωγή μας και πού η εκμετάλλευση του απ’ όλους μας για ευτελείς σκοπούς, τον έχει ήδη καταστήσει ανυπόληπτο.
- Ερώτηση: Και κάτι ωραίο;
- Ερώτηση: Γιατί δεν οργανώνεσθε για ν’ αποκτήσετε ασφάλεια;
- Ερώτηση (από τον συνεργάτη του Ραδιοφωνικού σταθμού του Λουξεμβούργου): Τι νομίζετε κατά την γνώμη σας ότι θα βρείτε στην Ευρώπη όταν στο μέλλον τελείως ενωθεί;
Μένει το ερώτημα. Άραγε θα μας απαλλάξει η ένταξη μας από την παραδοσιακή γεροντολατρεία κι από την πρόσφατα ανθισμένη παραδημοσιογραφία;
Τί είν’ αυτό; Ρωτάει ο Γάλλος, ο βοηθός του οπερατέρ. Να σας εξηγήσω προθυμοποιήθηκα. Η Παραδημοσιογραφία είναι κάτι σαν παρακρατική οργάνωση, αλλά δεν έχει σχέση με το κράτος. Αντίθετα πολλές φορές το πολεμάει. Ανθεί σε περιόδους παρακμής και με την επιπόλαια ανοχή της επισήμου Δημοσιογραφίας. Κύριος σκοπός της είναι ο εκφοβισμός, υπηρετώντας σκοτεινά ή ευτελή συμφέροντα. Οι σοβαροί δημοσιογράφοι γνωρίζουνε την ύπαρξή της, την περιφρονούν, την συνηθίζουνε αλλά και δεν πιστεύουν στην κάποια οποία σημασία της παρουσίας της. Η παραδημοσιογράφια όμως υπάρχει, λειτουργεί και επιβάλλεται. Ανεύθυνη και αντιπαθητική.
Και τούτο δεν τους άρεσε πολύ και δεν το βρήκαν διασκεδαστικό για τηλεθεατές κι ακροατές του ραδιοφώνου σε ώρα νυχτερινή. Μα συνέχισαν και με ρώτησαν.
- Πώς αντιμετωπίζετε την ενοποιημένη κουλτούρα της Ευρώπης σήμερα;
Άνευ φόβου και άνευ πάθους, τους απαντώ. Δεν μας τρομάζει απ’ τη στιγμή πού μας περιέχει. Κι όσο για τα επί μέρους γραφικά στοιχεία μας, έτσι κι αλλιώς μας ήταν άχρηστα, κι ήμασταν αποφασισμένοι να τα πετάξουμε και να τ’ αποκηρύξουμε μετά πάσης βδελυγμίας όταν με τον καιρό θα ωριμάζαμε. Η ένταξη μας, μας ωριμάζει αυτομάτως και μας παρουσιάζει πιο αληθινούς. Κι έτσι τα γραφικά και τα ιδιότυπα, τα βάζουμε για πάντα στο συρτάρι. Με κοίταξε περίεργα η Γαλλίδα, όμως δεν είπε τίποτα. Κατάλαβα. Αυτή πού τόσο της αρέσουνε τα γραφικά μας τα φολκλορικά, και τι την νοιάζει ποιο είναι το αληθινό μας πρόσωπο.
Αυτός απ’ τη Γερμανική τηλεόραση μου λέει ξαφνικά: Νιώθετε Έλληνας, για Ευρωπαίος; Τί ερώτημα, σκέφτομαι.
Και βέβαια του απαντώ, Έλληνας αν αυτό σημαίνει Ευρωπαίος. Κι Ευρωπαίος, αν αυτό συμπεριλαμβάνει την Ελληνικότητα μου.
- Σας ενδιαφέρει η ελληνική σας ιθαγένεια; Μου κάνει αυτός από το Λουξεμβούργο.
- Ερώτηση: Ποιοι θα μας κυβερνήσουνε μελλοντικά, στην Ενωμένη Ευρώπη;
Εδώ τελειώνω. Και το νομίζω περιττό να διευκρινίσω πώς ύστερ’ απ’ τη δεύτερη απάντηση μου, το συνεργείο της Ευρωπαϊκής τηλεόρασης, με κάποια βιαστική πρόφαση είχε κιόλας φύγει, μη βρίσκοντας διασκεδαστικές τις απαντήσεις μου.
Η συνέχεια και το παιχνίδι των ερωτήσεων κι απαντήσεων, έγινε εντός μου, καθώς επέστρεφα στο σπίτι μου.
Κυριακή, 15 Ιουλίου 1979 Μάνος Χατζιδάκις,
«ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ», Εκδόσεις Εξάντας
Δείτε: Μάνος Χατζιδάκις Το τραγούδι μου είναι μια μυστική πηγή (Βίντεο)
Το πρόσωπο του τέρατος και ο
φόβος μήπως το συνηθίσουμε
Όποιος δεν φοβάται το πρόσωπο του τέρατος, πάει να πει ότι του μοιάζει. Και η πιθανή προέκταση του αξιώματος είναι, να συνηθίσουμε τη φρίκη, να μας τρομάζει η ομορφιά. (...)
Από την ώρα που ο Frankenstein γίνεται στόλισμα νεανικού δωματίου, o κόσμος προχωράει μαθηματικά στην εκμηδένιση του. Γιατί δεν είναι που σταμάτησε να φοβάται, αλλά γιατί συνήθισε να φοβάται. Κι εγώ με τη σειρά μου δεν φοβάμαι τίποτα περισσότερο, απ' το μυαλό της κότας. Απ' το να υποχρεωθώ να συνομιλήσω με μια κότα ή μ ένα σκύλο, ή τέλος πάντων, μ ένα ζώο δυνατό πού βρυχάται. Τί να τους πω και πώς να τους το πω; Και μήπως δεν είναι εξευτελισμός, αν επιχειρήσω να μεταφράσω ή να καλύψω τις σκέψεις μου, κάτω από φράσεις απλοϊκές και ηλίθια νοήματα, για να καθησυχάσω τυχόν τη φιλυποψία μιας κότας, που όμως έχει άνωθεν τοποθετηθεί για να μας ελέγχει και να μας καθοδηγεί;
Η υποταγή ή ο εθισμός σε μια τέτοια συνύπαρξη, ή συνδιαλλαγή, δεν προκαλεί τον κίνδυνο της αφομοίωσης ή της λήθης, του πώς πρέπει, του πώς οφείλουμε να σκεφτόμαστε, να πράττουμε και να μιλάμε; Αναμφισβήτητα αρχίσαμε να το ανεχόμαστε. Και η ανοχή, πολλαπλασιάζει τα ζώα στη δημόσια ζωή, τα ισχυροποιεί και τα βοήθα να συνθέσουν με ακρίβεια τη μορφή του τέρατος, που προΐσταται, ελέγχει και μας κυβερνά.
Το τέρας σχηματίζεται από τα ζώα κι απ' τους εχθρούς.
Θα σας θυμίσω μια συνομιλία τότε, μέσα στη τάξη του σχολείου. Με πλησιάζει ένας ψηλός συμμαθητής, μ ένα δυσάρεστο έκζεμα στο δέρμα του προσώπου του, στραβή τη μύτη και ξεθωριασμένα τα μαλλιά του, ακατάστατα. Ήταν η πρώτη μέρα της σχολικής χρονιάς.
- Πώς λέγεσαι, ρωτάει, ενώ πλάι του είχαν σταθεί αμίλητοι δυο άλλοι, δικοί του φίλοι.
- Βασίλης, του απαντώ.
- Και που μένεις, εκείνος εξακολουθεί.
- Πάνω στο λόφο, του λέω και τον κοιτώ στα μάτια. Εκείνος χαμογέλασε κι άφησε να φανούν τα χαλασμένα δόντια του. Μου λέει:
- Εγώ μένω στην απέναντι όχθη. Είσαι λοιπόν εχθρός. Και μου δίνει μια στο κεφάλι με το χέρι του, που με πονάει ακόμα τώρα σαν το θυμηθώ. Τον κοιτάζω έτοιμος να κλάψω. Μα συγκρατιέμαι. Αυτός σκάει στα γέλια και χάνεται. Προς το παρόν. Γιατί θα τον ξαναδώ: Εισπράκτορα, εκπαιδευτή στο στρατό, τηλεγραφητή, κλητήρα στο υπουργείο, αστυνόμο, μουσικό στην ορχήστρα, παπά στην ενορία, συγκάτοικο στην πολυκατοικία, γιατρό σε κρατικό νοσοκομείο και τέλος νεκροθάφτη, όταν πετύχει να με θάψει. (...)
Πώς θ αντιδράσουμε και πώς δε θα συμβιβαστούμε με το τέρας; (...)
Κυριακή, 30 Ιουλίου 1978 - Από το βιβλίο: «Τα Σχόλια του Τρίτου», Εκδ. Εξάντας, Αθήνα 1980.
- Και που μένεις, εκείνος εξακολουθεί.
- Πάνω στο λόφο, του λέω και τον κοιτώ στα μάτια. Εκείνος χαμογέλασε κι άφησε να φανούν τα χαλασμένα δόντια του. Μου λέει:
- Εγώ μένω στην απέναντι όχθη. Είσαι λοιπόν εχθρός. Και μου δίνει μια στο κεφάλι με το χέρι του, που με πονάει ακόμα τώρα σαν το θυμηθώ. Τον κοιτάζω έτοιμος να κλάψω. Μα συγκρατιέμαι. Αυτός σκάει στα γέλια και χάνεται. Προς το παρόν. Γιατί θα τον ξαναδώ: Εισπράκτορα, εκπαιδευτή στο στρατό, τηλεγραφητή, κλητήρα στο υπουργείο, αστυνόμο, μουσικό στην ορχήστρα, παπά στην ενορία, συγκάτοικο στην πολυκατοικία, γιατρό σε κρατικό νοσοκομείο και τέλος νεκροθάφτη, όταν πετύχει να με θάψει. (...)
Πώς θ αντιδράσουμε και πώς δε θα συμβιβαστούμε με το τέρας; (...)
Κυριακή, 30 Ιουλίου 1978 - Από το βιβλίο: «Τα Σχόλια του Τρίτου», Εκδ. Εξάντας, Αθήνα 1980.
Βίντεο: Το πρόσωπο του τέρατος και ο φόβος μήπως
το συνηθίσουμε. βιβλίο: «Τα Σχόλια του Τρίτου»
Το πρόσωπο του τέρατος: Εμπνευσμένο από τα λόγια του Μάνου Χατζιδάκι το βίντεο προσπαθεί να σκιαγραφήσει το πρόσωπο του τέρατος, όπως το βλέπουμε σήμερα. Το βίντεο χωρίζεται σε δύο ενότητες: από τη μία παρουσιάζει τη βία και τη ξενοφοβία του νεοναζιστικού μορφώματος της χρυσής αυγής και από την άλλη τη βία της ΕΛ.ΑΣ. απέναντι στους πολίτες, τους μετανάστες και τους φοιτητές, μιας ΕΛ.ΑΣ. που έχει κατηγορηθεί πολλές φορές για συνεργασία με το μόρφωμα.
Ο νεοναζισμός - του Μάνου Χατζιδάκι
Ο νεοναζισμός δεν είναι οι άλλοι (Χατζιδάκι) - Πατρίδα (Α. Ιωαννίδη). Ο νεοναζισμός: Κείμενο του Μάνου Χατζιδάκι που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία και διαβάστηκε σε μια εκδήλωση αντιναζιστικής συναυλίας τον Φεβρουάριο του 1993.
«Ο νεοναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός και κάθε αντικοινωνικό και αντιανθρώπινο φαινόμενο συμπεριφοράς δεν προέρχεται από ιδεολογία, δεν περιέχει ιδεολογία, δεν συνθέτει ιδεολογία. Είναι η μεγεθυμένη έκφραση-εκδήλωση του κτήνους που περιέχουμε μέσα μας χωρίς εμπόδιο στην ανάπτυξή του, όταν κοινωνικές ή πολιτικές συγκυρίες συντελούν, βοηθούν, ενισχύουν τη βάρβαρη και αντιανθρώπινη παρουσία του.» Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η Παιδεία.
Η αληθινή παιδεία και όχι η ανεύθυνη εκπαίδευση και η πληροφορία χωρίς κρίση και χωρίς ανήσυχη αμφισβητούμενη συμπερασματολογία. Αυτή η παιδεία που δεν εφησυχάζει ούτε δημιουργεί αυταρέσκεια στον σπουδάζοντα, αλλά πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα και την ανασφάλεια. Όμως μια τέτοια παιδεία δεν ευνοείται από τις πολιτικές παρατάξεις και από όλες τις κυβερνήσεις, διότι κατασκευάζει ελεύθερους και ανυπότακτους πολίτες μη χρήσιμους για το ευτελές παιχνίδι των κομμάτων και της πολιτικής. Κι αποτελεί πολιτική «παράδοση» η πεποίθηση πως τα κτήνη, με κατάλληλη τακτική και αντιμετώπιση, καθοδηγούνται, τιθασεύονται.
Ενώ τα πουλιά… Για τα πουλιά, μόνον οι δολοφόνοι, οι άθλιοι κυνηγοί αρμόζουν, με τις «ευγενικές παντός έθνους παραδόσεις». Κι είναι φορές που το κτήνος πολλαπλασιαζόμενο κάτω από συγκυρίες και με τη μορφή «λαϊκών αιτημάτων και διεκδικήσεων» σχηματίζει φαινόμενα λοιμώδους νόσου που προσβάλλει μεγάλες ανθρώπινες μάζες και επιβάλλει θανατηφόρες επιδημίες.
Πρόσφατη περίπτωση ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Μόνο που ο πόλεμος αυτός μας δημιούργησε για ένα διάστημα μιαν αρκετά μεγάλη πλάνη, μιαν ψευδαίσθηση. Πιστέψαμε όλοι μας πως σ’ αυτό τον πόλεμο η Δημοκρατία πολέμησε το φασισμό και τον νίκησε. Σκεφθείτε: η «Δημοκρατία», εμείς με τον Μεταξά κυβερνήτη και σύμμαχο τον Στάλιν, πολεμήσαμε το ναζισμό, σαν ιδεολογία άσχετη από μας τους ίδιους. Και τον… νικήσαμε. Τι ουτοπία και τι θράσος. Αγνοώντας πως απαλλασσόμενοι από την ευθύνη του κτηνώδους μέρους του εαυτού μας και τοποθετώντας το σε μια άλλη εθνότητα υποταγμένη ολοκληρωτικά σ’ αυτό, δεν νικούσαμε κανένα φασισμό αλλά απλώς μιαν άλλη εθνότητα επικίνδυνη που επιθυμούσε να μας υποτάξει.
Η αληθινή παιδεία και όχι η ανεύθυνη εκπαίδευση και η πληροφορία χωρίς κρίση και χωρίς ανήσυχη αμφισβητούμενη συμπερασματολογία. Αυτή η παιδεία που δεν εφησυχάζει ούτε δημιουργεί αυταρέσκεια στον σπουδάζοντα, αλλά πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα και την ανασφάλεια. Όμως μια τέτοια παιδεία δεν ευνοείται από τις πολιτικές παρατάξεις και από όλες τις κυβερνήσεις, διότι κατασκευάζει ελεύθερους και ανυπότακτους πολίτες μη χρήσιμους για το ευτελές παιχνίδι των κομμάτων και της πολιτικής. Κι αποτελεί πολιτική «παράδοση» η πεποίθηση πως τα κτήνη, με κατάλληλη τακτική και αντιμετώπιση, καθοδηγούνται, τιθασεύονται.
Ενώ τα πουλιά… Για τα πουλιά, μόνον οι δολοφόνοι, οι άθλιοι κυνηγοί αρμόζουν, με τις «ευγενικές παντός έθνους παραδόσεις». Κι είναι φορές που το κτήνος πολλαπλασιαζόμενο κάτω από συγκυρίες και με τη μορφή «λαϊκών αιτημάτων και διεκδικήσεων» σχηματίζει φαινόμενα λοιμώδους νόσου που προσβάλλει μεγάλες ανθρώπινες μάζες και επιβάλλει θανατηφόρες επιδημίες.
Πρόσφατη περίπτωση ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Μόνο που ο πόλεμος αυτός μας δημιούργησε για ένα διάστημα μιαν αρκετά μεγάλη πλάνη, μιαν ψευδαίσθηση. Πιστέψαμε όλοι μας πως σ’ αυτό τον πόλεμο η Δημοκρατία πολέμησε το φασισμό και τον νίκησε. Σκεφθείτε: η «Δημοκρατία», εμείς με τον Μεταξά κυβερνήτη και σύμμαχο τον Στάλιν, πολεμήσαμε το ναζισμό, σαν ιδεολογία άσχετη από μας τους ίδιους. Και τον… νικήσαμε. Τι ουτοπία και τι θράσος. Αγνοώντας πως απαλλασσόμενοι από την ευθύνη του κτηνώδους μέρους του εαυτού μας και τοποθετώντας το σε μια άλλη εθνότητα υποταγμένη ολοκληρωτικά σ’ αυτό, δεν νικούσαμε κανένα φασισμό αλλά απλώς μιαν άλλη εθνότητα επικίνδυνη που επιθυμούσε να μας υποτάξει.
Ένας πόλεμος σαν τόσους άλλους από επικίνδυνους ανόητους σε άλλους ανόητους, περιστασιακά ακίνδυνους. Και φυσικά όλα τα περί «Ελευθερίας», «Δημοκρατίας», και «λίκνων πνευματικών και μη», για τις απαίδευτες στήλες των εφημερίδων και τους αφελείς αναγνώστες. Ποτέ δεν θα νικήσει η Ελευθερία, αφού τη στηρίζουν και τη μεταφέρουν άνθρωποι, που εννοούν να μεταβιβάζουν τις δικές τους ευθύνες στους άλλους.
(Κάτι σαν την ηθική των γερόντων χριστιανών. Το καλό και το κακό έξω από μας. Στον Χριστό και τον διάβολο. Κι ένας Θεός που συγχωρεί τις αδυναμίες μας εφόσον κι όταν τον θυμηθούμε μες στην ανευθυνότητα του βίου μας. Επιδιώκοντας πάντα να εξασφαλίσουμε τη μετά θάνατον εξακολουθητική παρουσία μας. Αδυνατώντας να συλλάβουμε την έννοια της απουσίας μας. Το ότι μπορεί να υπάρχει ο κόσμος δίχως εμάς και δίχως τον Καντιώτη τον Φλωρίνης).
Δεν θέλω να επεκταθώ. Φοβάμαι πως δεν έχω τα εφόδια για μια θεωρητική ανάπτυξη, ούτε την κατάλληλη γλώσσα για τις απαιτήσεις του όλου θέματος. Όμως το θέμα με καίει. Και πριν πολλά χρόνια επιχείρησα να το αποσαφηνίσω μέσα μου. Σήμερα ξέρω πως διέβλεπα με την ευαισθησία μου τις εξελίξεις και την επανεμφάνιση του τέρατος. Και δεν εννοούσα να συνηθίσω την ολοένα αυξανόμενη παρουσία του. Πάντα εννοώ να τρομάζω.
Ο νεοναζισμός δεν είναι οι άλλοι. Οι μισητοί δολοφόνοι, που βρίσκουν όμως κατανόηση από τις διωκτικές αρχές λόγω μιας περίεργης αλλά όχι και ανεξήγητης συγγενικής ομοιότητος. Που τους έχουν συνηθίσει οι αρχές και οι κυβερνήσεις σαν μια πολιτική προέκτασή τους ή σαν μια επιτρεπτή αντίθεση, δίχως ιδιαίτερη σημασία που να προκαλεί ανησυχία. (Τελευταία διάβασα πως στην Πάτρα, απέναντι στο αστυνομικό τμήμα άνοιξε τα γραφεία του ένα νεοναζιστικό κόμμα. Καμιά ανησυχία ούτε για τους φασίστες, ούτε για τους αστυνομικούς. Ούτε φυσικά για τους περιοίκους).
Ο εθνικισμός είναι κι αυτός νεοναζισμός. Τα κουρεμένα κεφάλια των στρατιωτών, έστω και παρά τη θέλησή τους, ευνοούν την έξοδο της σκέψης και της κρίσης, ώστε να υποτάσσονται και να γίνονται κατάλληλοι για την αποδοχή διαταγών και κατευθύνσεων προς κάποιο θάνατο. Δικόν τους ή των άλλων. Η εμπειρία μου διδάσκει πως η αληθινή σκέψη, ο προβληματισμός οφείλει κάπου να σταματά. Δεν συμφέρει. Γι’ αυτό και σταματώ. Ο ερασιτεχνισμός μου στην επικέντρωση κι ανάπτυξη του θέματος κινδυνεύει να γίνει ευάλωτος από τους εχθρούς. Όμως οφείλω να διακηρύξω το πάθος μου για μια πραγματική κι απρόσκοπτη ανθρώπινη ελευθερία.Ο φασισμός στις μέρες μας φανερώνεται με δυο μορφές. Ή προκλητικός, με το πρόσχημα αντιδράσεως σε πολιτικά ή κοινωνικά γεγονότα που δεν ευνοούν την περίπτωσή τους ή παθητικός μες στον οποίο κυριαρχεί ο φόβος για ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Ανοχή και παθητικότητα λοιπόν. Κι έτσι εδραιώνεται η πρόκληση. Με την ανοχή των πολλών. Προτιμότερο αργός και σιωπηλός θάνατος από την αντίδραση του ζωντανού και ευαίσθητου οργανισμού που περιέχουμε.
Το φάντασμα του κτήνους παρουσιάζεται ιδιαιτέρως έντονα στους νέους. Εκεί επιδρά και το marketing. Η επιρροή από τα Μ.Μ.Ε. ενός τρόπου ζωής που ευνοεί το εμπόριο. Κι όπως η εμπορία ναρκωτικών ευνοεί τη διάδοσή τους στους νέους, έτσι και η μουσική, οι ιδέες, ο χορός και όσα σχετίζονται με τον τρόπο ζωής τους έχουν δημιουργήσει βιομηχανία και τεράστια κι αφάνταστα οικονομικά ενδιαφέρονται.
Και μη βρίσκοντας αντίσταση από μια στέρεη παιδεία όλα αυτά δημιουργούν ένα κατάλληλο έδαφος για να ανθίσει ο εγωκεντρισμός η εγωπάθεια, η κενότητα και φυσικά κάθε κτηνώδες ένστιχτο στο εσωτερικό τους. Προσέξτε το χορό τους με τις ομοιόμορφες στρατιωτικές κινήσεις, μακρά από κάθε διάθεση επαφής και επικοινωνίας. Το τραγούδι τους με τις συνθηματικές επαναλαμβανόμενες λέξεις, η απουσία του βιβλίου και της σκέψης από τη συμπεριφορά τους και ο στόχος για μια άνετη σταδιοδρομία κέρδους και εύκολης επιτυχίας.
Βιώνουμε μέρα με τη μέρα περισσότερο το τμήμα του εαυτού μας – που ή φοβάται ή δεν σκέφτεται, επιδιώκοντας όσο γίνεται περισσότερα οφέλη. Ώσπου να βρεθεί ο κατάλληλος «αρχηγός» που θα ηγηθεί αυτό το κατάπτυστο περιεχόμενό μας. Και τότε θα ‘ναι αργά για ν’ αντιδράσουμε. Ο νεοναζισμός είμαστε εσείς κι εμείς – όπως στη γνωστή παράσταση του Πιραντέλλο. Είμαστε εσείς, εμείς και τα παιδιά μας. Δεχόμαστε να ‘μαστε απάνθρωποι μπρος στους φορείς του AIDS, από άγνοια αλλά και τόσο «ανθρώπινοι» και συγκαταβατικοί μπροστά στα ανθρωποειδή ερπετά του φασισμού, πάλι από άγνοια, αλλά κι από φόβο κι από συνήθεια.
Και το Κακό ελλοχεύει χωρίς προφύλαξη, χωρίς ντροπή. Ο νεοναζισμός δεν είναι θεωρία, σκέψη και αναρχία. Είναι μια παράσταση. Εσείς κι εμείς. Και πρωταγωνιστεί ο Θάνατος.
(*Κείμενο του συνθέτη Μάνου Χατζιδάκι για το νεοναζισμό και τον εθνικισμό που έγραψε τον Φεβρουάριο του 1993, λίγους μήνες πριν τον θάνατό του, το οποίο είχε δημοσιευτεί στο πρόγραμμα αντιναζιστικής συναυλίας που είχε δώσει η Ορχήστρα των Χρωμάτων με έργα Βάιλ, Λίστ και Μπάρτον. Το ίδιο κείμενο παράλληλα είχε δημοσιευτεί και στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία)
Βίντεο: Ο Μάνος Χατζιδάκις εξηγεί το σκεπτικό της συναυλίας της Ορχήστρας των Χρωμάτων κατά του νεοναζισμού (από συνέντευξη στον Κώστα Κωβαίο, ΕΡΤ, 1993). Διαβάστε εδώ: http://www.musiccorner.gr/?p=81873 το κείμενό του απ' το πρόγραμμα αυτής της συναυλίας με έργα Κούρτ Βάιλ, Φράντς Λίστ και Μπέλα Μπάρτοκ, η οποία δόθηκε στις 22/2/1993 κι ήταν η τελευταία που διηύθυνε ο ίδιος.
Πηγή, Έρευνα: www.sophia-ntrekou.gr
Πρώτη δημοσίευση 8 Οκτωβρίου 2013
Ανανεώθηκε 22 Οκτωβρίου 2021
Βιντεο/αφιέρωμα στον Λόγιο Μ. Χατζιδάκι
Είναι η στιγμή της αναγγελίας της βραβεύσεις του Χατζιδάκι, Με το Όσκαρ για το τραγούδι. Τα παιδιά του Πειραιά από την ταινια ποτέ την Κυριακή. Μάταια οι παρουσιαστές ψάχνουν να βρουν τον Χατζιδάκι. Στην αίθουσα απονομών.
Ο Μάνος Χατζιδάκις. στον 902 Αριστερά FM το 1989: Ο 902 ξεκίνησε να λειτουργεί την εποχή που γινόταν οι ζυμώσεις για δημιουργία του κόμματος. (Συνασπισμός της Αριστεράς των Κινημάτων και της Οικολογίας) Με τα δυο μεγαλύτερα κόμματα της αριστεράς. Κ.Κ.Ε. & Κ.Κ.Ε. εσ. όπου κατέβηκαν μαζί στης εκλογές του 1989. Όταν ξεκίνησε τη λειτουργία του υπήρχαν ελπίδες να είναι πόλος πολυφωνίας, όπου πρωτίστως θα ακουγόταν όλες οι αντίθετες σκέψεις.
Η ομιλία του Μάνου Χατζιδάκι στο Ολυμπιακό Στάδιο
Ο.Α.Κ.Α στις 3/11/1989. Προεκλογική συγκέντρωση Ν.Δ.
Μαζί του είναι ο Σ. Ξαρχάκος και ο Μ. Θεοδωράκης.
Θεοδωράκης, Χατζιδάκις, Ξαρχάκος μαζί! (3/11/1989) ιστορική τους συνύπαρξη, στη συναυλία που πραγματοποιήθηκε στο Ολυμπιακό Στάδιο στις 3 Νοεμβρίου 1989. Οι μεγαλύτεροι σίγουρα θα θυμούνται πώς γεννήθηκε αυτή η σύμπραξη… Το σκάνδαλο Κοσκωτά, με όλα τα παραλειπόμενα, η σχέση Παπανδρέου - Λιάνη, μια πρώτη εκλογική αναμέτρηση στις 18 Ιουνίου 1989, χωρίς την ανάδειξη αυτοδύναμης κυβέρνησης, η σύμπραξη Νέας Δημοκρατίας και Κομμουνιστικού Κόμματος στη μεταβατική κυβέρνηση και η δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη στις 26 Σεπτεμβρίου 1989, είχαν δημιουργήσει έντονο αναβρασμό και αντιδράσεις στην κοινωνία.
Θεοδωράκης, Χατζιδάκις, Ξαρχάκος μαζί! (3/11/1989) ιστορική τους συνύπαρξη, στη συναυλία που πραγματοποιήθηκε στο Ολυμπιακό Στάδιο στις 3 Νοεμβρίου 1989. Οι μεγαλύτεροι σίγουρα θα θυμούνται πώς γεννήθηκε αυτή η σύμπραξη… Το σκάνδαλο Κοσκωτά, με όλα τα παραλειπόμενα, η σχέση Παπανδρέου - Λιάνη, μια πρώτη εκλογική αναμέτρηση στις 18 Ιουνίου 1989, χωρίς την ανάδειξη αυτοδύναμης κυβέρνησης, η σύμπραξη Νέας Δημοκρατίας και Κομμουνιστικού Κόμματος στη μεταβατική κυβέρνηση και η δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη στις 26 Σεπτεμβρίου 1989, είχαν δημιουργήσει έντονο αναβρασμό και αντιδράσεις στην κοινωνία.
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα και ενόψει των επαναληπτικών εκλογών της 5ης Νοεμβρίου, το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, που πρώτευσε στις εκλογές του Ιουνίου, αποφάσισε να πραγματοποιήσει, αντί για προεκλογική ομιλία, μια μεγάλη συναυλία στο Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας στις 3 Νοεμβρίου.
Κι ενώ στο παρελθόν, αν δε με απατά η μνήμη μου, ο Θεοδωράκης με το Χατζιδάκι και τον Ξαρχάκο, είχαν συνεργαστεί μεταξύ τους ανά δύο, είτε δισκογραφικά, είτε για συναυλίες, στο Ολυμπιακό Στάδιο βρέθηκαν στην ίδια σκηνή για πρώτη φορά και οι τρεις. Την ορχήστρα διηύθυνε ο Ξαρχάκος ενώ η Βίκυ Μοσχολιού, ο Σταμάτης Κόκοτας, η Μαρία Δημητριάδη, η Σοφία Βόσσου και ο Γιάννης Μπογδάνος τραγούδησαν δημιουργίες των τριών συνθετών. Μεγάλο μέρος κάλυψε τραγουδώντας και ο Μίκης Θεοδωράκης.
Η συναυλία μεταδόθηκε ζωντανά από το ραδιόφωνο του ΑΝΤ1 (είχε αναγγελθεί μάλιστα πως θα κυκλοφορούσε και δίσκος) και από τη Δημοτική Τηλεόραση Θεσσαλονίκης - TV 100, απ’ όπου προέρχεται και το οπτικοακουστικό ντοκουμέντο που συνοδεύει το άρθρο.
Ο Μίκης Θεοδωράκης τραγουδά, μαζί με την αείμνηστη Μαρία Δημητριάδη, την «Αθήνα» του Χατζιδάκι και του Νίκου Γκάτσου, υπό τη διεύθυνση του Σταύρου Ξαρχάκου και το «Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι» του Χατζιδάκι σε στίχους Νότη Περγιάλη, με τη συνοδεία του συνθέτη στο πιάνο…
Και για να προλάβω τα οποιαδήποτε σχόλια, οφείλω να σημειώσω πως θεωρώ, ότι τόσα χρόνια μετά, ανεξάρτητα από τις αιτίες και τις αφορμές που την γέννησαν, η καλλιτεχνική σύμπραξη των τριών γιγάντων, ξεπερνά κάθε κομματική τοποθέτηση και ιδεολογία… Άλλωστε η τέχνη ήταν πάντα πάνω από τα κόμματα… Πολύ περισσότερο σήμερα, που έχουν ισοπεδωθεί τα πάντα. ogdoo.gr
Μ. Χατζιδάκις. Στον Σείριο υπάρχουνε παιδιά 1988 (Η Παράσταση): ο πρόλογος του Χατζιδάκι για τον Σείριο και μουσικά το τραγούδι ο Γιάννης ο Φονιάς. (χρόνος 59΄) Εντύπωση προκαλεί η Δ. Γαλανή είναι σχεδόν ανέκφραστη σε όλη την διάρκεια τον τραγουδιών της. Από εορταστικό πρόγραμμα της ΕΡΤ 1988 (Σείριος - Πλάκα Ζούμ)
Μάνος Χατζιδάκις: περί "Πολιτικών Παρατάξεων" (1979): Το Σχόλιο του Τρίτου από το Μάνο Χατζιδάκι, με τίτλο "Οι πολιτικές παρατάξεις μες στα συμπλέγματα των αστρικών σωμάτων", το οποίο μεταδόθηκε την Κυριακή, 24 Ιουνίου 1979 ...δηλαδή προ 32 ετών!!
Δυο ηχητικά ντοκουμέντα του 1988, με αναφορές
του Μάνου Χατζηδάκη, ενάντια στην εξουσία.
Ο Μάνος Χατζιδάκις για την κρατική καταστολή στα Εξάρχεια, τη δολοφονία του Μιχάλη Καλτεζά, την εξουσία και την αστυνομία μέσα από δύο ηχητικά αποσπάσματα, του 1985 και του 1988.
Ο Αναρχικός Μάνος Χατζιδάκις: Παρακάτω παρουσιάζονται δέκα αποσπάσματα από την εκπομπή του Μάνου Χατζιδάκι «Πέμπτο Πρόγραμμα» στον ραδιοφωνικό σταθμό Σκάι 100.4 από το 1989, στα οποία διαφαίνεται η αναρχική σκέψη ενός συνθέτη ο οποίος έζησε και χαρακτηρίστηκε με την ταμπέλα του “δεξιού”. Διαβάστε περισσότερα εδώ: musicpaper.gr
Παρασκήνιο, Μάνος Χατζιδάκις και Γ' Πρόγραμμα (Αρχείο της ΕΡΤ): Ένα επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ αφιερωμένο στη συμβολή του ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ στη ραδιοφωνική κουλτούρα της χώρας κατά την περίοδο που του ανατέθηκε η διεύθυνση του Τρίτου Προγράμματος. Οι στενοί συνεργάτες του από εκείνη την περίοδο, μιλούν για τη φύση του προγράμματος που δημιουργήθηκε με την καθοδήγηση του ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ, περιγράφουν τις συνθήκες εργασίας και το κλίμα δημιουργικότητας. Αναφέρονται επίσης στα προβλήματα που προκλήθηκαν από την πολιτική εξουσία και τους συνδικαλιστές ως αντίδραση αφενός στο περιεχόμενο των εκπομπών και αφετέρου στις πρακτικές που ακολούθησε ο ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ ως διευθυντής του Τρίτου Προγράμματος.
Τάδε έφη (αυτά είπε): Αποσπάσματα από δηλώσεις του Μάνου Χατζηδάκι, όπως παρουσιάσθηκαν στην εκπομπή "Πρωταγωνιστές" (Mega 01/7/2013) με τον Σταύρο Θεοδωράκη. Πολλά από όσα είχε πει ο μουσικοσυνθέτης, εξακολουθούν δυστυχώς να είναι επίκαιρα και σήμερα μετά από 20-40 χρόνια.
Ο Χατζιδάκις μιλάει για τον Τζίμη Πανούση (1988) Μέσα από την εκπομπή 20 Χρόνια ΣΚΑΙ αναζητούμε τον πολιτικό λόγο του Μάνου Χατζιδάκι. Τον αφήνουμε να συνομιλεί με τον Τζίμη Πανούση, να καταδικάζει τις σημαίες του εθνικισμού μας και να χαιρετά τα παιδιά που τα βάζουν με τους ασφαλίτες της σκέψης μας.
Τον Μάρτιο του 1992 ο Ραδιοτηλεοπτικός Σταθμός Ο ΛΟΓΟΣ έστειλε συνεργείο με επικεφαλής τον Σκηνοθέτη Γιάννη Ιωάννου και τον Έλμο Νεοκλέους και κατέγραψαν το Μάνο Χατζιδάκι με την Ορχήστρα των Χρωμάτων. Έξι ντοκιμαντέρ που τα ψάχναμε εδώ και καιρό. Η ψηφιακή επεξεργασία έγινε από το Χριστόδουλο Πρωτοπαπά
by Αέναη επΑνάσταση | Sophia-Ntrekou.gr
Σχετικά θέματα:
FaceBook:
Φοβήθηκα τη μνήμη Και την σκότωσα. Όμως εκείνη έζησε. Τραυματισμένη, Δύσμορφη, Τυραννική. Και μου θυμίζει επίμονα Κάθε φορά που γράφω Πως είμ' εγώ Κι όχι κάποιος άλλος. Μ. Χατζιδάκις Μυθολογία, 1966 Σοφία Ντρέκου 4 Δεκεμβρίου 2015
Τσίτσος Βασίλειος 23 Οκτωβρίου 2015: Αναμνησιολογία !!! Μνήμη για τη μνήμη ...για μια Αλήθεια χωρίς δέον ...και είναι πια η πραγματικότητα η κόλαση μας, με δική μας υπαιτιότητα, ως υποταγή στο Αδαμικό μας σύνδρομο και παραίτηση απ' τον Παράδεισο που μας χαρίστηκε ως Ανάσταση της πτώσης μας... Αλήθεια σοφών γυναικών από Σοφία Ντρέκου.
Σοφία Ντρέκου: Βασίλειος, «Αναμνησιολογία... Μνήμη για τη μνήμη» Η εκδίκηση της λήθης, η Μνήμη γιατί ήξερε κάθε μονοπάτι, κάθε πέρασμα ακόμα και τα πιο κρυφά. 24 Οκτωβρίου 2015 στις 11:15 π.μ.
Βλέποντας ένα διεθνιστικό παγκόσμιο φασισμό να έχει από τη μια τα αυτοαποκαλούμενα αριστερά παραμάγαζα του που είναι κύριοι εκφραστές του δικού του φασισμού και ρατσισμού μέσα από τα κροκοδείλια δάκρυα ενός κατ' επάγγελμα ανθρωπισμού και από την άλλη τα ακροδεξιά του παραμάγαζα, να πουλάνε ένα ψεύτικο και αήθη πατριωτισμό σκυλεύοντας πάνω στις έννοιες.
Έχοντας και τα δύο σκέλη του διεθνούς φασισμού, μετατρέψει τις ιδεολογίες σε μακιγιάζ του πολιτικού τους αμοραλιστικού οπορτουνισμού. Με την ιστορία στην άκρη να ψάχνει τα κομμάτια της, ανάμεσα στη σκύλα και τη Χάρυβδη.
Θα είχε τα γενέθλια του σήμερα. Ο κορυφαίος, αξεπέραστος της ελληνικής μουσικής και πνευματικότητας Μάνος Χατζιδάκις αποτελεί συνεχές σημείο αναφοράς, τα κείμενά του για τον φασισμό και όχι μόνο επανέρχονται συνεχώς στο προσκήνιο. Με αφορμή τα σημερινά του γενέθλια ανατρέχουμε σε ένα κείμενο αυτοβιογραφικό του.
«Γεννήθηκα στις 23 του Οκτώβρη του 1925 στην Ξάνθη τη διατηρητέα κι όχι την άλλη τη φριχτή που χτίστηκε μεταγενέστερα από τους εσωτερικούς της ενδοχώρας μετανάστες. Η συνύπαρξη εκείνο τον καιρό ενός αντιτύπου της μπελ-επόκ, με αυθεντικούς τούρκικους μιναρέδες, έδιναν χρώμα και περιεχόμενο σε μια κοινωνία-πανσπερμία απ' όλες τις γωνιές της Ελλαδικής γης, που συμπτωματικά βρέθηκε να ζει σε ακριτική περιοχή και να χορεύει τσάρλεστον στις δημόσιες πλατείες. Σαν άνοιξα τα μάτια μου είδα με απορία πολύ κόσμο να περιμένει την εμφάνισή μου (το ίδιο συνέχισα κι αργότερα να απορώ σαν με περίμεναν κάπου καθυστερημένα να φανώ). Η μητέρα μου ήταν από την Αδριανούπολη, κόρη του Κωνσταντίνου Αρβανιτίδη, και ο πατέρας μου απ' την Μύρθιο της Ρεθύμνου, απ' την Κρήτη. Είμαι ένα γέννημα δύο ανθρώπων που καθώς γνωρίζω δεν συνεργάστηκαν ποτέ, εκτός απ΄ την στιγμή που αποφάσισαν την κατασκευή μου. Γι' αυτό και περιέχω μέσα μου χιλιάδες αντιθέσεις κι όλες τις δυσκολίες του Θεού. Όμως η αστική μου συνείδηση, μαζί με τη θητεία μου την λεγόμενη «ευρωπαϊκή», φέραν ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα.
Προσπάθησα όλον το καιρό που μέναμε στην Ξάνθη να γνωρίσω σε βάθος τους γονείς μου και να εξαφανίσω την αδελφή μου. Δεν τα κατάφερα και τα δύο. Έτσι μετακομίσαμε το '32 στην Αθήνα όπου δεν στάθηκε δυνατόν να λησμονήσω την αποτυχία μου.
Άρχιζα να ζω και να εκπαιδεύομαι στην πρωτεύουσα ενώ παράλληλα σπούδαζα τον έρωτα και την ποιητική λειτουργία του καιρού μου. Έλαβα όμως την αττική παιδεία όταν στον τόπο μας υπήρχε και Αττική και Παιδεία. Μ' επηρεάσανε βαθιά ο Ερωτόκριτος, ο Στρατηγός Μακρυγιάννης, το Εργοστάσιο του Φιξ, ο Χαράλαμπος του «Βυζαντίου», το υγρό κλίμα της Θεσσαλονίκης και τα άγνωστα πρόσωπα που γνώριζα τυχαία και παρέμειναν άγνωστα σ' όλα τα χρόνια τα κατοπινά. Στην κατοχική περίοδο συνειδητοποίησα πόσο άχρηστα ήτανε τα μαθήματα της Μουσικής, μια και μ' απομάκρυναν ύπουλα απ' τους αρχικούς μου στόχους που ήταν να επικοινωνήσω, να διοχετευθώ και να εξαφανιστώ, γι' αυτό και τα σταμάτησα ευθύς μετά την Κατοχή. Έτσι δεν σπούδασα σε Ωδείο και συνεπώς εγλύτωσα απ' το να μοιάζω με τα μέλη του Πανελληνίου Μουσικού Συλλόγου. Έγραψα ποιήματα και πολλά τραγούδια, και ασκήθηκα ιδιαίτερα στο να επιβάλλω τις απόψεις μου με δημοκρατικές διαδικασίες, πράγμα που άλλωστε με ωφέλησε τα μέγιστα σαν έγινα υπάλληλος τα τελευταία χρόνια. Απέφυγα μετά περίσσιας βδελυγμίας ότι τραυμάτιζε το ερωτικό μου αίσθημα και την προσωπική μου ευαισθησία.
Ταξίδεψα πολύ και αυτό με βοήθησε ν' αντιληφθώ πώς η βλακεία δεν ήταν αποκλειστικόν του τόπου μας προϊόν, όπως περήφανα ισχυρίζονται κι αποδεικνύουν συνεχώς οι έλληνες σωβινιστές και της εθνικοφροσύνης οι εραστές. Παράλληλα ανακάλυψα ότι τα πρόσωπα που μ' ενδιαφέρανε έπρεπε να ομιλούν απαραιτήτως ελληνικά, γιατί σε ξένη γλώσσα η επικοινωνία γινότανε οδυνηρή και εξαφάνιζε το μισό μου πρόσωπο.
Το '66 βρέθηκα στην Αμερική. Έμεινα κι έζησα εκεί κάπου έξι χρόνια, τα χρόνια της δικτατορίας, για λόγους καθαρά εφοριακούς - ανεκαλύφθη πως χρωστούσα τρεισήμισι περίπου εκατομμύρια στο δημόσιο. Όταν εξόφλησα το χρέος μου επέστρεψα περίπου το '72 και ίδρυσα ένα καφενείο που το ονομάσαμε Πολύτροπον, ίσαμε τη μεταπολίτευση του '74, όπου και τόκλεισα γιατί άρχιζε η εποχή των γηπέδων και των μεγάλων λαϊκών εκτονώσεων. Κράτησα την ψυχραιμία μου και δεν εχόρεψα εθνικούς και αντιστασιακούς χορούς στα γυμναστήρια και στα γεμάτα από νέους γήπεδα. Κλείνοντας το Πολύτροπο είχα ένα παθητικό πάλι της τάξεως περίπου των τρεισήμισι εκατομμυρίων - μοιραίος αριθμός, φαίνεται, για την προσωπική μου ζωή.
Από το '75 αρχίζει μια διάσημη εποχή μου που θα την λέγαμε, για να την ξεχωρίσουμε, υπαλληλική, που μ' έκανε ιδιαίτερα γνωστό σ' ένα μεγάλο και απληροφόρητο κοινό, βεβαίως ελληνικό, σαν άσπονδο εχθρό της ελληνικής μουσικής, των ελλήνων μουσικών και της εξίσου ελληνικής κουλτούρας. Μέσα σ' αυτή την περίοδο και ύστερα από ένα ανεπιτυχές έμφραγμα στην καρδιά, προσπάθησα πάλι, ανεπιτυχώς είναι αλήθεια, να πραγματοποιήσω τις ακριβές καφενειακές μου ιδέες πότε στην ΕΡΤ και πότε στο Υπουργείο Πολιτισμού, εννοώντας να επιβάλω τις απόψεις μου με δημοκρατικές διαδικασίες. Και οι δύο όμως τούτοι οργανισμοί σαθροί και διαβρωμένοι από τη γέννησή τους κατάφεραν να αντισταθούν επιτυχώς και, καθώς λεν, να με νικήσουν «κατά κράτος». Παρ΄ όλα αυτά, μέσα σε τούτον τον καιρό γεννήθηκε το Τρίτο κι επιβλήθηκε στη χώρα.
Και τώρα καταστάλαγμα του βίου μου μέχρι στιγμής είναι:
Α δ ι α φ ο ρ ώ... για την δόξα. Με φυλακίζει μες στα πλαίσια που καθορίζει εκείνη κι όχι εγώ.
Π ι σ τ ε ύ ω... στο τραγούδι που μας αποκαλύπτει και μας εκφράζει εκ βαθέων, κι όχι σ' αυτό που κολακεύει τις επιπόλαιες και βιαίως αποκτηθείσες συνήθειές μας.
Π ε ρ ι φ ρ ο ν ώ... αυτούς που δεν στοχεύουν στην αναθεώρηση και στην πνευματική νεότητα, τους εύκολα «επώνυμους» πολιτικούς και καλλιτέχνες, τους εφησυχασμένους συνομήλικους, την σκοτεινή και ύποπτη δημοσιογραφία καθώς και την κάθε λογής χυδαιότητα.
Έτσι κατάφερα να ολοκληρώσω την τραυματισμένη από την παιδική μου ηλικία προσωπικότητα, καταλήγοντας να πουλώ «λαχεία στον ουρανό» και προκαλώντας τον σεβασμό των νεωτέρων μου μια και παρέμεινα ένας γνήσιος Έλληνας και Μεγάλος Ερωτικός.»
Από την επίσημη ιστοσελίδα για τον Μάνο Χατζιδάκι.
3 σχόλια:
Πάντα βρίσκεις κάτι το πολύ ωραίο για να μας ανυψώσεις και να μας ελαφρύνεις από την γενικευμένη κατάθλιψη που μας έχουν επιβάλλει. Ένα μεγάλο ευχαριστώ που τόνωσες την διάθεσή μας αυτή την Κυριακή! Βέβαια στα όσα λέγει ο Μάνος υπάρχουν σημεία που δέχονται αντίλογο και μάλιστα σοβαρό, αλλά δεν είναι μέσα στα πλαίσια ενός σχολίου.
"Το απόγευμα της 15ης Ιουνίου του 1994,
ο Μάνος Χατζιδάκις
«άρχισε το ταξίδι του προς τα άστρα»
εκεί που κατοικούν οι ποιητές.
Στην «Γειτονιά των Αγγέλων» ποιεί,
όπως λεγόταν και το θεατρικό που συνέθεσε,
η μουσική διάνοια του 20ου αιώνα
Μάνος Χατζιδάκις.
Ένας άνθρωπος που με το έργο του
άφησε έναν καλύτερο κόσμο."
Αυτό γράφετε στην εισαγωγή του κατά τα άλλα πολύ ενδιαφέρον δημοσιέυματος μόνο που ο Μ Χατζιδάκις δεν έγραψε την γειτονιά των αγγέλων αλλά ο Μ Θεοδωράκης
Έχετε δίκιο... ΟΔΟΣ ΟΝΕΙΡΩΝ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΓΡΑΨΩ.
Σας ευχαριστώ.
Δημοσίευση σχολίου