Αρχές αγιογραφίας: Πως ζωγραφίζουμε την Θεοτόκο; - Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος η Εικόνα της Παναγίας

Βασικές αρχές της Αγιογραφίας

Βασικές αρχές της Αγιογραφίας και ανάλυση 
της θεολογίας της εικόνας της Υπεραγίας Θεοτόκου 

Απομαγνητοφώνηση, Διάλογοι και Βίντεο
Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου

Απομαγνητοφωνημένη ομιλία του πρωτοπρεσβύτερου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου (Δρ. Θεολογίας και Οικονομικών), στα πλαίσια των μαθημάτων Αγιογραφίας των Αγίων Εικόνων της Ορθοδοξίας μας, που έγινε την Παρασκευή, 04-11-2005 oode.

Μάθημα 1ο (απομαγνητοφώνηση) 
Αρχές Αγιογραφίας. Εικόνα Παναγίας

«Στην αρχή των μαθημάτων μας θα κάνουμε ένα εικοσάλεπτο το οποίο θα το λέμε «θεολογία της εικόνας», γιατί η θεολογία της εικόνας είναι πάρα πολύ ουσιαστική για να ξέρουμε πώς θα αγιογραφούμε. Δεν περιγράφουμε απλώς γεγονότα και τα αποτυπώνουμε όπως μας ήρθε στο μυαλό. Η κάθε γραμμή που κάνουμε και χαράσσουμε είναι μια θεολογία, γιατί στην εικόνα ξεδιπλώνεται όλη η θεολογία των Πατέρων.

Η Εκκλησία μας, για δυνατότητα μελέτης που έχουμε για τα γεγονότα τα οποία περιγράφονται στο έργο της θείας οικονομίας, έχει την Αγία Γραφή η οποία μας λέει τα γεγονότα, έχει τους Πατέρες που ερμηνεύουν αυτά τα γεγονότα, έχει τους ύμνους της Εκκλησίας μας που ερμηνεύουν και εκείνοι τα γεγονότα - είναι μια ερμηνεία του κειμένου οι ύμνοι- και έχει και τις εικόνες που είναι και αυτές μια ερμηνεία δια της γραφικής τέχνης. Άρα για να κάνω ερμηνεία, όπως κάνουν οι Πατέρες της Εκκλησίας για να μπορούν να ερμηνεύσουν την Αγία Γραφή, πρέπει ο αγιογράφος να είναι άνθρωπος φωτισμένος, να μετέχει στα γεγονότα της Εκκλησίας και να ξέρει την Γραφή.

 Είναι μια διδασκαλία που μετέχει σε μια γλώσσα ειδική που είναι η γλώσσα της Αγίας Γραφής. Έτσι λοιπόν ο αγιογράφος πρέπει να ξέρει την ερμηνευτική της Εκκλησίας σε όλα τα γεγονότα για να μπορεί να αποτυπώσει πάνω στην εικόνα την θεολογία που αποτυπώνεται μέσα στην Γραφή και τους Πατέρες της Εκκλησίας μας.

 Άρα κανείς δεν μπορεί να πάρει και να περιγράψει τα γεγονότα με τη δική του φαντασία. Θα το δείτε αυτό στην πορεία των μαθημάτων μας, πως η κάθε γραμμή, η κάθε έκφραση - μάλιστα και πολλά στοιχεία είναι δογματικά - είναι αναλλοίωτα. Το δόγμα δεν το αλλάζεις. Και εδώ στις εικόνες αυτές επάνω χαράζουμε και διαγράφουμε το δόγμα εμείς πάντοτε. Και στο δόγμα κανείς δεν παρεμβαίνει.

 Θα το δείτε στην πορεία και θα καταλάβετε και θεωρώ [αυτό] για μένα το πιο σπουδαίο τμήμα αυτών των εναρκτήριων μαθημάτων σας, γιατί εάν μάθετε απλώς να αγιογραφείτε μια τεχνική χωρίς να ξέρετε τη βαθιά θεολογία, δεν θα κάνετε τίποτα. Απλώς θα παλινδρομείτε, «πώς θα το κάνω», «έτσι θα το κάνω», «αλλιώς θα το κάνω» ή θα γίνετε μιμητές και αντιγραφείς εικόνων, και τίποτε άλλο.

 Αφού αρχίζουμε σήμερα τη θεολογία για πρώτη φορά, να σας πω μερικές γενικές αρχές της εικόνας, πολύ γενικές αρχές, να τις θυμάστε απλώς, για να τις έχετε σαν γενικό δομικό στοιχείο στο νου σας, και πάνω σε αυτές τις γενικές αρχές θα οικοδομήσουμε το περαιτέρω υπόβαθρο που λέγεται «θεολογία της εικόνας».

  • Η πρώτη βασική αρχή της εικόνας, μια ουσιαστική βασική αρχή είναι το ότι η εικόνα, η οποιαδήποτε εικόνα αποτυπώνει γεγονότα πάνω σε δύο διαστάσεις, ποτέ σε τρεις διαστάσεις. Πάνω σε δύο διαστάσεις. Στην πρώτη Εκκλησία τα πρώτα χρόνια υπήρχαν κάποια γλυπτά, ημίγλυπτα, τα οποία σιγά-σιγά καταργήθηκαν. Και αυτό είναι μια θεολογία. Βλέπετε στο χώρο της Ρωμαιοκαθολικής «Εκκλησίας» παρέμεινε ο χώρος του γλυπτού. Σε εμάς καταργήθηκε τελείως για λόγους πολύ βαθιά θεολογικούς και πολύ βαθιά ουσιαστικούς για το γεγονός το οποίο λειτουργεί ο πιστός που είναι μπροστά στην εικόνα. Βλέπετε όταν λέω δύο διαστάσεις, έχω ύψος και πλάτος, δεν έχω βάθος.

Βέβαια, σε μια τεχνική αγιογραφική θα μπορούσε κάποιος να κάνει και βάθος, να βάλει ένα λεγόμενο κεντρικό σημείο φυγής και αναφοράς και βάσει αυτού του σημείου, τα γεγονότα που είναι μπροστά να τα έχει μεγαλύτερα, τα γεγονότα που έχει πίσω να τα έχει μικρότερα. Παρόλο που η εικόνα μπορεί να έχει πολύπτυχα γεγονότα και να τα περιγράφει, και είναι πάρα πολλά τα θέματα που είναι μπροστά ή πίσω, ανατρέπεται αυτή η ισορροπία του «μπρος ή πίσω», «μικρό ή μεγάλο».

 Βλέπετε εδώ έχουμε το γεγονός της Γεννήσεως, ένα πολύπτυχο γεγονός. Εμάς δεν μας ενδιαφέρει να έχουμε στην εικόνα προοπτική, πρέπει οπωσδήποτε να έχουμε μόνο ύψος και πλάτος, ποτέ βάθος. Γιατί αυτό το ανώμαλο μέγεθος, αφού και μια λογική ζωγραφικής μου λέει πολύ σωστά να έχω και βάθος για να βλέπω καλύτερα τις εικόνες; 

Οι τρεις διαστάσεις με την κλασσική έννοια, ας το πω έτσι, της Ευκλειδείου σκέψεως της Γεωμετρίας... ας μην πάω σε άλλες διαστάσεις του χρόνου, αλλά οι κλασσικές εκφράσεις της διάστασης, ύψος, πλάτος και βάθος, η τρισδιάστατη γεωμετρία. Είναι κάτι πολύ αληθινό και είναι κάτι πολύ υπαρκτό, αλλά είναι αυθύπαρκτο, δηλαδή κάτι που έχει ύψος, βάθος και πλάτος είναι αυθύπαρκτο, δεν χρειάζεται κάτι άλλο. Είναι ένα αντικείμενο, το βλέπεις από εδώ, από εκεί, το περιεργάζεσαι και είναι πραγματικά ένα αντικείμενο. Εάν [όμως] κάποιος σταθεί μπροστά σε αυτήν την εικόνα και βλέπει μόνο ύψος και πλάτος και δεν βλέπει βάθος, η εικόνα τον καλεί να καταλάβει ότι η εικόνα είναι ελλιπής. Προσέξτε. Γιατί να είναι ελλιπής; Τι λείπει; To βάθος. Αυτό υπάρχει για να καταλάβει ο ίδιος το ελλείπον βάθος. Είναι ο ίδιος που στέκεται μπροστά στην εικόνα. Η εικόνα δεν είναι γεγονός μουσειακό, ούτε γεγονός τέχνης. Είναι γεγονός το οποίο με καλεί για να συμμετέχω στα γεγονότα αυτά, γεγονός προσευχής.

 Ο πιστός που στέκεται μπρος στην εικόνα και νιώθει την έλλειψη του βάθους, γίνεται ο ίδιος βάθος. Δηλαδή αντί το βάθος να είναι πίσω, το βάθος είμαι εγώ -ή η τρίτη διάσταση- που στέκομαι μπροστά στην εικόνα. Είναι μια πολύ σπουδαία αρχή αυτή, μια ουσιαστική αρχή η οποία δεν μπορεί να εξηγηθεί κατά τα μέτρα της λογικής ερμηνείας πολλών Δυτικών μελετητών της εικόνας, που λένε «πολύ ωραία τέχνη, αλλά είναι ελλιπής δεν έχει βάθος». Μα εμείς δεν κάνουμε τέχνη για την τέχνη, κάνουμε τέχνη για την προσευχή.

 Είναι τέχνη αναγωγική, ερμηνευτικής του κειμένου όπως σας είπα και ταυτόχρονα τέχνη αναγωγική. [Που] σημαίνει ότι ο Χριστός θα μετέχει στα γεγονότα και θα αναπληρώσει το ελλείπον βάθος της εικόνας δια της παρουσίας Tου μπροστά στην εικόνα. Γι΄ αυτό εμείς δεν αρεσκόμαστε να έχουμε εικόνες στα μουσεία. Να περνάει κάποιος απλώς για να τις βλέπει. Οι εικόνες είναι για τις Εκκλησίες όπου στέκεται ο άλλος και προσεύχεται μπροστά στην εικόνα. Και μπορεί να αγιάσει μπροστά στην εικόνα. 
  • Λέμε πολλές φορές ότι υπάρχουν αγιασμένες εικόνες [και] μια εικόνα μυροβλύζει. Πώς έγινε αγία η εικόνα; Για δύο αιτίες.

Πρώτη αιτία, ο αγιογράφος που την έκανε μπορεί να ήταν άγιος. Και αγίασε όλη η εικόνα.

Η δεύτερη αιτία είναι μπροστά στην εικόνα να αγίασαν πολλοί άνθρωποι. Κλάμα, δάκρυα, μετάνοιες και να αγίασε πιο πολύ η εικόνα. Αυτές είναι οι αγιασμένες εικόνες. Το ξύλο δεν έχει μόνο του καμμιά ιδιότητα, αλλά οι άνθρωποι αποδίδουν αγιαστικά δεδομένα πάνω στα αντικείμενα. Βλέπετε, έχουμε την σκιά του Πέτρου, έκανε θεραπείες το ρούχο του Χριστού, η κάπα του αγίου Ηλιού, οι αλυσίδες του αγίου Πέτρου έκαναν θαύματα. Τι ήταν αυτά; Αντικείμενα ήταν τα οποία αγιάζουν από τον αγιαζόμενο άνθρωπο. Μόνο του ένα αντικείμενο δεν κάνει τίποτα. Έτσι λοιπόν αυτή ήταν η πρώτη βασική αρχή της καταργήσεως του τρισδιάστατου και της προσλήψεως της τρίτης διαστάσεως στο πρόσωπο που συμμετέχει σε αυτά τα γεγονότα. 

Μια δεύτερη αρχή η οποία αρκετά εκκωφαντικά φαίνεται πάνω σε αυτή την εικόνα της Γεννήσεως, μετά από λίγο θα πω μερικά λογάκια, παρόλο που είναι πολύπτυχη, μερικά λογάκια θα πω, θα την αναλύσω την άλλη φορά πιο βαθιά. Είναι η εικόνα της Γεννήσεως. Βλέπετε, εδώ περιγράφονται τα πάντα. Έχουμε την Παναγία, το Χριστό, τους Αγγέλους που κατεβαίνουνε, κάποιους βοσκούς που βλέπουν τα γεγονότα, τον Ιωσήφ που σκέφτεται εάν θα πρέπει να κρατήσει την Παναγία ή όχι, τους μάγους που έρχονται, πάρα πολλά γεγονότα που έγιναν διαχρονικά μέσα σε μια εικόνα. Δηλαδή εμείς ποτέ δεν έχουμε κόμικς. Όλα τα γεγονότα της διαχρονικότητας συγκεντρώνονται πάνω εδώ.

  • Η εικόνα έχει δεύτερη αρχή της την αρχή της καταργήσεως του χρόνου και του ξεπεράσματος του χρόνου. Στην Εκκλησία ο χρόνος καταργείται και όλα γίνονται αιωνιότητα.

η Ανάληψη η εικόνα της Αναλήψεως του Χριστού

Τι λένε την Μεγάλη Εβδομάδα: «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου», ή τα Χριστούγεννα: «Σήμερον γεννάται εκ Παρθένου». Πώς εννοούν «Σήμερον»; Κατάργηση και ξεπέρασμα του χρόνου και θεωρούν ότι τα κάνει όλα σήμερον, όλα είναι μαζί. Υπάρχουν δύο εικόνες που είναι… να πω τη μία μονάχα για να καταλάβετε το γεγονός αυτό. Είναι η εικόνα της Αναλήψεως του Χριστού, 40 μέρες μετά την Ανάστασή του. 

  • Εδώ είναι η Παναγία μπροστά και είναι οι Απόστολοι γύρω-γύρω. Έτσι ήταν τα γεγονότα. Άγγελοι κατέβηκαν. Ανέβηκε με τους Αγγέλους στον ουρανό. Πολύ καλά. Και όμως αυτή η εικόνα μέσα πρέπει να είναι παράλογη. Μπροστά-μπροστά είναι ο Απόστολος Παύλος, ο οποίος Απόστολος Παύλος όταν γινόταν η Ανάληψη δεν ήταν καν χριστιανός. Εάν διαβάσετε τα κείμενα των Πράξεων των Αποστόλων που περιγράφεται η ιστορία αυτή της Αναλήψεως είναι στο πρώτο κεφάλαιο των Πράξεων. Ο Απόστολος Παύλος βλέπει το φως στη Δαμασκό και μετανιώνει. Είναι στο 9ο κεφάλαιο. Άρα η εικόνα εδώ είναι ανιστόρητη. Ο απόστολος Παύλος «δεν έχει δουλειά» στην Ανάληψη μέσα. Και όμως για εμάς έχει δουλειά. Εφ' όσον μετάνιωσε κερδίζει τον προηγούμενο χρόνο. Είναι παρών στο χρόνο. Ο μετανοών κερδίζει τον προηγούμενο χρόνο. Βλέπετε, αυτό είναι κατάργηση του χρόνου. Έχουμε και άλλες τέτοιες εικόνες που περιγράφουν τέτοια γεγονότα που ξεπερνούν το χρόνο. Και είναι μια πολύ σπουδαία αρχή. Δεν λέμε ο Παύλος «δεν ήταν». «Ήταν», αφού μετάνιωσε. Μια άλλη πολύ βασική αρχή είναι το ότι στις εικόνες δεν έχουμε σκιές. Βλέπετε, εδώ στο έδαφος πάνω, δεν υπάρχουν σκιές. Καμμιά σκιά. Γιατί δεν υπάρχουν σκιές; Και υπάρχει σκιά όπου υπάρχει μια πηγή φωτός. Βλέπετε, έρχεται η πηγή φωτός και αφήνει μια σκιά πάνω στο ταβάνι, τη σκιά του δρόμου, της λάμπας. Υπάρχει μια πηγή φωτός από όπου έρχεται το φως. Εάν το φως είναι παντού, εάν το φως έρχεται πανταχόθεν, από παντού έρχεται, δεν υπάρχει δυνατότητα να υπάρχει σκιά, η σκιά καταργείται. Όλα είναι φως. 

Και μέσα στην εικόνα [τα] εκφράζουμε όλα ως φως. Απλώς υπάρχουν μερικές πτυχώσεις ενδυμάτων κλπ. αλλά μέσα στην εικόνα όλα είναι φως. Ποτέ δεν κάνουμε σκιές υπό σκιά… είναι μια..., τοποθέτηση όπου πια καταργεί την έννοια της Βασιλείας των Ουρανών. Το φως μέσα στο οποίο είναι λουσμένες οι εικόνες, ειδικά οι εικόνες που είναι πάνω σε ξύλο, είναι με χρυσό.

 Βλέπετε εκφράζουν αυτό το φως και βέβαια στους τοίχους, επειδή το χρυσάφι δεν μπορεί να πιάσει εύκολα, κάνουμε άλλα χρώματα, αλλά ειδικά γι' αυτό στην έκφραση της αγιογραφίας πάνω σε ξύλο δεν υπάρχει σκιά και έρχεται το φως από παντού. Είναι το φως της βασιλείας του Θεού αυτό το φως. Αυτή είναι μια άλλη ουσιαστική αρχή που αφορά τη σκιά και το φως και το πώς εκχέεται πάνω στις εικόνες.
  • Και μια άλλη βασική αρχή, παρόλο που δεν μπορώ να πω γιατί… -συμπυκνώνω τώρα κατ’ ανάγκην αυτές τις αρχές για να έχετε μια δόση ενάρξεως αυτών των μαθημάτων της θεολογίας της εικόνας - είναι το ότι οι άγιοι, οι οποιοιδήποτε άγιοι περιγράφονται πάνω στην εικόνα, βλέπουν κατά πρόσωπον. Το κατά πρόσωπον δεν σημαίνει πάντα, όπως είναι εδώ ο Χριστός, βλέπει κατά πρόσωπον.
Βλέπετε κάτω τους Αποστόλους να είναι πλαγιαστά. Βλέπετε υπάρχουν πλάγιες εικόνες, αλλά όλων φαίνονται τα μάτια, ή έτσι λίγο πλαγιαστά ή κατά πρόσωπον, πλάγια απεικόνιση τη λέμε ή κατά πρόσωπον, πάντα φαίνεται το πρόσωπον. Ποτέ δεν καταργείται το πρόσωπο γιατί η έννοια είναι ότι θα δούμε τον Θεό πρόσωπον προς πρόσωπον.

Πρόσωπον σημαίνει «Προς ώπα» προς τα μάτια. Προς ώπα. Ώπα είναι τα μάτια. «Πρόσωπον» είναι το κατά πρόσωπον κοίταγμα. Και οι άγιοι βλέπουν τον Θεόν πρόσωπον προς πρόσωπον κατά τα μέτρα που δύνανται βέβαια. Θα πούμε αυτά τα γεγονότα σε άλλες εικόνες, όπως το λέει και ο Απόστολος Παύλος, αλλά οπωσδήποτε έχουν κάποιες εξαιρέσεις.

 Θα τολμούσα να πω μερικές εξαιρέσεις σε κάποια στοιχεία κάποιων εικόνων. Δεν ξέρω γιατί, πάντα θα το λέω, στις εικόνες θα το δούμε και θα πείτε γιατί είναι εκεί πέρα αυτό το πρόσωπο προφίλ, γιατί έχει βάλει ο Θεοφάνης, ο μεγάλος αγιογράφος ο Θεοφάνης ο Κρης κάποιες παραστάσεις όπου κάποιες προσωπικότητες είναι προφίλ. Δεν το ξέρω γιατί. Δεν μπορώ να το καταλάβω. Αλλά η θεολογία της εικόνας απαιτεί πάντα να είναι η κατά πρόσωπον απεικόνιση με τα δύο τα μάτια. «Προς ώπα» να φαίνονται τα μάτια. Αυτό το πώς απεικονίζεται θα το δούμε όλο. Αυτό που σας είπα τώρα είναι μερικές πολύ γενικές αρχές για τη θεολογία των εικόνων, όπου εμείς θα περιγράφουμε μετά όλες τις εικόνες σιγά-σιγά σε όλα αυτά τα μαθήματα.
  • Τουλάχιστον μέχρι το Μάρτιο που θα κάνουμε το πρώτο εικοσάλεπτο «θεολογία της εικόνας», θα δείτε πάρα πολλές λεπτομέρειες και πάρα πολύ βαθιά θεολογία η οποία θα σας προκαλέσει να μελετήσετε θεολογικά, εάν θέλετε σοβαρώς να αγιογραφήσετε σωστά.
Σας είχα πει, είναι η μελέτη της Γραφής, των Πατέρων της Εκκλησίας και των ύμνων που αποτυπώνουν τη θεολογία της εικόνας. Όταν ακούτε έναν ύμνο, αυτό είναι θεολογία. Μελέτησε ένας το γεγονός αυτό και θεολογεί πάνω στο γεγονός. Το τροπάριο το αυριανό του αγίου. Δεν είναι απλώς περιγραφή της ζωής του. Είναι θεολογία της ζωής του. Και εδώ όπως είπαμε είναι μια θεολογία η οποία γίνεται δια του λόγου της Γραφής και της ζωγραφικής.

Για να δούμε, για λίγα λεπτά μόνο, την εικόνα της Γέννησης του Χριστού μας. Μερικά στοιχεία θα δούμε. Κοιτάξτε η εικόνα είναι πασίγνωστη σε εμάς. Για να δούμε κάποια κεντρικά γεγονότα της εικόνας. Στο κέντρο υπάρχει αυτό το σπήλαιο στο οποίο γεννήθηκε ο Χριστός, [και] στο βάθος είναι σκοτάδι. Να θυμίσω πως ποτέ στην αγιογραφία δεν αγιογραφούμε το κακό, ας πούμε το διάβολο, ποτέ. Ακόμη και το σκοτάδι εδώ είναι μια μικρή εξαίρεση, να δείξουμε αυτό που λέγει ο προφήτης Ησαΐας ότι ο Χριστός γεννήθηκε στο χώρο που ήταν εν χώρα και σκιά θανάτου. Ποτέ σκοτάδι.

η αγία Μαρίνα

  • Υπάρχουν πολλές εικόνες με σκοτάδι που δεν ξέρουν [οι αγιογράφοι] θεολογία και γιατί το κάνουν. Π.χ. η αγία Μαρίνα με ένα διαβολάκι. Ποτέ δεν αγιογραφούμε το κακό. Είναι λάθος τελείως γιατί εμείς αγιογραφούμε ό,τι έκανε ο Θεός, το ενυπόστατο και όχι το ανυπόστατο. Ο διάβολος είναι ανυπόστατος. Προσέξτε «ανυπόστατος» δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει. Άλλο «υπάρχω» και άλλο «έχω υπόσταση». Διαφέρει πάρα πολύ. Δεν λέω «δεν υπάρχει ο διάβολος». Είπα ότι ο διάβολος είναι ανυπόστατος. Πολύ ουσιαστική διαφορά, εάν ξέρετε Ελληνικά. Είναι η θεολογία των Πατέρων της Εκκλησίας.

«όπου θα δείτε τον Πατέρα με μια γενειάδα. Είναι 
λάθος η εικόνα και είναι η εικόνα θεολογικά ανυπόστατη»


  • Ανυπόστατος σημαίνει πως ο Θεός δεν έφτιαξε τέτοιες μορφές. Ο διάβολος ήταν άγγελος. Ο Θεός έφτιαξε υπόσταση αγγέλου. Δεν έφτιαξε υπόσταση διαβόλου. Διότι ο Θεός είναι δημιουργός μόνο καλών. Δεν κάνει κακό πράγμα. Εν ελευθερία ο διάβολος θέλησε να γίνει ανυπόστατος. Υπαρκτός αλλά ανυπόστατος. Προσέξτε. Μάθετε Ελληνικά λιγάκι. Άρα ως δημιούργημα δεν υπάρχει διάβολος. Ήταν άγγελος που στη φύση του παραμένει άγγελος που διαστρέβλωσε αυτήν την αγγελική του φύση. Αυτό είναι το ανυπόστατο. Εμείς λοιπόν ποτέ δεν αγιογραφούμε το ανυπόστατο. Ούτε σκηνές τρόμου κλπ. Ποτέ.

Αυτό είναι πολύ βασικό στην αγιογραφία και δεν αγιογραφούμε ποτέ πρόσωπα τα οποία δεν τα είδαμε. Οι άγιοι όλοι φάνηκαν. Φανερώθηκαν. Στην εικόνα της Αγίας Τριάδος θα δούμε ότι τον Πατέρα δεν τον αγιογραφούμε. Τον Πατέρα δεν τον είδαμε ποτέ. Τον Υιό τον είδαμε, τον αγιογραφούμε.

 Το άγιο Πνεύμα το είδαμε ως περιστερά ή ως φως, το αγιογραφούμε. Τον Πατέρα δεν τον είδαμε και δεν τον αγιογραφούμε. Δεν υπάρχει αγία Τριάδα όπου θα δείτε τον Πατέρα με μια γενειάδα. Είναι λάθος η εικόνα και είναι η εικόνα θεολογικά ανυπόστατη, γιατί ποτέ δεν φανερώθηκε ο Πατέρας. Έτσι λοιπόν εδώ έχουμε το σκοτάδι, περιγράφεται αυτό το σκότος και η σκιά του θανάτου το οποίο λέγει ο προφήτης Ησαΐας. Μέσα στο σπήλαιο υπάρχουν δύο ζώα. Ένα γαϊδουράκι (όνος) και ένα βόδι. Δύο ζώα.

Γιατί δεν επιλέγουμε άλλα ζώα; Όπως επιλέγουν οι Χριστουγεννιάτικες κάρτες και για να είναι χαριτωμένες βάζουν κουνελάκια κλπ. ή μπορεί να βάλεις έναν δεινόσαυρο που θέλουν τα παιδιά. Η Αγία Γραφή σε αυτά τα δύο μόνο ζώα στέκεται, γιατί αυτά τα δύο ζώα τα αναφέρει και ο προφήτης Ησαΐας και ο προφήτης Αββακούμ που αναφέρονται προφητικά στο γεγονός της γέννησης. Και οι δύο προφήτες αναφέρονται σε δύο ζώα ανάμεσα στα οποία θα γεννηθεί ο Χριστός. 

«Εν μέσω δύο ζώων γνωσθήση», λέει ο προφήτης Αββακούμ και ο Ησαΐας, προσδιορίζει τα ζώα, και λέει: «Έγνω βούς τον κτησάμενον και όνος την φάτνην του κυρίου αυτού· Ισραήλ δε με ουκ έγνω». Βλέπε λέει βους και όνος. Τι σημαίνει τώρα βους και όνος; Κατά τα μέτρα της ερμηνευτικής των Πατέρων της Εκκλησίας μας είναι πρώτα-πρώτα τα άλογα ζώα, το άλογο του ανθρώπου, είναι δύο ειδών άλογα ζώα. Είναι οι εξ Ιουδαίων και οι εξ εθνικών χριστιανοί.

 Ποιοι προσκύνησαν το Χριστό; Οι Εβραίοι οι οποίοι είχαν γνωρίσει το Χριστό λίγο πιο πριν, λόγω της αποκαλύψεως που έγινε σε αυτούς, και μετά οι εξ εθνών χριστιανοί. Είναι δύο κατηγορίες. Οι εξ εθνών και οι εξ Ιουδαίων. Και οι δύο είναι άλογοι όμως. Και οι Εβραίοι γνώρισαν [το Χριστό] και αυτοί τον σταύρωσαν, οι άλλοι δεν τον ήξεραν καθόλου το Χριστό. Είναι πάντοτε δύο ζώα και παραμένουν δύο ζώα. Τίποτα άλλο. 

Ένας ο οποίος θα τολμήσει να κάνει κάτι άλλο αλλάζει την Αγία Γραφή. Μερικά δευτερεύοντα στοιχεία μπορεί να αλλάξει εάν επιτρέπεται με κάποια φειδώ. Κάποιο χρώμα ρούχου. Τίποτε άλλο. Αλλά ποτέ τα κεντρικά στοιχεία. Όπως ο Χριστός o οποίος είναι μέσα στο χώρο αυτό, μέσα στο κρεβατάκι στο οποίο βρίσκεται. Αυτό θα το κάνετε έτσι και μόνο έτσι. Ποτέ τίποτα άλλο. Ούτε κρεβατάκι, ούτε άλλα ρούχα. 

Και τα δύο είναι στοιχεία θεολογικά και δογματικά ταυτόχρονα. Ο Χριστός φοράει αυτά τα ρούχα γιατί ακριβώς έρχεται για να σταυρωθεί και να πεθάνει για εμάς. Αυτή η γιορτή των Χριστουγέννων δεν είναι μια αυτοτελής γιορτή. Aυτή η γιορτή των Χριστουγέννων έχει νόημα εάν αυτό που γίνεται τώρα καταλήγει σε ένα γεγονός σωτηριολογικό για την ανθρωπότητα. Μεγάλο πράγμα όταν ο Θεός γίνεται άνθρωπος, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό για τη σωτηρία. Πρέπει να καταλυθεί ο Άδης. Γι’ αυτό σε εμάς τους ορθοδόξους η εορτή των εορτών είναι το Πάσχα. Στη Δύση είναι τα Χριστούγεννα. Εκεί γιορτάζουν τα Χριστούγεννα. Το Πάσχα είναι μια γιορτή αρκετά υποτιμημένη.

Εμείς λοιπόν και το γεγονός αυτό το μεγάλο της Γέννησης του Χριστού το λειτουργούμε ως υπηρετικό της Αναστάσεως, του έργου σωτηρίας του ανθρώπου. Έτσι το παιδί αυτό που γεννιέται τώρα ετοιμάζεται να πεθάνει και να σταυρωθεί για εμάς. Και το πεθαμένο πάνω του, το δείχνει με αυτά τα σουδάρια. Είναι τα σουδάρια με τα οποία τύλιξαν το Χριστό κατά την ώρα της αποκαθήλωσής Του όταν Τον πήγαιναν στον τάφο. Τα σουδάρια [είναι αυτά] τα οποία βρήκαν μετά οι μυροφόρες στον άδειο τάφο τυλιγμένα.

 Είναι το παιδί το οποίο θα πεθάνει για εμάς. Γι’ αυτό δεν μπορείς να βάλεις στο Χριστό για λόγους δογματικούς οποιαδήποτε άλλα ρούχα, αλλά τα ρούχα αυτού ο οποίος ετοιμάζεται να πεθάνει και να αναστηθεί….. Ταυτόχρονα και το κρεβάτι στο οποίο βρίσκεται είναι τάφος. Είναι ο τάφος μέσα στον οποίο μπήκε ο Χριστός για να αναστηθεί. Δεν είναι οποιοδήποτε κρεβάτι. Γι' αυτό όταν βλέπουμε [κάποια άλλη] εικόνα και λέμε «τι ωραία εικόνα», [να γνωρίζουμε ότι] είναι τελείως λανθασμένη.

Αυτή η θεολογία [της αγιογραφίας] ξέφυγε τελείως από το χώρο των Ρωμαιοκαθολικών. Γιατί οι Προτεστάντες δεν έχουν [αγιογραφία], απλώς έχουν κάποια βιτρώ πάνω στα τζάμια. Ανάγκη και αυτοί να απεικονίσουν κάτι. Βλέπεις εδώ. Είναι το κρεβατάκι. Βλέπετε αμέσως μπήκαμε στα γεγονότα τα βαθιά, τα πολύ βαθιά θεολογικά. Θα αναλύσω αυτήν την εικόνα και την άλλη φορά.

 Τελειώνουμε με ένα γεγονός το οποίο θα το δούμε ταυτόχρονα και στην επόμενη εικόνα που θα αναλύσουμε μετά τη Γέννηση, που είναι ο Ευαγγελισμός, στην εικόνα της Παναγίας.


  • Η Παναγία πάντοτε όταν αγιογραφείται πρέπει να έχει -πάντοτε, μα πάντοτε- στο κεφάλι της και στις δύο πλάτες της -εδώ και εδώ- τρία αστεράκια. Τα βλέπετε, τρία αστεράκια. Στο κεφάλι της και στις δύο πλάτες της. Τα αστεράκια αυτά είναι οκτάκτινα. Αυτό είναι δογματικό στοιχείο και κανείς δεν μπορεί να το αλλάξει. Και το οκτάκτινο και το τρία. Το τρία σημαίνει ότι η Παναγία δογματικά είναι αειπάρθενος. Αειπάρθενος σημαίνει ότι ήταν παρθένος προ του τόκου, κατά τον τόκο και μετά τον τόκο. Προ, κατά και μετά. Αυτό εκφράζει την αειπαρθενία. Το αεί πώς είναι; Eίναι το πριν, το τώρα και το μετά.
Το αειπάρθενο εκφράζεται δια των τριών αστέρων και είναι απαραίτητο αυτό να δηλωθεί, για να δηλωθεί ότι δεν είναι μια οποιαδήποτε γυναίκα είναι Η γυναίκα που είναι πάντοτε αειπάρθενος. Και ταυτόχρονα τα αστεράκια είναι οκτάκτινα, με οκτώ ακτίνες. Δεν είναι και αυτό τυχαίο γιατί δεν μπορείς να κάνεις ένα αστεράκι με πέντε ή έξι ακτίνες ή με τρεις ακτίνες, γιατί με την Παναγία εγκαινιάζεται το έργο του μυστηρίου της 8ης ημέρας της δημιουργίας. Ο Θεός έκανε τον κόσμο σε έξι ημέρες. Εκεί τελείωσε το έργο Του. 

Και έλεγε πάντοτε η Αγία Γραφή - εάν πάρετε το πρώτο κεφάλαιο της Γενέσεως. «Και εγένετο πρωί και εγένετο εσπέρας ημέρα πρώτη. Και εγένετο πρωί και εγένετο εσπέρας ημέρα δεύτερη. Και εγένετο πρωί και εγένετο εσπέρας ημέρα Τρίτη» και κλείνει τις ημέρες. Τέλος, φτιάχνει και τον άνθρωπο και λέει «εγένετο πρωί εγένετο εσπέρας ημέρα έκτη». Και τελείωσε η δημιουργία. Η έβδομη ημέρα, την ξέρετε πολύ καλά, περιγράφεται στο 2ο κεφάλαιο της Γενέσεως που λέει ότι ο Θεός «κατέπαυσεν από των έργων Αυτού» την έβδομη ημέρα. «Κατέπαυσεν» την έβδομη ημέρα. Εάν ψάξετε όλη τη Γραφή, δεν θα βρείτε να τελειώνει πουθενά η έβδομη μέρα. Δεν θα πει «και εγένετο εσπέρας και εγένετο πρωί ημέρα εβδόμη». Η ημέρα η εβδόμη μένει ανοιχτή. Είναι η ημέρα την οποία ζούμε σήμερα. Είμαστε στην εβδόμη ημέρα της δημιουργίας. Γι’ αυτό έμεινε ανοιχτή αυτή η ημέρα. Αλλά μέσα στην εβδόμη ημέρα ο άνθρωπος απέτυχε να γίνει αυτό που ο Θεός τον προετοίμασε να γίνει.

 Και ο Θεός, συγχωρώντας την αποτυχία του ανθρώπου, εγκαινιάζει την όγδοη ημέρα, που είναι -η όγδοη ημέρα- το έργο της θείας οικονομίας και σε αυτό το έργο μετέχει η Παναγία. Τώρα που ζούμε εδώ, σε αυτό τον κόσμο, ζούμε την έβδομη ημέρα της δημιουργίας ως αποτυχημένου κόσμου και ταυτόχρονα, εάν ζούμε στην Εκκλησία, ζούμε ταυτόχρονα και την 8η ημέρα της δημιουργίας.

 Μετά τη Δευτέρα Παρουσία θα έχουμε μονάχα την 8η ημέρα της δημιουργίας. Όποιος έχει κουράγιο στο μέλλον, να διαβάσει αυτά τα στοιχεία. Ο άγιος Μάξιμος Ομολογητής, πάρα πολύ πρώιμα εκεί τον 6ο – 7ο αιώνα, περιγράφει βαθύτατα το μυστήριο της 8ης ημέρας. Βλέπετε εδώ έχουμε απεικόνιση θεολογίας. Αλλά δεν λέμε πολλά λόγια. Εδώ υπάρχουν τρομερά μυστικά βλέπετε. Είναι πολύ πιο δύσκολο να διαβάσεις αυτό, παρά τον Μάξιμο τον Ομολογητή. Ο Μάξιμος το λέει καθαρά. Εδώ πρέπει να ξέρεις Μάξιμο για να καταλάβεις αυτό το γεγονός.

 Σας έφερα λίγο στα κλειδιά και στα μυστικά του μυστηρίου της θεολογίας της εικόνας, την οποία θα την κάνουμε όλο το χρόνο σχεδόν με ποικίλους τρόπους, για να μπείτε σε αυτή τη βαθιά έκφραση της Ορθοδοξίας για τους αγιογράφους. Χωρίς τη θεολογία δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα. 

Οι Ορθόδοξοι πρέπει να είναι θεολόγοι, δεν είναι θέμα πτυχίου. Είναι θέμα προσωπικής συμμετοχής στα γεγονότα και φυσικά προσωπικής κάθαρσης και φωτισμού. Δεν είναι θέμα τεχνικής. Οι αγιογράφοι, για να κάνουν εικόνες παλιά, νήστευαν πάρα πολλές μέρες, έκαναν προσευχές, Παράκληση και ξεκινούσαν. Και εάν θέλετε κάτι να μάθετε εδώ, σε αυτό το χώρο, ή όταν ετοιμάζετε να αγιογραφήσετε οτιδήποτε, θα το κάνετε εν νηστεία και προσευχή. Θα κάνετε προσευχή για τα γεγονότα, για να μετέχετε στα γεγονότα και να γίνεται μια αλληλοπεριχώρηση.

 Όταν αγιογραφείς τον άγιο, γνωρίζεις τον άγιο και γίνεται μια αλληλοπεριχώρηση. Να διαβάσετε το βίο του αγίου. Να μάθετε τα τροπάρια του αγίου. Δεν είναι αυτό μια τεχνική. Γι' αυτό η αγιογραφία έχει μια δυνατότητα να έχει αύξηση. Αύξηση δεν σημαίνει να κάνω νέα μοντέλα αγιογραφίας. [Σημαίνει] να μπορώ αυτήν τη θεολογία να την εκφράζω βαθύτερα.

 Στην Εκκλησία τίποτα δεν είναι στατικό και δεν παραμένει αρτηριοσκληρωτικό. Αύξηση γίνεται από ανθρώπους που είναι φωτισμένοι και η Χάρη του αγίου Πνεύματος δίνει αύξηση. Και όχι η δική μου ιδέα να κάνω μια μοντέρνα Σχολή αγιογραφίας. Βλέπετε, εάν μελετήσετε τη διαχρονική πορεία της αγιογραφίας θα δείτε μια αύξηση· χωρίς να καταλαβαίνετε τη διαφορά, θα την βλέπετε.
  • Να δείτε ας πούμε τη Σερβική Σχολή αγιογραφίας που έρχεται μετά από τις δύο βασικές Σχολές Πανσέληνος και Θεοφάνης. Παραμένουν εκεί, αλλά βάζουν μια άλλη πιο βαθιά ποικιλία χωρίς να αλλάξουν τη θεολογία, την εικόνα, τις ισορροπίες και είναι μια πολύ βαθιά αύξηση της εικόνας η οποία είναι μεταγενέστερη, γιατί το άγιο Πνεύμα πάντα δίνει αύξηση στους ανθρώπους. Να μην πω κάτι άλλο και σας κουράζω περισσότερο.
Ερώτηση: Ποιοι είναι οι εθνικοί και ποιοι οι Ιουδαίοι; Με ποιο ζώο απεικονίζεται ο καθένας;

 Απάντηση: Με το μοσχάρι οι εξ Ιουδαίων χριστιανοί και οι Πατέρες λένε ότι οι εξ Εθνικών χριστιανοί απεικονίζονται με ένα γαϊδουράκι… Το πιο άλογο από τα δύο. Δεν έχει τόσο σημασία.

★ Σημείωση: Επί τού σημείου αυτού, ακριβέστερη διατύπωση είναι η εξής: Η 7η δημιουργική ημέρα, ΔΕΝ είναι η πτωτική ημέρα, αλλά η ανέσπερη ημέρα τών αγίων, η ημέρα ΚΑΤΑΠΑΥΣΗΣ τού Θεού, στην οποία εισέρχονται οι άγιοι ήδη από τον παρόντα καιρό, εν Πνεύματι.


Η πτωτική ημέρα στην οποία βρισκόμαστε, και η οποία υπάρχει παράλληλα (ή ακόμα ακριβέστερα: «τέμνεται σταυρικά») με την 7η, είναι η 6η, η οποία θα έχει εσπέρας. Η δε 8η, την οποία «εγκαινίασε» η Παναγία δια της συμμετοχής της στην ενανθρώπιση τού Κυρίου μας, είναι η ημέρα τού Μέλλοντος αιώνος, όπου οι σεσωσμένοι με σώματα πλέον, λόγω τής αναστάσεως, θα βιώσουν την Παλιγεννεσία τής ανακαίνισης τής κτίσης. Με άλλα λόγια, μπορεί βεβαίως να αποτύχαμε και να εκπέσαμε από την 7η ημέρα, αλλά η ίδια η 7η ημέρα ΔΕΝ εξέπεσε, αλλά συνεχίζει να «φιλοξενεί» τους Αγίους, ώσπου στην 8η να συμπληρωθεί με την παλιγεννεσία, στον Μέλλοντα Αιώνα. Περισσότερα επ' αυτού, μπορείτε να δείτε στη σχετική μας μελέτη [Η πτώση των πρωτοπλάστων από τη θεία κατάπαυση].

Επιμέλεια, πηγή: Αέναη επΑνάσταση | Sophia Ntrekou.gr




Για την ορθόδοξη τέχνη: Σάββατο 21 3 2009 - Ιερός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Δικηγορικά Γλυφάδας. π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος ομιλία για το συναξάρι του αγίου Ανδρέα Ρουμπλιώφ (4 Ιουλίου). Σχολιάζονται οι έννοιες τέχνη και τεχνική, άσκηση ορθοδοξίας, το έργο που οδηγεί στην αγιότητα, η αύξηση της παραδόσεως με την χάρη του αγίου πνεύματος και οι μοντέρνες σχολές. το παράδειγμα του περίφημου πρωτοψάλτη Αγίου Κωνσταντίνου Πέραν Κυριακού "Καλογήρου" Ιωαννίδη.











Δείτε ακόμη:

FaceBook (Διάλογοι)
Χρηστος Καρακωστας: ΜΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΣΕΒΑΣΜΟ, ΔΙΑΦΩΝΩ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ π.ΣΤΡΑΤΗΓΟΠΟΥΛΟΥ. Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΕΙΤΑΙ. ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΙΚΟΝΕΣ ΟΠΩΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΔΡΑΚΟ, Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΜΑΡΙΝΑΣ, Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΤΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΛΙΜΑΚΟΣ. ΘΕΛΕΤΕ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ; ΣΤΗΝ ΑΠΕΙΚΟΝΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΙΩΞΗΣ ΤΩΝ ΔΑΙΜΟΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΣΤΟΥΣ ΧΟΙΡΟΥΣ. ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ, ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΑ ΣΤΗΝ ΜΟΝΗ ΙΒΗΡΩΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΣΤΗΛΙΟ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΛΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΔΑΙΜΟΝΕΣ. ΕΙΝΑΙ ΛΑΘΟΣ ΝΑ ΛΕΜΕ ΟΤΙ ΔΕΝ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΕΙΤΑΙ Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ. ΚΑΙ ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΠΟΥ ΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ Ο π. ΣΤΡΑΤΗΓΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΦΕΡΕΙ ΑΥΤΑ. ΔΙΧΩΣ ΝΑ ΕΙΜΑΙ ΘΕΟΛΟΓΟΣ ΑΛΛΑ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΣ ΔΕΝ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΠΟΥΘΕΝΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΟΥ ΣΑΤΑΝΑ. ΑΠΛΑ....Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΕΙΤΑΙ ΜΑΥΡΟΣ ΓΙΑΤΙ ΣΥΜΒΟΛΙΖΕΙ ΤΟ ΠΕΝΘΟΣ ΤΗΣ ΑΜΑΡΤΙΑΣ,ΜΙΚΡΟΣ ΣΕ ΜΕΓΕΘΟΣ ΣΥΜΒΟΛΙΖΩΝΤΑΣ ΕΤΣΙ ΤΗΝ ΕΛΑΧΙΣΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΘΕΟ, ΚΑΚΑΣΧΗΜΟΣ ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ.ΘΑΘΕΛΑ ΛΟΙΠΟΝ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ. ΟΙ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΙ ΠΟΥ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΥΣΑΝ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ ΤΟΝ ΣΑΤΑΝΑ, ΔΕΝ ΕΛΑΒΑΝ ΤΙΣ ΥΠΟΤΙΘΕΜΕΝΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ; ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΕΤΣΙ ΕΙΝΑΙ ΑΙΡΕΤΙΚΟΙ. ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΡΩΤΗΜΑ. ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟ ΒΙΒΛΙΟ Ή ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΙΟΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ. ΑΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΕΚ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΡΩΝ ΟΠΟΙΟΝ ΜΟΥ ΥΠΟΔΕΙΞΕΙ ΑΥΤΟ ΤΟΑ ΒΙΒΛΙΟ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΟΥΜΕ. ΤΡΙΤΟΝ ΣΤΗΝ ΜΟΝΗ ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΝΟΜΙΖΩ ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΣΧΑΤΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΡΒΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΚΕΙ ΠΑΛΙ ΑΠΕΙΚΟΝΙΖΕΤΑΙ Ο ΣΑΤΑΝΑΣ. ΟΥΤΕ ΕΚΕΙ Ο ΕΝ ΛΟΓΩ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΣ ΕΛΑΒΕ ΥΠΟΨΗΝ ΤΟΥ ΤΙΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ; 18 Ιουλίου 2016 στις 5:30 μ.μ.

 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ: ΜΠΡΑΒΟ ΧΡΗΣΤΟ ΠΟΥ ΑΝΟΙΓΕΙΣ ΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ, ΕΤΣΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΦΟΡΜΗ Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΝΑ ΒΑΛΕΙ ΕΝΑ ΛΙΘΑΡΑΚΙ, ΜΕ ΣΕΒΑΣΜΟ ΣΤΗ ΓΝΩΜΗ ΤΟΥ ΑΛΛΟΥ. 19 Ιουλίου 2016 στις 1:17 π.μ.

 Χρηστος Καρακωστας: ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΣΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ Ο ΣΑΤΑΝΑΣ ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΑ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ ΩΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΕΙΡΑΖΩΝ ΤΟΝ ΙΩΣΗΦ. ΚΑΙ ΤΕΛΟΣ ΣΕ ΕΝΑ ΠΡΟΣΦΑΤΟ ΣΥΝΕΔΡΕΙΟ ΕΔΩ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΑ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΝΑΟΔΟΜΙΑΣ ΤΕΘΗΚΕ ΤΟ ΣΧΕΤΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΚΑΙ Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ π. ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ ΣΚΛΗΡΗ Κ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΟΡΔΗ ΗΤΑΝ ΘΕΤΙΚΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΣΗ ΤΟΥ ΣΑΤΑΝΑ. ΤΙ ΕΓΙΝΕ; ΟΥΤΕ ΑΥΤΟΙ ΟΙ ΚΑΤΑΞΙΩΜΕΝΟΙ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΙ ΔΕΝ ΞΕΡΟΥΝ ΤΙ ΛΕΝΕ ΚΑΙ ΤΙ ΚΑΝΟΥΝ; ΑΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΛΙΓΟ ΣΟΒΑΡΟΙ. ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΕΙ Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΚΡΑΜΑΣΜΕΝΟΥ ΙΟΥΔΑ. ΓΙΑ ΠΟΙΕΣ ΣΚΗΝΕΣ ΤΡΟΜΟΥ ΜΙΛΑΜΕ; Η ΔΕΥΤΕΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΙΚΟΝΑ ΤΡΟΜΟΥ; Ή ΑΥΤΕΣ ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ; ΑΣ ΜΗΝ ΒΓΑΙΝΟΥΜΕ ΛΟΙΠΟΝ ΚΑΙ ΛΕΜΕ ΑΣΤΗΡΙΚΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ,ΑΠΟΚΕΙΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ ΜΑΣ. Ο ΘΕΟΣ ΕΦΤΙΞΕ ΤΟΝ ΣΤΑΝΑ ΣΑΝ ΑΓΓΕΛΟ, ΑΥΤΟΣ ''ΚΑΒΑΛΗΣΕ'' ΤΟ ΚΑΛΑΜΙ ΚΑΙ ΕΙΧΕ ΤΑ ΓΝΩΣΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ. ΑΡΑ ΟΥΤΕ Ο ΑΔΑΜ ΑΓΙΟΓΡΑΦΕΙΤΑΙ, ΟΥΤΕ Ο ΚΑΙΝ ΚΑΝΕΝΑ ''ΚΑΚΟ''. ΕΚΤΟΣ ΑΝ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΤΑ ΛΕΜΕ ΚΑΙ ΤΑ ΔΙΑΔΙΔΟΥΜΕ ΑΝΕΥΘΥΝΑ ΜΕ ΙΛΑΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΚΟΤΕΙΝΟΥΣ ΣΚΟΠΟΥΣ. Ο ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΣ ΔΙΔΑΣΚΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ, ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΕΙ ΤΟΝ ΛΑΟ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΝΕΧΙΣΗ ΑΥΤΩΝ ΠΟΥ ΑΕΖΗΣΕ ΚΑΙ ΑΦΗΣΕ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ. ΕΛΕΟΣ. ΠΡΙΝ ΓΡΑΨΟΥΜΕ Ή ΠΟΥΜΕ ΚΑΤΙ ΑΣ ΒΟΥΤΑΜΕ ΤΗΝ ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΟ ΜΥΑΛΟ ΜΑΣ. ΑΝ ΟΜΩΣ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΠΕΡΙ ΒΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΩΝ ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΙΝΑ ΖΗΤΑΩ ΣΥΓΝΩΜΗ ΓΙΑΤΙ ΚΑΙ ΕΓΩ ΚΑΙ ΟΙ ΑΓΙΟΡΕΙΤΕΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΙ ΝΥΝ ΚΑΙ ΠΡΟΓΕΝΕΣΤΕΡΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ ΒΛΑΚΕΣ. ΚΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ 18 Ιουλίου 2016 στις 5:40 μ.μ.
Konstantinos Kottis: Η θεωρία και η θεολογία της εικόνας, στην πλειοψηφία των αγιογράφων και ιερέων, ακολουθεί την αρχή του ο μονόφθαλμος βασιλεύει στο Βασίλειο των Τυφλών. Στην εικόνα της Γεννήσεως υπάρχει ανθρώπινη μορφή η οποία εκπειράζει τον Ιωσήφ και προκύπτει θαύμα. Υπάρχει όμως πηγή, στην απόκρυφη παράδοση. Αυτά ίσχυαν για τους βυζαντινούς ζωγράφους, στη μεταβυζαντινή περίοδο, επικράτησαν διάφορα, στην σημερινή το χάος. 18 Ιουλίου 2016 στις 7:10 μ.μ.

Konstantinos Kottis: Οι πειρασμοί του Χριστού, Μονή της Χώρας, ψηφιδωτό 1315-1321:
18 Ιουλίου 2016 στις 6:55 μ.μ.

Konstantinos Kottis: Στην Αγιογραφία εικονίζεται οτιδήποτε μπορεί να τεκμηριωθεί ως αναφορά σε βιβλικές, απόκρυφες και λοιπές φιλολογικές πηγές. Παρατήρηση: ο Άδης στην Εις Άδου δεν είναι ο Σατανάς. 18 Ιουλίου 2016 στις 6:58 μ.μ.

 Δημήτριος Λάγκας: Αν ήταν ο σατανάς τα φτερά του θα ήταν νυχτερίδας και τα πόδια του οπλές τράγου. Και η Εις Αδην Κάθοδος δεν προέρχεται από τα ιερά κείμενα αλλά από τα απόκρυφα ευαγγέλια, απ΄όπου προέρχεται και η ιστορία του Ιωακείμ και της Άννας. 20 Ιουλίου 2016 στις 1:24 π.μ.

 Konstantinos Kottis: Είναι άλλο το Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου (Ιστορία Ιωακείμ και Άννης που αναφέρετε), άλλο το Ευαγγέλιο του Νικοδήμου και άλλο η Εις Άδου Κάθοδος. Αν έχετε λίγο χρόνο και διάθεση που νομίζω πως έχετε, ορίστε η πρόσφατή μου επιστημονική δημοσίευση για την εικόνα της Εις Άδου Καθόδου: www.academia.edu / Η Εικόνα της «Εις Άδου Καθόδου». Από την Αρπαγή της Περσεφόνης,… ACADEMIA.EDU 20 Ιουλίου 2016 στις 1:46 π.μ.

 Konstantinos Kottis: Δημήτριος Λάγκας, Είναι πολύ καλό πάντως που το επισημαίνετε καλλιτεχνικά. Τα αυτονόητα, πολλές φορές δεν είναι αυτονόητα. 20 Ιουλίου 2016 στις 1:51 π.μ.

 Konstantinos Kottis: Ο Σατανάς εικονίζεται μαύρος γιατί δεν μπορεί οντολογικά να φωτιστεί: πας ο τα φαύλα πράσσων μισεί το φωτός, συν ότι όπως όλοι οι κτιστοί αποτελεί εξ ούκ όντων. Το μαύρο δεν απεικονίζει την αμαρτία και το πάθος, ανεξάρτητα αν τα οψόνια της αμαρτίας θάνατος. Γενικά το φως ως Χριστός και το φως ως Αγιογραφία ή το μη φως, είναι τεράστιο κεφάλαιο. 18 Ιουλίου 2016 στις 7:01 μ.μ.

 Konstantinos Kottis: Ωστόσο υπάρχει μια θεμελιώδης διάκριση: είναι άλλο το εσχατολογικό πορτραίτο ενός Αγίου / Αγίας, το οποίο δεν μπορεί να περιλαμβάνει στοιχεία αφηγηματικά όπως ο διάβολος (ίσως αυτό να θέλει να πει ο πάτερ), και άλλο η αφηγηματική παράσταση, το κοινώς λεγόμενο "σκηνές από τον βίο". Εκεί τοποθετείς στοιχεία με βάση την τεκμηρίωση που υπάρχει στις πηγές. Στο πορτραίτο, το οποίο είναι εσχατολογικό, δεν έχει θέση ο διάβολος. 18 Ιουλίου 2016 στις 7:06 μ.μ.

 Χρηστος Καρακωστας: εν μερη θα συμφωνησω μαζι σου. τελικα για να καταλαβει ο αναγνωστης, αγιογραφειτε ή οχι ο διααβολος; και αν οχι ποιο ειναι το βιβλιο αυτο των αρχων τησ αγιογραφιας στο οποιο τεκμηριωμενα απαγορευεται η αγιογραφιση του; και αν υπαρχει τετοιο βιβλιο σας παρακαλω δωστε μου τον τιτλο του και που μπορω να το προμηθευτω. ευχαριστω ·18 Ιουλίου 2016 στις 8:54 μ.μ.

 Konstantinos Kottis: Έχω πολύ κακή γνώμη σαν άνθρωπος της ειδικότητας αυτής, ως προς τα περισσότερα εισαγωγικά βιβλία της θεολογίας της Εικόνος, για μια σειρά από πράγματα. Προφανώς εκτός από την ενασχόλησή μου, με βοηθάει και η θεολογική μου ιδιότητα. Ωστόσο αυτό που είπα, ήδη, είναι, πως σε αφηγηματικές παραστάσεις οι οποίες έχουν τεκμηρίωση (δεν βάζουμε π.χ. τον διάολο από μόνοι μας, κάπου σε κάποια πηγή τον βρήκαμε), βασική αρχή που ακολουθούσαν οι βυζαντινοί, προφανώς και φιλοτεχνείται. Όπως θα είδατε στην περίπτωση των Πειρασμών του Χριστού από την Χώρα, ο λαμπρός αυτοκρατορικός ζωγράφος του 1315-1321 τον απεικόνισε, με βάση την ευαγγελική πηγή. Τα πορτραίτα, ολόσωμα, σε μετάλλια κ.τ.λ. εκφράζουν την συναγωνιζόμενη θριαμβεύουσα Εκκλησία των εσχάτων και δεν εντάσσουν στο μέτρο του δυνατού, στοιχεία που δεν θα είναι παρόντα στα έσχατα. Σαφώς στην περίπτωση πατέρων ή του Προδρόμου, εντάσσονται ειλητάρια ή π.χ. "το παν δένδρον μη ποιούν καρπόν κόπτεται", αλλά κάπως πρέπει να δοθεί και η εν ζωή διδασκαλία τους. 18 Ιουλίου 2016 στις 9:09 μ.μ.

 Χρηστος Καρακωστας: ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΝΝΟΜΙΛΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΜΟΥ ΠΡΟΣΕΦΕΡΕΣ. ΑΝ ΚΑΤΑΛΑΒΕΣ ΚΑΛΑ ΠΡΟΣΠΑΘΩ ΝΑ ΜΗΝ ΑΛΛΟΙΩΘΩ ΣΤΟ ΣΥΜΛΕΓΜΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΤΑΞΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΧΩΡΟ. ΚΑΘΕ ΠΗΓΗ Κ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΣΟΥ ΓΙΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΕΚΤΗ ΜΕ ΕΝΘΟΥΣΙΑΣΜΟ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΤΡΑ Κ ΕΜΕΝΑ ΚΑΛΟ ΒΡΑΔΥ 18 Ιουλίου 2016 στις 9:12 μ.μ.

 Konstantinos Kottis: Η Αγιογραφία για πολλές δεκαετίες πέρασε μια δυτικίζουσα κατάσταση μανιέρας, με τα βυζαντινά σύνολα μαυρισμένα χωρίς συντήρηση. Έτσι όλοι εξαρτώνταν από θεωρητικούς, χωρίς να μπορούν και να έχουν μεγάλο αντίλογο. Σήμερα τα πράγματα είναι πιο εύκολα στην σχετική μελέτη, λόγω συντήρησης, αποκάλυψης νέων συνόλων και γρήγορης επισήμανσης λόγω internet. Σε όσα υπάρχουν ανεβασμένα στο διαδίκτυο. Στους παλαιούς οφείλουμε να αναγνωρίσουμε αυτό το μείον. Πάντως είναι πολύπλοκο ζήτημα η ερμηνεία μιας εικόνας. Οι πανεπιστημιακοί τις προηγούμενες δεκαετίες, είχαν περισσότερα διαθέσιμα σύνολά, οι μη πανεπιστημιακοί πολύ λιγότερα, ήξεραν δε καλά να εντοπίζουν διαφορές απο εικόνα σε εικόνα ανά αιώνα ή περίοδο. Σπάνια όμως εμβάθυναν σε θέματα θεολογίας, χάνοντας πολλά πράγματα από ουσία. 18 Ιουλίου 2016 στις 9:43 μ.μ.

 Konstantinos Kottis: Εννοείται πως για οποιαδήποτε απορία, εφόσον μπορώ να έχω απάντηση, ευχαρίστως. 18 Ιουλίου 2016 στις 9:44 μ.μ.

 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΙΣ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ, ΔΕΝ ΖΩΓΡΑΦΙΖΟΥΜΕ ΤΟ ΔΙΑΒΟΛΟ. Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ ΖΩΓΡΑΦΙΣΤΗΚΕ ΜΟΝΟ ΣΤΟΝ ΝΑΡΘΗΚΑ ΚΑΠΟΙΩΝ ΝΑΩΝ, ΚΥΡΙΩΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΣΕ ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΟΠΩΣ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ, ΓΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΛΟΓΩ ΤΩΝ ΙΞΙΣΛΑΜΙΣΜΩΝ, ΙΣΩΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΗΘΙΚΗ ΣΥΓΚΡΑΤΙΣΗ. ΚΑΠΟΙΟΣ ΖΩΓΡΑΦΟΣ (ΤΟΝ ΚΑΙΡΟ ΤΗΣ ΑΠΟΥΣΙΑΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΩΝ, 19ος ΑΙΩΝΑΣ) ΖΩΓΡΑΦΙΣΕ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΝΑ (ΚΑΙ ΚΑΠΟΙΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ ΟΠΩΣ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΒΗΣΣΑΡΙΩΝΑ) ΝΑ ΠΑΤΑΣΣΕΙ ΤΟ ΔΙΑΒΟΛΟ ΚΑΙ ΕΚΤΟΤΕ ΜΕ ΤΙΣ ΑΝΤΙΓΡΑΦΕΣ ΤΗ ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΣΥΧΝΑ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ. ΕΠΙΣΗΣ ΓΝΩΣΤΟ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΣΙΝΑΙΤΟΥ, ΑΛΛΑ ΤΟΝΙΖΩ ΟΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΗ ΑΥΤΗ Η ΕΙΚΟΝΑ, ΑΛΛΑ ΕΞΙΣΤΟΡΕΙ... 19 Ιουλίου 2016 στις 1:05 π.μ.

 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ: ΓΕΝΙΚΑ ΑΥΤΟ ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΕ. ΣΤΗ ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΠΟΙΑ ΕΞΑΙΡΕΣΗ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΨΗΛΑ ΚΑΙ ΕΞΙΣΤΟΡΕΙ ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ, ΠΡΟΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ. 19 Ιουλίου 2016 στις 1:10 π.μ.

 Αναστάσιος Πεσιρίδης Με την φτωχη μου πειρα νομιζω οτι εχουμε δυο είδη αγιογραφιας. Η μια που ειναι ΕΙΚΟΝΑ (πορτραιτο Αγίου) εκει σαφως και δεν ζωγραφιζουμε δρακους και δαιμονες. Και η αλλη ειναι η ζωγραφική εξιστόρηση της βιβλου αγραματων. 2 · 19 Ιουλίου 2016 στις 2:42 π.μ.

 Αναστάσιος Πεσιρίδης: Εκει ζωγραφιζουμε ενα γεγονος που περιεχει και τον διαβολο· 19 Ιουλίου 2016 στις 2:43 π.μ.

Maria Kokkinidou: Προσέξτε λίγο αυτή την εικόνα... (διαβάστε τι γράφει στο βυζαντινό μουσείο) 19 Ιουλίου 2016 στις 3:04 π.μ.


 Χρηστος Καρακωστας: ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΛΗΜΕΡΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ. ΤΟ ΠΙΟ ΥΠΕΡΟΧΟ ΑΠΟ ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΝΟΜΙΖΩ ΟΤΙ ΑΝ ΚΑΙ Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΜΑΚΡΥΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΛΛΟ ΚΑΙ ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΜΕΤΑΞΥ ΜΑΣ, ΕΝΤΟΥΤΟΙΣ, ΞΕΚΙΝΗΣΑΜΕ ΜΙΑ ΥΠΕΡΟΧΗ ΓΙΑ ΕΜΕΝΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΑΠΟΨΕΩΝ ΠΟΥ ΣΕ ΤΕΛΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΝΕΠΑΓΕΤΑΙ ΟΤΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕ ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ΤΟ ΘΕΛΗΜΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ Ο ΤΕΛΙΚΟΣ ΜΑΣ ΣΚΟΠΟΣ, ΚΑΙ ΣΑΝ ΑΝΘΡΩΠΟΙ Κ ΣΑΝ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΙ. ΤΩΡΑ ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΔΙΑΦΕΡΟΥΝ ΜΕΤΑΞΥ ΜΑΣ. ΤΟ ΣΙΓΟΥΡΟ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΩΣ ΠΩΣ Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΕΙΤΑΙ, ΑΣΧΕΤΑ ΑΝ Η ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΗ Ή ΟΧΙ, ΑΝ ΚΑΙ ΔΙΑΦΩΝΩ ΜΕ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟ ΓΙΑΤΙ ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΣΥΝΔΙΑΖΕΙ ΚΑΙ ΤΑ ΔΥΟ ΕΙΤΕ ΕΙΝΑΙ ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ( ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ ΕΝΑΝ ΑΘΛΗΤΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ) ΟΠΟΤΕ ΕΞΙΣΤΟΡΕΙ ΚΑΙ ΣΕ ΩΘΕΙ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΙΘΣ ΤΟΝ ΒΙΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΠΟΤΕ ΕΧΟΥΜΕ ΑΦΗΓΗΣΗ ΑΠΟ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΖΩΗ ΤΟΥ ΕΙΤΕ ΕΙΝΑΙ ΚΑΘΑΡΑ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕ ΣΚΗΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ Κ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ Κ ΤΗΝ ΖΩΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ. ΘΑ ΤΟΛΜΟΥΣΑ ΝΑ ΠΩ ΟΤΙ ΕΧΟΥΜΕ ΤΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΙΑ. ΟΠΟΤΕ ΜΗΝ ΔΙΥΛΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΟΝΟΠΑ........ΤΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΡΟΣΚΥΝΑΜΕ. ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΑΝ Η ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΝΑ ΖΩΓΡΑΦΙΣΤΗΚΕ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ Κ ΑΠΟΥΣΙΑ ΑΓΙΟΓΡΑΦΩΝ, ΕΚΕΙΝΟ ΠΟΥ ΞΕΡΩ ΕΙΝΑΙ ΠΩΣ Η ΚΛΙΜΑΞ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΠΡΟΓΕΝΕΣΤΕΡΗ. ΚΑΙ ΕΝ ΤΕΛΕΙ, ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕ ΚΑΝΕΙΣ ΣΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΜΟΥ ΓΙΑΤΙ ΣΤΗΝ Μ. ΙΒΗΡΩΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ, ΣΤΗΝ ΜΟΝΗ ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΚΛΠ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ 13ου ΑΙΩΝΑ ΕΧΟΥΜΕ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΣΗ ΤΟΥ ΣΑΤΑΝΑ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΣΑΣ ΗΜΕΡΑ 19 Ιουλίου 2016 στις 9:29 π.μ.

 Θωμάς Μιχούλης: Κάποιοι 《 πατέρες》από τις πολλές ομιλίες έχουν χάσει τα λογικά τους και έχουν γνώμη και άποψη για τα πάντα. 19 Ιουλίου 2016 στις 12:42 μ.μ.

 Χρηστος Καρακωστας: ΕΝΤΑΞΕΙ ΡΕ ΠΑΙΔΙΑ. ΤΙ ΛΕΕΙ Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ; ΣΤΟΥΣ ΕΣΧΑΤΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ ΟΙ ΠΙΟ ΑΣΕΒΕΣΤΑΤΟΙ ΗΤΑΝ ΟΙ ΙΕΡΕΙΣ. ΚΑΙ ΘΑ ΣΑΣ ΠΩ ΜΙΑ ΩΡΑΙΑ ΑΤΑΚΑ ΑΝ ΤΟ ΘΕΛΕΤΕ ΠΟΥ ΜΟΥ ΕΧΕΙ ΕΡΘΕΙ ΣΤΟ ΜΥΑΛΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩ.΄΄ ΠΟΙΟΣ ΣΚΟΤΩ ΣΕ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟ; ΟΙ ΙΔΙΟΙ ΟΙ ΙΕΡΕΙΣ ΤΟΥ. ΠΟΙΟΣ ΤΟΝ ΠΡΟΔΩΣΕ Ο ΜΑΘΗΤΗΣ ΤΟΥ ΚΑΙ ΑΣ ΕΙΧΕ ΤΙΣ ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΠΑΡΕΕΣ ΤΟΥΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥΣ΄΄ ΚΑΙ ΒΕΒΑΙΑ ΜΕΤΑ ΟΛΟΙ ΕΜΕΙΣ 19 Ιουλίου 2016 στις 1:54 μ.μ.

 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ: ΓΙΑ ΝΑ ΜΗ ΜΕΙΝΕΙ ΟΜΩΣ ΚΑΠΟΙΑ ΣΚΙΑ ΦΙΛΟΙ ΘΩΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΤΟ, ΝΑ ΤΟΝΙΣΩ ΚΛΕΙΝΟΝΤΑΣ, ΟΤΙ Ο π. ΚΩΝ/ΝΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΟΠΟΥΛΟΣ ΕΙΝΑΙ ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ , ΑΣΧΟΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΚΑΛΟΣ ΑΝΑΛΥΤΗΣ ΕΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΜΑΣ ΕΔΟΣΕ ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΕΙΚΟΝΩΝ. ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΟΛΛΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ ΤΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΣ, ΣΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΛΟΓΡΑΜΜΕΝΑ ΣΕ ΑΡΚΕΤΑ ΜΠΛΟΓΚΣ. 19 Ιουλίου 2016 στις 6:32 μ.μ.

 Konstantinos Kottis: Θα ήθελα να διακρίνω κάποια πράγματα. Κατεξοχήν έκφραση της βυζαντινής ζωγραφικής, αποτελεί η από τους Κομνηνούς (και ακόμα παλαιότερα θα έλεγα) και πριν μνημειακή δημιουργία και μάλιστα σε ναούς όπου υπήρχε βασιλική χορηγία και εν προκειμένω και κατά την κωνσταντινουπολίτικη τάξη, καθοδήγηση φιλοτέχνησης. Ο Κυρίως ναός διαφέρει από τον νάρθηκα. Αποτελεί σε μεγάλο βαθμό εικόνα των εσχάτων και κυρίως η ανωδομή και το Ιερό. Οι εικόνες πρώτιστα τίθενται για να εικονίσουν την αλήθεια των εσχάτων και όχι για να προσκυνηθούν. Στα αυθεντικά αυτοκρατορικά προγράμματα, στα χαμηλότερα στρώματα τοποθετούνταν ορθομαρμαρώσεις. Δεν υπήρχε η φιλοσοφία του κατάγραφου ναού, όπως οδηγήθηκε η βυζαντινή τέχνη μετά την Εικονομαχία. Αυτή η διαφορά, τονίζει πως ο άγιος ως πορτραίτο είναι εικόνα των εσχάτων, σε σχέση με εμάς που είμαστε ακόμα Ιστορία και Κόσμος προ της Κρίσεως. Έτσι βασικά οι εικόνες που μπορούσαν να τιμηθούν με επαφή - άμεση προσκύνηση, ήταν οι φορητές, η του τέμπλου ή η λιτανευόμενες. Οι αφηγηματικές παραστάσεις στην βυζαντινή εκκλησία και όχι στο κίτς του σημερινού κατάγραφου ναού, λειτουργούν με την λογική της αρχαίας ελληνικής ζωγραφικής τέχνης: υπάρχει το άμεσο, το σημαίνον, και το υπαινισσόμενο - συμβολιζόμενο. Πλην παραστάσεων οι οποίες σχετίζονται με την αφιέρωση του ναού ή τον χαρακτήρα μιας μονής, όλες οι υπόλοιπες παραστάσεις αποτελούν μέλη μιας αλυσίδας προτυπώσεων, σκιωδών, εικονίσεων της αλήθειας των Εσχάτων. Εκεί κυρίαρχο ρόλο διαδραματίζει η πηγή απ΄όπου έλαβες την πληροφορία και την απεικονίζεις. Είναι αλήθεια πως η παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας (η οποία είναι σχετικά μεταγενέστερη, ίσως η περίπτωση της Παναγίας Χαλκέων είναι η παλαιότερη γνωστή), ζωγραφίζεται σε νάρθηκες ή παρεκκλήσια. Οι τοιχογραφίες της Μονής της Χώρας είναι σε νεκρικό παρεκκλήσιο. Ωστόσο η απουσία του πονηρού με άμεση μορφή, πέραν της Δευτέρας Παρουσίας η οποία συνδέθηκε με κατηχούμενους και την εξομολόγηση που τελούνταν σε νάρθηκες, πηγή βρίσκει μόνο τους πειρασμούς του Χριστού ή του Ιώβ. Τί άλλο θέμα μπορείς να εκτελέσεις με τον πονηρό; Το θαύμα των δαιμονιζομένων (δεν είναι βέβαια άμεση η μορφή πονηρού) που θυμάμαι στον Άγιο Νικόλαο Ορφανό είναι επίσης στο περίστωο του Ναού και όχι στον μικρό κυρίως ναό. Ωστόσο πορτραίτα όπως της Αγίας Μαρίνας είναι λάθος (αφού είναι εσχατολογικά όπως όλα τα πορτραίτα στην μνημειακή ζωγραφική), να έχουν δαίμονα και είναι προφανώς δυτική επίδραση, ελέω Αγίας Μάργκαρετ (ή Αγία Μαρίνα στη Δύση). Απορρίπτω σαφώς τον όρο "βίβλος των αγραμμάτων". Η βυζαντινή τέχνη δεν είναι ρωμαϊκή, αλλά άξια συνέχεια της υψηλής ως προς την εκτέλεση, ερμηνευτική και συμβολική της Αρχαίας Ελληνικής. Όταν όμως π.χ. διάσημοι θεωρητικοί της Αγιογραφίας που τόσα ξέρουν, τόσα λένε, θεωρούν τον "Παντοκράτορα" επιρροή από παραδόσεις δυτικών βασιλέων που αναδεικνύονταν πάνω σε ασπίδες ή θεωρούν προγράμματα όπως π.χ. της Ι.Μ.Μ. Βατοπαιδίου, τα "υπόλοιπα" (sic) του Πρωτάτου, λίγα μπορείς να πεις για την επικρατούσα ημιμάθεια. · 19 Ιουλίου 2016 στις 1:26 μ.μ. ·

Χρηστος Καρακωστας: ΠΑΙΔΙΑ ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΕΣΕΙΣ, ΑΛΛΑ, ΑΠΟ ΤΗΝ ΦΥΣΗ ΜΟΥ ΕΝΘΟΥΣΙΩΔΗΣ, ΕΧΩ ΑΡΧΙΣΕΙ ΚΑΙ ΓΟΥΣΤΑΡΩ ΤΡΕΛΑΑΑΑ ΤΗΝ ΟΛΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΑ ΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΣΩ ΤΟΝ ΦΙΛΟ ΜΑΣ ΤΟΝ ΚΩΣΤΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΜΑΣ ΜΕΤΑΔΙΔΕΙ. ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΕΙΜΑΙ΄΄ΚΑΜΜΕΝΟΣ΄΄ ΘΕΩΡΩ ΠΩΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ ΑΥΤΗ ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΜΕ ΑΥΤΗ ΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΄΄ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΘΙΑΣΟΥΥ΄΄ ΕΝΟΣ ΑΚΟΜΑ ΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΥ. ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΟΛΟΥΣ ΣΑΣ. ΚΑΛΟ ΜΕΣΙΜΕΡΙ. ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΑ ΚΩΣΤΑ. ΜΕΤΕΔΩΣΕ ΜΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΤΕΤΟΙΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ 19 Ιουλίου 2016 στις 1:49 μ.μ.

 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ: ΝΑ ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΣΩ ΚΙ ΕΓΩ ΟΛΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΑΣ ΣΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΑΥΤΗ. ΓΙΑ ΝΑ ΜΗ ΜΕΙΝΕΙ ΟΜΩΣ ΚΑΠΟΙΑ ΣΚΙΑ ΦΙΛΟΙ ΘΩΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΤΟ, ΝΑ ΤΟΝΙΣΩ ΚΛΕΙΝΟΝΤΑΣ, ΟΤΙ Ο π. ΚΩΝ/ΝΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΟΠΟΥΛΟΣ ΕΙΝΑΙ ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ , ΑΣΧΟΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΚΑΛΟΣ ΑΝΑΛΥΤΗΣ ΕΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΜΑΣ ΕΔΟΣΕ ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΕΙΚΟΝΩΝ. ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΟΛΛΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ ΤΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΣ, ΣΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΛΟΓΡΑΜΜΕΝΑ ΣΕ ΑΡΚΕΤΑ ΜΠΛΟΓΚΣ. 19 Ιουλίου 2016 στις 6:31 μ.μ.

 Δημήτριος Λάγκας: Είμαι ζωγράφος και έχω ζωγραφίσει πάρα πολλά πορτρέτα, στα οποία οι μορφές είναι διακριτές η μία από την άλλη γιατί η κάθε μία έχει τα δικά της ιδιαίτερα μάτια, την ιδιαίτερη μύτη, το ιδιαίτερο στόμα κ.τ.λ. Το πρόβλημά μου είναι ότι αν μετά θάνατον βρεθώ στον παράδεισο θα περιέλθω εις την έσχατη αμηχανία μη αναγνώρισης των αγίων γυναικών οι οποίες λόγω της αναφερόμενης ορθής απεικόνισης έχουν ίδια μάτια, ίδιες μύτες, ίδιες μαντήλες και δεν διαφέρει στο ελάχιστο η μία από την άλλη. Πείτε μου, τα ονόματά τους γύρω από το φωτοστέφανο θα υπάρχουν δίπλα τους για να με βοηθήσουν στην αναγνώριση, όπως τώρα βοηθάνε τους πιστούς, ή πράγματι δεν θα μπορώ να αναγνωρίσω την αγία Μαρίνα, από την αγία Παρασκευή ή τις υπόλοιπες αγίες της δογματικής αγιογραφίας?· 19 Ιουλίου 2016 στις 11:23 μ.μ.

Δημήτριος Λάγκας: www.pemptousia.gr

π. Σταμάτης Σκλήρης: «Άμα ο ζωγράφος βγάζει από μέσα του φως και ένα σκουπιδοτενεκέ θα τον κάνει να λάμπει». PEMPTOUSIA.GR 19 Ιουλίου 2016 στις 11:56 μ.μ.

 Maria Kokkinidou: Σας θερμοπαρακαλω να αφαιρέσετε το σχόλιο για την Παναγία. Σας παρακαλώ πολύ..  20 Ιουλίου 2016 στις 12:14 π.μ.

 Δημήτριος Λάγκας: Νομίζω ότι το έχετε παρεξηγήσει. Δεν σχολιάζω την Παναγία, αλλά τους αγιογράφους που επέλεξαν ένα μη συμβατό ιστορικά ντύσιμο. Αν την έντυνα με τα ρούχα της Παλαιστίνης του 1ου μ.χ. αιώνα θα με χαρακτηρίζατε αιρετικό? Αν παρ΄όλη την διευκρίνηση επιμένετε βεβαίως και θα το αφαιρέσω το σχόλιο.· 20 Ιουλίου 2016 στις 12:26 π.μ.

 Konstantinos Kottis: Θα σας απαντήσω πρακτικά, γιατί στην ουσία του το θέμα αυτό με προβλημάτισε στο πρόσωπο του Μ. Κωνσταντίνου. Είναι αδύνατον ο κομνήνειος ζωγράφος, πολύ περισσότερο ο παλαιολόγειος, να είναι σε θέση να γνωρίζει την ενδυματολογική εικόνα αρκετά παλαιότερων εποχών. Μάλιστα σε εικόνες που έχουν επιρροή από την ιτάλα μανιέρα, θα δούμε π.χ. τυπολογία όπλων ή στολών, φραγκικής προέλευσης. Έτσι ζωγράφιζε πιο κοντά στην εποχή του. Στο θέμα του Μ. Κωνσταντίνου έχουμε ένα σχήμα οξύμωρο. Από τη μια έχουμε βασιλικά πορτραίτα και ρωμαϊκά νομίσματα, άρα γνωρίζουμε το πως ήταν, περίπου αγένειος. Από την άλλη, ήδη στην βυζαντινή περίοδο, φιλοτεχνήθηκε εξ αρχής ως γενειοφόρος, σε παραπλήσια ανθίβολα με μερικά που φέρνουν, κάπως, στον Χριστό. Εγώ στη θέση σας θα τον ζωγράφιζα όσο γίνεται με ενδύματα πιο κοντά στην εποχή τους. Έχουμε την δυνατότητα ως ένα βαθμό. Ο βυζαντινός δεν είχε την γνώση αυτή. Προσωπικά θα διόρθωνα και το πρόσωπό του, με βάση τα αυτοκρατορικά πορτραίτα του. Σε κάποιους αγίους έχουμε παλαιότερα βυζαντινά πρότυπα, σε πολλές όμως περιπτώσεις, η προσέγγιση ενός αρχέγονου προτύπου είναι προβληματική.· 20 Ιουλίου 2016 στις 12:35 π.μ.

 Maria Kokkinidou: Τι να σας απαντησω;; οτι θα γνωρίζατε πως να τν ντύσετε...αν τν βλέπατε;; ίσως... 20 Ιουλίου 2016 στις 12:47 π.μ.Αφαίρεση

 Δημήτριος Λάγκας: Ακριβώς αυτό λέω και γι΄αυτό έκανα την παραπάνω ανάρτηση με την συνέντευξη του Π. Σταμάτη Σκλήρη. Ο αγιογράφος που δεν είναι ελεύθερος να απεικονίσει την δική του ενόραση για τον υπερβατικό κόσμο των ασωμάτων και αντιγράφει παλαιότερες εικόνες και μάλιστα κακόγουστα, υπολείπεται ακόμα και από τα φωτοτυπικά μηχανήματα που μπορούν να αναπαραγάγουν πολύ καλύτερα αυτές τις παλιές εικόνες. Ο αγιογράφος είναι ένα πνευματικά ελεύθερο όν και όχι ένας τεχνίτης της άψυχης αντιγραφής. Ως απλό παράδειγμα σύχρονης αγιογραφίας που συνεχίζει την βυζαντινή τεχνοτροπία στις μέρες μας αναφέρω τον Γ. Κόρδη.· 20 Ιουλίου 2016 στις 12:54 π.μ.

 Maria Kokkinidou: Προσωπικα, το ιδιο προσωπο, απο 10 αγιογραφους, το βλεπω διαφορετικό !! Ποτε κανείς δν μπορεί να κανει φωτοτυπία... 20 Ιουλίου 2016 στις 1:01 π.μ.

 Δημήτριος Λάγκας: Maria Kokkinidou, Αν έβλεπα την Παναγία με την μορφή που είχε στην εικόνα που παρατηρούσα μικρός στην εκκλησία θα ήταν ντυμένη αλλά matiera latina. Όσους έχω γνωρίσει που δηλώνουν ότι την είδαν περιγράφουν πάντα μια εικόνα και όχι ένα πρόσωπο ή μια φωτεινή παρουσία. Το ξαναλέω, αν επιμένεις δεν έχω πρόβλημα να αφαιρέσω το προηγούμενο σχόλιο.· 20 Ιουλίου 2016 στις 1:03 π.μ.

 Maria Kokkinidou: Καταλαβαίνω τι λετε.. αλλα αυτο το "μια παρθενα περπαταει στους σκονισμενους δρομους ".. με στεναχωρεί .Γιατί η συζητηση πραγματικα ειναι πολυ ενδιαφερουσα..Ουτε τα σχολια τυπου"περαστικα σας" ειναι σχολια σε μια τοσο ωραια συζητηση. Δν θελω να προσβαλω κανεναν. Πραγματικα διαβαζω τις αποψεις με πολυ ενδιαφέρον .. 20 Ιουλίου 2016 στις 1:16 π.μ.

 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ: Δημήτριος Λάγκας, ΠΑΝΤΩΣ Η ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΕΙΑΣ. · 20 Ιουλίου 2016 στις 2:50 π.μ.

 Δημήτριος Λάγκας: ΣΥΜΦΩΝΩ ΚΑΙ ΣΥΝΕΧΙΖΩ ΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΑΣ: ΟΠΟΙΟΣ ΜΑΘΗΤΗΣ ΔΕΝ ΞΕΦΥΓΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ, ΚΑΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕΙ ΝΕΕΣ ΣΥΝΘΕΣΕΙΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΙΚΕΣ ΤΟΥ ΕΝΟΡΑΣΕΙΣ, ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΕΛΙΚΑ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΣ ΑΛΛΑ ΤΕΧΝΙΤΗΣ. 20 Ιουλίου 2016 στις 8:10 π.μ.

 Maria Kokkinidou: Συμφωνω μαζι σας, αλλα θα ηθελα να προσθεσω οτι κ ο Κορδης για παραδειγμα (μιας κ τν αναφερετε παραπανω), δημιουργει ακολουθωντας καποιους γενικους κ βασικους κανονες αγιογραφίας ! Οπως λεει κ ο ιδιος!· 20 Ιουλίου 2016 στις 9:11 π.μ.

 Δημήτριος Λάγκας: Βεβαίως και ακολουθεί κανόνες, διαφορετικά τα έργα του δεν θα ήταν η συνέχεια της ορθόδοξης εικονογραφίας. Δεν αντιγράφει όμως. Δημιουργεί τις δικές του συνθέσεις, με την προσωπική του χρωματική γκάμα και ενσωματώνει στα έργα του πολλές κατακτήσεις της σύγχρονης τέχνης. Και οι κανόνες του δεν είναι δογματικές πεποιθήσεις αλλά φορμαλιστικές επιλογές. Στην ορθόδοξη εικονογραφία ποτέ η εκκλησία δεν έθεσε όρους και κανόνες ορθής αναπαράστασης σε αντίθεση με την καθολική εκκλησία που με τη σύνοδο του Τρέντο έθεσε στους καλλιτέχνες απαράβατους κανόνες. ( Ας μην ξεχνάμε ότι ο Γκρέκο οδηγήθηκε στην ιερά εξέταση για το μήκος των φτερών στους αγγέλους του ).
Επανερχόμενος στο αρχικό νόημα της ανάρτησης, που προκάλεσε αυτή την ενδιαφέρουσα συζήτηση, δεν υπάρχει κανόνας απαγόρευσης της απεικόνισης των δυνάμεων του σκότους. Αυτές είναι προσωπικές εκτιμήσεις και όχι επίσημη θέση. Και τέλος δεν είναι εντελώς σκοτεινές, γιατί κατά την γνώμη μου, στο βάθος περιέχουν και αυτές συγκαλυμμένο το θεϊκό φώς, μιας και ο Θεός είναι πανταχού παρόν και τα πάντα πληρών. 20 Ιουλίου 2016 στις 9:42 π.μ.

 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ: ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΡΔΗ ΚΑΙ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΥΣ: Ο ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ, ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΤΙΣ "ΦΟΡΜΑΛΙΣΤΙΚΕΣ" ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΤΟΥ, ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ , ΤΗΝ "ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ", ΔΗΛΑΔΗ ΟΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΚΦΡΑΖΟΥΝ ΤΟ ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΔΟΓΜΑ, ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ. 20 Ιουλίου 2016 στις 10:25 π.μ.

 Δημήτριος Λάγκας: Το πρόβλημα βρίσκεται στην επιλογή της παράδοσης. Αν διαλέξουμε την παράδοση της εποχής των Κομνηνών θα έχουμε διαφορετική δεοντολογία, από την παράδοση της Μακεδονικής σχολής, από την παράδοση της Κρητικής σχολής ή από την λαϊκότροπη παράδοση του 17ου αιώνα. Οι φόρμες για παράδειγμα της Μακεδονικής σχολής που ξεπεράστηκαν ( με την έριδα των ησυχαστών -Βαρλαάμ ) επειδή έχουν τις καταβολές τους στην Ελληνιστική εποχή και αντιμετωπίστηκαν ως επιστροφή στις ειδωλολατρικές απεικονίσεις εκφράζουν το ορθόδοξο δόγμα? Και αν το ορθόδοξο δόγμα εκφράζεται με την Κρητική σχολή τότε γιατί ξεπεράστηκε για να καταλήξει στη λαϊκή ζωγραφική και στη maniera Latina? Όταν η ίδια εκκλησία αποδέχεται την "αναμόρφωση" της Βυζαντινής τέχνης που εισήγαγε ο Θείρσιος ( Ludwig Thiersch ) και η Βυζαντινή τέχνη παρακμάζει μέχρι να ξαναεμφανιστεί και να γίνει ξανά αποδεκτή (από την επιμονή και εμμονή του Κόντογλου ), είναι πολύ δύσκολο να διακρίνουμε (ή ίσως να διακρίνω) ποιές εικόνες μορφικά εκφράζουν το ορθόδοξο δόγμα. 20 Ιουλίου 2016 στις 11:01 π.μ.

 Konstantinos Kottis: 1) Η ορθόδοξη θεολογία είναι συγκεκριμένη και όταν μια εικόνα δεν εναρμονίζεται σε αυτήν, όπως π.χ. οι φιλιοκβικές απεικονίσεις της Αγίας Τριάδος, καταγγέλλεται και ενίοτε καταδικάζεται συνοδικά. 2) Όλη η βυζαντινή τέχνη είναι συνέχεια της αρχαίας ελληνικής, έστω και μέσω της ρωμαϊκής, αλλά η γνώση μας για την ελληνική, προέρχεται κατά 90% από τα ψηφιδωτά και το υπόλοιπο 10% κυρίως από θαμμένες πόλεις και ταφική ζωγραφική, η οποία και έχει επηρεάσει πολύ.3) Ένας ναός αποτελεί τόσο ένα ταφικό μνημείο, όσο και ένα μνημείο οίκησης, σε σχέση με την Έσχατη Μητρόπολη. 4) Γενικά η παλαιολόγεια τέχνη, όχι μόνο η μακεδονική η οποία είναι μέρος της και δεν ξέρω αν πρέπει να ονομάζεται μακεδονική, έχει έργα τα οποία προέκυψαν, άγνωστο πως, απο ανθίβολα έργων τα συμπεριέλαβαν ελληνιστική τέχνη. Μια σύγκριση στον Χριστό της Εις Άδου της Χώρας και τον Ερμή ψυχοπομπό του Καστά ή κορυφαία έργα όπως του Πανσελήνου, αρκεί να πείσει ένα έμπειρο μάτι. Αν θέλετε την γνώμη μου, η παλαιολόγεια τέχνη, παρότι προτιμώ και προηγούμενες περιόδους, δεν ξεπεράστηκε. Η εξέλιξη όμως είναι αναπόφευκτη. 5) Αυτό που λέμε κρητική τέχνη, στην πραγματικότητα είναι εξέλιξη της ύστερης παλαιολόγειας τέχνης του α΄ ημίσεως του 15ου αιώνα. Ο Άγγελος Ακοτάντος έχει δεδομένες σχέσεις με την Πόλη για παράδειγμα, αλλά γνωρίζουμε και από αρχείο πλήθος ζωγράφων που μετοίκησαν από την βασιλεύουσα στην Κρήτη τότε. 6) Η Itala maniera, έχει να κάνει με το γεγονός πως παραγγελιοδόχοι των κρητικών ζωγράφων ήταν παπικοί πελάτες. Στις λατινοκρατούμενες περιοχές, η ορθοδοξία ζούσε σε καθεστώς ψευδο-ενώσεως, υποχρεωτικά Λατίνους επισκόπους και μνημόνευση στις ορθόδοξες εκκλησίες των λατίνων προκαθημένων. Για να επιβιώσει ένας Κρής ζωγράφος, έπρεπε να δουλεύει itala maniera. Σαφώς δε εισήχθησαν εκεί και την περίοδο εκείνη, μια σειρά από εικόνες ετερόδοξες. Ωστόσο η τεχνοτροπία δεν αποτελεί δόγμα για την Εκκλησία. Αν προκύψει, μπορεί κάποιος αγιογράφος να ζωγραφίσει με όποια τεχνοτροπία του παραγγελθεί. Το ζητούμενο είναι να εναρμονισθεί ο χρωστήρας του, σε αυτό που λέμε λειτουργική τέχνη προς εξυπηρέτηση της μυστηριακής οδού και της ταυτότητας του ναού, καθώς και την θεολογίας. 20 Ιουλίου 2016 στις 11:59 π.μ. 

 Δημήτριος Λάγκας: Νομίζω ότι συμφωνούμε απόλυτα. Η εικόνα εξελίσσεται και ο κάθε αγιογράφος μπορεί ( και κατά τη γνώμη μου πρέπει) να καθορίζει ελεύθερα την τεχνοτροπία του, αρκεί αυτή να είναι θεόπνευστη και να αναγάγει τον πιστό θεατή στον εσωτερικό πνευματικό χώρο της ορθοδοξίας. Ευχαριστώ πολύ για την εμβριθή ανάλυση. 20 Ιουλίου 2016 στις 12:14 μ.μ.

 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ: ΝΟΜΙΖΩ ΟΤΙ ΚΑΤΑΛΗΞΑΜΕ ΕΚΕΙ ΠΟΥ "ΕΠΡΕΠΕ". ΓΙΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ, ΟΠΟΙΑ ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΙΑ ΚΑΙ ΦΟΡΜΑ ΕΠΙΛΕΞΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΕΙΚΟΝΙΣΕΙ ΤΗ ΘΕΟΤΟΚΟ, ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΕΙ ΤΑ ΤΡΙΑ "ΑΣΤΕΡΑΚΙΑ" ΠΟΥ ΣΥΜΒΟΛΙΖΟΥΝ ΤΟ ΑΕΙΠΑΡΘΕΝΟ ΤΗΣ (ΔΟΓΜΑ).· 20 Ιουλίου 2016 στις 9:10 μ.μ.

 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ: ΖΗΤΩ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΩΝ ΑΓΑΠΗΤΩΝ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΚΑΙ ΔΗΜΗΤΡΗ, ΑΦΑΙΡΕΣΑ ΤΟ "ΠΕΡΑΣΤΙΚΑ" ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΑ, ΤΙΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΝΩ Σ΄ΑΥΤΟ. ΚΑΠΟΤΕ Ο ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΚΑΛΕΙΤΑΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΟΝ ΔΙΑΙΤΗΤΗ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΥΣ ΠΟΥ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ....ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΗΣ. ΔΕΝ ΜΟΥ ΑΡΕΣΕΙ ΚΑΘΟΛΟΥ ΑΥΤΟ. ΕΙΧΑ ΚΑΠΟΙΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΝΑ ΔΙΑΓΡΑΨΩ ΣΧΟΛΙΑ ΠΟΥ (ΟΠΩΣ ΕΚΡΙΝΑΝ ΑΥΤΟΙ) ΗΤΑΝ ΠΡΟΣΒΛΗΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ, ΠΑΡΟΛΟ ΠΟΥ Ο ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ ΔΗΛΩΣΕ ΟΤΙ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΔΕΝ ΑΝΑΦΕΡΟΤΑΝ ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ, ΑΛΛΑ ΣΤΗΝ ΚΑΚΗ ΝΟΟΤΡΟΠΙΑ ΚΑΠΟΙΩΝ ΑΜΑΘΩΝ (ΕΛΠΙΖΩ) ΚΑΙ ΟΧΙ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΑΓΙΟΓΡΑΦΩΝ. ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΣΤΟ ΓΡΑΠΤΟ ΛΟΓΟ, Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΠΑΙΡΝΕΙ ΚΑΠΩΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ (ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΑ) ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΖΕΙ, ΓΙ' ΑΥΤΟ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΟΙ ΝΑ ΜΗ ΠΡΟΣΒΑΛΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΕΣ ΜΑΣ Ή ΟΤΙΔΉΠΟΤΕ ΕΙΝΑΙ ΙΕΡΟ, ΜΕ ΤΗΝ ΓΕΝΙΚΩΣ ΠΑΡΑΔΕΚΤΗ ΕΝΝΟΙΑ. 20 Ιουλίου 2016 στις 2:45 π.μ.

 Αναστάσιος Πεσιρίδης: Συγγνώμη... ειχα θυμώσει πολύ με το σχολιο και δεν κρατήθηκα....με στεναχωρισε πολυ γιατι σαν νεος αγιογράφος και απειρος ακομα κανω τοσο κοπο και υπομονη να καταρτησω τα εκφραστικά μου μεσα, και δεν αντεξα τον χλευασμό 20 Ιουλίου 2016 στις 9:45 π.μ.

 Δημήτριος Λάγκας: Προσωπικά ούτε παρεξηγήθηκα, ούτε θύμωσα, ούτε έχω κάποιο πρόβλημα για την αφαίρεση της ανάρτησης. Ή όποιας άλλης ανάρτησης που αντί να προβληματίζει προκαλεί. Ευχαριστώ για την φιλοξενία. 20 Ιουλίου 2016 στις 9:50 π.μ.

 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ: ΤΕΛΟΣ ΚΑΛΟ! · 20 Ιουλίου 2016 στις 10:12 π.μ.


Συγγραφέας:
Περισσότερα Θέματα: , , , , , , ,