Απροϋπόθετον ή εμπροϋπόθετον της Σαρκώσεως; (Ο Λόγος του Θεού θα εσαρκούτο, αν δεν αμάρτανε ο Αδάμ;)

Η σάρκωση του Υιού και Λόγου του Θεού 

ήταν Εμπροϋπόθετη ή Απροϋπόθετη;

Εργασία, Έρευνα Σοφία Ντρέκου

Να δούμε πρώτα την δογματική θεώρηση του Καθ. Πανεπιστημίου 

Ανδρέου Θεοδώρου (†2004) και συνεχίζουμε αναλυτικά για το θέμα.

1. Απροϋπόθετον ή εμπροϋπόθετον της Σαρκώσεως.

(Ο Λόγος του Θεού θα εσαρκούτο, αν δεν αμάρτανε ο άνθρωπος;)

Αυτό είναι ένα θεωρητικό ερώτημα στο οποίο εμείς δεν μπορούμε να δώσουμε απάντηση. Η θεία αποκάλυψη επίσης δεν μας ομιλεί σχετικά. Έτσι μπορούμε να κάνουμε μόνο θεολογική σκέψη και να εκφέρουμε γνώμη, χωρίς να δεσμευόμαστε δογματικά. Θα είχαμε ένα θεολογούμενο.

Στη Θεολογία το ερώτημα είναι γνωστό ως «εμπροϋπόθετη» ή «απροϋπόθετη» Σάρκωση του Λόγου: Cur Deus Homo. (Γιατί ο Θεός –έγινε- άνθρωπος;)

• Η «εμπροϋπόθετη» Σάρκωση του Λόγου, σημαίνει ότι ο λόγος έγινε άνθρωπος, για ένα συγκεκριμένο σκοπό τη λύτρωση του ανθρώπινου γένους από την φθορά της αμαρτίας και τον αιώνιο πνευματικό θάνατο. Προϋπόθεση της θείας ενανθρωπήσεως, ήταν η παρουσία της αμαρτίας.

• Η «απροϋπόθετη» Σάρκωση σημαίνει ότι ο Λόγος θα εσαρκούτο ασχέτως από την πτώση στην αμαρτία. Είτε δηλαδή αμάρτανε ο Αδάμ είτε όχι, ο Υιός του Θεού, θα γινόταν άνθρωπος. Για ποιο λόγο; Για συμπληρωθεί έτσι, να στεφανωθεί το έργο της Δημιουργίας, να μπει πράγματι ο άνθρωπος στο Θεό και ο Θεός στον άνθρωπο, να θεοποιηθεί η σάρκα του κόσμου στο θεανθρώπινο μυστήριο.

Ποια από τις δύο αυτές θεωρίες είναι η πιο σωστή; Η πρώτη η «εμπροϋπόθετη», κατά την κρίση μας ανταποκρίνεται περισσότερο στα δεδομένα της θείας αποκαλύψεως και τη δογματική παράδοση της Εκκλησίας. Ότι ο Χριστός έγινε άνθρωπος για να λυτρώσει τον άνθρωπο από την αμαρτία, είναι δίδαγμα μυριόλεκτο στην Αγία Γραφή.

Σάρκωση, πάθος, ανάσταση είναι οι κύριες στιγμές του Λυτρωτικού έργου του Χριστού, τα οποία φυσικά θα ήταν αδιανόητα σε περίπτωση που ο άνθρωπος έμενε πιστός στο θέλημα του Θεού. Κατόπιν το ιερό Σύμβολο της Πίστεως, λέγει κατηγορηματικά: «Τον δι ημάς του ανθρώπους και δια την ημετέραν σωτηρίαν, κατελθόντα εκ των ουρανών και σαρκωθέντα εκ Πνεύματος αγίου και Μαρίας της Παρθένου και ενανθρωπήσαντα». 

Αλλά και στη διδασκαλία των Αγίων Πατέρων της Εκκλησίας, η εμπροϋπόθετη θεωρία της σαρκώσεως, βρίσκεται στο κέντρο της διδασκαλίας τους. Η απροϋπόθετη θεωρία κατέχει κάποια θέση στη θεολογική γραμματεία της αρχαίας Εκκλησίας (ιερός Μάξιμος ο Ομολογητής κ.α.), αντιπροσωπεύουν ένα αρκετά ενδιαφέρον ρεύμα θεολογικής σκέψεως, το οποίο και σήμερα πολλοί ορθόδοξοι θεολόγοι, (κυρίως Σλάβοι) υιοθετούν. Δεν είναι όμως το επικρατούν στοιχείο στην ορθόδοξη περί σαρκώσεως του Λόγου αντίληψη.

Η ένωση του Θεού με τον άνθρωπο και η θέωση του τελευταίου θα γινόταν σε κάθε περίπτωση, είτε λάμβανε σάρκα ο Υιός του Θεού, είτε όχι. Αυτός ήταν άλλωστε ο σκοπός της δημιουργίας του ανθρώπου, να γίνει «καθ’ομοίωσιν» Θεού.

Αυτό θα συνέβαινε αν δεν αμάρτανε ο άνθρωπος οπότε η σάρκωση του Λόγου θα ήταν εκ των πραγμάτων περιττή. Βέβαια τη φύση της θεώσεως αυτής δεν μπορούμε να κατανοήσουμε, όπως την βλέπουμε να συντελείται στο θεανδρικό πρόσωπο του Κυρίου Ιησού Χριστού. Όμως θα γινόταν –υποθετικά πάντα μιλάμε- όπως θα την είχε θελήσει και προγραμματίσει ο άγιος Θεός. Μυστήριο δηλαδή μέγα![1]

Απροϋπόθετον ή εμπροϋπόθετον της Σαρκώσεως;

2. Απροϋπόθετον ή εμπροϋπόθετον της Σαρκώσεως; Χμ την είχα και την έχω αυτήν την απορία ακόμα. Τείνω να πιστέψω κι εγώ στο απροϋπόθετο της σάρκωσης. Μου απάντησαν κάποτε: Αν δεν εσαρκούτο ο Θεός πώς θα είχαμε φυσική τελείωση, οντολογική τελείωση του ανθρώπου; Ένωση Θεού Ανθρώπου; Πού θα έφτανε ο άνθρωπος; Στην ηθική τελειότητα μόνον; Αλλά ας πούμε πώς αυτά είμαι μυστήρια πού θα μας αποκαλυφθούν.

Η σάρκωση του Υιού και Λόγου του Θεού ήταν απροϋπόθετη. Aποκαλύπτεται η αγάπη του Θεού Πατέρα στην σάρκωση του Υιού. Δεν φοβάμαι να διαδηλώσω πώς πιστεύω στο απροϋπόθετο της σάρκωσης. Για μένα δεν είναι ζήτημα σχολών. Πώς να θέσεις προϋποθέσεις σε τέτοια αγάπη και κένωση; Ναι ο Θεός θα προσελάμβανε άνθρωπον όποιο δρόμο και αν έπαιρνε ο Αδάμ. Χωρίς να μας κρατήσει από το χέρι δεν θα μπορούσαμε τίποτα, είτε στον θάνατο είτε στην αγιότητα. [2]

Γιατί ο Θεός Έγινε Άνθρωπος;

Το Απροϋπόθετον της Θείας Ενανθρωπήσεως

- Περιεχόμενα (pdf, 47 KB)

Μέρος Α'

- Κείμενον Α': Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Φλωρόφσκυ
«Cur Deus Homo? – Το κίνητρο της Ενανθρωπήσεως» (1957) (pdf, 161 KB)

- Κείμενον Β': Παναγιώτου Νέλλα
«Το Αρχέτυπο του ανθρώπου ο σαρκωθείς Λόγος» (1979) (pdf, 130 KB)

- Κείμενον Γ': Παναγιώτου Νέλλα
«Λύτρωση ή Θέωση; Το ερώτημα του Ανσέλμου “Γιατί ο Θεός έγινε άνθρωπος;” και ο Νικόλαος Καβάσιλας» (1983) (pdf, 202 KB)

- Κείμενον Δ': Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου
«Το απροϋπόθετο της θείας ενανθρωπήσεως» (1992) (pdf, 117 KB)

- Κείμενον E': Ιερομονάχου Αρτεμίου Ραντοσάβλιεβιτς, νύν Επισκόπου Ράσκας και Πριζρένης
Η Θέωσις ως το Τέλος και το Πλήρωμα της Σωτηρίας κατά τον Άγιον Μάξιμον τον Ομολογητήν (pdf, 205 KB)

Μέρος Β'

- Κείμενον Α': Οσίου Νικοδήμου Αγιορείτου
«Όλος ο κόσμος έγινε δια την Κυρίαν Θεοτόκον και η Κυρία Θεοτόκος έγινε δια τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν» (pdf, 67 KB) (εκ του «Αοράτου Πολέμου»)

- Κείμενον Β': Οσίου Νικοδήμου Αγιορείτου
«Απολογία υπέρ του εν τω βιβλίω του “Αοράτου Πολέμου” κειμένου σημειώματος περί της Κυρίας ημών Θεοτόκου» (pdf, 174 KB) (εκ του «Συμβουλευτικού Εγχειριδίου»)

- Κείμενον Γ': Οσίου Νικοδήμου Αγιορείτου
«Ευδοκία και προηγούμενον θέλημα του Θεού ήν η Ενανθρώπησις» (pdf, 78 KB) (εκ τού «Συμβουλευτικού Εγχειριδίου»)

- Κείμενον Δ': Οσίου Νικοδήμου Αγιορείτου
«Το Μυστήριον της Ενανθρωπήσεως ήταν το προηγούμενον θέλημα του Θεού» (pdf, 104 KB) (εκ της «Ερμηνείας εις τας Επτά Καθολικάς Επιστολάς»)

- Κείμενον Ε': Αγίου Γρηγορίου Παλαμά
«Πάντα απέβλεπον προς την Θεανδρικήν Οικονομίαν» (pdf, 67 KB) (εκ τής Ομιλίας Ξ')

- Κείμενον ΣΤ': Αγίου Μαξίμου Ομολογητού
«Τούτό εστι το μακάριον, δι’ ό τα πάντα συνέστησαν, τέλος» (pdf, 122 KB)[3]

Βιβλιογραφία, Δικτυογραφία:
1. Απροϋπόθετον ή εμπροϋπόθετον της Σαρκώσεως. Ανδρέου θεοδώρου (†), Απαντήσεις σε ερωτήματα Δογματικά. Αποστολική Διακονία, έκδοση Γ’, 2006.
2. π. Παντελεήμων Κρούσκος, Ιερεύς στην Ιερά Μητρόπολη Λέρου Καλύμνου και Αστυπαλαίας, πτυχιούχος Κοινωνικής Θεολογίας Θεολογικής Σχολής Αθηνών, ιερατεύων στην Ι.Μ Ελεούσης Ρότσο Καλύμνου. Email panteleimonkrouskos@gmail.com
3. Πηγή, Επιμέλεια Εργασίας www.sophia-ntrekou.gr

Διαβάστε ακόμη:

• Περί αειπαρθενίας της Θεοτόκου (με Σχόλια) και Περί του Αειπάρθενου της Θεοτόκου (Άγιος Επιφάνιος Κύπρου)
• Η μεταστροφή μου στην Ορθόδοξη Εκκλησία των Πατέρων (πρώην Προτεστάντη)
• Είχε αδελφούς ο Χριστός; [Ερμηνευτική Αγιογραφική προσέγγιση με Σχόλια και Διάλογους]
• Παναγία: Θεός ή Άνθρωπος; (Αποθεώνοντας την Θεοτόκο...)
• Θεομητορική ερμηνεία της Νέας Εύας (Μήτηρ και Παρθένος) Εκκλησιολογική - Θεομητορική Προσέγγιση
• Η προβληματική εικόνα της «αγίας οικογένειας» με Σχόλια, Διαλόγους και Βίντεο (The Heretical Icon of the "Holy Family")
• Δογματικές διαφορές Εκκλησίας και παπισμού σχετικά με το πρόσωπο της Κυρίας Θεοτόκου