.jpg "Martyrdom of St. Euphemia. Mural on the left side in Basilica Saint Euphemia in Rovinj, Croatia 19th century")
Martyrdom of St. Euphemia. Mural on the left side in
Basilica Saint Euphemia in Rovinj, Croatia 19th century
Η Μεγαλομάρτυς της Χριστιανοσύνης Αγία Ευφημία
Εργασία Σοφία Ντρέκου, Αρθρογράφος
Η Αγία Ευφημία εορτάζεται στις 16 Σεπτεμβρίου, και
11 Ιουλίου η ανάμνηση του θαύματος στην λύση που
επέφερε στην εν Χαλκηδόνα Δ’ Οικουμενική σύνοδο,
Γέννηση 289 μ.Χ. Χαλκηδόνα (Τουρκίας)
Θάνατος 16 Σεπ. 304 ή 16 Οκτ. 304 Χαλκηδόνα
Τόπος ταφής: Κροατία
Η μεγαλομάρτυς και παρθενομάρτυς της Χριστιανοσύνης Αγία Ευφημία, γνωστή ως Ευφημία η Πανεπαινόμενη στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία, γεννήθηκε στα μέσα του 3ου αιώνα, 289 μ.Χ. στη Χαλκηδόνα την σημερινή Τουρκία. Πέθανε για την πίστη της στον Χριστό στη Χαλκηδόνα το 303 μ.Χ.
Σύμφωνα με την παράδοση, η Ευφημία κατά τη διάρκεια των διωγμών του Διοκλητιανού (284-305) προσήχθη ενώπιον του ανθυπάτου Θράκης και Βιθυνίας. Βασανίστηκε άγρια, επειδή αρνήθηκε να προσφέρει θυσίες στον θεό Άρη.
Συνελήφθη και αφού υπέστη φρικτά βασανιστήρια, πέθανε στην αρένα της Χαλκηδόνας. Προτού ριχθεί στα θηρία και κατασπαραχθεί από μία αρκούδα, κατόρθωσε να προσηλυτίσει στον χριστιανισμό τους δύο δημίους της.
Ο τάφος της στην Κροατία έγινε τόπος προσκύνησης. Πάνω στον τάφο της ανεγέρθηκε αργότερα ναός, στον οποίο συνήλθε η Δ' Οικουμενική Σύνοδος (Σύνοδος της Χαλκηδόνας το 451).
Russian-made reliquary of Saint Euphemia
in the Church of St. George in Istanbul.
Το μεγαλύτερο μέρος των λειψάνων της φυλάσσεται στον
Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου, στην Κωνσταντινούπολη.
Η αγία Ευφημία στο κελί του αγίου Παϊσίου
Ας μην μας εκπλήσσει το ερώτημα που απευθύνει ο Γέρων Παΐσιος στην αγία Ευφημία, όταν εκείνη παρουσιάστηκε σωματικώς στο κελί του μετά από αίτημα του Γέροντα για κάποιο ζήτημα δογματικό. Την ερώτησε πως αντιμετώπισε το μαρτύριο, διότι και εκείνου η ύπαρξη φλεγόταν κι ο νους του ήταν στραμμένος προς τα επέκεινα [...] η αγία απάντησε πως αν γνώριζε ποιο μπορούσε να είναι το ουράνιο κάλλος, θα παρακαλούσε εκείνο το μαρτύριο να μην τελείωνε, γιατί μπροστά σ’ αυτά που της χαρίστηκαν το μαρτύριο δεν το λογάριαζε για τίποτα.
Η Εμφάνιση της Αγίας Ευφημίας στον Άγιο Παΐσιο
Ήταν στην αυλή της Καλύβης του ο Γέροντας (Παΐσιος), όταν τον επισκέφθηκε κάποιο πνευματικό του τέκνο. Επανελάμβανε συνεχώς από την καρδιά του: «Δόξα σοι ο Θεός», πάλιν και πολλάκις.
Σε μια στιγμή ο Γέροντας του είπε: «Αχρηστεύεται κανείς με την καλή έννοια»;
- Ποιος, Γέροντα;
- Ήσυχα καθόμουν στο Κελλί μου, ήρθε και με παλάβωσε. Ωραία περνούν επάνω.
- Τι συμβαίνει, Γέροντα;
- Θα σου πω, αλλά μην το πεις σε κανέναν.
Του διηγήθηκε τότε το έξης:
«Είχα γυρίσει από τον κόσμο, όπου είχα βγει για ένα εκκλησιαστικό θέμα. (Με το μακαρίτη Τρίτση).
Την Τρίτη, κατά η ώρα 10 το πρωί, ήμουν μέσα στο Κελί μου και έκανα τις Ώρες. Ακούω χτύπημα στην πόρτα και μια γυναικεία φωνή να λέει: «Δι' ευχών των αγίων Πατέρων ημών…». Σκέφθηκα:
«Πώς βρέθηκε γυναίκα μέσα στο Όρος;». Εν τούτοις ένιωσα μια θεία γλυκύτητα μέσα μου και ρώτησα:
- Ποιος είναι;
- Η Ευφημία! (απαντά).
- Σκεφτόμουν, «ποια Ευφημία; Μήπως καμιά γυναίκα έκανε καμιά τρέλα και ήρθε με ανδρικά στο Όρος; Τώρα τι να κάνω;».
Ξαναχτυπά. Ρωτάω: Ποιος είναι;
Η Ευφημία, άπαντα και πάλι.
Σκέφτομαι και δεν ανοίγω.
Στην τρίτη φορά που χτύπησε, άνοιξε μόνη της η πόρτα, που είχε σύρτη από μέσα. Άκουσα βήματα στον διάδρομο. Πετάχτηκα από το Κελί μου και βλέπω μια γυναίκα με μανδήλα. Την συνόδευε κάποιος, που έμοιαζε με τον Ευαγγελιστή Λουκά, ο οποίος εξαφανίσθηκε.
Παρ’ όλο πού ήμουν σίγουρος ότι δεν είναι του πειρασμού, γιατί λαμποκοπούσε, την ρώτησα ποια είναι·
- Η μάρτυς Ευφημία, (απαντά).
- Αν είσαι η μάρτυς Ευφημία, έλα να προσκυνήσουμε την Αγία Τριάδα. Ό,τι κάνω εγώ να κάνης και συ.
Μπήκα στην Εκκλησία, κάνω μια μετάνοια λέγοντας: «Εις το όνομα του Πατρός». Το επανέλαβε με μετάνοια. «Και του Υιού». «-Και του Υιού», είπε με ψιλή φωνή.
- Πιο δυνατά, ν’ ακούω, είπα και επανέλαβε δυνατότερα.
- Ενώ ήταν ακόμα στο διάδρομο έκανε μετάνοιες, όχι προς την Εκκλησία, αλλά προς το Κελί μου. Στην αρχή παραξενεύτηκα, αλλά μετά θυμήθηκα ότι είχα μια μικρή χάρτινη εικονίτσα της Αγίας Τριάδος, κολλημένη σε ξύλο, πάνω από την πόρτα του Κελιού μου. Αφού προσκυνήσαμε και για τρίτη φορά.
- «Και του Αγίου Πνεύματος»
Μετά είπα: «Τώρα, να σε προσκυνήσω και εγώ». Την προσκύνησα και ασπάστηκα τα πόδια της και την άκρη της μύτης της. Στο πρόσωπο το θεώρησα αναίδεια να την ασπασθώ.
- Ύστερα κάθισε η Αγία στο σκαμνάκι και εγώ στο μπαουλάκι και μου έλυσε την απορία που είχα (στο εκκλησιαστικό θέμα).
- Μετά μου διηγήθηκε την ζωή της. Ήξερα ότι υπάρχει μια αγία Ευφημία, αλλά τον βίο της δεν τον ήξερα. Όταν μου διηγείτο τα μαρτύρια της, όχι απλώς τα άκουγα, αλλά σαν να τα έβλεπα· τα ζούσα. Έφριξα! Πα, πα, πα!
- Πώς άντεξες τέτοια μαρτύρια; ρώτησα.
- Αν ήξερα τι δόξα έχουν οι Άγιοι, θα έκανα ό,τι μπορούσα να περάσω πιο μεγάλα μαρτύρια.
- Μετά απ’ αυτό το γεγονός για τρεις μέρες δεν μπορούσα να κάνω τίποτα. Σκιρτούσα και συνεχώς δόξαζα τον Θεό. Ούτε να φάω, ούτε τίποτα… συνεχώς δοξολογία».
Σε επιστολή του αναφέρει: «Σ’ όλη μου τη ζωή δεν θα μπορέσω να εξοφλήσω την μεγάλη μου υποχρέωση στην αγία Ευφημία, η οποία ενώ ήταν άγνωστη μου και χωρίς να είχε καμιά υποχρέωση, μου έκανε αυτή την μεγάλη τιμή…».
Διηγούμενος το γεγονός πρόσθεσε με ταπείνωση ότι παρουσιάστηκε η αγία Ευφημία, «όχι γιατί το αξίζω, αλλά επειδή με απασχολούσε εκείνο τον καιρό ένα θέμα που είχε σχέση με την κατάσταση της Εκκλησίας γενικά, και για δύο άλλους λόγους».
Εντύπωση έκανε στον Γέροντα «πώς αυτή η μικροκαμωμένη και αδύνατη άντεξε τόσα μαρτύρια; Να πεις ήταν καμία… (εννοούσε σωματώδης και δυνατή). Μια σταλιά ήταν».
Μέσα σε αυτήν την παραδεισένια κατάσταση συνέθεσε προς τιμήν της Αγίας ένα στιχηρό προσόμοιο:
«Ποίοις ευφημιών άσμασιν ευφημήσωμεν την Ευφημίαν, την καταδεχθείσαν από άνωθεν και επισκεφθείσασαν κάτοικον μοναχόν ελεεινόν εν τη Καψάλα. Εκ τρίτου την θύραν πάλιν του έκρουσε τετάρτη ηνοίχθη μόνη εκ θαύματος και εισελθούσα με ουράνιον δόξαν, του Χριστού η Μάρτυς, προσκυνούντες ομού Τριάδα την Αγίαν».Και ένα εξαποστειλάριο
κατά το «Τοις μαθηταίς συνέλθωμεν…», που άρχιζε: «Μεγαλομάρτυς ένδοξε του Χρίστου Ευφημία, σ’ αγαπώ πολύ-πολύ μετά την Παναγία…». (Φυσικά αυτά δεν τα είχε για λειτουργική χρήση, ούτε τα έψαλλε δημοσίως).
Παρά την συνήθειά του βγήκε πάλι στην Σουρωτή και έκανε τις αδελφές μετόχους αυτής της ουράνιας χαράς. Με την βοήθειά του και τις οδηγίες του αγιογράφησαν την Αγία, όπως του εμφανίσθηκε.
Ο Γέροντας φιλοτέχνησε το αρνητικό της εικόνος της Αγίας σε μήτρα ατσάλινη με την οποία έκανε πρεσσαριστά εικονάκια και τα μοίραζε ευλογία στους προσκυνητές εις τιμήν της αγίας Ευφημίας. Κατά το σκάλισμα δυσκολεύτηκε να κάνη τα δάχτυλα του αριστερού της χεριού.
Είπε: «Παιδεύτηκα να κάνω το χέρι της, αλλά μετά έβαλα έναν καλό λογισμό: «Ίσως επειδή και εγώ την παίδεψα την καημένη».
Ο Γέροντας φιλοτέχνησε το αρνητικό της εικόνος της Αγίας σε μήτρα ατσάλινη με την οποία έκανε πρεσσαριστά εικονάκια και τα μοίραζε ευλογία στους προσκυνητές εις τιμήν της αγίας Ευφημίας. Κατά το σκάλισμα δυσκολεύτηκε να κάνη τα δάχτυλα του αριστερού της χεριού.
Είπε: «Παιδεύτηκα να κάνω το χέρι της, αλλά μετά έβαλα έναν καλό λογισμό: «Ίσως επειδή και εγώ την παίδεψα την καημένη».
video: Ο Μητροπολίτης Λεμεσού κ. Αθανάσιος, περιγράφει την συγκλονιστική εμπειρία που είχε με τον άγιο Παΐσιο τον Αγιορείτη όταν εμφανίστηκε η Παναγία, καθώς επίσης και της επισκέψεως της αγίας Ευφημίας. Απόσπασμα συνέντευξης του Ηγουμένου Μαχαιρά Αθανασίου (νυν Μητροπολίτη Λεμεσού) με τον καθηγητή Νίκο Νικολαΐδη, στην εκπομπή "Ορθοδοξία και Ορθοπραξία" του ΛΟΓΟΥ, τον μήνα Ιούλιο του 1994, λίγες μέρες μετά την οσιακή κοίμηση του αγίου Παϊσίου του Αγιορείτου. Υπότιτλοι στα Ελληνικά, Αγγλικά και Τουρκικά.
Ο Βίος και η πολιτεία της Αγίας και Μεγαλομάρτυρος Ευφημίας
Ἀπολυτίκιον: Ἦχος γ’. Τὴν ὡραιότητα.
Τῷ θείῳ ἔρωτι, Λαμπρῶς ἀθλήσασα, εἰς oσμὴν ἔδραμες, Χριστοῦ πανεύφημε, οἴα νεᾶνις παγκαλῆς, καὶ Μάρτυς πεποικιλμένη, ὅθεν εἰσελήλυθας, ἐiς παστάδα οὐράνιον, κόσμω διανέμουσα, ἰαμάτων χαρίσματα, καὶ σῴζουσα τοὺς σοὶ ἐκβοώντας, χαίροις θεόφρον Εὐφημία.
The Martyrdom of Saint Euphemia,1660 by Francesco Cairo
Francesco Cairo, The Martyrdom of Saint Euphemia - YouTube
Η Αγία Ευφημία έζησε κατά τούς χρόνους του Διοκλητιανού καί ήθλησε τό έτος 303. Κατήγετο από την Χαλκηδόνα. Ήτο θυγάτηρ του περιφανούς και πλουσίου Συγκλητικού Φιλόφρονος και της ευσεβούς και φιλοπτώχου Θεοδοσιανής. Η Αγία επαιδαγωγήθη «εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου» διό ηγάπησε τον Χριστό, την παρθενίαν και την μετά ζήλου ομολογίαν του Χριστού.
O ανθύπατος της Ανατολής Πρίσκος έχων συγκάθεδρον τον φιλόσοφον και ιερέα του Άρεως Απελιανόν, εκήρυξε, κατά την απόφασιν και εντολήν του Διοκλητιανού, διωγμόν κατά των Χριστιανών εις την Ανατολήν. Κατά την εορτήν του ψευδωνύμου Θεού Άρεως εζήτησε άπαντες οι κάτοικοι να προσέλθουν εις την εορτήν. Όσoι δεν θα προσήρχοντο θα ετιμωρούντο με φοβερά κολαστήρια. Οι χριστιανοί καθ' ομάδας εκρύπτοντο άλλοι εις οικίας και άλλοι εις ερημικάς περιοχάς. Ή Αγία Ευφημία ηγείτο μιας τοιαύτης ομάδος στηρίζουσα τούς πιστούς διά του φλογερού λόγου της.
Συνελήφθη η Αγία μετά των τεσσαράκοντα εννέα μελών της ομάδος της. Εις την πρόσκλησιν του Πρίσκου νά θυσιάσουν εις το είδωλον του Άρεως η Αγία και η ομάδα της ηρνήθησαν με τόλμην και παρρησίαν, από την απάντησίν των εθυμώθη ο Πρίσκος και έδωκεν εντολήν να δέρουν επί είκοσι ημέρας τους Αγίους και να τους φυλακίσουν.
Μετά τας είκοσι ημέρας εδοκίμασε και πάλιν να πείσει τούς μάρτυρας να θυσιάσουν. Μετά την αρνησίν των, τους έδειραν τόσον, ώστε κατεπονήθησαν οι δέροντες στρατιώται. Τότε τούς λοιπούς μάρτυρας ο Πρίσκος έκλεισεν εις την φυλακήν, την δε Αγίαν προσεπάθησε να την πείσει να θυσιάσει. Μετά την άρνησίν της και την ομολογίαν της πίστεώς της εις τον Χριστόν την έβαλον εις τον τροχόν και έτσι κατεκόπτετο όλον το σώμα της Αγίας. Κατά το μαρτύριόν της η Αγία προσηύχετο διαρκώς.
Συνελήφθη η Αγία μετά των τεσσαράκοντα εννέα μελών της ομάδος της. Εις την πρόσκλησιν του Πρίσκου νά θυσιάσουν εις το είδωλον του Άρεως η Αγία και η ομάδα της ηρνήθησαν με τόλμην και παρρησίαν, από την απάντησίν των εθυμώθη ο Πρίσκος και έδωκεν εντολήν να δέρουν επί είκοσι ημέρας τους Αγίους και να τους φυλακίσουν.
Μετά τας είκοσι ημέρας εδοκίμασε και πάλιν να πείσει τούς μάρτυρας να θυσιάσουν. Μετά την αρνησίν των, τους έδειραν τόσον, ώστε κατεπονήθησαν οι δέροντες στρατιώται. Τότε τούς λοιπούς μάρτυρας ο Πρίσκος έκλεισεν εις την φυλακήν, την δε Αγίαν προσεπάθησε να την πείσει να θυσιάσει. Μετά την άρνησίν της και την ομολογίαν της πίστεώς της εις τον Χριστόν την έβαλον εις τον τροχόν και έτσι κατεκόπτετο όλον το σώμα της Αγίας. Κατά το μαρτύριόν της η Αγία προσηύχετο διαρκώς.
Τοιχογραφία στη δεξιά πλευρά στη Βασιλική της Αγίας Ευφημίας
στο Rovinj, Κροατία. English: Mural on the right side in Basilica
Saint Euphemia in Rovinj, Croatia
Ο Πρίσκος υπέβαλε την Αγίαν εις νέον μαρτύριον. Εκτύπωv την Μάρτυρα με οξείς λίθους και σίδηρα αιχμηρά και έτσι κατεκόπη και κατεξεσχίσθη το σώμα της. Και πάλιv θαυματουργικώς αποκατεστάθη υγιής. Ακολούθως ερρίφθη η Αγία εις μεγάλην δεξαμενήv, όπου ύπηρχον σαρκοβόρα θηρία της θαλάσσης.
Τα θηρία όχι μόνον δεv έβλαψαv την Αγίαν, αλλά και τηv εβάσταζοv επάνω των. Έπειτα έβαλοv την Μάρτυρα εις λάκκον με σουβλιά. Και εκείθεν εξήλθεν αβλαβής. Επεχείρησεv ο Πρίσκος να πριονίσει και να καύσει την Αγίαν. Οι οδόντες εστράβωσαν και το πυρ εσβέσθη και ουδέν αύτη έπαθεν.
Τέλος ερρίφθη η Μάρτυς εις θηρία, τα οποία ήλθον πλησίον της προσκυvούντα αυτήv. Επειδή η Αγία προ του μαρτυρίου αυτού ικέτευσε τον Χριστόν vα την αναπαύση πλησίον Του, μία άρκτος τηv εδάγκωσε και ούτω παρέδωκε την αγίαv της ψυχήv εις χείρας του Νυμφίου της.
Χαίροvτες οι γονείς της έθαψαv μετά πάσης τιμής το πάνσεπτόν της λείψανον εις την Χαλκηδόνα και εδόξαζαν τοv Κύριον, διότι ηξιώθησαν της τιμής να έχουν τηv θυγατέρα των Μεγαλομάρτυρα της Εκκλησίας και πρέσβειράν των πλησίον Του.
O Κύριος ετίμησε την καλλίνικον παρθένον και μάρτυρα Ευφημίαν με την δωρεάν της αφθαρσίας του πολυάθλου και παρθενικού της σώματος.
Το θαύμα της Αγίας Ευφημίας (11 Ιουλίου)
κατά την Δ’ Οικουμενική Σύνοδο
εικόνα από την Μονή Αγίας Ευφημίας στην νότια Δαλματία της Κροατίας
Η Αγία μας Εκκλησία στις 11 Ιουλίου τιμά τη μνήμη της Μεγαλομάρτυρος Ευφημίας, ένεκα της ανάμνησης του θαύματος που έγινε από την Αγία, όταν, κατά την εποχή του Μαρκιανού και της Πουλχερίας, συντάχθηκαν δύο τόμοι, ένας που περιείχε τον όρο (απόφαση) της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου, που έγινε στη Χαλκηδόνα (451 μ.Χ.) και την απασχόλησε το Χριστολογικό δόγμα, και έναν τόμο με τις απόψεις των αιρετικών (Μονοφυσιτών).
Για να πάψει η θεολογική έριδα μεταξύ των δύο πλευρών, των Ορθοδόξων και των Μονοφυσιτών, αποφασίστηκε να τεθούν οι δύο τόμοι μέσα στη σαρκοφάγο με τα ιερά λείψανα της Αγίας Ευφημίας, και μετά από προσευχή, να φανεί ποιον από τους δύο θα δεχθεί η Αγία ως αυθεντικό και ορθόδοξο.
Μετά την αποσφράγιση της σαρκοφάγου, βρέθηκε ο μεν των αιρετικών τόμος στα πόδια της Αγίας, ο δε των ορθοδόξων στο θώρακά της. Αυτό ερμηνεύτηκε ως απάντηση και ευλογία της Αγίας ποιος τόμος έχει τη γνήσια ορθόδοξη σφραγίδα.
Η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος (της Χαλκηδόνας 451 μ.Χ.)
Η Δ’ Οικουμενική Σύνοδος καταδίκασε οριστικά
το μονοφυσιτισμό, αποδεικνύοντας ότι ο Χριστός
είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος.
Σύνοδος της Χαλκηδόνας Δ΄ Οικουμενική τοιχογραφία
στον Καθεδρικό Ναό της Γεννήσεως της Υπεραγίας
Θεοτόκου στη Μονή Φεραποντόφ, περ. 1502
Council of Chalcedon, fresco at the Church of the Nativity
of the Virgin Mary, Ferapontov Monastery, c. 1502
Σε αυτήν συζητήθηκε και ήρθη μια διαφωνία, που κράτησε για μια εκατονταετία περίπου, σχετικά με την απόδοση του Χριστολογικού δόγματος: η Αλεξανδρινή, μέχρι τότε, μονοφυσιτική σχολή και από την άλλη η δεύτερη μεγάλη θεολογική σχολή, η Αντιοχειανή, με την δυοφυσιτική ορολογία.
Ο αριθμός των μελών που υπέγραψε τις αποφάσεις της Συνόδου υπερέβη τους 600 επισκόπους, γεγονός που την καθιστά την πολυπληθέστερη από όλες τις προηγούμενες Οικουμενικές Συνόδους. Στις πρώτες συνεδρίες της λειτούργησε ως ανώτερο συνοδικό δικαστήριο με κύριους κατηγορουμένους τον επίσκοπο Αλεξανδρείας Διόσκορο και άλλους πρωταγωνιστές της Ληστρικής συνόδου της Εφέσου. Με την διευθέτηση του ζητήματος αυτού, οι επόμενες συνεδρίες είχαν ως θέμα τα ζητήματα πίστεως.
Η σύνοδος αποφάσισε ότι σωστότερη ορολογία του δόγματος είναι η δυοφυσιτική εις Χριστόν εν δύο φύσεσι μετά την ένωση χωρίς να αναιρεί την Εφεσιανή φόρμουλα μια φύση του Θεού Λόγου σεσαρκωμένη του 431, όπως διαμορφώθηκε από τον Αρχιεπίσκοπο Αλεξανδρείας Κύριλλο.
Με την απόφαση της Χαλκηδόνας πολλές εκκλησίες αποσχίστηκαν λόγω του ότι θεώρησαν το δόγμα ως Νεστοριανικό. Αυτές είναι γνωστές ως Προχαλκηδόνιες Εκκλησίες.
Δυστυχώς από τότε, πολλοί αποκόπηκαν από την Εκκλησία μένοντας μέχρι και σήμερα σ' αυτήν την πλάνη και αίρεση και παραδεχόμενοι μόνον τις 3 πρώτες Οικουμενικές Συνόδους.
Απόγονοι αυτών των Μονοφυσιτών σήμερα είναι οι Κόπτες, Συριάνοι, Ιακωβίτες, Αρμένιοι, Αιθίοπες κ.α.
👉 ΔΕΙΤΕ: Εμφάνιση του Αγίου Σπυρίδωνα στην Καντάρα της Αιγύπτου σε Κόπτη Χριστιανό το 2009
Το θαύμα της Αγίας Ευφημίας και οι μονοφυσίτες
Icon of St. Euphemia and the 4th Ecumenical Council
Στην Χαλκηδόνα συνήλθαν οι 630 θεοφόροι Πατέρες το έτος 451 συγκροτήσαντες την Αγία Τετάρτη Οικουμενική Σύνοδο, επί των ευσεβεστάτων Βασιλέων Μαρκιανού και Πουλχερίας.
Η Σύνοδος αυτή καταδίκασε τον αιρετικό Ευτυχή, ο οποίος εκήρυττε την πλάνη, ότι ο Χριστός έχει μόνο μία φύση και μία ενέργεια, αυτή της Θεότητος.
Οι Άγιοι Πατέρες εδογμάτισαν την πίστη της Εκκλησίας, ότι ο Χριστός έχει δύο τελείας φύσεις, θελήσεις και ενεργείας, την θεία και την ανθρωπίνη, σε μία Yπόσταση. Είναι δε ενωμένες οι δύο φύσεις ατρέπτως, ασυγχύτως, αναλλοιώτως και αδιαιρέτως. Κατά την ανωτέρω Σύνοδο οι Όρθόδοξοι Πατέρες συνέταξαν Τόμο, ο οποίος περιείχε την πίστη την αληθή, την οποία πάντοτε πίστευε και εκήρυττε η Εκκλησία του Χριστού.
Επίσης οι αιρετικοί Μονοφυσίτες συνέταξαν τόμο που περιείχε τις πλάνες τους. Τότε ομοφώνως Ορθόδοξοι και αιρετικοί απεφάσισαν να τεθούν και τα δύο κείμενα επί του στήθους της Αγίας Ευφημίας και ανοίγοντας την λειψανοθήκη έπραξαν ούτως και εσφράγισαν πάλι αυτήν. Όταν δε άνοιξαν την θήκη, βρήκαν τον Τόμο των Ορθοδόξωνv στα χέρια της και των αιρετικών Μονοφυσιτών το κείμενο στα πόδια της.
Οι Άγιοι Πατέρες εδογμάτισαν την πίστη της Εκκλησίας, ότι ο Χριστός έχει δύο τελείας φύσεις, θελήσεις και ενεργείας, την θεία και την ανθρωπίνη, σε μία Yπόσταση. Είναι δε ενωμένες οι δύο φύσεις ατρέπτως, ασυγχύτως, αναλλοιώτως και αδιαιρέτως. Κατά την ανωτέρω Σύνοδο οι Όρθόδοξοι Πατέρες συνέταξαν Τόμο, ο οποίος περιείχε την πίστη την αληθή, την οποία πάντοτε πίστευε και εκήρυττε η Εκκλησία του Χριστού.
Επίσης οι αιρετικοί Μονοφυσίτες συνέταξαν τόμο που περιείχε τις πλάνες τους. Τότε ομοφώνως Ορθόδοξοι και αιρετικοί απεφάσισαν να τεθούν και τα δύο κείμενα επί του στήθους της Αγίας Ευφημίας και ανοίγοντας την λειψανοθήκη έπραξαν ούτως και εσφράγισαν πάλι αυτήν. Όταν δε άνοιξαν την θήκη, βρήκαν τον Τόμο των Ορθοδόξωνv στα χέρια της και των αιρετικών Μονοφυσιτών το κείμενο στα πόδια της.
Έτσι η Μεγαλομάρτυς Ευφημία με το εξαίσιο αυτό θαύμα επικύρωσε και υπέγραψε τον ορθόδοξο Τόμο και διεσάλπισε το Χριστολογικό δόγμα περί των δύο φύσεων του Χριστού μας στα πέρατα της οικουμένης και απέδειξε ότι η διδασκαλία του Ευτυχούς και των οπαδών του Μονοφυσιτών ήταν σατανική πλάνη.
Να σημειώσουμε ότι η κυρίως μνήμη του μαρτυρίου
της αγίας Ευφημίας τελείται στις 16 Σεπτεμβρίου.
Μονοφυσιτισμός: (θρησκεία) το χριστιανικό δόγμα που διδάσκει
ότι η ανθρώπινη φύση του Χριστού απορρίφθηκε από τη θεία.
⮡ Η Δʹ Οικουμενική Σύνοδος της Χαλκηδόνας (451 μ.Χ.)
καταδίκασε τον μονοφυσιτισμό ως αίρεση.
Μονοφυσιτισμός ή ευτυχιανισμός ονομάζεται ένα χριστιανικό δόγμα, κατά το οποίο η θεία φύση του Κυρίου Ιησού Χριστού θεωρείται κυρίαρχη επί της ανθρώπινης. Οι μονοφυσιτιστές, όπως αποκαλούνται, θεωρούν πως η θεία φύση του Χριστού απορρόφησε την ανθρώπινη και την εξαφάνισε.
Είναι σημαντικό ρεύμα της χριστιανικής ιδεολογίας. Εμφανίστηκε τον 5ο αιώνα και ιδρυτής του είναι ο Ευτυχής, εξού και το όνομα ευτυχιανισμός. Η θεωρία του μονοφυσιτισμού υποστηρίζει ότι η ανθρώπινη φύση του Χριστού απορροφήθηκε από τη θεία φύση ως «σταγόνα μέλιτος στον ωκεανό». Καταδικάστηκε από την Δ' Οικουμενική Σύνοδο της Χαλκηδόνας το 451 μ.Χ και την Ε΄ Οικουμενική Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης το 553 μ.Χ. όπου και διατυπώθηκε το ορθόδοξο δόγμα, σύμφωνα με το οποίο ο Ιησούς υπάρχει σε ένα μόνο πρόσωπο και με δύο φύσεις, την ανθρώπινη και τη θεία, «ενωμένες και μη συγχεόμενες».
Εξαπλώθηκε κυρίως στις ανατολικές επαρχίες του Βυζαντινού Κράτους, δηλαδή στη Συρία, την Παλαιστίνη, τη Μεσοποταμία και την Αίγυπτο. Για να μπορέσουν να απαλλαγούν από την σκληρή στάση που επέδειξε ο Ιουστινιανός και οι κατοπινοί αυτοκράτορες εναντίον τους, αναγκάστηκαν να αποδεχτούν την κυριαρχία των Αράβων. Ο αυτοκράτορας Ηράκλειος και ο Πατριάρχης Σέργιος, θέλησαν να συγκρατήσουν τους μονοφυσίτες με θεολογικές εκφράσεις ηπιότερες από εκείνες των προκατόχων τους, με αποτέλεσμα τον μονοθελητισμό, του οποίου εισηγητής και υποστηρικτής υπήρξε ο πατριάρχης Σέργιος.
Ο μονοφυσιτισμός δεν είναι ένα ενιαίο ρεύμα αλλά περικλείει διάφορες τάσεις, με διάφορους δογματικούς λογισμούς και εξακολουθεί να υφίσταται μέχρι σήμερα.
Η διδασκαλία του μονοφυσιτισμού
Ο μονοφυσιτισμός που βρισκόταν στον αντίποδα τού νεστοριανισμού, επηρεαζόταν αισθητά από τις διαρχικές αντιλήψεις (πνεύμα–ύλη) τού νεοπλατωνισμού και από τις ιδιαίτερες χριστολογικές τάσεις της αρχαίας Αλεξανδρινής σχολής. Οι ιδέες του είχαν συγγένεια προς τα διδάγματα τού απολλιναρισμού.
Βασικό πρόβλημα της αρχαίας ελληνικής σκέψεως στο χώρο της φιλοσοφίας ήταν ο καθορισμός της σχέσεως μεταξύ πνεύματος και ύλης, μεταξύ τού απολύτου και τού κόσμου. Δύο δε τρόποι καθορισμού ήσαν δυνατοί: ο μονιστικός, κατά τον οποίο το πεπερασμένο εκλαμβάνεται πανθεϊστικά ως εκδήλωση τού άπειρου και αιώνιου, και ο δυϊστικός, ο οποίος εκλαμβάνει το αισθητό ως προϊόν πτώσεως, το οποίο πρέπει ν’ απορριφθεί και ν’ αναλυθεί στο θείο. Οι τελευταίες αυτές ιδέες, ορφικής κυρίως προελεύσεως, υιοθετήθηκαν από τον πλατωνισμό και τον νεοπλατωνισμό και επηρέασαν αισθητά τη θεολογική σκέψη του μονοφυσιτισμού.
Η Δʹ Οικουμενική Σύνοδος της Χαλκηδόνας
καταδίκασε το μονοφυσιτισμό ως αίρεση.
Μονοφυσίτης ή Ορθόδοξος;
Διήγηση από το Λειμωνάριο
Άγγελος Κυρίου ζητά από έναν απλοϊκό γέροντα, που είχε κοινωνία με τους Σεβηριανούς, να ξεκαθαρίση την πίστι του, προτού πεθάνει.
Μας διηγήθηκε ο αββάς Γεώργιος ο πρεσβύτερος του κοινοβίου των Σχολαρίων ότι ησύχαζε στα Μονίδια ένας γέροντας πολύ φιλόπονος, ήταν όμως αφελής κατά την πίστη και μεταλάμβανε αδιάκριτα όπου έβρισκε.
Μια μέρα λοιπόν του φανερώθηκε άγγελος Θεού και του είπε; «Πες μου, γέροντα, αν πεθάνεις, πώς θέλεις να σε ενταφιάσουμε; Όπως οι Αιγύπτιοι μοναχοί ενταφιάζουν, ή όπως οι Ιεροσολυμίτες;»
Ο γέροντας τότε του αποκρίθηκε και του είπε: «Δεν ξέρω». Τότε του λέει ο άγγελος: «Σκέψου κι έρχομαι μετά τρεις βδομάδες και μου λες».
Πήγε τότε ο γέροντας σε κάποιον άλλο και του διηγήθηκε όσα άκουσε από τον άγγελο. Μόλις λοιπόν το άκουσε ο γέροντας, έμεινε εμβρόντητος από το άκουσμα. τον ατένισε για πολύ και του λέει, παρακινημένος από το Θεό: «Πού μεταλαμβάνεις τα άγια μυστήρια;» Αυτός αποκρίνεται και του λέει: «Όπου βρω». Τότε του λέει ο γέροντας: «Μην κρίνεις πια σωστό να κοινωνήσεις έξω από την αγία καθολική και αποστολική Εκκλησία, η οποία μνημονεύει τις τέσσερις άγιες συνόδους, της Νικαίας των 318 (Θεοφόρων Πατέρων), και της Κωνσταντινουπόλεως των 150 και της Εφέσου την πρώτη των 200 και της Χαλκηδόνος των 630.
Κι όταν έρθει ο άγγελος, πες του: «Όπως οι Ιεροσολυμίτες θέλω». Μετά τρεις βδομάδες λοιπόν ήρθε ο άγγελος και λέει στο γέροντα: «Τί έγινε, γέροντα; Σκέφτηκες;» Τότε ο γέροντας του λέει: «Όπως οι Ιεροσολυμίτες θέλω». Του λέει ο άγγελος: «Καλά, καλά». Κι ευθύς παράδωσε την ψυχή. Κι όλο αυτό έγινε, για να μη χάσει τους κόπους του ο γέροντας και καταδικαστεί μαζί με τους αιρετικούς.
Ο Μέγας Ευθύμιος, βασίλισσα Ευδοκία, αίρεσι των Μονοφυσιτών: Πώς ο Μέγας Ευθύμιος επέστρεψε την βασίλισσα Ευδοκία από την αίρεσι των Μονοφυσιτών...
Οι Άγιοι Σάββας και Θεοδόσιος κατά του Μονοφυσιτισμού και επικεφαλής όλων των Ιεροσολυμιτών μοναχών...
Βιβλιογραφία
• Βίος και Κανών Παρακλητικός εις την Μεγαλομάρτυρα Αγίαν Ευφημίαν. Συγγραφέας: Αρχιμ. Νικόδημος Γ. Αεράκης. Εκδόσεις: Ορθόδοξος Κυψέλη Θεσσαλονίκη. Έτος: 2006
• Εκκλησιαστική Ιστορία, Βλάσιος Φειδάς, Εκδόσεις Διήγηση, Αθήνα, 2002 (Τόμος Α', Γ').
• Μονοφυσίτης ή Ορθόδοξος; Διήγηση από το Λειμωνάριο, Ιωάννου Μόσχου, Λειμωνάριον σ. 195-196. Το Λειμωνάριο ή Λειμών (P.G. Migne 87, 2852-3112) είναι έργο του Ιωάννου Μόσχου, που γράφτηκε στις αρχές του 7ου αι. μ.Χ. Ο Ιωάννης Μόσχος (γεν. περίπου στα μέσα του 6ου αιώνα και εκοιμήθη στις αρχές 7ου αιώνα) ήταν Βυζαντινός μοναχός, ασκητής και περιηγητής, περισσότερο γνωστός ως ο συγγραφέας του έργου Λειμωνάριον (PG (του Migne) 87, 2852-3112). Το έργο αυτό συνέγραψε (ή ολοκλήρωσε) στη Ρώμη (κατ' άλλους στην Κωνσταντινούπολη), προς το τέλος του βίου του, στις αρχές του 7ου αιώνος.
• Ιερομονάχου Ισαάκ, Βίος Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου, σελίδες: 224-228 Έκδοσις Καλύβης Αναστάσεως, Καψάλα, Άγιον Όρος, 2004
• Η Ακολουθία τῆς Ἁγίας Μεγαλομάρτυρος καὶ πανευφήμου
Εὐφημίας: Τῌ ΙΑ' ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ ΜΗΝΟΣ ΙΟΥΛΙΟΥ βλ. ΕΔΩ
Όρθρος & Πανηγυρική Θεία Λειτουργία Αγίας Ευφημίας στον Ιερό Ναό
των Αγίων Ισιδώρων Λυκαβηττού. Ιερουργός Δημήτριος Λουπασάκης.
Οι Άγιοι Ισίδωροι ή Άγιος Ισίδωρος ή Άγιος Σιδερέας είναι μεσαιωνική εκκλησία στην Αττική. Βρίσκεται στην ΝΔ πλαγιά του Λυκαβηττού, κολλημένη ακριβώς επάνω στον κομμένο βράχο και μέσα σε μεγάλο σπήλαιο. Είναι μικρό εκκλησάκι μονόκλιτου βασιλικού ρυθμού, με ξύλινη στέγη, 5,2 Χ 12,1 μ. Καταστράφηκε από πυρκαγιά το 1930 και κτίστηκε ξανά εκ βάθρων ένα χρόνο αργότερα.
Ο ναός μαζί με τα παρεκκλήσιά του είναι αφιερωμένος στον Άγιο Ισίδωρο τον Πηλουσιώτη, στον Άγιο Ισίδωρo τον Χιοπολίτη, στην Αγία Μυρώπη (Μερόπη) και στον Άγιο Γεράσιμο[3]. Σύμφωνα με επιτόπια επιγραφή[3], ο ναός αφιερώθηκε στους Αγίους Ισιδώρους από μία εικόνα τους, που βρέθηκε επάνω σε έναν ιερομόναχο, όταν αυτός εκοιμήθη.
Υπάγεται οργανωτικά ως αρχιεπισκοπικό παρεκκλήσιο
Κ.Π.Ο.Ε.Κ.Ε. στην Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών.
