Η Αγία Μαρία η Μαγδαληνή, καταγόταν από τα Μάγδαλα, πόλη που βρίσκεται δυτικά της θάλασσας της Γαλιλαίας. Όταν πληροφορήθηκε για τον Χριστό, πήγε κοντά του και απαλλάχθηκε από τα επτά δαιμόνια που την ενοχλούσαν και στην συνέχεια έγινε μαθήτρια του. Αυτή, μάλιστα, κατά την Ανάσταση του Κυρίου ήλθε πρώτη στον τάφο Του με αρώματα, και άγγελοι ντυμένοι στα λευκά ανήγγειλαν σ' αυτή την Ανάσταση Του. Η Μαρία, μετά την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος, εξακολούθησε να διακονεί στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία στην Ιερουσαλήμ. Έπειτα πήγε στην Έφεσο, κοντά στον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο, οπού και πέθανε. Τάφηκε στην είσοδο της σπηλιάς, όπου αργότερα εκοιμήθησαν οι επτά παίδες εν Εφέσω.
Μια εμπεριστατωμένη εργασία μάς έστειλε ο αγαπητός θεολόγος Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης, η οποία ρίχνει φως στις αμφισβητήσεις στο άγιο πρόσωπο της Μαρίας Μαγδαληνής. Τον ευχαριστούμε ιδιαιτέρως και ευχόμαστε στους αμφισβητούντες να διαβάσουν με καλοπροαίρετη διάθεση ώστε να δουν την αλήθεια.
Ο Μύθος της Μαγδαληνής
ιστορικότητα και πλάνες
Μελέτη Θεόδωρος Ρηγινιώτης
Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου
Από τα ευαγγέλια φαίνεται ότι στον κύκλο των μαθητών του Ιησού δεν περιλαμβάνονταν μόνο άντρες, αλλά και γυναίκες. Πώς τις κάλεσε δεν αναφέρεται. Όμως ούτε για τους 70 αποστόλους αναφέρεται η προσωπική κλήση του καθενός (ούτε τα ονόματά τους –συνάγουμε μερικά από τον Παύλο και τις Πράξεις των αποστόλων), καθώς και για κάποιους από τους 12.
Αντίθετα, ονόματα γυναικών μαθητριών Του ξέρουμε αρκετά, κυρίως από το επεισόδιο των μυροφόρων, που είναι καθοριστικό για την πίστη μας, αφού εκείνες έλαβαν το μήνυμα της ανάστασης και Τον είδαν πρώτες Αναστημένο.
Το γεγονός ότι Τον είδαν πρώτες οι γυναίκες, που ήταν δεκτικές της πίστης στην Ανάστασή Του, ενώ οι απόστολοι δυσπιστούσαν, είναι θεμελιώδες για τη θέση της γυναίκας στο χριστιανισμό. Μην ξεχνάμε ότι τα ευαγγέλια διαβάστηκαν απ’ όλους τους χριστιανούς – δυστυχώς δεν αρκούσαν για να μαλακώσουν τη σκληρότητα των παρανοϊκών ιεροεξεταστών των μέσων χρόνων και των καταπιεστών κάθε εποχής. Γι’ αυτά όμως θα μιλήσουμε παρακάτω.
Οι μυροφόρες τιμώνται ως σπουδαίες αγίες από την Εκκλησία τη δεύτερη Κυριακή μετά το Πάσχα, που ονομάζεται, τουλάχιστον στην Ορθοδοξία, Κυριακή των μυροφόρων. Πιστεύω ότι ήταν από τις γυναίκες που περίμεναν την επιφοίτηση, δηλαδή το φωτισμό, του Αγίου Πνεύματος μαζί με την Παναγία και τους αποστόλους (ως απόστολοι κι αυτές), κατά τις Πράξεις, 1, 14.
Ο Ιησούς είχε προαναγγείλει την έλευση του Παράκλητου, δηλαδή του Αγίου Πνεύματος (Ιω. 14, 15-26, και 16, 5-15). Εννοούσε ότι θα ερχόταν και για τους άντρες μαθητές Του και για τις γυναίκες. Παρόλο που μόνο στους 12 φαίνεται να το είχε πει, οι απόστολοι το ερμήνευσαν αμέσως έτσι, γι’ αυτό και μαζεύτηκαν όλοι, ο ευρύτερος κύκλος (γύρω στους 120), στον οποίο αυτονόητα περιλαμβάνονταν και οι γυναίκες.
Γενικά δεν υπάρχει σημείο στα ευαγγέλια που να φαίνεται ότι οι απόστολοι υποτιμούσαν τις γυναίκες. Υπάρχουν όμως σημεία όπου φαίνεται ότι, πριν την ανάσταση και μόνον, ως γνήσιοι Ιουδαίοι ακόμη, δεν είχαν καταλάβει το νόημα της συμπεριφοράς του Ιησού προς αυτές (π.χ. όταν Τον βλέπουν να συζητάει με την Σαμαρείτισσα).
- Τα ονόματα των αγίων μυροφόρων που καταγράφονται είναι τα εξής:
Αναφέρονται ακόμη η Σουσάννα (Λουκ. 8, 3) και η Μαρία του Κλωπά (Ιω. 19, 25), ετεροθαλής αδελφή της Παναγίας. Τέλος, χωρίς να είναι μυροφόρες, αναφέρονται σε αρκετά σημεία των ευαγγελίων η Μάρθα και η Μαρία, αδελφές του Λαζάρου. Υπάρχει επίσης η Σαμαρείτισσα του 4ου κεφαλαίου του κατά Ιωάννην, που δεν αναφέρεται στη συνέχεια, αλλά η παράδοση διασώζει την ιστορία της και είναι, κατά τη γνώμη μας, η ισαπόστολος και μεγαλομάρτυρας αγία Φωτεινή.
Κατά κάποιους, η «Μαρία Ιακώβου», μητέρα του Ιάκωβου και του Ιωσή (Ματθ. 27, 56), είναι η Παναγία, γιατί δύο από τους αδελφούς του Ιησού έχουν αυτά τα ονόματα. Ίσως, αν και οι ευαγγελιστές την αναφέρουν συνήθως ως «μητέρα του Ιησού» (βλ. π.χ. Ιω. 2, 1-5, και 19, 25-27, Πράξεις 1, 14 κ.α.). Ο Χρυσόστομος μεταφέρει την παράδοση ότι «η του Ιακώβου και Ιωσή μήτηρ» είναι η Παναγία, ενώ η μητέρα «του Ιάκωβου του μικρού και του Ιωσή» (Μάρκ. 15, 40-41 και 47) ήταν σύζυγος του Ιούδα του αδελφόθεου, ενός από τους αδελφούς του Κυρίου. Ο βυζαντινός ιστορικός του 14ου αιώνα Νικηφόρος Κάλλιστος Ξανθόπουλος, στην Εκκλησιαστική Ιστορία του, βιβλίο 1, έχει συγκεντρώσει τις απόψεις των προγενέστερων ερμηνευτών για τις μαθήτριες του Ιησού, δυστυχώς όχι με τη μεθοδικότητα που απαιτούμε σήμερα από έναν ιστορικό. Πολλές πληροφορίες επίσης, με παραπομπές, βρίσκονται στην Patrologia Graeca, του J. P. Migne, τόμος 1, στα σχόλια για το 6ο κεφ. του 3ου βιβλίου των Αποστολικών Διαταγών.
Οι γυναίκες αυτές συμμετείχαν οπωσδήποτε στη γενική φωτοχυσία της πεντηκοστής, όταν οι απόστολοι, από φοβισμένοι και ολιγογράμματοι ευσεβείς Ιουδαίοι έγιναν οι ήρωες της πίστης, κατανόησαν το πρόσωπο και το έργο του Ιησού και βρήκαν το θάρρος να διαδώσουν το ευαγγέλιο μέχρι θανάτου, όπως τουλάχιστον πιστεύει η χριστιανική θεολογία (άλλη ερμηνεία δέχεται ότι κατασκεύασαν το μύθο του Ιησού και τελικά βύθισαν την ανθρωπότητα σ’ έναν ιστό σκοταδισμού και συνωμοσιών, που τη βασάνισε για αιώνες – έχω σοβαρές αντιρρήσεις γι’ αυτό το σενάριο, γιατί ξέρω την ιστορία των αγίων των διαφόρων εποχών, που εκείνη ηθελημένα την αγνοεί ή και την παραποιεί). Ας είναι.
Εκείνοι που ξεχύθηκαν στα Ιεροσόλυμα κάνοντας το πρώτο χριστιανικό κήρυγμα, στο 2ο κεφάλαιο των Πράξεων, ήταν όλοι αυτοί: πάνω από εκατό, άντρες και γυναίκες. Απλώς ο Πέτρος «στάθηκε μαζί με τους έντεκα» και πήραν πάνω τους την ευθύνη γι’ αυτό (δηλαδή το ρίσκο), κατά το Πράξ. 2, 14 και εξής.
Από την Καινή Διαθήκη δεν ξέρουμε λεπτομέρειες για την ιστορία και τη δράση αυτών των γυναικών. Προφανώς μπαίνουν στο συλλογικό όνομα «η Εκκλησία» ή «οι μαθητές» κ.τ.λ. όπου αυτά αναφέρονται. Δεν είναι τόσο παράξενο, αν σκεφτείς ότι ούτε ονομαστικός κατάλογος των 70 αποστόλων παρατίθεται, ούτε η δράση όλων των 12 αποστόλων αναφέρεται στην Καινή Διαθήκη. Μόνο σε απόκρυφες Πράξεις (*), που δεν είναι με βεβαιότητα αξιόπιστες…
Πάντως στις Αποστολικές Διαταγές, πηγή για τις αντιλήψεις της Εκκλησίας του 2ου αιώνα, οι απόστολοι (υποτιθέμενοι συγγραφείς του έργου) γράφουν «ο Κύριος έστειλε άντρες στο κήρυγμα, αλλά βρίσκονταν μαζί μας η μητέρα του Κυρίου, οι αδελφές Του και κάποιες ακόμη, οι οποίες όμως συμπαραστέκονταν, αλλά δεν κήρυτταν, γιατί η γυναίκα είναι ο βωμός του Θεού και ο βωμός μένει σταθερός, δεν περιφέρεται».
Με τη βιογραφία της αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής (για την οποία δεν υπάρχουν ουσιαστικές πληροφορίες ούτε στην Καινή Διαθήκη ούτε στα απόκρυφα) δεν ασχολούνται οι ιστορικοί και οι Πατέρες των πρώτων αιώνων, οι οποίοι ωστόσο την εκτιμούν βαθύτατα (από το Χρυσόστομο π.χ., στο λόγο 40, χαρακτηρίζεται «σπουδαιοτάτη», «τέτραθλος και ανδρεία γυνή»), αλλά πολύ μεταγενέστερα οι βυζαντινοί ιστορικοί Γεώργιος Κεδρηνός, Νικηφόρος Κάλλιστος Ξανθόπουλος και Μόδεστος Ιεροσολύμων συγκεντρώνοντας τις σχετικές παραδόσεις. (βλ. τὰ ἔργα τους στὴν Patrologia Graeca).
Αναφέρουν ότι ταξίδεψε στη Ρώμη, όπου ζήτησε και πέτυχε (με απευθείας εισήγηση στον αυτοκράτορα Τιβέριο) τη θανατική καταδίκη των τριών βασικών ενόχων της σταύρωσης του Χριστού, του Πιλάτου και των αρχιερέων Άννα και Καϊάφα.
Κατόπιν επέστρεψε στην Παλαιστίνη, έζησε λίγα χρόνια κοντά στην Παναγία, καταδιώχθηκε από τους Ιουδαίους και εξορίστηκε στη Μασσαλία μαζί με τον απόστολο Μάξιμο (από τους 70), συνεργάστηκε με τον απόστολο Πέτρο, έδρασε ως απόστολος στην Αίγυπτο, τη Συρία και τη Φοινίκη και ολοκλήρωσε τη ζωή της στην Έφεσο, κοντά στον ευαγγελιστή Ιωάννη, όπου και υπήρχε ο τάφος με το λείψανό της, που μεταφέρθηκε άφθαρτο στην Κωνσταντινούπολη το 890 μ.Χ. από τον αυτοκράτορα Λέοντα Στ' το Σοφό, όπως και το λείψανο του αγίου Λαζάρου από την Κύπρο.
Ο άγιος Μόδεστος Ιεροσολύμων παραδίδει ότι ο θάνατός της ήταν μαρτυρικός και ότι ήταν τόσο αγνή, που το σώμα της φαινόταν σα διάφανο γυαλί στους βασανιστές της. Νομίζω όμως πως εδώ τα μπερδεύει, γιατί ανάλογη σκηνή υπάρχει στις Πράξεις Φιλίππου, για το μαρτύριο της αγίας Μαριάμνης, της αδελφής του.
Ἡ ἐκδοχὴ ὅτι πρόκειται γιὰ μετανοημένη πόρνη, θεωρία ἄγνωστη στὰ εὐαγγέλια, παρέμεινε καὶ παραμένει μέχρι σήμερα ἄγνωστη καὶ στὴν ὀρθόδοξη παράδοση, μέχρι τὶς μέρες μας, ποὺ τὴν υἱοθετήσαμε ἐκ δυσμῶν λόγω ἄγνοιας τῆς δικῆς μας παράδοσης.
Ομοίως η υπόθεση για την καταδίκη του Πιλάτου κ.λ.π. δε φαίνεται πιθανή, γιατί ένα τέτοιο γεγονός θα προκαλούσε σάλο και θυελλώδεις αντιδράσεις των Ιουδαίων της Ρώμης, που θα ήταν γνωστά και από ρωμαϊκές πηγές και πιθανόν να επηρέαζαν τη στάση του ρωμαϊκού κράτους κατά τους διωγμούς εναντίον των χριστιανών που επακολούθησαν (ή μήπως την επηρέασαν αρνητικά;). Άλλωστε, κατά τον ιστορικό του 4ου αιώνα Ευσέβιο Καισαρείας, ο Πιλάτος εξορίστηκε από τον Καλιγούλα και αυτοκτόνησε στην εξορία.
Τα πράγματα όμως συγκλίνουν στην ιστορικότητα του ταξιδιού της αγίας Μαγδαληνής στη Ρώμη, πράγμα που ενισχύει την υπόθεση ότι έπαιξε σπουδαίο ρόλο ή ενδεχομένως και ιδρυτικό στην Εκκλησία της Ρώμης, τον ιδρυτή της οποίας μέχρι στιγμής δε γνωρίζουμε. Πάντως ούτε ο Πέτρος ούτε ο Παύλος είναι. Ο Ρενάν, στον Παύλο του, γράφει πως οι Ευρωπαίοι πρέπει να είναι ευγνώμονες στους άγνωστους και φτωχούς χριστιανούς που έφεραν πρώτοι το χριστιανικό μήνυμα στην Ιταλία και κατ’ επέκτασιν στο δυτικό κόσμο.
Στην προς Ρωμαίους, κεφ. 15, 20-33, φαίνεται καθαρά ότι ο Παύλος δεν είχε επισκεφτεί τη Ρώμη και υπήρχε ήδη ακμάζουσα χριστιανική κοινότητα εκεί. Ως πρώτος επίσκοπος της Ρώμης καταγράφεται ο άγιος Λίνος× ο Πέτρος δε φαίνεται να έγινε ποτέ επίσκοπος Ρώμης –πάντως οι αρχαίοι χριστιανοί ιστορικοί, όπως ο Ευσέβιος, δεν το γνωρίζουν. Ο ίδιος τελειώνει την Α' επιστολή του γράφοντας «σας ασπάζεται η εν Βαβυλώνι συνεκλεκτή». Βαβυλώνα = Ρώμη σ’ αυτή τη συνάφεια. Ποια είναι όμως η «συνεκλεκτή»; Η Εκκλησία της Ρώμης; Η σύζυγος του Πέτρου; Ή μια εξέχουσα γυναικεία μορφή της ρωμαϊκής Εκκλησίας, που, σε κάθε περίπτωση, ο Πέτρος την έχει σε μεγάλη υπόληψη;
Ο Πέτρος γενικά έχει το γυναικείο φύλο σε μεγάλη υπόληψη (βλ. Α' Πέτρου, 3, 1-7). Πιστεύει ότι «ο κρυπτός της καρδίας άνθρωπος» που φέρουμε μέσα μας είναι πολυτελής ενώπιον του Θεού και συνιστά το αληθινό κόσμημά μας. Και γράφει ότι οι άντρες οφείλουν στις γυναίκες τιμή, γιατί εκείνες είναι «συγκληρονόμοι χάριτος ζωής», δηλαδή μοιράζονται εξίσου με τους άντρες την ύψιστη προοπτική της θέωσης.
Επίσης πρέπει να μας συμπεριφέρονται «κατά γνώσιν» (με φρόνηση) γιατί η γυναίκα έχει «ασθενέστερο σκεύος» (=το σώμα της είναι πιο εύθραυστο –ελπίζω να μην ξεσηκωθούν οι φεμινίστριες που δε μας φορτώνει με ξίφος και …πλάστη απέναντι στο θανάσιμο κίνδυνο της αντρικής αυθαιρεσίας!). Οι γυναίκες, γράφει, πρέπει να «υποτάσσονται» στους άντρες τους (πάλι τα ίδια, θα πείτε), όμως «αγαθοποιούσαι και μη φοβούμεναι μηδεμίαν πτόησιν» (=κάνοντας το καλό και χωρίς να φοβούνται τίποτα, στίχ. 6)!!
Για την ιστορία πρέπει να αναφέρω ότι στο Άγιο Όρος, στη Μονή της Πέτρας του αγίου Σίμωνα (Σιμωνόπετρα), φυλάσσεται ένα άφθαρτο γυναικείο χέρι, που διατηρείται αιώνες σε φυσική θερμοκρασία ζωντανού σώματος. Το χέρι αυτό, κατά την παράδοση, ανήκει στην αγία Μαγδαληνή, που με τα θαύματά της θεωρείται δεύτερος κτήτορας της Σιμωνόπετρας. Το δώρισε ίσως ο πατριάρχης Ιερεμίας Β' το 1581, ενώ το 1747 το άρπαξαν πειρατές, από τους οποίους το αγόρασε το 1765, στην Τρίπολη της Λιβύης, ο ηγούμενος Ιωάσαφ. Δυστυχώς τα αρχεία της μονής κάηκαν στη μεγάλη πυρκαγιά του 1891 κι έτσι δεν ξέρουμε άλλες λεπτομέρειες για την ιστορία του.
Ο Καζαντζάκης ήταν δυαλιστής -ή πνεύμα ή σάρκα- και αυτό το μοτίβο είναι το αγαπημένο του. Σήμερα βέβαια ο μύθος της μετανοημένης πόρνης είναι κοινός τόπος και στην ανατολή, γιατί αγνοήσαμε τη δική μας ιστορική και θεολογική παράδοση και θηλάζουμε αποκλειστικά ξένο γάλα.
Για την ανατολή η Μαρία η Μαγδαληνή είναι αγία και ισαπόστολος, πολλοί μάλιστα Πατέρες και εκκλησιαστικοί συγγραφείς τη θεωρούν παρθένο, πιστεύουν δηλαδή ότι ποτέ δεν είχε ερωτικές σχέσεις. Αντίθετα, για τη δύση μεταμορφώθηκε σε σύμβολο της αμαρτωλής και τελικά σε σεξουαλικό αρχέτυπο, και κάποιοι ζωγράφοι της Αναγέννησης τη ζωγράφισαν γυμνόστηθη κ.λ.π. Όλα αυτά είναι ανυπόστατα και προσωπικά με θλίβουν. Εκτός αν έχετε αρχαίες πηγές που να τα τεκμηριώνουν.
Ο πάπας άγιος Γρηγόριος Α', το 591 μ.Χ., εγκαινίασε την εκδοχή της Μαγδαληνής ως μετανοημένης πόρνης, ερμηνεύοντας τα επτά δαιμόνια, από τα οποία την είχε θεραπεύσει ο Χριστός (Λουκ. 8, 2 και Μάρκ. 16, 9 –το μόνο βιογραφικό της στοιχείο που μας δίνουν τα ευαγγέλια), ως τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα, που υποτίθεται ότι τα… είχε διαπράξει όλα και από τα οποία την απάλλαξε ο Χριστός! Η ερμηνεία του βασίζεται στην ιδέα πως κάθε αμάρτημα έχει έναν δαίμονα που το προκαλεί, υποβάλλοντας στον άνθρωπο την αντίστοιχη επιθυμία.
Κατά κάποιους, η «Μαρία Ιακώβου», μητέρα του Ιάκωβου και του Ιωσή (Ματθ. 27, 56), είναι η Παναγία, γιατί δύο από τους αδελφούς του Ιησού έχουν αυτά τα ονόματα. Ίσως, αν και οι ευαγγελιστές την αναφέρουν συνήθως ως «μητέρα του Ιησού» (βλ. π.χ. Ιω. 2, 1-5, και 19, 25-27, Πράξεις 1, 14 κ.α.). Ο Χρυσόστομος μεταφέρει την παράδοση ότι «η του Ιακώβου και Ιωσή μήτηρ» είναι η Παναγία, ενώ η μητέρα «του Ιάκωβου του μικρού και του Ιωσή» (Μάρκ. 15, 40-41 και 47) ήταν σύζυγος του Ιούδα του αδελφόθεου, ενός από τους αδελφούς του Κυρίου. Ο βυζαντινός ιστορικός του 14ου αιώνα Νικηφόρος Κάλλιστος Ξανθόπουλος, στην Εκκλησιαστική Ιστορία του, βιβλίο 1, έχει συγκεντρώσει τις απόψεις των προγενέστερων ερμηνευτών για τις μαθήτριες του Ιησού, δυστυχώς όχι με τη μεθοδικότητα που απαιτούμε σήμερα από έναν ιστορικό. Πολλές πληροφορίες επίσης, με παραπομπές, βρίσκονται στην Patrologia Graeca, του J. P. Migne, τόμος 1, στα σχόλια για το 6ο κεφ. του 3ου βιβλίου των Αποστολικών Διαταγών.
Οι γυναίκες αυτές συμμετείχαν οπωσδήποτε στη γενική φωτοχυσία της πεντηκοστής, όταν οι απόστολοι, από φοβισμένοι και ολιγογράμματοι ευσεβείς Ιουδαίοι έγιναν οι ήρωες της πίστης, κατανόησαν το πρόσωπο και το έργο του Ιησού και βρήκαν το θάρρος να διαδώσουν το ευαγγέλιο μέχρι θανάτου, όπως τουλάχιστον πιστεύει η χριστιανική θεολογία (άλλη ερμηνεία δέχεται ότι κατασκεύασαν το μύθο του Ιησού και τελικά βύθισαν την ανθρωπότητα σ’ έναν ιστό σκοταδισμού και συνωμοσιών, που τη βασάνισε για αιώνες – έχω σοβαρές αντιρρήσεις γι’ αυτό το σενάριο, γιατί ξέρω την ιστορία των αγίων των διαφόρων εποχών, που εκείνη ηθελημένα την αγνοεί ή και την παραποιεί). Ας είναι.
Από την Καινή Διαθήκη δεν ξέρουμε λεπτομέρειες για την ιστορία και τη δράση αυτών των γυναικών. Προφανώς μπαίνουν στο συλλογικό όνομα «η Εκκλησία» ή «οι μαθητές» κ.τ.λ. όπου αυτά αναφέρονται. Δεν είναι τόσο παράξενο, αν σκεφτείς ότι ούτε ονομαστικός κατάλογος των 70 αποστόλων παρατίθεται, ούτε η δράση όλων των 12 αποστόλων αναφέρεται στην Καινή Διαθήκη. Μόνο σε απόκρυφες Πράξεις (*), που δεν είναι με βεβαιότητα αξιόπιστες…
Πάντως στις Αποστολικές Διαταγές, πηγή για τις αντιλήψεις της Εκκλησίας του 2ου αιώνα, οι απόστολοι (υποτιθέμενοι συγγραφείς του έργου) γράφουν «ο Κύριος έστειλε άντρες στο κήρυγμα, αλλά βρίσκονταν μαζί μας η μητέρα του Κυρίου, οι αδελφές Του και κάποιες ακόμη, οι οποίες όμως συμπαραστέκονταν, αλλά δεν κήρυτταν, γιατί η γυναίκα είναι ο βωμός του Θεού και ο βωμός μένει σταθερός, δεν περιφέρεται».
Γνωρίζουμε όμως, από την παράδοση, το έργο και τη δράση της αγίας Φωτεινής και της αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής. Η πρώτη μετέδωσε το ευαγγελικό μήνυμα στη Βόρεια Αφρική μέχρι την περιοχή της Καρχηδόνας και τελικά μαρτύρησε στη Ρώμη, όπου επίσης ανέπτυξε πλούσια δράση, κατά το διωγμό του Νέρωνα. Μαζί της βασανίστηκαν φρικιαστικά (όπως και η ίδια) οι δυο γιοι της Βίκτωρ και Ιωσής και οι αδερφές της Φωτώ, Φωτίδα, Ανατολή, Παρασκευή και Κυριακή.Ὅσον ἀφορᾶ στὴν ἁγία Μαρία τὴ Μαγδαληνή, πρέπει νὰ ποῦμε ὅτι ἡ ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἔχει μία ἐντελῶς διαφορετικὴ παράδοση γιὰ τὸ σεβαστὸ πρόσωπό της ἀπ᾿ αὐτὴν ποὺ ἐπικαλοῦνται (ἐσχάτως ἐπικερδῶς) οἱ συγγραφεῖς τῆς δύσης.
Με τη βιογραφία της αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής (για την οποία δεν υπάρχουν ουσιαστικές πληροφορίες ούτε στην Καινή Διαθήκη ούτε στα απόκρυφα) δεν ασχολούνται οι ιστορικοί και οι Πατέρες των πρώτων αιώνων, οι οποίοι ωστόσο την εκτιμούν βαθύτατα (από το Χρυσόστομο π.χ., στο λόγο 40, χαρακτηρίζεται «σπουδαιοτάτη», «τέτραθλος και ανδρεία γυνή»), αλλά πολύ μεταγενέστερα οι βυζαντινοί ιστορικοί Γεώργιος Κεδρηνός, Νικηφόρος Κάλλιστος Ξανθόπουλος και Μόδεστος Ιεροσολύμων συγκεντρώνοντας τις σχετικές παραδόσεις. (βλ. τὰ ἔργα τους στὴν Patrologia Graeca).
Αναφέρουν ότι ταξίδεψε στη Ρώμη, όπου ζήτησε και πέτυχε (με απευθείας εισήγηση στον αυτοκράτορα Τιβέριο) τη θανατική καταδίκη των τριών βασικών ενόχων της σταύρωσης του Χριστού, του Πιλάτου και των αρχιερέων Άννα και Καϊάφα.
Κατόπιν επέστρεψε στην Παλαιστίνη, έζησε λίγα χρόνια κοντά στην Παναγία, καταδιώχθηκε από τους Ιουδαίους και εξορίστηκε στη Μασσαλία μαζί με τον απόστολο Μάξιμο (από τους 70), συνεργάστηκε με τον απόστολο Πέτρο, έδρασε ως απόστολος στην Αίγυπτο, τη Συρία και τη Φοινίκη και ολοκλήρωσε τη ζωή της στην Έφεσο, κοντά στον ευαγγελιστή Ιωάννη, όπου και υπήρχε ο τάφος με το λείψανό της, που μεταφέρθηκε άφθαρτο στην Κωνσταντινούπολη το 890 μ.Χ. από τον αυτοκράτορα Λέοντα Στ' το Σοφό, όπως και το λείψανο του αγίου Λαζάρου από την Κύπρο.
Ο άγιος Μόδεστος Ιεροσολύμων παραδίδει ότι ο θάνατός της ήταν μαρτυρικός και ότι ήταν τόσο αγνή, που το σώμα της φαινόταν σα διάφανο γυαλί στους βασανιστές της. Νομίζω όμως πως εδώ τα μπερδεύει, γιατί ανάλογη σκηνή υπάρχει στις Πράξεις Φιλίππου, για το μαρτύριο της αγίας Μαριάμνης, της αδελφής του.
Ἡ ἐκδοχὴ ὅτι πρόκειται γιὰ μετανοημένη πόρνη, θεωρία ἄγνωστη στὰ εὐαγγέλια, παρέμεινε καὶ παραμένει μέχρι σήμερα ἄγνωστη καὶ στὴν ὀρθόδοξη παράδοση, μέχρι τὶς μέρες μας, ποὺ τὴν υἱοθετήσαμε ἐκ δυσμῶν λόγω ἄγνοιας τῆς δικῆς μας παράδοσης.
Ομοίως η υπόθεση για την καταδίκη του Πιλάτου κ.λ.π. δε φαίνεται πιθανή, γιατί ένα τέτοιο γεγονός θα προκαλούσε σάλο και θυελλώδεις αντιδράσεις των Ιουδαίων της Ρώμης, που θα ήταν γνωστά και από ρωμαϊκές πηγές και πιθανόν να επηρέαζαν τη στάση του ρωμαϊκού κράτους κατά τους διωγμούς εναντίον των χριστιανών που επακολούθησαν (ή μήπως την επηρέασαν αρνητικά;). Άλλωστε, κατά τον ιστορικό του 4ου αιώνα Ευσέβιο Καισαρείας, ο Πιλάτος εξορίστηκε από τον Καλιγούλα και αυτοκτόνησε στην εξορία.
Τα πράγματα όμως συγκλίνουν στην ιστορικότητα του ταξιδιού της αγίας Μαγδαληνής στη Ρώμη, πράγμα που ενισχύει την υπόθεση ότι έπαιξε σπουδαίο ρόλο ή ενδεχομένως και ιδρυτικό στην Εκκλησία της Ρώμης, τον ιδρυτή της οποίας μέχρι στιγμής δε γνωρίζουμε. Πάντως ούτε ο Πέτρος ούτε ο Παύλος είναι. Ο Ρενάν, στον Παύλο του, γράφει πως οι Ευρωπαίοι πρέπει να είναι ευγνώμονες στους άγνωστους και φτωχούς χριστιανούς που έφεραν πρώτοι το χριστιανικό μήνυμα στην Ιταλία και κατ’ επέκτασιν στο δυτικό κόσμο.
Δείτε: Πέτρος και Παύλος οι Πρωτοκορυφαίοι Απόστολοι (Αφιέρωμα)
Στην προς Ρωμαίους, κεφ. 15, 20-33, φαίνεται καθαρά ότι ο Παύλος δεν είχε επισκεφτεί τη Ρώμη και υπήρχε ήδη ακμάζουσα χριστιανική κοινότητα εκεί. Ως πρώτος επίσκοπος της Ρώμης καταγράφεται ο άγιος Λίνος× ο Πέτρος δε φαίνεται να έγινε ποτέ επίσκοπος Ρώμης –πάντως οι αρχαίοι χριστιανοί ιστορικοί, όπως ο Ευσέβιος, δεν το γνωρίζουν. Ο ίδιος τελειώνει την Α' επιστολή του γράφοντας «σας ασπάζεται η εν Βαβυλώνι συνεκλεκτή». Βαβυλώνα = Ρώμη σ’ αυτή τη συνάφεια. Ποια είναι όμως η «συνεκλεκτή»; Η Εκκλησία της Ρώμης; Η σύζυγος του Πέτρου; Ή μια εξέχουσα γυναικεία μορφή της ρωμαϊκής Εκκλησίας, που, σε κάθε περίπτωση, ο Πέτρος την έχει σε μεγάλη υπόληψη;
Ο Πέτρος γενικά έχει το γυναικείο φύλο σε μεγάλη υπόληψη (βλ. Α' Πέτρου, 3, 1-7). Πιστεύει ότι «ο κρυπτός της καρδίας άνθρωπος» που φέρουμε μέσα μας είναι πολυτελής ενώπιον του Θεού και συνιστά το αληθινό κόσμημά μας. Και γράφει ότι οι άντρες οφείλουν στις γυναίκες τιμή, γιατί εκείνες είναι «συγκληρονόμοι χάριτος ζωής», δηλαδή μοιράζονται εξίσου με τους άντρες την ύψιστη προοπτική της θέωσης.
Επίσης πρέπει να μας συμπεριφέρονται «κατά γνώσιν» (με φρόνηση) γιατί η γυναίκα έχει «ασθενέστερο σκεύος» (=το σώμα της είναι πιο εύθραυστο –ελπίζω να μην ξεσηκωθούν οι φεμινίστριες που δε μας φορτώνει με ξίφος και …πλάστη απέναντι στο θανάσιμο κίνδυνο της αντρικής αυθαιρεσίας!). Οι γυναίκες, γράφει, πρέπει να «υποτάσσονται» στους άντρες τους (πάλι τα ίδια, θα πείτε), όμως «αγαθοποιούσαι και μη φοβούμεναι μηδεμίαν πτόησιν» (=κάνοντας το καλό και χωρίς να φοβούνται τίποτα, στίχ. 6)!!
Κοινώς, εγώ είμαι μαζί σας. Τι συμβαίνει λοιπόν; Συμβαίνει ότι αναθέτει στις γυναίκες το έργο της ηθικής διάπλασης των αντρών. Οι άντρες είναι ανόητοι και πολλές φορές δεν πείθονται με τα λόγια, οπότε οι γυναίκες, γράφει, πρέπει να τους διαμορφώσουν ψυχικά με τη συνετή και τρυφερή συμπεριφορά τους. Ακόμα κι αν διαφωνείτε μ’ αυτή την αντιμετώπιση, αγαπητή κυρία, είναι πέρα από κάθε αμφισβήτηση ότι ο Πέτρος (αντίθετα μ’ ό,τι λένε σε μη ιστορικό πλαίσιο κάποια γνωστικά ευαγγέλια) όχι μόνο αγαπά και σέβεται τις γυναίκες, αλλά και υπολογίζει σ’ αυτές, μιλώντας εν μέσω της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, που ήταν ένα κράτος καθαρά φαλλοκρατικό.
- Πρέπει να πούμε ότι για την αγία Μαρία τη Μαγδαληνή υπάρχουν δύο παραδόσεις.
Ο Καζαντζάκης ήταν δυαλιστής -ή πνεύμα ή σάρκα- και αυτό το μοτίβο είναι το αγαπημένο του. Σήμερα βέβαια ο μύθος της μετανοημένης πόρνης είναι κοινός τόπος και στην ανατολή, γιατί αγνοήσαμε τη δική μας ιστορική και θεολογική παράδοση και θηλάζουμε αποκλειστικά ξένο γάλα.
Ο Ν. Καζαντζάκης στα τρομερά Καρούλια του Αγίου Όρους το 1914
Για την ανατολή η Μαρία η Μαγδαληνή είναι αγία και ισαπόστολος, πολλοί μάλιστα Πατέρες και εκκλησιαστικοί συγγραφείς τη θεωρούν παρθένο, πιστεύουν δηλαδή ότι ποτέ δεν είχε ερωτικές σχέσεις. Αντίθετα, για τη δύση μεταμορφώθηκε σε σύμβολο της αμαρτωλής και τελικά σε σεξουαλικό αρχέτυπο, και κάποιοι ζωγράφοι της Αναγέννησης τη ζωγράφισαν γυμνόστηθη κ.λ.π. Όλα αυτά είναι ανυπόστατα και προσωπικά με θλίβουν. Εκτός αν έχετε αρχαίες πηγές που να τα τεκμηριώνουν.
Μαρία Μαγδαληνή η Αμαρτωλή, έργο του Φραντσέσκο Χάγιεζ,
άστοχη ταύτιση της με την πόρνη!
Αντίθετα, στη δύση η Μαγδαληνή μεταμορφώθηκε σε πόρνη, κατ’ αρχάς με αφορμή τη γνωστή στιχομυθία της με τον Ιησού αμέσως μετά την ανάσταση. Το γεγονός ότι Τον είδε πρώτη (Εκείνος δηλαδή επέλεξε να εμφανιστεί πρώτα σ’ εκείνη), την προσφώνησε τρυφερά «Μαρία» κι εκείνη όρμησε να Του φιλήσει τα πόδια, έδωσαν αφορμή για αισθαντικές φαντασιώσεις σε ανθρώπους, που, λόγω της υποχρεωτικής αγαμίας που είχε επιβληθεί στο δυτικό κλήρο από τις αρχές του 4ου αιώνα, ζούσαν με την αφόρητη καταπίεση των ερωτικών απωθημένων τους. Καλλιεργήθηκε έτσι ένας μύθος, που επεκτάθηκε και τελικά επικράτησε –επαναλαμβάνω, μόνο στη δύση.
Ο πάπας άγιος Γρηγόριος Α', το 591 μ.Χ., εγκαινίασε την εκδοχή της Μαγδαληνής ως μετανοημένης πόρνης, ερμηνεύοντας τα επτά δαιμόνια, από τα οποία την είχε θεραπεύσει ο Χριστός (Λουκ. 8, 2 και Μάρκ. 16, 9 –το μόνο βιογραφικό της στοιχείο που μας δίνουν τα ευαγγέλια), ως τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα, που υποτίθεται ότι τα… είχε διαπράξει όλα και από τα οποία την απάλλαξε ο Χριστός! Η ερμηνεία του βασίζεται στην ιδέα πως κάθε αμάρτημα έχει έναν δαίμονα που το προκαλεί, υποβάλλοντας στον άνθρωπο την αντίστοιχη επιθυμία.
Σφάλμα, γιατί τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα δεν υπάρχουν, παρά μόνο στην παράδοση της δυτικής θεολογίας, που (επηρεασμένη από τον Τερτυλλιανό και το ρωμαϊκό δίκαιο) θεωρεί την αμαρτία έγκλημα που επισύρει ποινή από τη θεϊκή δικαιοσύνη –όχι ασθένεια που χρειάζεται θεραπεία, όπως στην ανατολή. Ένα μόνο θανάσιμο αμάρτημα υπάρχει, η εμμονή στον εγωισμό, πηγή κάθε αμαρτίας, και η συνακόλουθη απόκρουση της χάρης του Θεού, που χαρακτηρίζεται βλασφημία κατά του Αγίου Πνεύματος (Ματθ. 12, 31-32).
Επιπλέον, λόγω της υποχρεωτικής αγαμίας του κλήρου, όπως είπα, υπερτονίστηκε η σημασία των αμαρτιών που σχετίζονται με τον έρωτα. Θεωρήθηκε «σαρκική αμαρτία» κι έδωσε τροφή σε γαργαλιστικές φαντασιώσεις (όπως και σήμερα, που οι άνθρωποι αποστατούν κατά χιλιάδες από έναν ψεύτικο χριστιανισμό, που τον έχουμε παραμορφώσει κατά τα μούτρα μας). Οι λέξεις ανήθικος και αμαρτωλός απέκτησαν σεξουαλικό περιεχόμενο κι έχασαν στην ουσία το αληθινό τους περιεχόμενο, που σχετίζεται με την άρνηση της αγάπης.
Συγχρόνως, οἱ δυτικοὶ μυστικιστὲς ποὺ μίλησαν γιὰ ἔρωτα μὲ τὸ Θεό, ὅπως ὁ ἅγιος Φραγκίσκος, ὁ ἅγιος Ἰωάννης τοῦ Σταυροῦ ἢ ἡ ἁγία Τερέζα τῆς Ἄβιλλα, συνιστοῦν ἀποκλῖνον ρεῦμα τῆς δυτικῆς θεολογίας, ποὺ πλησιάζει πρὸς τὴν ὀρθόδοξη σκέψη –ἀπὸ τὴν ὁποία ἀπομακρύνεται κυρίως λόγω τοῦ ἄκρατου συναισθηματισμοῦ του.
Σημειωτέον ὅτι ἡ πορνεία προϋποθέτει διαχωρισμὸ τοῦ σὲξ ἀπὸ τὸν ἔρωτα πρὸς τὸν ἄλλο ἄνθρωπο. Πορνεία, στὴν ὀρθόδοξη θεολογικὴ γλώσσα, εἶναι κάθε σεξουαλικὴ σχέση χωρὶς ἀγάπη, ἀκόμη κι ἂν συμβαίνει μέσα στὸ γάμο, πράγμα ποὺ θεωροῦμε ὑποβάθμιση τοῦ θεμελιώδους ἀνθρώπινου προσώπου καὶ χρήση τοῦ ἀνθρώπινου σώματος -ποὺ εἶναι ὁ μόνος ἀληθινὸς ναὸς τοῦ Θεοῦ- ὡς ἐργαλείου γιὰ τὴν ἀτομική μου ἡδονή.
Τη σύγχυση επέτεινε η μεταφορά του λειψάνου της αγίας από την Έφεσο στην ΚΠολη το 890 μ.Χ. από τον αυτοκράτορα Λέοντα Στ' το Σοφό, μαζί με το λείψανο του αγίου Λαζάρου από την Κύπρο. Οι δυο ανακομιδές συνεορτάστηκαν από τη δυτική Εκκλησία στις 4 Μαΐου, με συνέπεια να ταυτιστεί εσφαλμένα η Μαγδαληνή με την άλλη Μαρία, την αδερφή του Λαζάρου (όμως η Μαγδαληνή ήταν από τα Μάγδαλα, ενώ ο Λάζαρος και οι αδερφές του από τη Βηθανία).
Επειδή λοιπόν στο κατά Ιωάννην, 12, 1-11, αναφέρεται ότι, μετά την ανάσταση του Λαζάρου, η αδερφή του η Μαρία, συγκλονισμένη κι ευτυχισμένη, άλειψε τα πόδια του Ιησού με μύρο, ενώ στο κατά Λουκάν 7, 36-50, και στο Ματθαίον 26, 6-16, αναφέρεται ότι μια μετανοημένη πόρνη έκανε κλαίγοντας κάτι ανάλογο στο σπίτι του Φαρισαίου Σίμωνα του Λεπρού, πάλι στη Βηθανία, τα γεγονότα ταυτίστηκαν.
Είναι αλήθεια ότι οι δυο διηγήσεις μπερδεύονται σ’ ένα σημείο: κατά τον Ιωάννη, ο Ιούδας σκανδαλίστηκε με το μύρο της Μαρίας και αναρωτήθηκε γιατί να σπαταληθεί έτσι, αντί να πουληθεί και το αντίτιμό του να δοθεί στους φτωχούς (όχι γιατί τον ενδιέφεραν οι φτωχοί, γράφει ο ευαγγελιστής, αλλά γιατί αγαπούσε ό,τι είχε σχέση με τα χρήματα), ενώ, κατά το Ματθαίο, το ίδιο είπαν οι μαθητές για την πράξη της πόρνης (ο Ιησούς, αν σας ενδιαφέρει, απάντησε να μη σκανδαλίζονται, γιατί η δυνατότητα βοήθειας των φτωχών πάντα υπάρχει, ενώ η πράξη της ήταν ένας αυθορμητισμός, συνέπεια του συγκλονισμού της, και κατ’ ουσίαν Τον στόλισε προκαταβολικά για την ταφή Του –αμέσως μετά ο Ιούδας συνεννοήθηκε με τους αρχιερείς). Η ασάφεια αυτή είναι ένα από τα σημεία των ευαγγελικών διηγήσεων που διαπλέκονται και εξ αιτίας της προέκυψε ο μύθος ότι η συγκεκριμένη πόρνη και η αδερφή του Λαζάρου ήταν το ίδιο πρόσωπο και ταυτιζόταν με τη Μαγδαληνή –η οποία όμως δεν εμπλέκεται καθόλου σε κανένα από τα δύο επεισόδια.
Στο μεσαίωνα, που αναβίωσε και μάλιστα άνθισε ο αποκρυφισμός (=η ιδέα ότι υπάρχει μια «απόκρυφη γνώση», στην οποία καλούνται να μυηθούν κάποιοι εκλεκτοί) και δημιουργήθηκε η αλχημεία, ο νέος γνωστικισμός, ο νέος παγανισμός, οι μυστικές αδελφότητες κ.τ.λ., η χριστιανική προσέγγιση της Μαγδαληνής θεωρήθηκε κατώτερου πνευματικού επιπέδου και περιφρονήθηκε εντελώς, όπως και κάθε τι χριστιανικό, που συνδέθηκε de facto με την εξουσιαστική μανία των εκπροσώπων της καθολικής Εκκλησίας. Όλα ερμηνεύτηκαν με αποκρυφιστική ματιά.
Η ιδέα της Μαγδαληνής τους ήρθε κυριολεκτικά στο πιάτο –πρώην πόρνη, η πρώτη στην οποία «αποκαλύφθηκε» ο Ιησούς (άρα …μυημένη), και επιπλέον υπήρχαν τα γνωστικά ευαγγέλια, που τη χαρακτήριζαν το μεν του Φιλίππου σύντροφο του Ιησού («τον ακολουθούσαν τρεις Μαρίες, η μητέρα του, η αδελφή του και η Μαγδαληνή, η οποία ήταν σύντροφός του»), το δε της Μαγδαληνής ως πιο αγαπητή στον Κύριο απ’ ό,τι οι απόστολοι –μάλιστα ο Πέτρος (εκπρόσωπος δήθεν της φαλλοκρατικής εξουσίας) τη ζηλεύει κ.τ.λ.
Οι γνωστικοί βέβαια δεν ενδιαφέρονταν για την ιστορικότητα των γεγονότων, αλλά για την αντιστοιχία με τις ουράνιες μυθοπλασίες τους και τα στάδια μύησης των πιστών τους στη σωτήρια Γνώση που επαγγέλλονταν. Οι μεσαιωνικοί ερμηνευτές όμως τα εξέλαβαν ως κρυμμένα ιστορικά στοιχεία και τα αξιοποίησαν ανάλογα.
Επιπλέον, λόγω της υποχρεωτικής αγαμίας του κλήρου, όπως είπα, υπερτονίστηκε η σημασία των αμαρτιών που σχετίζονται με τον έρωτα. Θεωρήθηκε «σαρκική αμαρτία» κι έδωσε τροφή σε γαργαλιστικές φαντασιώσεις (όπως και σήμερα, που οι άνθρωποι αποστατούν κατά χιλιάδες από έναν ψεύτικο χριστιανισμό, που τον έχουμε παραμορφώσει κατά τα μούτρα μας). Οι λέξεις ανήθικος και αμαρτωλός απέκτησαν σεξουαλικό περιεχόμενο κι έχασαν στην ουσία το αληθινό τους περιεχόμενο, που σχετίζεται με την άρνηση της αγάπης.
Συγχρόνως, οἱ δυτικοὶ μυστικιστὲς ποὺ μίλησαν γιὰ ἔρωτα μὲ τὸ Θεό, ὅπως ὁ ἅγιος Φραγκίσκος, ὁ ἅγιος Ἰωάννης τοῦ Σταυροῦ ἢ ἡ ἁγία Τερέζα τῆς Ἄβιλλα, συνιστοῦν ἀποκλῖνον ρεῦμα τῆς δυτικῆς θεολογίας, ποὺ πλησιάζει πρὸς τὴν ὀρθόδοξη σκέψη –ἀπὸ τὴν ὁποία ἀπομακρύνεται κυρίως λόγω τοῦ ἄκρατου συναισθηματισμοῦ του.
Σημειωτέον ὅτι ἡ πορνεία προϋποθέτει διαχωρισμὸ τοῦ σὲξ ἀπὸ τὸν ἔρωτα πρὸς τὸν ἄλλο ἄνθρωπο. Πορνεία, στὴν ὀρθόδοξη θεολογικὴ γλώσσα, εἶναι κάθε σεξουαλικὴ σχέση χωρὶς ἀγάπη, ἀκόμη κι ἂν συμβαίνει μέσα στὸ γάμο, πράγμα ποὺ θεωροῦμε ὑποβάθμιση τοῦ θεμελιώδους ἀνθρώπινου προσώπου καὶ χρήση τοῦ ἀνθρώπινου σώματος -ποὺ εἶναι ὁ μόνος ἀληθινὸς ναὸς τοῦ Θεοῦ- ὡς ἐργαλείου γιὰ τὴν ἀτομική μου ἡδονή.
Τη σύγχυση επέτεινε η μεταφορά του λειψάνου της αγίας από την Έφεσο στην ΚΠολη το 890 μ.Χ. από τον αυτοκράτορα Λέοντα Στ' το Σοφό, μαζί με το λείψανο του αγίου Λαζάρου από την Κύπρο. Οι δυο ανακομιδές συνεορτάστηκαν από τη δυτική Εκκλησία στις 4 Μαΐου, με συνέπεια να ταυτιστεί εσφαλμένα η Μαγδαληνή με την άλλη Μαρία, την αδερφή του Λαζάρου (όμως η Μαγδαληνή ήταν από τα Μάγδαλα, ενώ ο Λάζαρος και οι αδερφές του από τη Βηθανία).
Επειδή λοιπόν στο κατά Ιωάννην, 12, 1-11, αναφέρεται ότι, μετά την ανάσταση του Λαζάρου, η αδερφή του η Μαρία, συγκλονισμένη κι ευτυχισμένη, άλειψε τα πόδια του Ιησού με μύρο, ενώ στο κατά Λουκάν 7, 36-50, και στο Ματθαίον 26, 6-16, αναφέρεται ότι μια μετανοημένη πόρνη έκανε κλαίγοντας κάτι ανάλογο στο σπίτι του Φαρισαίου Σίμωνα του Λεπρού, πάλι στη Βηθανία, τα γεγονότα ταυτίστηκαν.
Είναι αλήθεια ότι οι δυο διηγήσεις μπερδεύονται σ’ ένα σημείο: κατά τον Ιωάννη, ο Ιούδας σκανδαλίστηκε με το μύρο της Μαρίας και αναρωτήθηκε γιατί να σπαταληθεί έτσι, αντί να πουληθεί και το αντίτιμό του να δοθεί στους φτωχούς (όχι γιατί τον ενδιέφεραν οι φτωχοί, γράφει ο ευαγγελιστής, αλλά γιατί αγαπούσε ό,τι είχε σχέση με τα χρήματα), ενώ, κατά το Ματθαίο, το ίδιο είπαν οι μαθητές για την πράξη της πόρνης (ο Ιησούς, αν σας ενδιαφέρει, απάντησε να μη σκανδαλίζονται, γιατί η δυνατότητα βοήθειας των φτωχών πάντα υπάρχει, ενώ η πράξη της ήταν ένας αυθορμητισμός, συνέπεια του συγκλονισμού της, και κατ’ ουσίαν Τον στόλισε προκαταβολικά για την ταφή Του –αμέσως μετά ο Ιούδας συνεννοήθηκε με τους αρχιερείς). Η ασάφεια αυτή είναι ένα από τα σημεία των ευαγγελικών διηγήσεων που διαπλέκονται και εξ αιτίας της προέκυψε ο μύθος ότι η συγκεκριμένη πόρνη και η αδερφή του Λαζάρου ήταν το ίδιο πρόσωπο και ταυτιζόταν με τη Μαγδαληνή –η οποία όμως δεν εμπλέκεται καθόλου σε κανένα από τα δύο επεισόδια.
Το γεγονός της πόρνης εορτάζεται στην ορθοδοξία με τρόπο που συμβάλλει στην αυτοσυνειδησία και την αυτοκριτική το βράδυ της Μεγάλης Τρίτης και για τον εορτασμό του έχουν γραφτεί σπουδαία μουσικά και ποιητικά έργα, με κυριότερο το τροπάριο της Κασσιανής. Όμως πουθενά δεν αναφέρεται το όνομά της, γιατί και πουθενά δεν είναι καταγεγραμμένο. Αυτό δεν υποκρύπτει κάποια υποτιθέμενη προκατάληψη, γιατί υπάρχουν αγίες πρώην πόρνες (όπως η αγία Μαρία η Αιγυπτία) και γιατί το πρώτο τροπάριο της Μ. Τρίτης έχει την ίδια μουσική με το τροπάριο «Την ωραιότητα της παρθενίας σου», που αναφέρεται στην Παναγία. […]Διαβάστε τον βίο: Δύο Αγίες «από εταιρίδων» Πελαγία και Ταϊσία
Στο μεσαίωνα, που αναβίωσε και μάλιστα άνθισε ο αποκρυφισμός (=η ιδέα ότι υπάρχει μια «απόκρυφη γνώση», στην οποία καλούνται να μυηθούν κάποιοι εκλεκτοί) και δημιουργήθηκε η αλχημεία, ο νέος γνωστικισμός, ο νέος παγανισμός, οι μυστικές αδελφότητες κ.τ.λ., η χριστιανική προσέγγιση της Μαγδαληνής θεωρήθηκε κατώτερου πνευματικού επιπέδου και περιφρονήθηκε εντελώς, όπως και κάθε τι χριστιανικό, που συνδέθηκε de facto με την εξουσιαστική μανία των εκπροσώπων της καθολικής Εκκλησίας. Όλα ερμηνεύτηκαν με αποκρυφιστική ματιά.
Έτσι το πρόσωπο της Μαγδαληνής βόλευε για να μεταμορφωθεί σε ιερή νύμφη και ν’ αποδείξουν οι μυημένοι στις διάφορες παγανιστικές κινήσεις ότι κι ο χριστιανισμός δεν είναι τίποτε άλλο από μια παγανιστική θρησκεία, την οποία οι μοχθηροί επίσκοποι μεταμόρφωσαν σε καταπιεστικό σύστημα συντηρητικής ηθικής!Η ιερή νύμφη κατέχει βασικό ρόλο στις παγανιστικές λατρείες, γιατί ενδιαφέρονται για τη γονιμότητα της προσωποποιημένης Φύσης και φυσικά χρειάζονται ένα συμβολικό θεϊκό γάμο, που θα τη γονιμοποιήσει. Αναζητήθηκε λοιπόν αυτός ο γάμος και στο χριστιανισμό.
Η ιδέα της Μαγδαληνής τους ήρθε κυριολεκτικά στο πιάτο –πρώην πόρνη, η πρώτη στην οποία «αποκαλύφθηκε» ο Ιησούς (άρα …μυημένη), και επιπλέον υπήρχαν τα γνωστικά ευαγγέλια, που τη χαρακτήριζαν το μεν του Φιλίππου σύντροφο του Ιησού («τον ακολουθούσαν τρεις Μαρίες, η μητέρα του, η αδελφή του και η Μαγδαληνή, η οποία ήταν σύντροφός του»), το δε της Μαγδαληνής ως πιο αγαπητή στον Κύριο απ’ ό,τι οι απόστολοι –μάλιστα ο Πέτρος (εκπρόσωπος δήθεν της φαλλοκρατικής εξουσίας) τη ζηλεύει κ.τ.λ.
Οι γνωστικοί βέβαια δεν ενδιαφέρονταν για την ιστορικότητα των γεγονότων, αλλά για την αντιστοιχία με τις ουράνιες μυθοπλασίες τους και τα στάδια μύησης των πιστών τους στη σωτήρια Γνώση που επαγγέλλονταν. Οι μεσαιωνικοί ερμηνευτές όμως τα εξέλαβαν ως κρυμμένα ιστορικά στοιχεία και τα αξιοποίησαν ανάλογα.
Όλη η σύγχρονη παραφιλολογία περί Μαγδαληνής οφείλεται στη σκοτεινή ψυχοπαθολογία του μεσαίωνα, τη γεμάτη αδιέξοδα και απωθημένα, που ευνόησε την καλλιέργεια του αποκρυφιστικού μυστικισμού. Οι Ναΐτες, οι Ροδόσταυροι, οι Ελευθεροτέκτονες, οι Illuminati και τα υπόλοιπα υποπροϊόντα του μεσαιωνικού δυτικού κόσμου, κάποτε στοίχισαν τη ζωή σε αμέτρητους δυστυχισμένους ανθρώπους και σήμερα είναι παιχνίδια για σενάρια συνωμοσίας ευρείας εμπορικής κατανάλωσης.Αυτή είναι η αλήθεια. Λυπάμαι που την παρουσιάζω τόσο ανιαρή, χωρίς έστω μια τόση δα συνωμοσιούλα, αλλά παρηγορηθείτε, αν είναι δυνατόν, με την ιδέα ότι ο Θεός συρρικνώθηκε οικειοθελώς σε άνθρωπο-θύμα κάθε ανθρώπινης κακίας, για να καλέσει στη θέωση εσάς και τον καθένα προσωπικά απ’ όλους τους ανθρώπους που έχετε ποτέ γνωρίσει ή ακούσει.
(*) Αυτά τα βιβλία οι φιλόλογοι τα κατατάσσουν στα λεγόμενα «απόκρυφα κείμενα», αλλά στην κατά κανόνα δεν είναι απόκρυφα, αλλά ορθόδοξα πρωτοχριστιανικά κείμενα. Απόκρυφα κείμενα ή απόκρυφα ευαγγέλια ονομάζονται τα βιβλία που έγραψαν διάφορες αιρετικές ομάδες (κυρίως οι λεγόμενοι γνωστικοί) κατά μίμηση των χριστιανικών τεσσάρων ευαγγελίων, αλλά τα κρατούσαν κρυφά και τα διάβαζαν μόνο οι οπαδοί τους.
Οι διάφορες εκτός της Αγίας Γραφής «Πράξεις αποστόλων», παρότι μερικές φορές φαίνεται να είναι πειραγμένες από γνωστικό χέρι, γενικά δεν είναι αιρετικές. Το ίδιο ισχύει για τα κείμενα που αναφέρονται στην Παναγία (π.χ. το Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου), τα οποία ανήκαν στους χριστιανούς, δεν περιέχουν αιρετικές διδασκαλίες, κυκλοφορούσαν φανερά και επιτρεπόταν να τα διαβάσουν όλοι. [Δείτε πολλά στοιχεία στο: Τα απόκρυφα ευαγγέλια (Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης)]
Βιβλιογραφία: Απόσπασμα από το μυθιστόρημα του Θεόδωρου Ι. Ρηγινιώτη «Εναντίον του Θεού, ο Ορθόδοξος «κώδικας Ντα Βίντσι», εκδ. Όμορφος Κόσμος 2005. Βιογραφικό σημείωμα ΕΔΩ και από «Τὰ ἀπόκρυφα εὐαγγέλια καὶ ὁ σχηματισμὸς τῆς Καινῆς Διαθήκης», ἐκδ. Πύρρα, Ἀθήνα 2006.Πηγή: www.sophia-ntrekou.gr | Αέναη επΑνάσταση
Περισσότερα: Αγία Μαρία Μαγδαληνή
Δείτε σχετικά:
- Οι αδελφές του Λαζάρου Μάρθα και Μαρία στα Ευαγγέλια (Μελέτη και Βίντεο)
- Βίντεο: ο κ. Ν. Λυγερός Περί Ευαγγελίου Μαγδαληνής
- Με την αυγή ξεκίνησαν και πάνε οι Μυροφόρες νικώντας τον Φόβο!
- Η Σαμαρείτισσα, εμείς και η πρακτικότητα στη ζωή μας!
- Σαμαρείτιδα: Το πνεύμα της αληθείας. Η πηγή που αναβλύζει νερό ζωής αιώνιας (Ιωάννη Καραβιδόπουλου)
- Πώς δικαιολογούνται οι πέντε άνδρες της Σαμαρείτιδας και ο έκτος που δεν ήταν άνδρας της;
- Οι Μυροφόρες γυναίκες φορείς του αγγέλματος της Ανάστασης (Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς)
- Η ανόθευτη αγάπη των μυροφόρων και τα δικά μας αιτήματα
- Από το Στιγμιαίο στο Άπειρο: Επιστολή του Τιβέριου προς τον Πιλάτο μετά την Σταύρωση του Θεανθρώπου
Σχόλια και Διάλογοι στο FaceBook:
● ΖΕΡΒΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ 22 Ιουλίου 2015: Η περίπτωση της Μαρίας Μαγδαληνής είναι ενδεικτικός της δυτικής εξουσιαστικής αντίληψης που δίνει υπόσταση στη γυναίκα μόνον όταν κατέχει εξουσία. Έτσι, έχουμε μυθεύματα, που είτε τη θέλουν σύζυγο του Ιησού είτε την απαξιώνουν ταυτίζοντάς την με την πόρνη. Το ορθόδοξο συναξάρι βάζει τα πράγματα στη σωστή τους θέση και αναδεικνύει τη σημαίνουσα θέση της ανάμεσα στους μαθητές του Ιησού Χριστού.
Anthony Svoronos: Νομίζω Γιάννη ότι αναφέρεσαι στους Δυτικούς σε σχέση με τις δοξασίες των Καθαρών κλπ. Ωστόσο η απαρχή της φιλολογίας για την Μαρία από τα Μαγδαλα πρέπει να αναζητηθεί στην Ανατολή και στα απόκρυφα βιβλία... 22 Ιουλίου 2015 στις 1:35 μ.μ.
ΖΕΡΒΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ: Έτσι είναι Αντώνη όπως τα λες. Όμως αυτές οι κακοδοξίες ρίζωσαν στη Δύση, σε σημείο που οι βασιλείς της Γαλλίας θεωρούνται απόγονοι του Ιησού. Είναι πρόσφατη η αναπαραγωγή τους δια του κινηματογράφου. 22 Ιουλίου 2015 στις 1:40 μ.μ.
Anthony Svoronos: Αγαπητέ ΖΕΡΒΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ είμαι σίγουρος ότι δεν διαβάζεις συχνά βιβλία του Ανδρέα Ανδριανόπουλου. Ωστόσο - αναπάντεχα ίσως - έχει γράψει ένα πολύ εντυπωσιακό βιβλίο για την ιστορία των Καθαρών στην Νότια Γαλλία... Νομίζω λέγεται Λουτρό Αίματος στον Νότο. 22 Ιουλίου 2015 στις 3:55 μ.μ.
ΖΕΡΒΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ: Τὸ συγκεκριμένο βιβλίο δὲν τὸ ξέρω, οὔτε ὅτι αὐτὰ μεταφέρθηκαν μέσω τῶν Καθαρῶν. Ἔχω ὐπόψη μου ὅτι ὄντως ἡ αἵρεση τῶν Καθαρῶν εἶχε κυριαρχήσει στὸ νότο τῆς Γαλλίας μὲ ἐπίκεντρο τὴν κομητεία τῆς Τουλούζης καὶ πνίγηκε στὸ αἷμα ὡς ἀποτέλεσμα "σταυροφορίας" μὲ ἐντολὴ τοῦ Πάπα, στὴν ὁποία μετεῖχαν ἱππότες τοῦ γαλλικοῦ βορρᾶ. 22 Ιουλίου 2015 στις 4:12 μ.μ.
ΖΕΡΒΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ: Εἶναι πάντως χαρακτηριστικὸ ὅτι ἡ -σὲ ἀντίθετη κατεύθυνση-σύγχυση τῆς Μαρίας τῆς Μαγδαληνῆς μὲ τὴν πόρνη προέρχεται ἀπὸ κάποιους Πάπες μετὰ τὸν 6ο αἰώνα. 22 Ιουλίου 2015 στις 4:14 μ.μ.
Anthony Svoronos: Αυτό δεν το γνώριζα. 22 Ιουλίου 2015 στις 5:00 μ.μ.
Constantine Fantanas: @Anthony Svoronos: Τὰ Ἀπόκρυφα δὲν ἀπορρίπτονται ἀπὸ τὴν Ὀρθοδοξία; 23 Ιουλίου 2015 στις 7:25 π.μ.
Anthony Svoronos: Ασφαλώς, εδώ όμως τα αναφέρω σαν ιστορικά στοιχεία... όχι σαν κανόνες πίστης... 23 Ιουλίου 2015 στις 7:59 π.μ.
ΖΕΡΒΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ: Τὰ ἀπόκρυφα δὲν συμπεριλήφθηκαν στὸν Κώδικα τῆς Καινῆς Διαθήκης γιὰ διάφορους λόγους, ἰδίως τὴν ἐπίδραση πρώιμων αἱρέσεων ὅπως ὁ γνωστικισμός. Παρ' ὅλα αὐτά, κάποια ἀπὸ τὰ ἱστορικὰ στοιχεῖα ποὺ περιέχουν, ἰδίως γιὰ τὸ βίο τῆς Παναγίας, ἔχουν γίνει δεκτὰ ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Παράδοση. Χαρακτηριστικὰ εἶναι τὰ σχετικὰ ψηφιδωτὰ στὴ Μονὴ τῆς Χώρας (Καχριὲ Τζαμὶ) στὴν Πόλη, ποὺ βασίζονται σὲ περιγραφὲς ποὺ δὲν ἀναφέρονται στὰ τέσσερα εὐαγγέλια. 23 Ιουλίου 2015 στις 4:42 μ.μ.
● Σοφία Ντρέκου 10 Αυγούστου 2014 στις 12:07 μ.μ.
● αέναη επΑνάσταση 16 Απριλίου 2015
● Φοιτητές Τμήματος Θεολογίας - Α.Π.Θ. 28 Απριλίου 2015 - Maria Chatziapostoloy Αληθώς Ανέστη ο Κύριος!
Σε κάποιο σημείο αναφέρεται πως: «Ο Καζαντζάκης ήταν δυαλιστής –ή πνεύμα ή σάρκα– και αυτό το μοτίβο είναι το αγαπημένο του». Κατ’ αρχάς ένας δυαλιστής, ή αλλιώς ένας μανιχαϊστής, πιστεύει πως υπάρχουν δύο αντίθετες πραγματικότητες, οι οποίες αντιπαλεύουν μεταξύ τους. Το καλό και το κακό. Το πνεύμα και η σάρκα. Και όχι ή το πνεύμα ή η σάρκα. Όμως, αντιθέτως, ο ίδιος ο Κρητικός συγγραφέας
τονίζει πως είναι μονιστής και όχι δυαλιστής. Βλ. Νίκου Καζαντζάκη, «Ταξιδεύοντας. Ἰταλία-Αἴγυπτος-Σινᾶ-Ἱερουσαλήμ-Κύπρος
-Ὁ Μοριᾶς», εκδ. Ελ. Καζαντζάκη, Αθήνα 2011, σσ. 82-83: «Προσπάθησα, λιγόλογα, νὰ διατυπώσω τὸ Credo μου:
– Εἶμαι μονιστής. Ὕλη καὶ Πνέμα βαθύτατα τὰ νιώθω ὅτι εἶναι ἕνα. Μέσα μου νιώθω μιὰ μονάχα οὐσία. Ὅταν ὅμως εἶμαι ὑποχρεωμένος νὰ ἐκφραστῶ, ὅπως ἀπόψε, καὶ νὰ διατυπώσω τὴν οὐσία αὐτή, ἀναγκάζουμαι, φυσικά, νὰ ἐκφραστῶ μὲ λέξες, δηλαδὴ μὲ τὸ λογικό. Ἑπομένως, ἀκολουθώντας τὴ φύση τοῦ λογικοῦ, χωρίζω ἀναγκαστικά ὅ,τι φύσει εἶναι ἀχώριστο. Κι ἐπειδὴ οἱ ἀνθρώπινες αἴστησες εἶναι περιορισμένες, ἀπ’ ὅλες τὶς ἄπειρες, πιθανόν, ὄψες ἢ πηγές, ἂν θέλετε, τῆς πραγματικότητας, ξεχωρίζω μονάχα δυό: αὐτὸ ποὺ λέμε Ὕλη καὶ Πνέμα. Μιὰ μονάχα λέξη: Ὕλη ἢ Πνέμα, ἐπειδὴ κατάντησε ἀπὸ τὴ χρήση ἡ κάθε μιὰ ἀπὸ τὶς λέξες αὐτὲς νὰ ἔχει ἕνα ὁρισμένο στενὸ περιεχόμενο, θὰ ἐξέφραζε μέρος μονάχα τῆς πρώτης οὐσίας, ὅπως τὴ νιώθω […].
Τὸ “πνεύμα” περιέχει πολύ περισσότερη “ὕλη” ἀπ’ ὅ,τι φαντάζουνται οἱ ὑλιστές˙ καθὼς καὶ ἡ “ὕλη” περιέχει πολὺ περισσότερο “πνέμα” ἀπ’ ὅ,τι φαντάζουνται οἱ ἰδεαλιστές».
Και στην ίδια προοπτική, ο μεγάλος μας δάσκαλος, Νίκος Ματσούκας, τονίζει στο άκρως πρωτοποριακό έργο του: «Η ελληνική παράδοση στον Νίκο Καζαντζάκη», εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1989, σσ. 62-63: «Είπαν πως ο Καζαντζάκης είναι μανιχαϊστής.
Όσοι το είπαν, εξάπαντος στη θεωρία και στην πράξη, δεν ξέρουν τι είναι ο μανιχαϊσμός. Ωστόσο το εντελώς αντίθετο συμβαίνει. Ποτέ δεν δέχτηκε ο Καζαντζάκης πως υπάρχει ο καλός και ο κακός κόσμος που συγκρούονται ποιός θα επικρατήσει. Έναν τέτοιο ραφιναρισμένα επικίνδυνα μανιχαϊσμό, συνειδητά ή ασυνείδητα, εκπροσωπούν και καλλιεργούν όλοι οι βολεμένοι και οι υποκριτές.
Το δικό τους κόσμο τον θεωρούν αγαθό, και πάση θυσία ο αντίπαλος κακός πρέπει να αφανιστεί, αν κινδυνεύει το δικό τους κάστρο να καταρρεύσει ή αν αμφισβητείται. Όποιος αγωνίζεται εναντίον της πλαδαρότητας και της υποκρισίας, για να έλθει το καλό στον κόσμο, δεν είναι μανιχαϊστής, αφού πιστεύει και δέχεται πως όλοι και όλα είναι πράγματα αγαθά, μα είναι μπορετό και ενδεχόμενο όλα αυτά να διαβρωθούν, ακόμη και να αφανιστούν, αν λείψει η φλόγα της δημιουργίας.
Δεν είναι νοητό επομένως να βάλουμε τον Καζαντζάκη στην τάξη των μανιχαϊστών˙ είναι εκπρόσωπος του βιβλικού πνεύματος. Γιατί αγαπάει τα πάντα, και θέλει την εξύψωση των πάντων. Οι παρεξηγήσεις είναι εύκολες, επειδή διδάξαμε ένα γλυκερό Χριστιανισμό, κομμένο και ραμμένο στα μέτρα της μικρής μας ευτυχίας και του «μπογιού» μας».
Ο Καζαντζάκης, ως ένας βαθύτατα μορφωμένος άνθρωπος, προφανώς και γνώριζε καλά πως η Μαρία η Μαγδαληνή δεν ήταν πόρνη, αλλά ποιητική αδεία, την χαρακτηρίζει ως τέτοια, για να δείξει, ακριβώς, τη μεγάλη δύναμη της μετάνοιας, αλλά και για να τονίσει τη μεγάλη καταδεκτική αγάπη του Χριστού προς όλους τους αμαρτωλούς και τη συνεπακόλουθη απέχθειά του, προς κάθε τι «τέλειο», «καθαρό» κι’ «αναμάρτητο».
Όσον αφορά την αμφισβήτηση, τούτη πολλές φορές δεν λειτουργεί αρνητικά και αποδομητικά, αλλά αντιθέτως, δυναμώνει την πίστη. Άλλωστε, τι έχει να φοβηθεί μια πίστη δυνατή από οποιαδήποτε αμφισβήτηση;
Και η αγιότητα είναι εξάλλου αγιότητα, επειδή ούτε επιβάλλεται, αλλά ούτε κι’ έχει καμία ανάγκη υπεράσπισης.
Και τέλος, δεν καταλαβαίνω ακριβώς ποιες είναι οι «νεοεποχίτικες θεωρίες» και ποιοι οι «νεοεποχίτες»; Γιατί, μια τέτοια έκφραση πολύ φοβάμαι πως μου θυμίζει τις αφοριστικές εκφράσεις περί «οικουμενιστών», «νεορθοδόξων», κλπ. 28 Απριλίου 2015 στις 4:11 μ.μ. Φοιτητές Τμήματος Θεολογίας - Α.Π.Θ.
● Θεολογία, Επιστήμη, Λογοτεχνία 28 Απριλίου 2015
