Αέναη επΑνάσταση: Η ψυχή της Ρωμιοσύνης βρίσκεται στον ήχο του Κλαρίνου

Η ψυχή της Ρωμιοσύνης βρίσκεται στον ήχο του Κλαρίνου

Το ελληνικό συγκρότημα «Villagers of Ioannina City» της

πειραματικής ροκ μουσικής σκηνής από τα Ιωάννινα

της Σοφίας Ντρέκου (Sophia Drekou)

Αρθρογράφος (BSc in Psychology)

Το Κλαρίνο μπορεί να εκφράσει και τα πιο δυνατά, ανθρώπινα συναισθήματα. Η ψυχή της Ρωμιοσύνης βρίσκεται μέσα στον ήχο του Κλαρίνου και δη στο Μοιρολόϊ, κατά την γνώμη μου και τα συναισθήματά μου.

Όταν σέβεσαι τους ήχους που εισέρχονται στα ώτα σου, την Ελληνική Λεβεντιά και Παράδοση, τότε και τα πανηγύρια γίνονται χώρος μουσικής απόλαυσης και δημιουργίας. Απλά ακούστε και σεβασμός στον Ελληνισμό απανταχού. Ο Πετρο - Λούκας Χαλκιάς επί 60 χρόνια «κεντάει» με το κλαρίνο του.

Το κλαρίνο βαρεί το μοιρολόι

Το μοιρολόι... Και θαρρείς πως κάθε τι γύρω σου μεταμορφώνεται. Μεταμορφώνεται από μια άχαρη και συνηθισμένη τσιμεντούπολη σε δάσος, σε χωριό, σε πετρόχτιστα σπίτια, σε κάρα, σε αλέτρια, σε αργαλειούς, σε γάστρες.

Το μοιρολόι φέρνει θύμησες, από αυτές που μόνο οι παππούδες γνωρίζουν. Σαν βγαλμένα από μια άλλη εποχή, έρχονται το ένα μετά το άλλο να σε στοιχειώσουν τα φαντάσματα εκείνα. Τα άταφα σώματα Ελλήνων στρατιωτών, οι υπέρτατες θυσίες των Ηπειρωτισσών, η χαρά της απελευθέρωσης και ξανά η απόγνωση και το κλάμα της σκλαβιάς των Βορειοηπειρωτών.

Το ΟΧΙ του 1940, που τόσο αβίαστα το προφέρουμε σήμερα, δεν υπήρξε πραγματικά. Δεν είπε μόνο ο Μεταξάς το ΟΧΙ. Αλλά ο Ελληνικός λαός, μην υπολογίζοντας ζωή, περιουσία, υλικά αγαθά, ρίχθηκε στον Αγώνα για την σωτηρία ενός ιδανικού που υπερβαίνει κάθε άλλου... της Ελευθερίας.

Και πίσω από τους στρατιώτες, οι Ηπειρώτισσες γυναίκες, εξαθλιωμένες από τη φτώχεια και τις αγροτικές εργασίες, απελπισμένες από τους άντρες, τους γιους και τους πατεράδες τους, που έφυγαν να πολεμήσουν στα απάτητα Ηπειρώτικα και Βορειοηπειρωτικά βουνά, δεν δίστασαν, αλλά παρακάμπτοντας κάθε εμπόδιο, κάθε περιορισμό του φύλου τους πολέμησαν στο πλευρό των ανδρών μεταφέροντας πολεμοφόδια και σε μερικές περιπτώσεις, πολεμώντας κιόλας.

Εκεί, στην Πίνδο, στην σημερινή Αλβανία, οι Έλληνες Βορειοηπειρώτες, λίγο σκάβουν και ανακαλύπτουν ακόμη τα κόκκαλα των Ελλήνων, όσων δεν είχαν κανέναν μαζί τους να τους θάψει με τις τιμές ηρώων, όπως τους άξιζε. Και εδώ, το μοιρολόι αυτό, ο επικήδειος θρήνος, ας ταξιδέψει στους ουρανούς να αποδώσει Τιμής Ένεκεν ένα τελευταίο αντίο και ένα μεγάλο Ευχαριστώ.

Ας γίνει το παράδειγμα των προγόνων μας, φωτεινό σημάδι στο σκοτεινό τούνελ των εποχών που διανύουμε. Αν ποτέ βρεθούμε σε τρομερές δυσκολίες, τότε όλοι μας θα ξέρουμε ποιος είναι ο δρόμος. Δύσκολος, απάτητος όσο σε ένα βουνό, αλλά ένδοξος, ηρωικός δρόμος που ταιριάζει μόνο σε παλικάρια και λεβέντισσες.

«...Όταν παίζω κλαρίνο, παίζω με την καρδιά μου κι ονειρεύομαι, και είναι στιγμές που επηρεάζομαι από την ατμόσφαιρα και από τον κόσμο που με ακούει και τότε τα δάχτυλά μου πάνω στο όργανο κινούνται μόνα τους και εντολές δίνει η ψυχή μου κι εγώ βρίσκομαι σε έναν κόσμο που δεν μπορώ να εξηγήσω, είναι μαγική στιγμή. Ε, τότε συγκινούμαι κι εγώ και κλαίω μέσα μου». (Τάσος Χαλκιάς †1992)

Βίντεο: Τάσος Χαλκιάς - Βορειοηπειρώτικο Μοιρολόι. Εκπληκτική

σύνθεση του καλύτερου ηπειρώτη κλαρινίστα Τάσου Χαλκιά.

► Δείτε: Πήγαινα το δρόμο δρόμο ακούγοντας Πωγωνίσιο, πολυφωνικό Τραγούδι

Τα Μοιρολόγια

Μοιρολόγια[1][2] (από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις μοῖρα+λέγω)[3] ονομάζονται τα λυρικά τραγούδια με θρηνητικό, επαινετικό και εγκωμιαστικό χαρακτήρα, τα οποία εκφράζουν θλίψη και πόνο για το θάνατο ενός προσφιλούς προσώπου, και τραγουδιούνται κατά την πρόθεση ή την κηδεία του. Περιγράφεται η ανθρώπινη μοίρα, ο αποχωρισμός από την οικογένεια και οι αρετές του νεκρού.

Το μοιρολόι αποτελεί στην Ελλάδα μία από τις σημαντικότερες κατηγορίες δημοτικού τραγουδιού.

Ιστορία: Τα μοιρολόγια έχουν πανάρχαιη καταγωγή[4] και συνεχίζονται αδιακόπως από την αρχαιότητα μέχρι τη σημερινή εποχή[Σημ 1].

Στην Αρχαία Ελλάδα κάνουν την εμφάνιση τους ήδη από την εποχή του Ομήρου. Στην Ιλιάδα υπάρχουν τρία μοιρολόγια στις ραψωδίες Ψ και Ω, όπου στο πρώτο ο Αχιλλέας θρηνεί τον Πάτροκλο[Σημ2], ενώ στο δεύτερο και στο τρίτο θρηνούν η Ανδρομάχη[Σημ3] και η Εκάβη[Σημ4] τον Έκτορα αντίστοιχα. Μάλιστα στο μοιρολόι στο νεκρό Έκτορα, οι γυναίκες που ακολουθούν τα θρηνητικά τραγούδια των αοιδών, αποτελούν έναν προπομπό των σημερινών Μοιρολογιστρών[5].

Στα νεώτερα χρόνια τα μοιρολόγια βρίσκονται στο απόγειο της καλλιέργειας τους, αλλά και στη σημερινή τους μορφή, κυρίως κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, όπου αποκτούν και χαρακτηριστικά κλέφτικων τραγουδιών. Έχουν υμνητικό και επαινετικό χαρακτήρα, εγκωμιάζοντας το νεκρό και εκφράζοντας το πόνο της απώλειας.

Νικηφόρος Λύτρας, Ψαριανό Μοιρολόι (1888)

Το Ψαριανό μοιρολόι, 1880, Νικηφόρος Λύτρας. Εθνική Πινακοθήκη.

Κατηγορίες μοιρολογιών: Τα μοιρολόγια σύμφωνα με το περιεχόμενο και το χαρακτήρα τους μπορούν να υπαχθούν στις εξής κατηγορίες:

Επαινετικά μοιρολόγια, τα οποία εκφράζουν με τρόπο άμεσο τις αρετές και τα χαρίσματα των νεκρών.

Αλληγορικά μοιρολόγια, τα οποία χρησιμοποιούν αλληγορίες προκειμένου να εγκωμιάσουν το νεκρό, όπου παρομοιάζεται με τον ήλιο, το φεγγάρι κτλ.

Μοιρολόγια του «Κάτω Κόσμου και του Χάρου».[6]
Ακολουθεί ενδεικτικό αλληγορικό μοιρολόι [Σημ5].

Είχα μηλιά στην πόρτα μου και δέντρο στην αυλή μου,

και τέντα κατακόκκινη το σπίτι σκεπασμένο,

και κυπαρίσσι ολόχρυσο κι ήμουν ακουμπισμένη,

είχα κι ασημομάντηλο στο σπίτι κρεμασμένο.

Τώρα η μηλιά μαράθηκε, το δέντρο ξεριζώθη,

κι η τέντα κατακόκκινη, κι εκείνη μαύρη εγίνη,

το κυπαρίσσι το χρυσό, έπεσε και τσακίστη,

τ' ασημομάντηλο έσβησε, το σπίτι δε φωτάει.

Μάνη: Τα μοιρολόγια καλλιεργήθηκαν ιδιαίτερα στη Μάνη[7]. Σε εκείνη την περιοχή το μοιρολόι αποτελεί επάγγελμα, που το ασκούν γυναίκες. Τα μανιάτικα μοιρολόγια έχουν ένα ιδιαίτερο καταθλιπτικό χαρακτήρα και εκφράζουν περισσότερο τον πόνο για το χαμένο, παρά τη λυτρωτική κάθαρση του.

Σημειώσεις

Σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας και κυρίως στη Μάνη.
Ο φίλος μοιρολογεί το φίλο.
Η γυναίκα μοιρολογεί τον άντρα της.
Η μητέρα μοιρολογεί το παιδί της.
Αποτελεί και δημοτικό τραγούδι.

ΝΑΙ, Το Κλαρίνο είναι και Ερωτικό!! Δείτε γιατί » Επικήδειος ενός έρωτα

Βίντεο: «Τσοπανάκος ήμουνα». Ηχογράφηση του 1910 δημοτικού τραγουδιού. Θυμηθείτε το παλιό σήμα της Ελληνικής ραδιοφωνίας κατά την έναρξη του προγράμματος με τις κουδούνες.» Τραγούδι με προέλευση από την Αιτωλοακαρνανία Στερεάς Ελλάδας. Ο ρυθμός του κομματιού είναι 8/8 (3-3-2), χορεύεται ως «ΣΥΡΤΟΣ» και κινείται σε δρόμο Νιγκρίζ.

Νυν η ταπείνωση των Θεών

Νυν η σποδός του Ανθρώπου

Νυν Νυν το μηδέν

και Αιέν ο κόσμος ο μικρός, ο Μέγας!

(οι τελευταίοι στίχοι του «Άξιον εστί»)

Μαριόλα: Ηπειρώτικο τραγουδομοιρολόϊ από την περιοχή του Πωγωνίου και γύρισμα στον τοπικό τσακιστό πωγωνίσιο σκοπό. Η Μαριόλα είναι στην ουσία ένα πολύ παλιό μοιρολόι με μια συγκινητικότατη ιστορία να κρύβεται από πίσω. Ακόμη και σήμερα ακούγεται στο τέλος ή και στην αρχή των Ηπειρώτικων γλεντιών.

Στην πάροδο του χρόνου εξελίχθηκε σε έρρυθμο τραγούδι σε πεντάσημο ρυθμό (5/4), το οποίο ξεκίνησε από την περιοχή των Μαστοροχωριών (Γραμμοχωρίων) Κόνιτσας και μετοίκησε στην περιοχή του Πωγωνίου, όπου χορεύεται ως ζαγορίσιος χορός.

► ΔΕΙΤΕ: Στα Γυάλινα Γιάννενα πήγαινα τον δρόμο δρόμο ακούγοντας πωγωνίσιο τραγούδι (Βιντεο / αφιέρωμα)

Το γύρισμά του είναι ο τοπικός πωγωνίσιος τσακιστός χορός, ο οποίος βρίσκεται σε τρίσημο ρυθμό (3/4), και κατ' ουσίαν αποτελεί το ανάλογο του τσάμικου χορού (στο Πωγώνι ο τσάμικος χορός χορεύεται πολύ σπάνια και δεν υπάρχουν παρά ελάχιστα τοπικά τραγούδια πάνω σε αυτόν τον ρυθμό). Κλαρίνο: Πετρολούκας Χαλκιάς. Τραγούδι: Λευτέρης Κρανιάς. Οι στίχοι:

Σήκου Μαριόλα, η μαύρη, από τη γη

κι από το μαύρο χώμα, Μαριόλα μου.

- Με τι ποδάρια η μαύρη να σ'κωθώ

και χέρια ν' ακουμπήσω, ψυχή, καρδούλα μου;

Κάνε τα νύχια σου, Μαριόλα μου, τσαπιά

τις απαλάμες φτυάρια, Μαριόλα μου.

Ρίξε το χώμα, η μαύρη, από μεριά

τις πλάκες από την άλλη, Μαριόλα μου

Σοφία Ντρέκου 30 Οκτωβρίου 2015

Παραπομπές:

«Μοιρολόι». ΠΑΠΥΡΟΣ LAROUSSE ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε.. 2013, σελ. 341.
Παρίσσης Ιωάννης-Παρίσσης Νικήτας (2010). «Μοιρολόγια». ΛΕΞΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΟΡΩΝ. Αθήνα: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ, σελ. 112.
Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Μοιρολόγια». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε., σελ. 238.
Παρίσσης Ιωάννης-Παρίσσης Νικήτας (2010). «Μοιρολόγια». ΛΕΞΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΟΡΩΝ. Αθήνα: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ, σελ. 113.
Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Μοιρολόγια». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε., σελ. 238.
Ζαχαροπούλου, Κλεοπάτρα (23/8/2017). ««Εκδοχές μεταφυσικής φαντασίας στα δημοτικά τραγούδια»». Fractal. H γεωμετρία των ιδεών.
Κώστας Πασαγιάννης (1928). «Μοιρολόγια». Μανιάτικα Μοιρολόγια και Τραγούδια. Αθήνα. wikipedia

Πηγή: Αέναη επΑνάσταση | Sophia-Ntrekou.gr

Δείτε σχετικά: