Οι Χαιρετισμοί της Θεοτόκου
ή ο Ακάθιστος Ύμνος
Έρευνα, εργασία Σοφία Ντρέκου,
Αρθρογράφος, BSc in Psychology)
Εισαγωγή
Η Ορθόδοξη Εκκλησία ψάλλει σε όλους τους Ορθόδοξους Ιερούς Ναούς, τους Χαιρετισμούς προς την Υπεραγία Θεοτόκο κάθε Παρασκευή βράδυ, τις πρώτες 5 εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής. Για την ακρίβεια, λέγονται «4 στάσεις» και λέμε από μία κάθε Παρασκευή, ενώ την 5η Παρασκευή λέγεται ολόκληρο το έργο. Μια πανέμορφη, κατανυκτική ακολουθία με κεντρικό και τιμώμενο πρόσωπο, η Παναγία μας Θεοτόκος.
Ο Ακάθιστος Ύμνος ή αλλιώς Χαιρετισμοί, είναι ένα μεγάλο και σπουδαίο ποίημα, γραμμένο τον 6ο αιώνα μ.Χ., που μιλάει στην Παναγία και της λέει επαίνους, ευχαριστίες και προσευχές. Εορτάζει 16 ημέρες πριν το Άγιο Πάσχα.
Οι Χαιρετισμοί εμπερικλείουν σε ποιητική μορφή, με πανέμορφα λόγια, όλες οι βασικές διδασκαλίες της Ορθοδοξίας για το Χριστό, την ενανθρώπισή του, το ρόλο της Παναγίας για τη σωτηρία του ανθρώπου, την αγνότητα και την Αγιότητά Της, αλλά και για τον αγώνα του ανθρώπου για ένωση με το Θεό και τη βοήθεια που ζητάει από το Χριστό και την Παναγία γι' αυτό τον αγώνα.
Ποιητής των Χαιρετισμών είναι μάλλον ο άγιος Ρωμανός ο Μελωδός, ένας από τους μεγαλύτερους ελληνόγλωσσους ποιητές όλων των εποχών.
Οι Χαιρετισμοί εμπερικλείουν σε ποιητική μορφή, με πανέμορφα λόγια, όλες οι βασικές διδασκαλίες της Ορθοδοξίας για το Χριστό, την ενανθρώπισή του, το ρόλο της Παναγίας για τη σωτηρία του ανθρώπου, την αγνότητα και την Αγιότητά Της, αλλά και για τον αγώνα του ανθρώπου για ένωση με το Θεό και τη βοήθεια που ζητάει από το Χριστό και την Παναγία γι' αυτό τον αγώνα.
Ποιητής των Χαιρετισμών είναι μάλλον ο άγιος Ρωμανός ο Μελωδός, ένας από τους μεγαλύτερους ελληνόγλωσσους ποιητές όλων των εποχών.
Το ποίημα είναι μελοποιημένο, έχει μουσική και ανήκει στο είδος κλασικής μουσικής του Βυζαντίου που λέγεται «κοντάκιο». Έχει 24 στροφές «οίκους», οι οποίοι αρχίζουν, με τη σειρά, από τα 24 γράμματα της αλφαβήτου.
Πολύ όμορφοι Χαιρετισμοί έχουν γραφτεί και για πολλούς άλλους αγίους, αλλά οι Χαιρετισμοί της Παναγίας είναι η βασική έμπνευση για όλους τους άλλους που έχουν γραφτεί μετά.
Τον 7ο αιώνα, όταν ο λαός της Κωνσταντινούπολης σώθηκε από την επίθεση των Αβάρων μετά από παρέμβαση της Παναγίας, όλοι έψαλλαν στην Αγία Σοφία τον Ακάθιστο Ύμνο όρθιοι, εξ’ ου και το όνομά του. Τότε, μάλλον, γράφτηκε το πασίγνωστο αρχικό τροπάριο «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ».
• Διαβάστε ► Ψάλλουν Τη Υπερμάχω στα Σουαχίλι και η εικόνα της Παναγίας των Ορφανών στην Αφρική
Τους Χαιρετισμούς τους απαγγέλλει με τη μουσική τους ο ιερέας. Πριν απ' αυτό, οι ψάλτες έχουν ψάλει ένα άλλο περίφημο μουσικό και ποιητικό έργο, που λέγεται «κανόνας των Χαιρετισμών» (οι κανόνες είναι ένα άλλο είδος βυζαντινής κλασικής μουσικής) και δημιουργός του είναι ένας ακόμη κορυφαίος ποιητής και μουσικός του Βυζαντίου, ο άγιος Ιωσήφ ο Υμνογράφος.
Πολλοί ορθόδοξοι χριστιανοί μέσα στους αιώνες (και σήμερα) συνηθίζουν να διαβάζουν τους Χαιρετισμούς κάθε βράδυ, πριν κοιμηθούν, αντί για άλλη προσευχή. Από τις πολλές φορές, συχνά τους μαθαίνουν απ' έξω. Η συνήθεια αυτή είναι πολύ ωραία και σωστή, αφού οι ορθόδοξοι προτιμούμε να προσευχόμαστε με τις προσευχές της Εκκλησίας, παρά με προσευχές που δημιουργούμε εκείνη τη στιγμή (αν και λέμε στο Θεό και τέτοιες, αυτοσχέδιες, προσευχές).
Οι χαιρετισμοί στην Παναγία είναι υμνωδία που ο κάθε πιστός χαίρεται ιδιαίτερα να διαβάζει Την μεγάλη Τεσσαρακοστή. Διαβάζονται κάθε παρασκευή και για πέντε συναπτές εβδομάδες. Τα νοήματα των χαιρετισμών είναι υψηλά και βαθειά και θεωρούμε πολύ χρήσιμη μία μικρή σύντομη ερμηνεία.
«Σε ικετεύω Δέσποινα, Σε, νυν, επικαλούμαι,
Σε δυσωπώ Παντάνασσα, Σην χάριν εξαιτούμε.
Θερμώς επικαλούμε Σε, Ναέ ηγιασμένε.
Αντιλαβού μου, ρύσαι με, από τού πολεμίου,
Και κλήρονομον δείξον με, ζωής της αιωνίου,
Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε.» Αγίου Νεκτάριου
Εικόνα: Ο Ακάθιστος Ύμνος, ρωσική εικόνα του 14ου αιώνα.
Στο κέντρο εικονίζεται η Παναγία, ενώ καθεμιά από τις
μικρές περιφερειακές εικόνες αφορά τη διήγηση
ενός από τους 24 «οίκους» του Ακάθιστου Ύμνου
Ο Ακάθιστος ύμνος πιο αναλυτικά
Ακάθιστος ύμνος ονομάζεται γενικά κάθε ύμνος ο οποίος ψάλλεται από τους πιστούς σε όρθια στάση. Έχει επικρατήσει όμως να λέγεται έτσι ένας ύμνος («Κοντάκιο») της Ορθόδοξης Εκκλησίας προς τιμήν της Θεοτόκου, ο οποίος ψάλλεται στους ναούς τις πέντε πρώτες Παρασκευές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, τις πρώτες τέσσερις τμηματικά, και την πέμπτη ολόκληρος. Είναι ένας ύμνος που αποτελείται από προοίμιο και 24 οίκους (στροφές) σε ελληνική αλφαβητική ακροστιχίδα, από το Α ως το Ω (κάθε «οίκος» ξεκινά με το αντίστοιχο κατά σειρά ελληνικό γράμμα).
Ο Ακάθιστος ύμνος θεωρείται ως ένα αριστούργημα της βυζαντινής υμνογραφίας. Είναι γραμμένος πάνω στους κανόνες της ομοτονίας, ισοσυλλαβίας και εν μέρει της ομοιοκαταληξίας. Η γλώσσα του είναι σοβαρή και ποιητική και πλουτίζεται από κοσμητικά επίθετα και πολλά σχήματα λόγου (αντιθέσεις, μεταφορές, κλπ). Το θέμα του είναι η εξύμνηση της ενανθρώπισης του Θεού μέσω της Θεοτόκου, πράγμα που γίνεται με πολλές εκφράσεις χαράς και αγαλλίασης, οι οποίες του προσδίδουν θριαμβευτικό τόνο.
Ονομασία
Ο ύμνος αυτός ονομάζεται «Ακάθιστος» από την όρθια στάση[1], που τηρούσαν οι πιστοί κατά τη διάρκεια της ψαλμωδίας της. Οι πιστοί έψαλαν τον Ακάθιστο ύμνο όρθιοι, υπό τις συνθήκες που θεωρείται ότι εψάλη για πρώτη φορά, ενώ το εκκλησίασμα παρακολουθούσε όρθιο και την ακολουθία της εορτής του Ευαγγελισμού, με την οποία συνδέθηκε ο ύμνος.
Ιστορία
Το έτος 626, και ενώ ο Αυτοκράτορας Ηράκλειος ηγούνταν εκστρατείας του βυζαντινού στρατού κατά των Περσών, η Κωνσταντινούπολη πολιορκήθηκε αιφνιδίως από τους Αβάρους. Γνωρίζοντας την απουσία του στρατού, οι Άβαροι απέρριψαν κάθε πρόταση εκεχειρίας και την 6η Αυγούστου κατέλαβαν την Παναγία των Βλαχερνών. Σε συνεργασία με τους Πέρσες, τη νύχτα της 7ης προς 8η Αυγούστου, ετοιμάζονταν για την τελική επίθεση, ενώ ο Πατριάρχης Σέργιος περιέτρεχε τα τείχη της Πόλης με την εικόνα της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας και ενεθάρρυνε το λαό στην αντίσταση.
Τη νύχτα εκείνη, φοβερός ανεμοστρόβιλος, που αποδόθηκε σε θεϊκή αρωγή, δημιούργησε τρικυμία και κατέστρεψε τον εχθρικό στόλο, ενώ αντεπίθεση των αμυνομένων προξένησε τεράστιες απώλειες στους Αβάρους και τους Πέρσες, οι οποίοι αναγκάστηκαν να λύσουν την πολιορκία και να αποχωρήσουν άπρακτοι.
Ο Ακάθιστος Ύμνος (Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ'.)
«Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια,
ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια,
ἀναγράφω σοι ἡ Πόλις σου Θεοτόκε.
Ἀλλ’ ὡς ἔχουσα τὸ κράτος ἀπροσμάχητον,
ἐκ παντοίων με κινδύνων ἐλευθέρωσον,
ἵνα κράζω σοι· Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε».
Απόδοση:
Σ’ Εσένα Θεοτόκε, την Υπέρμαχο Στρατηγό,
μ’ ευγνωμοσύνη η Πόλη σου αποδίδει τη νίκη.
Και σου αναπέμπει θερμές ευχαριστίες,
επειδή (με τη δική σου επέμβαση)
λυτρωθήκαμε απ’ τις συμφορές.
Εσύ όμως που η δύναμή σου είναι ακατανίκητη,
ελευθέρωσε κι εμένα από κάθε είδους κινδύνους,
για να σου αναφωνώ: Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.
Την 8η Αυγούστου, η Πόλη είχε σωθεί από τη μεγαλύτερη ως τότε απειλή της ιστορίας της. Ο λαός, θέλοντας να πανηγυρίσει τη σωτηρία του, την οποία απέδιδε σε συνδρομή της Θεοτόκου, συγκεντρώθηκε στο Ναό της Παναγίας των Βλαχερνών. Τότε, κατά την παράδοση, όρθιο το πλήθος έψαλε τον από τότε λεγόμενο «Ακάθιστο Ύμνο» στην Παναγία, αποδίδοντας τα «νικητήρια» και την ευγνωμοσύνη του «τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ».
Κατά την επικρατέστερη άποψη, δεν ήταν δυνατό να συνετέθη ο ύμνος σε μία νύκτα. Άρα, μάλλον είχε συντεθεί νωρίτερα και μάλιστα θεωρείται ότι ψαλλόταν στο συγκεκριμένο ναό στην αγρυπνία της 15ης Αυγούστου κάθε έτους. Απλώς, εκείνη την ημέρα ο ύμνος εψάλη «ὀρθοστάδην», ενώ αντικαταστάθηκε το ως τότε προοίμιο («Τὸ προσταχθὲν μυστικῶς λαβὼν ἐν γνώσει») με το ως σήμερα χρησιμοποιούμενο «Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια», το οποίο έδωσε τον δοξολογικό και εγκωμιαστικό τόνο στον ως τότε διηγηματικό και δογματικό ύμνο.
Σύμφωνα όμως με άλλες ιστορικές πηγές, ο Ακάθιστος Ύμνος συνδέεται και με άλλα παρόμοια γεγονότα, όπως τις πολιορκίες και την σωτηρία της Κωνσταντινούπολης επί των Αυτοκρατόρων Κωνσταντίνου του Πωγωνάτου (673), Λέοντος του Ισαύρου (717-718) και Μιχαήλ Γ' (860). Δεδομένων των τότε ιστορικών συνθηκών (εικονομαχική έριδα, κλπ.), δε θεωρείται απίθανο η Παράδοση να έχει αλλοιώσει την ιστορική πραγματικότητα, με αποτέλεσμα να καθίσταται πολύ δύσκολο να λεχθεί μετά βεβαιότητος ποιο ήταν το ιστορικό περιβάλλον της δημιουργίας του Ύμνου.
Συνθέτης
Ενώ είναι αδιαμφισβήτητο ότι ο ύμνος ψαλλόταν ως ευχαριστήρια ωδή προς την υπέρμαχο στρατηγό του Βυζαντινού κράτους, εντούτοις το πρόβλημα της σύνθεσης του Κοντακίου του Ακάθιστου Ύμνου παραμένει μέχρι και σήμερα ένα από τα σημαντικότερα και δυσκολότερα φιλολογικά προβλήματα, καθώς οι μελετητές όχι μόνο δεν έχουν ακόμη καταλήξει στο ποιος, πότε και γιατί συνέθεσε τον ύμνο αυτό, αλλά οι γνώμες τους εμφανίζουν και μεγάλες αποκλίσεις.
Το ποιος και το πότε βεβαίως είναι αλληλένδετα, αλλά σε όλη τη χειρόγραφη παράδοση ο ύμνος φέρεται ως ανώνυμος, ενώ ο Συναξαριστής που τον συνδέει με τα γεγονότα του Αυγούστου του 626 δεν αναφέρει ούτε το χρόνο της σύνθεσής του, ούτε τον μελωδό του. Το περιεχόμενό του πάντως απηχεί τις δογματικές θέσεις της Γ’ Οικουμενικής Συνόδου, επομένως η χρονολογία σύγκλησής της, το 431, αποτελεί μία σταθερά (terminus post quem), καθώς είναι σίγουρο ότι ο ύμνος δεν συνετέθη νωρίτερα. Από την άλλη, κάποιοι ερευνητές θεωρούν ότι από το περιεχόμενό του συνάγεται ότι ο ύμνος αναφέρεται σε κοινό εορτασμό του Ευαγγελισμού και των Χριστουγέννων, εορτές οι οποίες χωρίστηκαν κατά τη βασιλεία του Ιουστινιανού (527-565), πράγμα που, αν ισχύει, αφενός σημαίνει ότι ο ύμνος γράφτηκε το αργότερο επί Ιουστινιανού, αφετέρου ενισχύει την άποψη ότι προϋπήρχε των γεγονότων του 626.
Η παράδοση όμως αποδίδει τον Ακάθιστο ύμνο στον μεγάλο βυζαντινό υμνογράφο του 6ου αιώνα, Ρωμανό τον Μελωδό. Την άποψη αυτή υποστηρίζουν πολλοί ερευνητές (P. F. Krypiakiewicz, F. Doelger, H.-G. Beck, E. Wellesz, P. Maas, Σ. Ευστρατιάδης), οι οποίοι θεωρούν ότι οι εκφράσεις του ύμνου, η γενικότερη ποιητική του αρτιότητα και δογματική του πληρότητα δεν μπορούν παρά να οδηγούν στο Ρωμανό. Ένας άλλος ερευνητής, ο J. Grosdidier de Matons, θεωρεί ότι ένα κοντάκιο του Ρωμανού ακολουθεί τη μουσική και το μέτρο του α’ οίκου του Ακαθίστου Ύμνου («Ἄγγελος πρωτοστάτης…»), πράγμα που κατ’ αυτόν σημαίνει ότι ο Ρωμανός τουλάχιστον γνώριζε (αν δεν συνέγραψε ο ίδιος) τον Ύμνο. Τέλος, σε κώδικα του 13ου αιώνα υπάρχει μεταγενέστερη σημείωση, του 16ου αιώνα, η οποία αναφέρει τον Ρωμανό ως ποιητή του ύμνου.
Πλην όμως, η άποψη αυτή αντικρούεται από πολλούς μελετητές που βρίσκουν στη δομή, στο ύφος και το περιεχόμενό του πολλά μεταρωμανικά στοιχεία. Κατά μία άποψη, ο ύμνος ψάλθηκε καλοκαίρι, στη γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, και μάλλον αργότερα μεταφέρθηκε στο Σάββατο της Ε' εβδομάδος των νηστειών, ίσως από τους εικονόφιλους μοναχούς του Στουδίου.
Έτσι, πλησίασε την γιορτή του Ευαγγελισμού. Είναι δε ενδεχόμενο σε αυτή τη μεταφορά, και πάλι για λόγους σχετικούς με την Εικονομαχία, να αλλοιώθηκε και το ιστορικό του Συναξαριστή, και από το 728, που αυτοκράτορας ήταν ο εικονομάχος Λέων Γ' Ίσαυρος, να μεταφέρθηκε στο 626, στα χρόνια του Ηρακλείου, ο οποίος πολεμούσε τους Πέρσες για να επανακτήσει τον Τίμιο Σταυρό.
Εξάλλου, υπάρχουν άλλες δύο εκδοχές για το πρόσωπο του μελωδού του Ακάθιστου Ύμνου, οι οποίες έχουν κάποιες σοβαρές ενδείξεις. Η μία εκδοχή, η οποία υποστηρίζεται μεταξύ άλλων και από τον καθηγητή Βυζαντινής Φιλολογίας Ν. Β. Τωμαδάκη και τον O. Bardenhewer, αναφέρει το όνομα του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Γερμανού Α' (715-730), ο οποίος έζησε τα γεγονότα της θαυμαστής λύτρωσης της Κωνσταντινούπολης από την πολιορκία της Πόλης από τους Άραβες το 718, επί Αυτοκράτορος Λέοντος του Ισαύρου. Η εκδοχή αυτή βασίζεται στο γεγονός ότι μία λατινική μετάφραση του ύμνου, η οποία έγινε γύρω στο 800 από τον επίσκοπο Βενετίας Χριστόφορο, τον αναφέρει ως δημιουργό του ύμνου (Incipit Hymnus de Sancta Dei Genetrice Maria, Victoriferus atque Salutatorius, a Sancto Germano Patriarcha Constantinopolitano).
Η άλλη εκδοχή, που υποστηρίζεται μεταξύ άλλων από τον Θεοχάρη Δετοράκη, βασίζεται σε μια παλαιά αχρονολόγητη εικόνα του Ευαγγελισμού στο παρεκκλήσιο του Αγίου Νικολάου της ονομαστής μονής του Αγίου Σάββα στα Ιεροσόλυμα, όπου εικονίζεται και ένας μοναχός, ο οποίος κρατάει ένα ειλητάριο που γράφει «Ἄγγελος πρωτοστάτης οὐρανόθεν ἐπέμφθη» (αρχή του α' οίκου του Ακάθιστου ύμνου). Στο κεφάλι του μοναχού αυτού γράφει «ο άγιος Κοσμάς». Πρόκειται για τον Κοσμά το μελωδό, ο οποίος έζησε και αυτός τα γεγονότα του 718, καθώς απεβίωσε το 752 ή 754.
Άλλες, λιγότερο πιθανές απόψεις, θεωρούν ως μελωδό του ύμνου τον Πατριάρχη Σέργιο (K. Krumbacher, W. Christ, M. Paranikas, C. Del Grande και Αι. Χριστοφιλοπούλου), τον σύγχρονο με την πολιορκία Γεώργιο Πισίδη (J. M. Quercius), τον ιερό Φώτιο (Α. Παπαδόπουλος-Κεραμέας), τον Απολινάριο τον Αλεξανδρέα, τον Μητροπολίτη Νικομήδειας Γεώργιο Σικελιώτη, κ.λ.π.
Βέβαιο είναι πάντως ότι οι ειρμοί του Κανόνα του Ακάθιστου Ύμνου είναι έργο του Ιωάννου Δαμασκηνού, ενώ τα τροπάρια του Ιωσήφ Ξένου του Υμνογράφου.
Δομή
Ο Ακάθιστος Ύμνος αποτελείται από 24 «οίκους» (στροφές), οι οποίοι είναι δύο ειδών. Οι περιττοί (Α-Γ-Ε…), που είναι εκτενέστεροι, αποτελούνται από δεκαοκτώ στίχους. Οι πέντε πρώτοι περιλαμβάνουν τη διήγηση, οι δώδεκα επόμενοι αποτελούν τους χαιρετισμούς, οι οποίοι απευθύνονται προς την Θεοτόκο και ο δέκατος όγδοος είναι το εφύμνιο «χαίρε νύμφη Ανύμφευτε». Οι άρτιοι (Β-Δ-Ζ…), που είναι συντομότεροι, αποτελούνται μόνο από πέντε στίχους διήγησης και το εφύμνιο «Αλληλούια». Από τους άρτιους οίκους, οι περισσότεροι αναφέρονται στο Χριστό (Θ-Κ-Μ-Ξ-Π-Σ-Υ-Χ), και μερικοί στη Θεοτόκο (Β-Δ-Ζ-Ω).
«Τό προσταχθέν μυστικῶς λαβών ἐν γνώσει,
ἐν τῇ σκηνῇ τοῦ Ἰωσήφ σπουδῇ ἐπέστη
ὁ ἀσώματος λέγων τῇ ἀπειρογάμῳ·
ὁ κλίνας τῇ καταβάσει τούς οὐρανούς
χωρεῖται ἀναλλοιώτως ὅλος ἐν σοί·
ὅν καί βλέπων ἐν μήτρᾳ σου,
λαβόντα δούλου μορφήν,
ἐξίσταμαι κραυγάζειν σοι·
Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε».
Γενικό θέμα του ύμνου είναι ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, ο οποίος αναφερόταν και στο αρχικό του προοίμιο (Τό προσταχθέν μυστικῶς…»). Με πηγές του την Αγία Γραφή και τους Πατέρες της Εκκλησίας, ο Ακάθιστος Ύμνος περιγράφει τα ιστορικά γεγονότα, αλλά προχωρεί και σε θεολογική και δογματική ανάλυσή τους.
Ο πρώτοι δώδεκα οίκοι του (Α-Μ) αποτελούν το ιστορικό μέρος. Εκεί εξιστορούνται τα γεγονότα από τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου μέχρι την Υπαπαντή, ακολουθώντας τη διήγηση του Ευαγγελιστή Λουκά. Αναφέρεται ο Ευαγγελισμός (Α, Β, Γ, Δ), η επίσκεψη της εγκύου Παρθένου στην Ελισάβετ (Ε), οι αμφιβολίες του Ιωσήφ (Ζ), η προσκύνηση των ποιμένων (Η) και των Μάγων (Θ, Ι, Κ), η Υπαπαντή (Μ) και η φυγή στην Αίγυπτο (Λ), η οποία είναι η μόνη που έχει ως πηγή το απόκρυφο πρωτευαγγέλιο του Ψευδο-Ματθαίου.
Οι τελευταίοι δώδεκα (Ν-Ω) αποτελούν το θεολογικό ή δογματικό μέρος, στο οποίο ο μελωδός αναλύει τις βαθύτερες θεολογικές και δογματικές προεκτάσεις της Ενανθρώπισης του Κυρίου και το σκοπό της, που είναι η σωτηρία των πιστών.
Ο μελωδός βάζει στο στόμα του αρχαγγέλου, του εμβρύου Προδρόμου, των ποιμένων, των μάγων και των πιστών τα 144 συνολικά «Χαῖρε», τους Χαιρετισμούς προς τη Θεοτόκο, που αποτελούν ποιητικό εμπλουτισμό του χαιρετισμού του Γαβριήλ («Χαῖρε Κεχαριτωμένη»), που αναφέρει ο Ευαγγελιστής Λουκάς (Λουκ. α' 28).
Οι 24 Οίκοι του Ακαθίστου Ύμνου
| Διήγηση | Θέμα | Χαιρετισμό απευθύνει | Εφύμνιο | |
|---|---|---|---|---|
| ιστορικό μέρος | ||||
| Ἄγγελος πρωτοστάτης οὐρανόθεν ἐπέμφθη εἰπεῖν τῇ Θεοτόκῳ τὸ Χαῖρε· καὶ σὺν τῇ ἀσωμάτῳ φωνῇ σωματούμενόν σε θεωρῶν, Κύριε, ἐξίστατο καὶ ἵστατο κραυγάζων πρὸς Αὐτὴν τοιαῦτα | Ο αρχάγγελος Γαβριήλ έρχεται και φέρνει το θεϊκό μήνυμα, το «χαῖρε», στη Θεοτόκο | Αρχάγγελος Γαβριήλ | Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε | |
| Βλέπουσα ἡ Ἁγία ἑαυτήν ἐν ἁγνείᾳ, φησὶ τῷ Γαβριὴλ θαρσαλέως· τὸ παράδοξόν σου τῆς φωνῆς, δυσπαράδεκτόν μου τῇ ψυχῇ φαίνεται· ἀσπόρου γὰρ συλλήψεως, τὴν κύησιν πὼς λέγεις κράζων | Η Θεοτόκος απορεί για τον παράδοξο τρόπο της συλλήψεως | Ἀλληλούια | ||
| Γνῶσιν ἄγνωστον γνῶναι ἡ Παρθένος ζητοῦσα, ἐβόησε πρὸς τὸν λειτουργοῦντα· ἐκ λαγόνων ἁγνῶν υἷον πῶς ἔσται τεχθῆναι δυνατόν; λέξον μοι. Πρὸς ἥν ἐκεῖνος ἔφησεν ἐν φόβῳ, πλὴν κραυγάζων οὕτω | Ο Γαβριήλ της εξηγεί την απόρρητη βουλή του Θεού | Αρχάγγελος Γαβριήλ | Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε | |
| Δύναμις τοῦ Ὑψίστου ἐπεσκίασε τότε πρὸς σύλληψιν τῇ Ἀπειρογάμῳ· καὶ τὴν εὔκαρπον ταύτης νηδύν ὡς ἀγρὸν ὑπέδειξεν ἡδὺν ἅπασι τοῖς θέλουσι θερίζειν σωτηρίαν ἐν τῷ ψάλλειν οὕτως | Η δύναμη του Θεού επισκιάζει την Παρθένο και συλλαμβάνει τον Υιό του Θεού | Ἀλληλούια | ||
| Ἔχουσα θεοδόχον ἡ Παρθένος τὴν μήτραν, ἀνέδραμε πρὸς τὴν Ἐλισάβετ. Τὸ δὲ βρέφος ἐκείνης εὐθὺς ἐπιγνόν τὸν ταύτης ἀσπασμὸν ἔχαιρε καὶ ἅλμασιν ὡς ἄσμασιν ἐβόα πρὸς τὴν Θεοτόκον | Η Θεοτόκος επισκέπτεται τη συγγενή της Ελισάβετ, η οποία κυοφορεί τον Πρόδρομο, και ανταλλάσσουν προφητικούς λόγους | Ιωάννης ο Βαπτιστής (ως έμβρυο) | Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε | |
| Ζάλην ἔνδοθεν ἔχων λογισμῶν ἀμφιβόλων, ὁ σώφρων Ἰωσὴφ ἐταράχθη· πρὸς τὴν ἄγαμόν σὲ θεωρῶν καὶ κλεψίγαμον ὑπονοῶν Ἄμεμπτε· μαθὼν δέ σου τὴν σύλληψιν ἐκ Πνεύματος Ἁγίου, ἔφη | Ο Ιωσήφ, μνηστήρας της Παρθένου, αμφιβάλλει, αλλά ενημερώνεται από τον άγγελο για το μυστήριο της συλλήψεως | Ἀλληλούια | ||
| Ἤκουσαν oἱ ποιμένες τῶν Ἀγγέλων ὑμνούντων τὴν ἔνσαρκον Χριστοῦ παρουσίαν· καὶ δραμόντες ὡς πρὸς ποιμένα, θεωροῦσι τοῦτον ὡς ἀμνὸν ἄμωμον ἐν γαστρὶ τῆς Μαρίας βοσκηθέντα, ἥν ὑμνοῦντες εἶπον | Ο Χριστός γεννιέται και οι ποιμένες έρχονται και Τον προσκυνούν | οι ποιμένες | Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε | |
| Θεοδρόμον ἀστέρα θεωρήσαντες Μάγοι, τῇ τούτου ἠκολούθησαν αἴγλῃ· καὶ ὡς λύχνον κρατοῦντες αὐτόν, δι' αὐτοῦ ἠρεύνων κραταιὸν Ἄνακτα καὶ φθάσαντες τὸν ἄφθαστον, ἐχάρησαν αὐτῷ βοῶντες | Το αστέρι δείχνει τον δρόμο στους μάγους της Ανατολής | Ἀλληλούια | ||
| Ἴδον παῖδες Χαλδαίων ἐν χερσὶ τῆς Παρθένου τὸν πλάσαντα χειρὶ τοὺς ἀνθρώπους· καὶ Δεσπότην νοοῦντες αὐτόν, εἰ καὶ δούλου μορφὴν ἔλαβεν, ἔσπευσαν τοῖς δώροις θεραπεῦσαι καὶ βοῆσαι τῇ Εὐλογημένῃ | Η προσκύνηση των μάγων | οι Μάγοι | Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε | |
| Κήρυκες θεοφόροι γεγονότες οἱ Μάγοι, ὑπέστρεψαν εἰς τὴν Βαβυλῶνα ἐκτελέσαντές σου τὸν χρησμόν καὶ κηρύξαντές σε τὸν Χριστὸν ἅπασιν, ἀφέντες τὸν Ἡρώδην ὡς ληρώδη μὴ εἰδότα ψάλλειν | Οι μάγοι (θεοφόροι κήρυκες) επιστρέφουν από άλλο δρόμο στη Βαβυλώνα | Ἀλληλούια | ||
| Λάμψας ἐν τῇ Αἰγύπτῳ φωτισμὸν ἀληθείας ἐδίωξας τοῦ ψεύδους τὸ σκότος· τὰ γὰρ εἴδωλα ταύτης Σωτήρ μὴ ἐνέγκαντά σου τὴν ἰσχὺν πέπτωκεν, οἱ τούτων δὲ ῥυσθέντες ἐβόων πρὸς τὴν Θεοτόκον | Η φυγή στην Αίγυπτο | οι πιστοί που ερύσθησαν από τα είδωλα | Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε | |
| Μέλλοντος Συμεῶνος τοῦ παρόντος αἰῶνος μεθίστασθαι τοῦ ἀπατεῶνος, ἐπεδόθης ὡς βρέφος αὐτῷ ἀλλ' ἐγνώσθης τούτω καὶ Θεὸς τέλειος· διόπερ ἐξεπλάγη σου τὴν ἄρρητον σοφίαν κράζων | Ο Συμεών δέχεται στην αγκάλη του ως βρέφος τον Χριστό | Ἀλληλούια | ||
| δογματικό-θεολογικό μέρος | ||||
| Νέαν ἔδειξε κτίσιν ἐμφανίσας ὁ Κτίστης ἡμῖν τοῖς ὑπ' αὐτοῦ γενομένοις· ἐξ ἀσπόρου βλαστήσας γαστρός καὶ φυλάξας ταύτην ὥσπερ ἦν ἄφθορον, ἵνα τὸ θαῦμα βλέποντες ὑμνήσωμεν αὐτὴν βοῶντες | Ο Λόγος του Θεού με την σάρκωσή Του δημιουργεί νέα κτίση, η οποία τον δοξολογεί | οι πιστοί | Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε | |
| Ξένον τόκον ἰδόντες, ξενωθῶμεν τοῦ κόσμου, τὸν νοῦν εἰς οὐρανὸν μεταθέντες· διὰ τοῦτο γὰρ ὁ ὑψηλὸς Θεός ἐπὶ γῆς ἐφάνη ταπεινὸς ἄνθρωπος· βουλόμενος ἑλκύσαι πρὸς τὸ ὕψος τοὺς αὐτῷ βοώντας | Ο παράξενος -«ὁ ξένος» - τόκος προτρέπει τους ανθρώπους να αποξενωθούν από τον κόσμο και να υψώσουν το νου τους στον ουρανό | Ἀλληλούια | ||
| Ὅλως ἦν ἐν τοῖς κάτω καὶ τῶν ἄνω οὐδόλως ἀπῆν ὁ ἀπερίγραπτος Λόγος· συγκατάβασις γὰρ θεϊκή, οὐ μετάβασις τοπικὴ γέγονε, καὶ τόκος ἐκ Παρθένου θεολήπτου ἀκουούσης ταῦτα | Όλος ήταν στην γη ο δοξολογούμενος Λόγος, αλλά και από τον ουρανό δεν απουσίαζε | οι πιστοί | Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε | |
| Πᾶσα φύσις Ἀγγέλων κατεπλάγη τὸ μέγα τῆς σῆς ἐνανθρωπήσεως ἔργον· τὸν ἀπρόσιτον γὰρ ὡς Θεόν ἐθεώρει πᾶσι προσιτὸν ἄνθρωπον, ἡμῖν μὲν συνδιάγοντα, ἀκούοντα δὲ παρὰ πάντων οὕτως | Οι άγγελοι θαύμασαν το έργο της ενανθρώπησης του Θεού και την κοινωνία του με τους ανθρώπους | Ἀλληλούια | ||
| Ῥήτορας πολυφθόγγους ὡς ἰχθύας ἀφώνους ὁρῶμεν ἐπὶ σοὶ Θεοτόκε· ἀποροῦσι γὰρ λέγειν τὸ πῶς καὶ Παρθένος μένεις καὶ τεκεῖν ἴσχυσας· ἡμεῖς δὲ τὸ μυστήριον θαυμάζοντες πιστῶς βοῶμεν | Οι σοφοί του κόσμου μένουν άφωνοι, μη μπορώντας νά εξηγήσουν το μυστήριο της γεννήσεως | οι πιστοί | Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε | |
| Σῶσαι θέλων τὸν κόσμον ὁ τῶν ὅλων κοσμήτωρ, πρὸς τοῦτον αὐτεπάγγελτος ἦλθε· καὶ ποιμὴν ὑπάρχων ὡς Θεός, δι' ἡμᾶς ἐφάνη καθ' ἡμᾶς ἄνθρωπος· ὁμοίῳ γὰρ τὸ ὅμοιον καλέσας ὡς Θεὸς ἀκούει | Ο Ποιμένας-Θεός γίνεται πρόβατο–άνθρωπος για να σώσει τον κόσμο | Ἀλληλούια | ||
| Τεῖχος εἶ τῶν παρθένων, Θεοτόκε Παρθένε, καὶ πάντων τῶν εἰς σὲ προστρεχόντων. Ὁ γὰρ τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς κατεσκεύασέ σε ποιητής, Ἄχραντε, οἰκήσας ἐν τῇ μήτρᾳ σου καὶ πάντας σοι προσφωνεῖν διδάξας | Η Παρθένος γίνεται τείχος που προστατεύει όλους τους πιστούς | οι πιστοί | Χαῖρε,νύμφη ἀνύμφευτε | |
| Ὕμνος ἅπας ἡττᾶται συνεκτείνεσθαι σπεύδων τῷ πλήθει τῶν πολλῶν οἰκτιρμῶν σου· ἰσαρίθμους γὰρ τῇ ψάμμῳ ὠδάς ἂν προσφέρωμέν σοι, Βασιλεῦ ἅγιε, οὐδὲν τελοῦμεν ἄξιον ὧν δέδωκας ἡμῖν τοῖς σοὶ βοῶσιν | Κανένας ύμνος δεν επαρκεί για να υμνηθεί ο Σαρκωθείς Βασιλέας | Ἀλληλούια | ||
| Φωτοδόχον λαμπάδα τοῖς ἐν σκότει φανεῖσαν ὁρῶμεν τὴν ἁγίαν Παρθένον· τὸ γὰρ ἄυλον ἅπτουσα φῶς ὁδηγεῖ πρὸς γνῶσιν θεϊκὴν ἅπαντας αὐγῇ τὸν νοῦν φωτίζουσα κραυγῇ δὲ τιμωμένη ταῦτα | Η Θεοτόκος είναι η λαμπάδα, που καθοδηγεί τους πιστούς στη Θεογνωσία | οι πιστοί | Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε | |
| Χάριν δοῦναι θελήσας ὀφλημάτων ἀρχαίων ὁ πάντων χρεωλύτης ἀνθρώπων ἐπεδήμησε δι’ἑαυτοῦ πρὸς τοὺς ἀποδήμους τῆς αὐτοῦ Χάριτος· καὶ σχίσας τὸ χειρόγραφον ἀκούει παρὰ πάντων οὕτως | Ο Χριστός ήρθε στο κόσμο για να του δώσει χάρη | Ἀλληλούια | ||
| Ψάλλοντές σου τὸν τόκον ἀνυμνοῦμέν σε πάντες ὡς ἔμψυχον ναόν, Θεοτόκε. Ἐν τῇ σῇ γὰρ οὶκήσας γαστρί ὁ συνέχων πάντα τῇ χειρὶ Κύριος, ἡγίασεν, ἐδόξασεν, ἐδίδαξε βοᾶν σοὶ πάντας | Η Θεοτόκος είναι έμψυχος ναός στον οποίο δοξάζεται ο Χριστός | οι πιστοί | Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε | |
| Ὦ πανύμνητε Μῆτερ, ἡ τεκοῦσα τὸν πάντων ἁγίων ἁγιώτατον Λόγον· δεξαμένη γὰρ τὴν νῦν προσφοράν, ἀπὸ πάσης ῥῦσαι συμφορᾶς ἅπαντας καὶ τῆς μελλούσης λύτρωσαι κολάσεως τοὺς σοὶ βοῶντας | Ύμνος και ικεσία προς την Παρθένο | Ἀλληλούια | ||
Ἕτερον Κοντάκιον. Ἦχος ὁ αὐτός.
Τὸ προσταχθὲν μυστικῶς λαβὼν ἐν γνώσει,
ἐν τῇ σκηνῇ τοῦ Ἰωσὴφ σπουδῇ ἐπέστη,
ὁ ἀσώματος λέγων τῇ Ἀπειρογάμω •
ὁ κλίνας ἐν καταβάσει τοὺς οὐρανούς,
χωρεῑται ἀναλλοιώτως ὅλος ἐν σοι •
Ὃν καὶ βλέπων ἐν μήτρᾳ σου,
λαβόντα δούλου μορφήν,
ἐξίσταμαι κραυγάζων σοι •
Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε.
Οι 24 οίκοι του Ακαθίστου Ύμνου
[Ἀκροστιχίς: κατ' ἀλφάβητον]
Α' Στάσις
Χαῖρε, δἰ ἦς ἡ χαρά ἐκλάμψει· χαῖρε, δἰ ἦς ἡ ἀρά ἐκλείψει.
Χαίρε, τοῦ πεσόντος Ἀδάμ ἡ ἀνάκλησις·
χαῖρε, τῶν δακρύων τῆς Εὔας ἡ λύτρωσις.
Χαῖρε, ὕψος δυσανάβατον ἀνθρωπίνοις λογισμοῖς·
χαῖρε, βάθος δυσθεώρητον, καί Ἀγγέλων ὀφθαλμοῖς.
Χαῖρε, ὅτι υπάρχεις Βασιλέως καθέδρα·
χαῖρε, ὅτι βαστάζεις τόν βαστάζοντα πάντα.
Χαῖρε, ἀστήρ ἐμφαίνων τόν Ἥλιον·
χαῖρε, γαστήρ ἐνθέου σαρκώσεως.
Χαῖρε, δἰ ἧς νεουργεῖται ἡ κτίσις·
χαῖρε, δἰ ἧς βραφουργεῖται ὁ Κτίστης.
Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε.
Βλέπουσα ἡ Ἁγία, ἑαυτήν ἐν ἁγνεία, φησί τῶ Γαβριήλ θαρσαλέω· Τό παράδοξόν σου τῆς φωνῆς, δυσπαράδεκτόν μου τῆ ψυχῆ φαίνεται· ἀσπόρου γάρ συλλήψεως τήν κύησιν πῶς λέγεις; κράζων·
Ἀλληλούϊα
Γνῶσιν ἄγνωστον γνῶναι, ἡ παρθένος ζητοῦσα, ἐβόησε πρός τόν λειτουργοῦντα· Ἐκ λαγόνων ἁγνῶν, Υἱόν πῶς ἐστι τεχθῆναι δυνατόν; λέξον μοι. Προς ἥν ἐκεῖνος ἔφησεν ἐν φόφω, πλήν κραυγάζων οὕτω·
Χαῖρε, βουλῆς ἀποῤῥήτου μύστις·
χαῖρε, σιγῆς δεομένων πίστις.
Χαῖρε, τῶν θαυμάτων Χριστοῦ τό προοίμιον·
χαῖρε, τῶν δογμάτων αὐτοῦ τό κεφάλαιον.
Χαῖρε, κλίμαξ ἐπουράνιε, δἰ ἥς κατέβη ὁ Θεός·
χαῖρε, γέφυρα μετάγουσα τούς ἐκ γῆς πρός οὐρανόν.
Χαῖρε, τό τῶν Ἀγγελων πολυθρύλητον θαῦμα·
χαῖρε, τό τῶν δαιμόνων πολυθρήνητον τραῦμα.
Χαῖρε, τό φῶς ἀῤῥήτως γεννήσασα·
χαῖρε, τό πῶς, μηδένα διδάξασα.
Χαῖρε, σοφῶν ὑπερβαίνουσα γνῶσιν·
χαῖρε, πιστῶν, καταυγάζουσα φρένας.
Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε.
Δύναμις τοῦ Ὑψίστου, ἐπεσκίασε τότε, πρός σύλληψιν τῆ Ἀπειρογάμω· καί τήν εὔκαρπον ταύτης νηδύν, ὡς ἀγρόν ὑπέδειξεν ἡδύν ἅπασι, τοῖς θέλουσι θερίζειν σωτηρίαν, ἐν τῶ ψάλλειν οὕτως·
Ἀλληλούϊα
Ἔχουσα θεοδόχον, ἡ Παρθένος τήν μήτραν, ἀνέδραμε πρός τήν Ἐλισάβετ· τό δέ βρέφος ἐκείνης εὐθύς, ἐπιγνόν τόν ταύτης ἀσπασμόν, ἔχαιρε· καί ἅλμασιν ὡς ἄσμασιν, ἐβόα πρός τήν Θεοτόκον.
Χαῖρε, βλαστοῦ ἀμαράντου κλῆμα·
χαῖρε, καρποῦ ἀκηράτου κτῆμα.
Χαῖρε, γεωργόν γεωργοῦσα φιλάνθρωπον·
χαῖρε, φυτουργόν τῆς ζωῆς ἡμῶν φύουσα.
Χαῖρε, ἄρουρα βλαστάνουσα εὐφορίαν, οἰκτιρμῶν·
χαῖρε, τράπεζα βαστάζουσα εὐθηνίαν ἱλασμῶν.
Χαῖρε, δεκτόν πρεσβείας θυμίαμα·
χαῖρε, παντός τοῦ κόσμου ἐξίλασμα.
Χαῖρε, Θεοῦ πρός θνητούς εὐδοκία·
χαῖρε, θνητῶν πρός Θεόν παῤῥησία.
Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε.
Ζάλην ἔνδοθεν ἔχων, λογισμῶν ἀμφιβόλων, ὁ σώφρων Ἰωσήφ ἐταράχθη, πρός τήν ἄγαμόν σε θεωρῶν, καί κλεψίγαμον ὑπονοῶν Ἄμεμπτε· μαθών δέ σου τήν σύλληψιν έκ Πνεύματος ἁγίου, ἔφη·
Ἀλληλούϊα
Β' Στάσις
Ἥκουσαν οἱ Ποιμένες, τῶν Ἀγγέλων ὑμνούντων, τήν ἔνσαρκον Χριστοῦ παρουσίαν· καί δραμόντες ὠς πρός Ποιμένα, θεωρούσι τοῦτον ὡς ἀμνόν ἄμωμον, ἐν τῆ γαστρί Μαρίας βοσκηθέντα, ἥν ὑμνοῦντες εἶπον.
Χαῖρε, ἀμνοῦ καί ποιμένος Μήτηρ·
χαῖρε, αὐλή λογικῶν προβάτων.
Χαῖρε, ἀοράτων ἐχθρῶν ἀμυντήριον·
χαῖρε, Παραδείσου θυρῶν ἀνοικτήριον.
Χαῖρε, ὅτι τά οὐράνια συναγέλλεται τῆ γῆ·
χαῖρε, ὅτι τά ἐπίγεια συγχορεύει οὐρανοῖς.
Χαῖρε, τῶν Ἀποστόλων τό ἀσίγητον στόμα·
χαῖρε, τῶν Ἀθλοφόρων τό ἀνίκητον θάρσος.
Χαῖρε, στερρόν τῆς πίστεως ἔρεισμα·
χαῖρε, λαμπρόν τῆς χάριτος γνώρισμα.
Χαῖρε, δἰ ἧς ἐγυμνώθη ὁ Ἅδης·
χαῖρε, δἰ ἧς ἐνεδύθημεν δόξαν.
Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε.
Θεοδρόμον Ἀστέρα, θεωρήσαντες Μάγοι, τῆ τούτου ἠκολούθησαν αἴγλη· και ὡς λύχνον κρατοῦντες αὐτόν, δἰ αὐτοῦ ἠρεύνων κραταιόν Ἄνακτα· καί φθάσαντες τόν ἄφθαστον, ἐχάρησαν, αὐτῶ βοῶντες.
Ἀλληλούϊα
Ἴδον παῖδες Χαλδαίων, ἐν χερσί τῆς Παρθένου, τόν πλάσαντα χειρί τούς ἀνθρώπους· καί Δεσπότην νοοῦντες αὐτόν, εἰ καί δούλου ἔλαβε μορφήν, ἔσπευσαν τοῖς δώροις θεραπεῦσαι, καί βοῆσαι τῆ Εὐλογημένη.
Χαῖρε, ἀστέρος ἀδύτου Μήτηρ·
χαῖρε, αὑγή μυστικῆς ἡμέρας.
Χαῖρε, τῆς ἀπάτης τήν κάμινον σβέσασα·
χαῖρε τῆς Τριάδος τούς μύστας φωτίζουσα.
Χαῖρε, τύραννον ἀπάνθρωπον, ἐκβαλοῦσα τῆς ἀρχῆς·
Χαῖρε, Κύριον φιλάνθρωπον ἐπιδείξασα Χριστόν.
Χαῖρε, ἡ τῆς βαρβάρου λυτρουμένη θρησκείας·
χαῖρε, ἡ τοῦ βορβόρου ῥυομένη τῶν ἔργων.
Χαῖρε, πυρός προσκύνησιν παύσασα·
χαῖρε, φλογός παθῶν ἀπαλλάτουσα.
Χαῖρε, πιστῶν ὁδηγέ σωφροσύνης·
χαῖρε, πασῶν γενεῶν εὐφροσύνη.
Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε.
Ἀλληλούϊα
Λάμψας ἐν τῆ Αἰγύπτω, φωτισμόν ἀληθείας, ἐδίωξας τοῦ ψεύδους τό σκότος· τά γάρ εἴδωλα ταύτης Σωτήρ, μή ἐνεγκαντά σου τήν ἰσχύν πέπτωκεν· οἱ τούτων δέ ῥυσθέντες, ἐβόων πρός τήν Θεοτόκον.
Χαῖρε, ἀνόρθωσις τῶν ἀνθρώπων·
χαῖρε, κατάπτωσις τῶν δαιμόνων.
Χαῖρε, τῆς ἀπάτης τήν πλάνην πατήσασα·
χαῖρε, τῶν εἰδώλων τόν δόλον ἐλέγξασα.
Χαῖρε, θάλασσα ποντίσασα, Φαραώ τόν νοητόν·
χαῖρε, πέτρα ἡ ποτίσασα, τούς διψῶντας τήν ζωήν.
Χαῖρε, πύρινε στῦλε, οδηγῶν τούς ἐν σκότει·
χαῖρε, σκέπη τοῦ κόσμου, πλατυτέρα νεφέλης.
Χαῖρε, τροφής τοῦ Μάννα διάδοχε·
χαῖρε τρυφῆς ἁγίας διάκονε.
Χαῖρε, ἡ γῆ τῆς ἐπαγγελίας·
χαῖρε, ἐξ ἦς ῥέει μέλι καί γάλα.
Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε.
Μέλλοντος Συμεῶνος, τοῦ παρόντος αἰῶνος, μεθίστασθαι τοῦ ἀπατεῶνος, ἐπεδόθης ὡς βράθος αὐτῶ, ἀλλ' ἐγνώσθης τούτῳ καί Θεός τέλειος· διόπερ ἐξεπλάγη, σου ήν ἄῤῥητον σοφίαν, κράζων:
Ἀλληλούϊα
Γ' Στάσις
Στην Κωνσταντινούπολη, την γ' στάση των Χαιρετισμών, δηλαδή την γ' Παρασκευή των Νηστειών, συνηθίζεται να πηγαίνει ο Οικουμενικός Πατριάρχης με τους πατριαρχικούς χορούς στο ναό της Παναγίας των Βλαχερνών και να απαγγέλλει εκεί τους οίκους του Ακαθίστου. Η παράδοση αυτή θεωρείται απότιση τιμής στη μνήμη των γεγονότων του 626, δηλαδή της σωτηρίας της Πόλης με και της πρώτης ψαλμώδησης του Ύμνου. Ο ιστορικός αυτός συμβολισμός προσδίδει λαμπρότητα και συναισθηματική φόρτιση στην ακολουθία, την οποία παρακολουθούν κάθε χρόνο πολλοί χριστιανοί από όλα τα μέρη της Πόλης.
Νέαν ἔδειξε κτίσιν, ἐμφανίσας ὁ Κτίστης, ἡμῖν τοῖς ὑπ' αὐτοῦ γενομένοις· ἐξ ἀσπόρου βλαστήσας γαστρός, καί φυλάξας ταύτην, ὥσπερ ἦν ἄφθορον· ἵνα τό θαῦμα βλέποντες, ὑμνήσωμεν αὐτήν, βοῶντες·
Χαῖρε, τό ἄνθος τῆς ἀφθαρσίας·
χαῖρε, τό στέφος τῆς ἐγκρατείας.
Χαῖρε, ἀναστάσεως τύπον ἐκλάμπουσα·
χαῖρε, τῶν Ἀγγέλων τόν βίον ἐμφαίνουσα.
Χαῖρε, δένδρον ἀγλαόκαρπον, ἐξ οὗ τρέφονται πιστοί·
χαῖρε, ξύλον εὐσκιόφυλλον, ὑφ' οὗ σκέπτονται πολλοί.
Χαῖρε, κυοφοροῦσα ὁδηγόν πλανωμένοις·
χαῖρε, ἀπογεννῶσα λυτρωτήν αἰχμαλώτοις.
Χαῖρε, Κριτοῦ δικαίου δυσώπησις·
χαῖρε, πολλῶν πταιόντων συγxώρησις.
Χαῖρε, στολή τῶν γυμνῶν παῤῥησίας·
χαῖρε, στοργή πάντα πόθον νικῶσα.
Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε.
Ξένον τόκον ἰδόντες, ξενοθῶμεν τοῦ κόσμου, τόν νοῦν εἰς αὐρανόν μεταθέντες· διά τοῦτο γάρ ὁ ὑψηλός Θεός, ἐπί γῆς ἐφάνη ταπεινός ἄνθρωπος, βουλόμενος ἑλκύσαι πρός τό ὕψος, τούς αὐτῶ βοῶντας·
Ἀλληλούϊα
Ὅλως ἦν ἐν τοῖς κάτω, καί τῶν ἄνω οὐδόλως ἀπῆν, ὁ ἀπερίγραπτος. Λόγος· συγκατάβασις γάρ Θεϊκή, οὐ μετάβασις δέ τοπική γέγονε· καί τόκος ἐκ Παρθένου θεολήπτου, ἀκουούσης ταῦτα·
Χαῖρε, Θεοῦ ἀχωρήτου χώρα·
χαῖρε, σεπτοῦ μυστηρίου θύρα.
Χαῖρε, τῶν ἀπίστων ἀμφίβολον ἄκουσμα·
χαῖρε, τῶν πιστῶν ἀναμφίβολον καύχημα.
Χαῖρε, ὄχημα πανάγιον τοῦ ἐπί τῶν Χερουβείμ·
χαῖρε, οἴκημα πανάριστον τοῦ ἐπί τῶν Σεραφείμ.
Χαῖρε, ἡ τἀναντία εἰς ταὐτό ἀγαγοῦσα·
χαῖρε, ἡ παρθενίαν καί λοχείαν ζευγνῦσα.
Χαῖρε, δἰ ἧς ἐλύθη παράβασις·
χαῖρε, δἰ ἧς ἠνοίχθη Παράδεισος.
Χαῖρε, ἡ κλείς τῆς Χριστοῦ Βασιλείας·
χαῖρε, ἐλπίς ἀγαθῶν αἰωνίων.
Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε.
Ἀλληλούϊα
Ρήτορας, πολυφθόγγους ὡς ἰχθύας ἀφώνους, ὁρῶμεν ἐπί σοί Θεοτόκε· ἀποροῦσι γάρ λέγειν το, πῶς και Παρθένος μένεις, καί Παρθένος μένεις, καί τεκεῖν ἴσχυσας· ἡμεῖς δέ τό Μυστήριον θαυμάζοντες, πιστῶς βοῶμεν.
Χαῖρε, σοφίας Θεοῦ δοχεῖον·
χαῖρε προνοίας αὐτοῦ ταμεῖον.
Χαῖρε, φιλοσόφους ἀσόφους δεικνύουσα·
χαῖρε, τεχνολόγους ἀλόγους ἀλέγχουσα.
Χαῖρε, ὅτι ἐμωράνθησαν οἱ δεινοί συζητηταί·
χαῖρε, ὅτι ἐμαράνθυσαν οἱ τῶν μύθων ποιηταί.
Χαῖρε, τῶν Ἀθηναίων τάς πλοκάς διασπῶσα·
χαῖρε, τῶν ἁλιέων τάς σαγήνας πληροῦσα.
Χαῖρε, βυθοῦ ἀγνοίας ἐξέλκουσα·
χαῖρε, πολλούς ἐν γνώσει φωτίζουσα
Χαῖρε, ὁλκάς τῶν θελόντων σωθῆναι·
χαῖρε, λιμήν τῶν τοῦ βίου πλωτήρων.
Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε.
Σῶσαι θέλων τόν κόσμον, ὁ τῶν ὅλων Κοσμήτωρ, πρός τοῦτον αὐτεπάγγελτος ἦλθε· καί ποιμήν ὑπάρχων ὡς Θεός, δἰ ἡμάς ἐφάνη καθ' ἡμᾶς ἄνθρωπος· ὁμοίω γάρ τό ὅμοιον καλέσας, ὡς θεός ἀκούει.
Ἀλληλούϊα
Δ' Στάσις
Τεῖχος εἶ τῶν παρθένων, Θεοτόκε Παρθένε, καί πάντων τῶν εἰς σά προστρεχόντων· ὁ γάρ τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γῆς, κατεσκεύασέ σε Ποιητής Ἄχραντε, οἰκήσας ἐν τῆ μήτρα σου, καί πάντας σοι προσφωνεῖν διδάξας.
Χαῖρε, ἡ στήλη τῆς παρθενίας·
χαῖρε, ἡ πύλη τῆς σωτηρίας.
Χαῖρε, ἀρχηγέ νοητῆς ἀναπλάσεως·
χαῖρε, χορηγέ θεϊκῆς ἀγαθότητος.
Xαῖρε, σύ γάρ ἀνεγέννησας τούς συλληφθέντας αἰσχρώς·
χαῖρε, σύ γάρ ἐνουθέτησας τούς συληθέντας τόν νοῦν.
Χαῖρε, ἡ τόν φθορέα τῶν φρενῶν καταργούσα·
χαῖρε, ἡ τόν σπορέα τῆς ἁγνείας τεκοῦσα.
Χαῖρε, παστάς ἀσπόρου νυμφεύσεως·
χαῖρε, πιστούς Κυρίω ἁρμόζουσα.
Χαῖρε, καλή κουροτρόφε παρθένων·
χαῖρε, ψυχῶν νυμφοστόλε Ἁγίων.
Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε.
Ὕμνος ἅπας ἡττᾶται, συνεκτείνεσθαι σπεύδων, τῶ πλήθει τῶν πολλῶν οἰκτιρμῶν σου· ἰσαρίθμους γάρ τῆ ψάμμω ὠδάς, ἄν προσφέρωμέν σοι, Βασιλεῦ ἅγιε, οὐδέν τελοῦμεν ἄξιον, ὧν δέδωκας ἡμῖν, τοῖς σοί βοῶσιν.
Ἀλληλούϊα
Φωτοδόχον λαμπάδα, τοῖς ἐν σκότει φανεῖσαν, ὁρώμεν τήν ἁγίαν Παρθένον· τό γάρ ἄϋλον ἅπτουσα φῶς, ὁδηγεῖ πρός γνῶσιν θεϊκήν ἅπαντάς, αὐγῆ τόν νοῦ φωτίζουσα, κραυγῆ δέ τιμωμένη ταῦτα.
Χαῖρε, ἀκτίς νοητοῦ Ἡλίου·
χαῖρε, βολίς τοῦ ἀδύτου φέγγους.
Χαῖρε, ἀστραπή τάς ψυχάς καταλάμπουσα·
χαῖρε, ὡς βροντή τούς ἐχθρούς καταπλήττουσα.
Χαῖρε, ὅτι τόν πολύφωτον ἀνατέλλεις φωτισμόν'
χαῖρε, ὅτι τόν πολύρρυτον ἀναβλύζεις ποταμόν.
Χαῖρε, τῆς κολυμβήθρας ζωγραφοῦσα τόν τύπον·
χαῖρε, τῆς ἁμαρτίας ἀναιροῦσα τόν ρύπον.
Χαῖρε, λουτήρ ἐκπλύνων συνείδησιν·
χαῖρε, κρατήρ κιρνῶν ἀγαλλίασιν.
Χαῖρε, ὀσμή τῆς Χριστοῦ εὐωδίας·
χαῖρε, ζωή μυστικής εὐωχίας.
Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε.
Χάριν δοῦναι θελήσας, ὀφλημάτων ἀρχαίων, ὁ πάντων χρεωλύτης ἀνθρώπων, ἐπεδήμησε δἰ ἑαυτοῦ, πρός τούς ἀποδήμους τῆς αὑτοῦ χάριτος· καί σχίσας τό χειρόγραφον, ἀκούει παρά πάντων οὕτως.
Ἀλληλούϊα
Ψάλλοντές σου τόν Τόκον, ἀνυμνοῦμέν σε πάντες, ὡς ἔμψυχον ναόν, Θεοτόκε· ἐν τῆ σῆ γάρ οἰκήσας γαστρί, ὁ συνέχων πάντα τῆ χειρί Κύριος, ἡγίασεν, ἐδόξασεν, ἐδίδαξε βοᾶν σοι πάντας.
Χαῖρε, σκηνή τοῦ Θεοῦ καί Λόγου·
χαῖρε, Ἁγία Ἁγίων μείζων.
Χαῖρε, Κιβωτέ χρυσωθεῖσα τῶ Πνεύματι·
χαῖρε, θησαυρέ τῆς ζωής ἀδαπάνητε.
Χαῖρε, τίμιον διάδημα, βασιλέων εὐσεβῶν·
χαῖρε, καύχημα σεβάσμιον Ἱερέων εὐλαβῶν.
Χαῖρε, τῆς Ἐκκλησίας ὁ ἀσάλευτος πύργος·
χαῖρε, τῆς βασιλείας τό ἀπόρθητον τεῖχος.
Χαῖρε, δἰ ἧς ἐγείρονται τρόπαια·
χαῖρε, δἰ ἧς ἐχθροί καταπίπτουσι.
Χαῖρε, χρωτός τοῦ ἐμοῦ θεραπεία·
χαῖρε, ψυχῆς τῆς ἐμῆς σωτηρία.
Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε.
Ὤ πανύμνητε Μῆτερ, ἡ τεκοῦσα τόν πάντων Ἀγίων ἁγιώτατον Λόγον (τρεῖς φορές) δεξαμενή τήν νῦν προσφοράν, ἀπό πάσης ρῦσαι συμφορᾶς ἅπαντάς· καί τῆς μελλούσης λύτρωσαι κολάσεως, τούς σοί βοῶντας.
Ἀλληλούϊα
Ο Ακάθιστος Ύμνος - Χαιρετισμοί Θεοτόκου
Ακάθιστος ύμνος ονομάζεται γενικά κάθε ορθόδοξος χριστιανικός ύμνος ο οποίος ψάλλεται από τους χριστιανούς πιστούς σε όρθια στάση. Έχει επικρατήσει όμως να λέγεται έτσι ένας ύμνος («Κοντάκιο») της Ορθόδοξης Εκκλησίας προς τιμήν της Θεοτόκου, ο οποίος ψάλλεται στους ναούς τις πέντε πρώτες Παρασκευές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, τις πρώτες τέσσερις τμηματικά, και την πέμπτη ολόκληρος.
Είναι ένας ύμνος που αποτελείται από προοίμιο και 24 οίκους (στροφές) σε ελληνική αλφαβητική ακροστιχίδα, από το Α ως το Ω (κάθε «οίκος» ξεκινά με το αντίστοιχο κατά σειρά ελληνικό γράμμα).
- Ο Ακάθιστος ύμνος θεωρείται ως ένα αριστούργημα της βυζαντινής υμνογραφίας. Είναι γραμμένος πάνω στους κανόνες της ομοτονίας, ισοσυλλαβίας και εν μέρει της ομοιοκαταληξίας.
εικόνα: Η Παναγία του Πάθους (Η Αμόλυντος). Κοζάνη, στολισμός του Επιταφίου, στον Άϊ Γιώργη. Με λυπημένη, σχεδόν πένθιμη, έκφραση στην Αγία Μορφή Της εικονίζεται σε αυτό τον εικονογραφικό τύπο η Θεομήτωρ. Πολύ πιο έντονα θλιμμένη από τους άλλους εικονογραφικούς τύπους.
Άγγελος πρώτην θέσιν κατέχων μεταξύ των Αγγέλων (δηλαδή ο Αρχάγγελος Γαβριήλ) εστάλη (υπό του Θεού) από τον ουρανό (εις την γην) για να πει σε Εκείνη, η οποία έμελλε να γίνει η Μήτηρ του Θεού, το Χαίρε! Βλέποντας δε ο Άγγελος Σε, Κύριε, να αρχίζεις να λαμβάνεις υλική σάρκα ( μέσα εις την κοιλία της) την ιδία στιγμήν, κατά την οποίαν χαιρέτιζε με την άϋλη φωνή του την Παρθένο, καταλαμβανόμενος από μεγάλη έκπληξη και θαυμασμό και, στεκούμενος ενώπιον της Παρθένου, έλεγε προς αυτήν τα εξής:
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ των Χαιρετισμών της Θεοτόκου
Άγγελος πρώτην θέσιν κατέχων μεταξύ των Αγγέλων (δηλαδή ο Αρχάγγελος Γαβριήλ) εστάλη (υπό του Θεού) από τον ουρανό (εις την γην) για να πει σε Εκείνη, η οποία έμελλε να γίνει η Μήτηρ του Θεού, το Χαίρε! Βλέποντας δε ο Άγγελος Σε, Κύριε, να αρχίζεις να λαμβάνεις υλική σάρκα ( μέσα εις την κοιλία της) την ιδία στιγμήν, κατά την οποίαν χαιρέτιζε με την άϋλη φωνή του την Παρθένο, καταλαμβανόμενος από μεγάλη έκπληξη και θαυμασμό και, στεκούμενος ενώπιον της Παρθένου, έλεγε προς αυτήν τα εξής:
Χαίρε, συ, μέσω της οποίας θα λάμψη εις τον κόσμο η χαρά (της λυτρώσεως)˙
χαίρε, συ, μέσω της οποίας θα εξαφανισθεί η κατάρα (που εδόθη εις το ανθρώπινον γένος δια την παρακοή του).
χαίρε, συ, μέσω της οποίας θα εξαφανισθεί η κατάρα (που εδόθη εις το ανθρώπινον γένος δια την παρακοή του).
Χαίρε, συ, που γίνεσαι η αιτία να επανέλθει εις τον Παράδεισον ο εκπεσών Αδάμ˙
χαίρε, συ, που γίνεσαι η αιτία να απαλλαγή η Εύα από τις λύπες και τα δάκρυά της.
χαίρε, συ, που γίνεσαι η αιτία να απαλλαγή η Εύα από τις λύπες και τα δάκρυά της.
Χαίρε, συ, που είσαι ύψος, το οποίον δυσκόλως δύνανται να φθάσουν και να κατανοήσουν οι διάνοιες των ανθρώπων˙
χαίρε, συ, που είσαι βάθος, το οποίον δυσκόλως δύνανται να δουν και αυτών των Αγγέλων οι οφθαλμοί.
χαίρε, συ, που είσαι βάθος, το οποίον δυσκόλως δύνανται να δουν και αυτών των Αγγέλων οι οφθαλμοί.
Χαίρε, διότι είσαι θρόνος του Βασιλέως Χριστού˙
χαίρε, διότι βαστάζεις εις την κοιλία σου Εκείνον, που βαστάζει ολόκληρον το σύμπαν.
χαίρε, διότι βαστάζεις εις την κοιλία σου Εκείνον, που βαστάζει ολόκληρον το σύμπαν.
Χαίρε, συ, ο (πρωϊνός) αστέρας (αυγερινός), που προμηνύει την εμφάνιση του ηλίου (Χριστού)˙
χαίρε, συ, εις της οποίας την κοιλία λαμβάνει σάρκα ο Θεός.
χαίρε, συ, εις της οποίας την κοιλία λαμβάνει σάρκα ο Θεός.
Χαίρε, σύ, μέσω της οποίας ανακαινίζεται η (εκ της αμαρτίας διαφθαρείσα) Δημιουργία˙ χαίρε, συ, μέσω της οποίας ο Δημιουργός γίνεται βρέφος.
Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.
Η Αγία Παρθένος, γνωρίζουσα ότι ήταν απολύτως αγνή και αμόλυντος, λέγει με θάρρος εις τον Γαβριήλ: Οι λόγοι σου είναι παράδοξοι και δεν είναι εύκολον να τους παραδεχθεί η ψυχή μου.
Διότι συ μου λέγεις ότι θα γεννήσω, αφού συλλάβω άνευ ανδρικού σπέρματος! Πώς είναι τούτο δυνατόν; Και όμως συ αυτό λέγεις και κράζεις:
Αινείτε τον Θεό.
Η Παρθένος, επιζητούσα να αποκτήσει γνώσιν απόκρυφων και αγνώστων πραγμάτων (για τα οποία της ομιλεί ο Άγγελος), αναφώνησε προς το υπηρετικό όργανον του Θεού (δηλαδή τον Άγγελον): Από παρθενική κοιλία (όπως είναι η δική μου), πώς είναι δυνατόν να γεννηθεί υιός; Απάντησε μου! Τότε ο Άγγελος είπε εις αυτήν με φόβον,αλλά και με σταθερή φωνή, τα εξής:
Χαίρε, διότι είσαι η μύστις της απόκρυφης βουλής του Θεού.
χαίρε, διότι είσαι η πίστις όλων εκείνων των θαυμαστών πραγμάτων, που (δεν επιδέχονται έρευνα, αλλά) γίνονται δεκτά με σιγή.
χαίρε, διότι είσαι η πίστις όλων εκείνων των θαυμαστών πραγμάτων, που (δεν επιδέχονται έρευνα, αλλά) γίνονται δεκτά με σιγή.
Χαίρε, διότι είσαι η απαρχή των θαυμάτων του Χριστού˙
χαίρε, διότι είσαι η βάσις των δογμάτων της Πίστεως Αυτού.
χαίρε, διότι είσαι η βάσις των δογμάτων της Πίστεως Αυτού.
Χαίρε, διότι είσαι η επουράνιος κλίμακα (η σκάλα) δια της οποίας κατέβη ο Θεός (εις την γην)˙
χαίρε, διότι είσαι η γέφυρα η μεταφέρουσα τους εκ γης πλασθέντας ανθρώπους εις τον ουρανόν.
χαίρε, διότι είσαι η γέφυρα η μεταφέρουσα τους εκ γης πλασθέντας ανθρώπους εις τον ουρανόν.
Χαίρε, συ, που είσαι μέγας θρύλος και αντικείμενον θαυμασμού δια τους Αγγέλους ˙
Xαίρε, συ, που δια τους Δαίμονας είσαι το προκαλούν πολλούς θρήνους τραύμα.
Χαίρε, συ, που ανερμήνευτα γέννησες το φώς˙
χαίρε, συ, που εις κανένα δεν φανέρωσες τον τρόπον της γεννήσεως αυτής.
χαίρε, συ, που εις κανένα δεν φανέρωσες τον τρόπον της γεννήσεως αυτής.
Χαίρε, συ, που είσαι υπεράνω της γνώσεως και αυτών ακόμη των σοφών (διότι ούτε αυτοί δύνανται να κατανοήσουν πως εκ σου έλαβε σάρκα ο Θεός)˙
χαίρε, συ, που φωτίζεις με άπλετο φως τις διάνοιες των πιστών.
χαίρε, συ, που φωτίζεις με άπλετο φως τις διάνοιες των πιστών.
Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.
Αμέσως τότε (όταν δηλαδή η Παρθένος είπε το «Ιδού η δούλη Κυρίου˙ γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου»,) η δύναμις του Υψίστου Θεού επεσκίασε την μη έχουσα πείρα γάμου Κόρην, δια να συλλάβει (τον Υιόν του Θεού). Και τοιουτοτρόπως την καρποφόρο κοιλία της ανέδειξε αγρόν (φέροντα καρπό) γλυκύ για όλους εκείνους, που θέλουν να θερίζουν την σωτηρίαν των με το να ψάλλουν ούτως:
Αινείτε τον Θεό.
Αφού πλέον είχε δεχθεί η Παρθένος εντός της κοιλίας της τον Θεό, μετέβη προς επίσκεψιν της (συγγενούς της) Ελισάβετ. Το δε βρέφος (που ήτο εις την κοιλία) της Ελισάβετ (ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος,) αντελήφθη αμέσως τον (προς την Ελισάβετ) χαιρετισμό της Παρθένου (εννόησε, δηλαδή, ότι ο χαιρετισμός αυτός προερχόταν όχι από απλή γυναίκα, άλλα από την Μητέρα του Θεού) και γέμισε από χαράν. Χρησιμοποιώντας δε ως άσματα σκιρτήματα, έλεγε προς την Θεοτόκο:
Χαίρε, κλήμα, που παρήγαγες τον αμάραντο βλαστό (τον Χριστόν)
χαίρε, κλήμα που μας έδωσες τον άφθαρτο καρπό.
χαίρε, κλήμα που μας έδωσες τον άφθαρτο καρπό.
Χαίρε, συ, που κυοφορείς μέσα εις τα σπλάχνα σου τον φιλάνθρωπο Γεωργό.
χαίρε, συ, που γεννάς τον Δημιουργό της ζωής μας.
χαίρε, συ, που γεννάς τον Δημιουργό της ζωής μας.
Χαίρε, γη ευφορωτάτη, που βλαστάνεις αφθονία (όχι υλικών καρπών, αλλά θείας) ευσπλαχνίας χαίρε, τράπεζα, που βαστάζεις επάνω σου τον πλούτο του ελέους.
Χαίρε, διότι κάνεις να ανθίζει λειβάδι (πνευματικής) απολαύσεως,
χαίρε, διότι ετοιμάζεις λιμένα για τις ψυχές μας.
χαίρε, διότι ετοιμάζεις λιμένα για τις ψυχές μας.
Χαίρε, διότι είσαι το θυμίαμα πρεσβείας που το δέχεται ο Θεός
χαίρε, συ, που εξιλεώνεις (με τις πρεσβείες σου) για όλο τον κόσμον τον Θεό.
χαίρε, συ, που εξιλεώνεις (με τις πρεσβείες σου) για όλο τον κόσμον τον Θεό.
Χαίρε, διότι μέσω σού ο Θεός έδειξε την εύνοια και αγαθότητα Του προς τους θνητούς ανθρώπους
χαίρε, διότι μέσω σου οι άνθρωποι απέκτησαν θάρρος να πλησιάζουν τον Θεό.
χαίρε, διότι μέσω σου οι άνθρωποι απέκτησαν θάρρος να πλησιάζουν τον Θεό.
Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε
Αινείτε τον Θεό
Οι βοσκοί (που ήαν πλησίον του σπηλαίου όταν γεννήθηκε ο Κύριος) άκουσαν τους Αγγέλους να υμνούν το γεγονός, ότι ο Χριστός παρουσιάστηκε (εις την γην) με ανθρώπινη σάρκα. Και ενώ έσπευσαν προς Αυτόν, με της σκέψη ότι θα Τον έβλεπαν ως Ποιμένα (ως Ηγέτη, δηλαδή, με όλη τη λαμπρότητα και μεγαλοπρέπεια Του), εν τούτοις βλέπουν Αυτόν ως άμωμον πρόβατο (κατάλληλο δια θυσία), το οποίον είχε τραφεί μέσα εις την κοιλία της Μαρίας. Υμνώντας δε αυτήν, της είπαν:
Χαίρε, συ, που είσαι Μήτηρ Εκείνου, ο Οποίος είναι και Αμνός (ως άνθρωπος) και Ποιμήν (ως Θεός)
χαίρε, συ, που είσαι η μάνδρα των λογικών προβάτων (δηλαδή των πιστών).
χαίρε, συ, που είσαι η μάνδρα των λογικών προβάτων (δηλαδή των πιστών).
Χαίρε, συ, που είσαι το όπλον, δια του οποίου αμυνόμεθα κατά των αοράτων εχθρών (Δαιμόνων)
χαίρε, συ, που είσαι το κλειδί, δια του οποίου ανοίγονται οι θύρες του Παραδείσου.
χαίρε, συ, που είσαι το κλειδί, δια του οποίου ανοίγονται οι θύρες του Παραδείσου.
Χαίρε, διότι εξ αιτίας σου τα ουράνια αγάλλονται μαζί με την γην χαίρε, διότι εξ αιτίας σου τα επίγεια πανηγυρίζουν μαζί με τους ουρανούς.
Χαίρε, συ, που είσαι το αδιάκοπο κήρυγμα των αποστόλων (οι οποίοι συνεχώς ομιλούν δια τον από Εσένα σαρκωθέντα Θεό)
χαίρε, συ, που εμπνέεις εις τους μάρτυρες (της Πίστεως) ακατάβλητο θάρρος.
χαίρε, συ, που εμπνέεις εις τους μάρτυρες (της Πίστεως) ακατάβλητο θάρρος.
Χαίρε, συ, που είσαι το ασάλευτο βάθρον της Πίστεως
χαίρε, συ, εις το πρόσωπον της οποίας γνωρίσαμεν την λαμπρότητα της χάριτος (του Θεού).
χαίρε, συ, εις το πρόσωπον της οποίας γνωρίσαμεν την λαμπρότητα της χάριτος (του Θεού).
Χαίρε, συ, μέσω της οποίας εγυμνώθη ο άδης (από την εξουσία του)
χαίρε, σύ, μέσω της οποίας εμείς περιβλήθηκαμε (ουράνιο) δόξαν.
χαίρε, σύ, μέσω της οποίας εμείς περιβλήθηκαμε (ουράνιο) δόξαν.
Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.
Όταν οι μάγοι είδαν τον αστέρα, ο οποίος έδειχνε τον δρόμο που έφερε προς τον (γεννηθέντα) Θεό, ακολούθησαν την λάμψη του. Έχοντες δε αυτόν ως λύχνο (που τους έδειχνε τον δρόμο), ερευνούσαν με αυτόν να βρουν τον (νεογέννητο) ισχυρό Βασιλέα. Αφού δε έφθασαν τοπικώς πλησίον Εκείνου, που (ως Θεός) είναι άφθαστος και απλησίαστος, γέμισαν από χαράν και είπαν για Αυτόν:
Αινείτε τον Θεό.
Είδαν (λοιπόν) οι μάγοι, οι απόγονοι των Χαλδαίων, στα χέρια της Παρθένου Εκείνον, που έπλασε με τας χείρας Του τους ανθρώπους. Και, αισθανόμενοι ότι το βρέφος αυτό ήταν ο Κύριος, έστω και αν είχε λάβει μορφήν δούλου (ανθρώπου δηλαδή), έσπευσαν να εκδηλώσουν την προς Αυτόν λατρεία τους με την προσφορά δώρων και να πουν εις την ευλογημένη Μητέρα Του:
Χαίρε, συ, που είσαι η Μήτηρ του αστέρος ο οποίος ουδέποτε δύει χαίρε, συ, που είσαι η αυγή της μυστικής ημέρας (δηλαδή της αιωνίου Βασιλείας του Θεού).
Χαίρε, συ, που έσβησες την κάμινο της (ειδωλολατρικής) πλάνης
χαίρε, συ, που φωτίζεις τους οπαδούς της Τριαδικής Θεότητας.
χαίρε, συ, που φωτίζεις τους οπαδούς της Τριαδικής Θεότητας.
Χαίρε, συ, που εξεθρόνισες τον απάνθρωπο τύραννο (τον διάβολο) από την εξουσία του χαίρε, συ, που παρουσίασες (εις τον κόσμον) του Χριστόν ως φιλάνθρωπο Κύριον.
Χαίρε, σύ, που μας απαλλάσσεις από την βάρβαρο θρησκεία (της πολυθεΐας) χαίρε, Εσύ, που μας ελευθερώνεις από τον βόρβορο των (αισχρών) έργων.
Χαίρε, σύ, που έπαυσες την λατρεία του πυρός (το οποίον πίστευαν ως θεό)
χαίρε, Εσύ, που μας σώζεις από τις φλόγες των (αμαρτωλών) παθών.
χαίρε, Εσύ, που μας σώζεις από τις φλόγες των (αμαρτωλών) παθών.
Χαίρε, Εσύ, που είσαι οδηγός σωφροσύνης διά τους πιστούς
χαίρε, Εσύ, που είσαι χαρά και ευφροσύνη όλων των γενεών.
χαίρε, Εσύ, που είσαι χαρά και ευφροσύνη όλων των γενεών.
Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.
Αινείτε τον Θεό.
Αφού έλαμψες και εις την Αίγυπτο (όπου διέφυγες δια να σωθείς από την μανία του Ηρώδη) το φως της αληθινής θεογνωσίας, εξαφάνισες το σκότος της ψευδούς (ειδωλολατρικής) αρεσκείας. Διότι τα είδωλα της Αιγύπτου, Σωτήρ, κατέπεσαν, επειδή δεν υπέφεραν την ισχύ της παρουσίας Σου. Εκείνοι δε που απηλλάγησαν από την απαισία υποδούλωση εις την λατρεία των ειδώλων, κραύγαζαν προς την Θεοτόκο:
Χαίρε, Εσύ, που είσαι η ανόρθωσις των ανθρώπων
χαίρε, Εσύ, που είσαι η κατάπτωσις των Δαιμόνων.
Χαίρε, Εσύ, που καταπάτησες (και εξαφάνισες) την πλάνην της απάτης (του Διαβόλου) χαίρε, Εσύ, που φανέρωσες τον δόλο (του σατανά) που υποκρυπτόταν εις τα είδωλα.
Χαίρε, θάλασσα, που βύθισες τον νοητό Φαραώ (τον διάβολον)
χαίρε, βράχε, που (ανέβλυσες ύδωρ και) πότισες όσους διψούσαν την ζωή.
χαίρε, βράχε, που (ανέβλυσες ύδωρ και) πότισες όσους διψούσαν την ζωή.
Χαίρε, πύρινε στύλε, που φωτίζεις και (με ασφάλειαν) οδηγείς όσους πορεύονται εις το σκότος
χαίρε, σκέπη του κόσμου, που είσαι πλατυτέρα της (παλαιάς εκείνης) νεφέλης.
χαίρε, σκέπη του κόσμου, που είσαι πλατυτέρα της (παλαιάς εκείνης) νεφέλης.
Χαίρε, Εσύ, που είσαι η τροφή μας, η οποία διαδέχθηκε το μάννα
χαίρε, Εσύ, που είσαι η διάκονος αγίας (πνευματικής) απολαύσεως.
χαίρε, Εσύ, που είσαι η διάκονος αγίας (πνευματικής) απολαύσεως.
Χαίρε, Εσύ, πού είσαι η Γη της Επαγγελίας (εκείνη δηλαδή που είχε υποσχεθεί ο Θεός) χαίρε, Εσύ, εκ της οποίας ρέει (πνευματικόν) μέλι και γάλα.
Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.
Όταν ο (πρεσβύτης) Συμεών έμελλε να φύγει από την παρούσα ζωήν, την μάταιη και απατηλή, δόθηκες στα χέρια του ως βρέφος (κατά την ημέραν του «Σαραντισμού»), αλλά τον έκαμες να εννοήσει ότι είσαι (όχι μόνον τέλειος άνθρωπος, αλλά) και τέλειος Θεός. Δια τούτο στάθηκε με έκπληξη και θαυμασμό εμπρός εις την απερίγραπτο σοφία Σου και αναφώνησε:
Αινείτε τον Θεό
Νέα έκαμε Δημιουργία ο Δημιουργός και την φανέρωσε εις εμάς τα πλάσματα Του. Τούτο έπραξε με το να γεννηθεί από κοιλία, η οποία δεν γνώρισε ανδρικό σπέρμα, και με το να διατηρήσει αυτή παρθενική και αδιάφθορη, όπως ήταν και προηγουμένως, έτσι ώστε εμείς, βλέποντας το θαύμα, να υμνήσουμε την Παρθένο, βοώντας προς αυτήν:
Χαίρε που είσαι το άφθαρτο και αμάραντο άνθος
χαίρε, Εσύ, που είσαι ο στέφανος της παρθενίας.
χαίρε, Εσύ, που είσαι ο στέφανος της παρθενίας.
Χαίρε, Εσύ, που μας δίνεις μία λαμπρή εικόνα του πως θα ζούμε μετά την ανάσταση, χαίρε, Εσύ, που (με τον δικό σου άσπιλο βίο) μας φανερώνεις τον βίο των Αγγέλων.
Χαίρε, δένδρον, γεμάτο από λαμπρούς καρπούς, εκ των οποίων τρέφονται οι πιστοί χαίρε, δένδρον εύσκιο, κάτω από το οποίο ευρίσκουν πολλοί (αναπαυτική) σκιάν.
Χαίρε, Εσύ, διότι κυοφορείς οδηγό για τους πλανεμένους (στα σκοτάδια της πλάνης) χαίρε, Εσύ, διότι γεννάς απελευθερωτή για τους αιχμαλώτους (εις τον διάβολο).
Χαίρε, Εσύ, που ικετεύεις (υπέρ ημών) τον Δίκαιον Κριτή
χαίρε, Εσύ, που εξ αιτίας των ικεσιών σου δίνεται στους πολλούς, πού φταίνε, η συγχώρηση.
χαίρε, Εσύ, που εξ αιτίας των ικεσιών σου δίνεται στους πολλούς, πού φταίνε, η συγχώρηση.
Χαίρε, Εσύ, που είσαι στολή όσων στερούνται παρρησίας ενώπιον του Θεού (εξ αιτίας των αμαρτιών τους)
χαίρε, Εσύ, της οποίας τη στοργή ποθούμε περισσότερο από κάθε άλλο πράγμα.
χαίρε, Εσύ, της οποίας τη στοργή ποθούμε περισσότερο από κάθε άλλο πράγμα.
Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.
Επειδή είδαμε την ξένην και παράδοξο γέννηση του Κυρίου, ας αποξενωθούμε από το κοσμικό φρόνημα και από τις υλικές μέριμνες, και ας μεταθέσουμε την σκέψη μας εις τον ουρανό. Διότι γι' αυτό το λόγο ο υψηλός Θεός χαμήλωσε και παρουσιάστηκε στη γη ως ταπεινός άνθρωπος, επειδή ακριβώς ήθελε να ελκύσει προς το ύψος του ουρανού εκείνους, οι οποίοι (Τον πιστεύουν και) αναφωνούν γι Αυτόν:
Αινείτε τον Θεό.
Ο (Υιός και) Λόγος (του Θεού), τον Οποίο κανένας τόπος δεν μπορεί να χωρέσει, ήταν ολόκληρος εδώ στη γή (ενωμένος με την ανθρώπινη φύση που προσέλαβε) αλλά ουδόλως απουσίαζε και από τον ουρανό. Αυτό συνέβαινε, διότι η ενανθρώπησις του Λόγου δεν αποτελούσε μετάβαση του Θεού από τον ένα τόπον (τον ουρανό) εις τον άλλον (την γην), αλλά μίαν συγκατάβαση και ταπείνωση, την οποίαν μόνον ο Θεός μπορούσε να κάνει. Η συγκατάβαση δε αυτή πραγματοποιήθηκε με το γεγονός, ότι ο Κύριος (έγινε άνθρωπος και ) γεννήθηκε από μία Παρθένο αφοσιωμένη εξ ολοκλήρου εις τον Θεό, η οποία ακούει να της λέγουν (τώρα) αυτά τα (εγκωμιαστικά) λόγια:
Χαίρε, Εσύ, που χώρησες (εις την κοιλία σου) τον Θεό, τον Οποίον δεν χωρεί ουδείς τόπος
χαίρε, Εσύ, που είσαι η θύρα (δηλαδή όργανον πραγματοποιήσεως) του σεπτού μυστηρίου (της ενσάρκωσης του Θεού).
χαίρε, Εσύ, που είσαι η θύρα (δηλαδή όργανον πραγματοποιήσεως) του σεπτού μυστηρίου (της ενσάρκωσης του Θεού).
Χαίρε, Εσύ, την οποία οι άπιστοι ακούνε όλο αμφιβολία, επειδή δεν πιστεύουν ότι από Εσένα γεννήθηκε ο Θεός)
χαίρε, Εσύ, για την οποία οι πιστοί καυχώνται με πεποίθηση βαθειά.
χαίρε, Εσύ, για την οποία οι πιστοί καυχώνται με πεποίθηση βαθειά.
Χαίρε, άρμα πανάγιο Εκείνου, ο Οποίος κάθεται επάνω εις τα Χερουβείμ
χαίρε, υπερτέλειε τόπε κατοικίας Εκείνου, ο Οποίος κάθεται επάνω εις τα Σεραφείμ.
χαίρε, υπερτέλειε τόπε κατοικίας Εκείνου, ο Οποίος κάθεται επάνω εις τα Σεραφείμ.
Χαίρε, Εσύ, που ένωσες τα αντίθετα (την γη με τον ουρανό)
χαίρε, Εσύ, που συνδυάζεις παρθενία και εγκυμοσύνη.
χαίρε, Εσύ, που συνδυάζεις παρθενία και εγκυμοσύνη.
Χαίρε, Εσύ, διά της οποίας συγχωρήθηκε η παράβαση του (Αδάμ)
χαίρε, Εσύ, δια της οποίας άνοιξε ο Παράδεισος (τον οποίο είχε κλείσει η αμαρτία των πρωτοπλάστων).
χαίρε, Εσύ, δια της οποίας άνοιξε ο Παράδεισος (τον οποίο είχε κλείσει η αμαρτία των πρωτοπλάστων).
Χαίρε, Εσύ, που είσαι το κλειδί της Βασιλείας του Κυρίου,
χαίρε Εσύ, που είσαι η ελπίδα για όλους εμάς, ότι θα απολαύσουμε τα αιώνια αγαθά.
χαίρε Εσύ, που είσαι η ελπίδα για όλους εμάς, ότι θα απολαύσουμε τα αιώνια αγαθά.
Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.
Όλα τα τάγματα των Αγγέλων, Κύριε, κατελήφθησαν από έκπληξη και θαυμασμό εμπρός εις το μέγα γεγονός της ενανθρωπήσεως Σου (συνέβη δε αυτό,) διότι έβλεπαν Εσένα, που είσαι απλησίαστος ως Θεός, να έχεις γίνει άνθρωπος ευκολοπλησίαστος από όλους τόσο, ώστε να ζεις μαζί με εμάς και να ακούς από όλους τούτο:
Αινείτε τον Θεό.
Στη δική σου περίπτωση, ώ Θεοτόκε, βλέπουμε τους ρήτορες, οι οποίοι σε άλλα θέματα ομιλούν χωρίς να τελειώνουν, να μένουν σαν ψάρια άφωνοι. Διότι τους είναι αδύνατο να εξηγήσουν πως και Παρθένος μένεις και να γεννήσεις μπόρεσες. Εμείς όμως (πιστεύοντας ακράδαντα και μη ζητώντας δια της λογικής μας να εξηγήσουμε τα ακατάληπτα έργα του Θεού,) θαυμάζουμε το μυστήριο και αναφωνούμε σε Εσένα με πίστη:
Χαίρε, Εσύ, που έγινες το σκεύος της σοφίας του Θεού (διότι εις σε τελέσθησαν τόσα απερινόητα μυστήρια)
χαίρε, Εσύ, που έγινες το θησαυροφυλάκιον των προαιωνίων σχεδίων Αυτού.
χαίρε, Εσύ, που έγινες το θησαυροφυλάκιον των προαιωνίων σχεδίων Αυτού.
Χαίρε, Εσύ, που αποδεικνύεις ανόητους τους φιλοσόφους
χαίρε, Εσύ, που φανερώνεις ότι οι τεχνολόγοι δεν έχουν λογικήν.
χαίρε, Εσύ, που φανερώνεις ότι οι τεχνολόγοι δεν έχουν λογικήν.
Χαίρε, διότι εξ αιτίας σου απεδείχθησαν μωροί οι φημισμένοι ως ακαταμάχητοι διαλεκτικοί. χαίρε, διότι εξ αιτίας σου εξαφανίσθηκαν οι μυθολόγοι.
Χαίρε, Εσύ που διαλύεις τα περίτεχνα λογικά κατασκευάσματα των Αθηναίων (δηλαδή των φιλοσόφων)
χαίρε, Εσύ, που γεμίζεις τα (πνευματικά) δίκτυα των ψαράδων (των μαθητών δηλαδή του Χριστού).
χαίρε, Εσύ, που γεμίζεις τα (πνευματικά) δίκτυα των ψαράδων (των μαθητών δηλαδή του Χριστού).
Χαίρε, Εσύ, που μας ανασύρεις από τον βυθό της (περί του αληθινού Θεού) αγνοίας.
χαίρε Εσύ, που φωτίζεις πολλούς με θεία γνώσιν.
χαίρε Εσύ, που φωτίζεις πολλούς με θεία γνώσιν.
Χαίρε, Εσύ, που είσαι το (ασφαλές) πλοίον για όσους θέλουν να σωθούν χαίρε, Εσύ, που είσαι ο λιμήν αυτών που διαπλέουν το πέλαγος της ζωής.
Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.
Επειδή Αυτός που (δημιούργησε και) στόλισε τα πάντα θέλησε να σώσει τον κόσμο, ήλθε εις αυτό κινούμενος από την ιδίαν Του θέληση και αγάπην και ενώ ως Θεός, ήταν Βασιλεύς και Κύριος, έγινε χάριν ημών όμοιος με ημάς, δηλαδή άνθρωπος. Έτσι λοιπόν καλώντας σε σωτηρία τους ομοίους Του (εμάς δηλαδή τους ανθρώπους,) μέσω του ομοίου (της ανθρώπινης δηλαδή φύσης Του), ακούει (τώρα) από όλους, ως Θεός πού είναι, τούτον τον ύμνο:
Αινείτε τον Θεό.
Ώ Θεοτόκε Παρθένε, είσαι το (προστατευτικό) τείχος των παρθένων και όλων εκείνων που καταφεύγουν εις Εσένα. Είσαι δε, ω Αγνή Κόρη, τείχος (ισχυρό και απόρθητο), διότι (όχι άνθρωπος, αλλά Αυτός ο Ίδιος) ο Ποιητής του ουρανού και της γης σε κατέστησε με το να κατοικήσει στην κοιλία σου (και να λάβει σάρκα εκ των αγνών αιμάτων σου). Έτσι δε δίδαξε όλους να λένε σε Εσένα:
Χαίρε, Εσύ, που είσαι η στήλη της παρθενίας χαίρε, Εσύ, που είσαι η πύλη δια της οποίας εισερχόμαστε εις την σωτηρία.
Χαίρε, Εσύ, που αποτέλεσες την αρχή της πνευματικής νέας δημιουργίας χαίρε, Εσύ, που παρέχεις σε εμάς το θείο έλεος.
Χαίρε, διότι Εσύ γέννησες σε νέα (πνευματική) ζωήν όλους εμάς, που από την στιγμή της συλλήψεως (στην κοιλία της μητρός) μας είμαστε αμαρτωλοί. χαίρε, διότι Εσύ έδωσες σύνεση σε εμάς, των οποίων τον νου είχε αφαιρέσει ο Σατανάς.
Χαίρε, Εσύ, που καταργείς τον διάβολο, ο οποίος διαφθείρει την ορθοφροσύνη μας.
χαίρε, Εσύ, που γέννησες τον σπορέα της αγνότητας.
χαίρε, Εσύ, που γέννησες τον σπορέα της αγνότητας.
Χαίρε, Εσύ, που έγινες νυμφικός θάλαμος ενός υπερφυσικού γάμου.
χαίρε, Εσύ, που ενώνεις, ως νυμφαγωγός, τις ψυχές των πιστών με τον Κύριον.
χαίρε, Εσύ, που ενώνεις, ως νυμφαγωγός, τις ψυχές των πιστών με τον Κύριον.
Χαίρε, Εσύ, που είσαι η ιδεώδης τροφός και διδάσκαλος των παρθένων.
χαίρε, Εσύ, που στολίζεις με νυμφικά ενδύματα τις άγιες ψυχές (και τις οδηγείς εις την Βασιλείαν του Θεού.
χαίρε, Εσύ, που στολίζεις με νυμφικά ενδύματα τις άγιες ψυχές (και τις οδηγείς εις την Βασιλείαν του Θεού.
Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.
Όλοι οι ύμνοι αποδεικνύονται μηδαμινοί, όσο και αν προσπαθούν να ανταποκριθούν προς το πλήθος της απείρου ευσπλαχνίας Σου. Διότι και αν ακόμη προσφέρουμε εις Σε, ώ Άγιε Βασιλέα, ψαλμωδίες τόσες σε αριθμό, όσος είναι ο αριθμός των κόκκων της άμμου, δεν πράττουμε τίποτε το αντάξιο των ευεργεσιών που έκαμες εις ημάς, οι οποίοι ανακράζουμε για Σένα:
Αινείτε τον Θεό.
Βλέπουμε την αγία Παρθένο ως φωτεινή λαμπάδα, η οποία δόθηκε προς χάρη εκείνων που πορεύονται στο σκότος (της πλάνης και της αμαρτίας). Διότι αυτή, ανάβοντας το άϋλον φως, (γεννώντας δηλαδή τον Χριστόν,) οδηγεί όλους προς την αληθινή θεογνωσία, φωτίζοντας με την λάμψιν Της τον νουν μας. Γι' αυτό και τιμάται από ημάς, οι οποίοι κραυγάζουμε προς αυτήν τα εξής:
Χαίρε, ακτίνα του πνευματικού ηλίου (δηλαδή του Χριστού).
χαίρε, λάμψη του άστρου που δεν δύει ποτέ.
χαίρε, λάμψη του άστρου που δεν δύει ποτέ.
Χαίρε, αστραπή που φωτίζεις και λαμπρύνεις τις ψυχές
χαίρε, Εσύ, που ως βροντή συνταράσσεις και τρομοκρατείς τους εχθρούς (τους δαίμονες).
χαίρε, Εσύ, που ως βροντή συνταράσσεις και τρομοκρατείς τους εχθρούς (τους δαίμονες).
Χαίρε, διότι ανατέλλεις (διά της γεννήσεως) τον πολύφωτον φωτισμό (τον Χριστόν). χαίρε, διότι αναβλύζεις τον πολύρρητο ποταμό.
Χαίρε, Εσύ, που παριστάνεις και συμβολίζεις την κολυμβήθρα (δια της οποίας γεννιόμαστε στη νέα ζωή).
χαίρε, Εσύ, που (δια της γεννήσεως του Λυτρωτή) εξαφανίζεις τον μολυσμό της αμαρτίας.
χαίρε, Εσύ, που (δια της γεννήσεως του Λυτρωτή) εξαφανίζεις τον μολυσμό της αμαρτίας.
Χαίρε, Εσύ, που ως (θείον) λουτρόν καθαρίζεις την συνείδηση μας.
χαίρε, Εσύ, που είσαι το ποτήρι, το οποίον μας προσφέρει αγαλλίασιν.
χαίρε, Εσύ, που είσαι το ποτήρι, το οποίον μας προσφέρει αγαλλίασιν.
Χαίρε, Εσύ, που αναδίδεις την ευωδία του Χριστού
χαίρε, Εσύ, που είσαι ζωή τροφοδοτουμένη από μυστικόν συμπόσιον.
χαίρε, Εσύ, που είσαι ζωή τροφοδοτουμένη από μυστικόν συμπόσιον.
Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.
Επειδή ο Κύριος, ο οποίος εξοφλεί τα χρέη όλων των ανθρώπων, θέλησε να δώσει χάρη στις παλιές μας οφειλές μας προς Αυτόν (να συγχωρέσει δηλαδή όλες τις αμαρτίες μας, από της εποχής του Αδάμ), ήλθε προς εμάς, οι οποίοι είχαμε απομακρυνθεί από την χάρη Του, ήλθε δε δια του Ιδίου του Εαυτού Του (δηλαδή με το να προσφέρει για το χατήρι τους τον ίδιο τον Εαυτόν Του ως θυσία). Επειδή δε (με την θυσία Του) έσχισε το γραμμάτιον του χρέους μας, ακούει (τώρα) από όλους την εξής (ευγνώμονα) αναφώνηση:
Αινείτε τον Θεό.
Με το να δοξολογούμε τον Υιόν Σου, ώ Θεοτόκε, ανυμνούμε Σε όλοι ως έμψυχο Ναό (του Υιού Σου). Διότι ο Κύριος, που συγκρατεί το σύμπαν στα χέρια Του, κατοικώντας στην κοιλία σου, σε αγίασε και σε δόξασε και δίδαξε όλους να αναφωνούν προς σε:
Χαίρε, Σκηνή (κατοικία δηλαδή) του Χριστού, που είναι Λόγος του Θεού και Θεός.
χαίρε, Αγία, που είσαι υπερτέρα από τα Άγια των Αγίων.
χαίρε, Αγία, που είσαι υπερτέρα από τα Άγια των Αγίων.
Χαίρε, Κιβωτέ, που σε εχρύσωσε (όχι ανθρώπινο χέρι, όπως την Κιβωτό της Παλαιάς Διαθήκης, αλλά) το Πνεύμα το Άγιο
χαίρε, Εσύ, που είσαι ο ανεξάντλητος θησαυρός της ζωής.
χαίρε, Εσύ, που είσαι ο ανεξάντλητος θησαυρός της ζωής.
Χαίρε, Εσύ, που είσαι πολύτιμο στέμμα βασιλέων ευσεβών.
Χαίρε, Εσύ, που είσαι σεβάσμιο καύχημα ιερέων ευλαβών.
Χαίρε, Εσύ, που είσαι σεβάσμιο καύχημα ιερέων ευλαβών.
Χαίρε, Εσύ, που είσαι ο ακλόνητος πύργος της Εκκλησίας (αυτός που την προφυλάσσει από τις επιθέσεις των εχθρών)
χαίρε, Εσύ, που είσαι της (χριστιανικής) πολιτείας το απόρθητο τείχος.
χαίρε, Εσύ, που είσαι της (χριστιανικής) πολιτείας το απόρθητο τείχος.
Χαίρε, Εσύ που είσαι η θεραπεία (των ασθενειών) του σώματος μου.
χαίρε, Εσύ, που είσαι η σωτηρία της ψυχής μου.
χαίρε, Εσύ, που είσαι η σωτηρία της ψυχής μου.
Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.
Ώ Μητέρα του Θεού, που αξίζεις άπειρους ύμνους, Εσύ, η οποία γέννησες τον Λόγο του Θεού, τον υπερέχοντα εις αγιότητα από όλους τους αγίους! Δέξου την παρούσα προσφορά των προς Εσένα ύμνων μας και απάλλαξε μας από οιανδήποτε συμφορά και σώσε από την μέλλουσα τιμωρία όλους ημάς που με μίαν φωνή ανακράζουμε:
Αινείτε τον Θεό.
Επιδράσεις στη λαϊκή γλώσσα
Ορισμένες εκφράσεις της ακολουθίας των Χαιρετισμών έχουν περάσει στη λαϊκή γλώσσα και χρησιμοποιούνται ως καθημερινές εκφράσεις. Οι πιο γνωστές είναι:
Απορώ και εξίσταμαι: λέγεται όταν κάποιος θέλει να εκφράσει ιδιαίτερη έκπληξη και απορία για κάτι.
Χαίρε βάθος αμέτρητο: λέγεται για κάτι το οποίο είναι παράλογο ή εξαιρετικά δύσκολο να εξηγηθεί.
Η ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΤΟΥ ΑΚΑΘΙΣΤΟΥ ΥΜΝΟΥ [ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΩΝ] ΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ - Το πρωτότυπο κείμενο με νεοελληνική απόδοση ΕΔΩ
Υπεραγία Θεοτόκε Σώσον ημάς
In English:
★ Βίντεο: Η στιγμή όπου εκατοντάδες κόσμου μέσα στη Ροτόντα ψέλνουν τον Ακάθιστο ύμνο, που ιστορικά αποτελεί ωδή προς την Θεοτόκο, υπέρμαχο στρατηγό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Με την επικράτηση του Χριστιανισμού, η Ροτόντα στη Συμβασιλεύουσα Θεσσαλονίκη, μετατρέπεται σε χριστιανικό ναό των Ασωμάτων Δυνάμεων ή Αρχαγγέλων. Το ιστορικό μνημείο των 1700 ετών, άνοιξε και πάλι για το κοινό έπειτα από 40 χρόνια. Byzantine chant inside Rotunda monument in Thessaloniki after 40 years.
Βίντεο με ψηφιδωτή εικόνα Υπεραγίας θεοτόκου, ανήκουσα εις ιδιωτικήν συλλογή, έργον Ιεράς Γυναικείας Μονής «Παναγίας του Έβρου» στην Μάκρη Αλεξανδρουπόλεως.
του 2000, από τον Ι.Ν. Αγίου Παντελεήμονος Αχαρνών.
Η εικόνα έχει μετατραπεί από 3Χ4 σε 9Χ16 για να γεμίσει η οθόνη, χωρίς όμως παραμόρφωση των προσώπων (έγινε μεγέθυνση και άνω-κάτω περικοπή του κάδρου). Επίσης προστέθηκε σε υπότιτλους, το κείμενο όλων των στίχων των ύμνων και των ψαλμωδιών, για την καλύτερη παρακολούθηση και εμβάθυνση στα νοήματα του Ακάθιστου Υμνου, όπως επίσης και για την υποβοήθηση στην παρακολούθηση της ακολουθίας, από άτομα με ειδικές ανάγκες που έχουν δυσκολίες στην ακοή.
Η οργανική μουσική της αρχής και του τέλους αποδίδεται
από το Καλλιτεχνικό Σύνολο "ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΝ" εδώ
Ο Ακάθιστος Ύμνος θεωρείται ως ένα αριστούργημα της βυζαντινής υμνογραφίας. Είναι γραμμένος πάνω στους κανόνες της ομοτονίας, ισοσυλλαβίας και εν μέρει της ομοιοκαταληξίας. Η γλώσσα του είναι ποιητική και εμπλουτίζεται από κοσμητικά επίθετα και πολλά σχήματα λόγου (αντιθέσεις, μεταφορές, κλπ). Το θέμα του είναι η εξύμνηση της ενανθρώπισης του Θεού μέσω της Θεοτόκου, πράγμα που επιτυγχάνεται με εκφράσεις χαράς και αγαλλίασης, οι οποίες του προσδίδουν θριαμβευτικό τόνο.
The Akathist Hymn (standing hymn) is a religious masterpiece of the Greek Orthodox Church, dedicated to the mother of God, virgin Mary. It is a marvelous poetic script written in ancient Greek and sung in the Byzantine syllabic style (one note per syllable). Even if you can not read and understand Greek, we suggest you watch this video, to discover for yourself, the beauty of the byzantine music when related to our religious side.
Για να δείτε απόσπασμα από την Ακολουθία με την ψαλμωδία
μόνο του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, εδώ:
Ο Ακάθιστος Ύμνος θεωρείται ως ένα αριστούργημα της βυζαντινής υμνογραφίας. Είναι γραμμένος πάνω στους κανόνες της ομοτονίας, ισοσυλλαβίας και εν μέρει της ομοιοκαταληξίας. Η γλώσσα του είναι ποιητική και εμπλουτίζεται από κοσμητικά επίθετα και πολλά σχήματα λόγου (αντιθέσεις, μεταφορές, κλπ). Το θέμα του είναι η εξύμνηση της ενανθρώπισης του Θεού μέσω της Θεοτόκου, πράγμα που επιτυγχάνεται με εκφράσεις χαράς και αγαλλίασης, οι οποίες του προσδίδουν θριαμβευτικό τόνο.
The Akathist Hymn (standing hymn) is a religious masterpiece of the Greek Orthodox Church, dedicated to the mother of God, virgin Mary. It is a marvelous poetic script written in ancient Greek and sung in the Byzantine syllabic style (one note per syllable). Even if you can not read and understand Greek, we suggest you watch this video, to discover for yourself, the beauty of the byzantine music when related to our religious side.
Για να δείτε απόσπασμα από την Ακολουθία με την ψαλμωδία
μόνο του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, εδώ:
Δείτε όλο το βίντεο με τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο
Χριστόδουλο να ψάλει το αριστούργημα της βυζαντινής
υμνολογίας: ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ με υπότιτλους - 14/4/2000
Πάσχα του 2000. Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος
(1939-2008), ψάλλει τους Χαιρετισμούς προς την Υπεραγία Θεοτόκο.
απόσπασμα από την Ακολουθία με την ψαλμωδία μόνο του Αρχ. Χριστοδούλου
«Μήτηρ Θεού»: Τον Μάρτιο του 2001 κυκλοφόρησε από την Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου Αγίου Όρους ένας ξεχωριστός δίσκος με τίτλο «Μήτηρ Θεού», με τη μελοποίηση του Χρήστου Λεοντή στον «Ακάθιστο Ύμνο», που ερμηνεύουν ο Μανώλης Λιδάκης, η Νένα Βενετσάνου και η Χορωδία Νέων του Δήμου Κηφισιάς. Ο δίσκος συμπληρώνεται με ψαλμούς αφιερωμένους στην Παναγία, από τον Χορό Κουτλουμουσιανών μοναχών, ενώ η Άννα Συνοδινού, η Άννα Σικελιανού, η Ρενή Πιττακή, ο Άρης Λεμπεσόπουλος και ο Ζήσιμος Λορεντζάτος διαβάζουν κείμενα και ποιήματα στο ίδιο «μήκος κύματος».
Η μουσική ανήκει στον Χρήστο Λεοντή εκτός από τα ψαλλόμενα από τους μοναχούς αρχαία βυζαντινά μέλη, ενώ η καλλιτεχνική επιμέλεια ήταν της Άννας Συνοδινού. Ο δίσκος είναι γραμμένος σε μορφή cd rom με εικόνες της Ιεράς Μονής και πλούσιο φυλλάδιο με παρουσίαση και τους στίχους των έργων.
Παίζουν οι μουσικοί: Stergio Nastasa, Βασίλης Παππάς (βιολί), Larisa Vylegianina (βιόλα), Renato Ripo (τσέλο), Άγγελος Ρεπαπής (κοντραμπάσο), Ελένη Σαββανή (όμποε), Μαρία Μπιλντέα (άρπα), Νεοκλής Νεοφυτίδης (συνθεσάιζερ), Σωκράτης Σινόπουλος (πολίτικη λύρα), Θύμιος Παπαδόπουλος (ηλεκτρονικός ήχος). Η διδασκαλία της Χορωδίας Νέων Δήμου Κηφισιάς έγινε από τον Γιώργο Αρβανίτη, συνοδοί πιανίστες ήταν ο Θανάσης Αρβανίτης και η Μαριάνθη Βουτσαρά και η διεύθυνση της ορχήστρας και της χορωδίας έγινε από τον Χρήστο Λεοντή.
Η ηχογράφηση του Ακάθιστου Ύμνου πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 2001 στο Μέγαρο Μουσικής από τον Χαράλαμπο Μπλαζουδάκη με βοηθούς τους Γιώργο Μαθιουδάκη και Αντώνη Τσαγλιώτη. Η ηχογράφηση των μοναχών στην Ιερά Μονή έγινε από τον Κωνσταντίνο Βάμβουκα και τον Αλκίνοο Ιωαννίδη, ενώ οι φωνές των ηθοποιών ηχογραφήθηκαν από τους Κώστα Μπώκο και Βασίλη Κουντούρη στο Studio 19. Ο προγραμματισμός και η επιμέλεια εικόνας του cd rom έγιναν από τον Χρήστο Καναβό.
Η φιλολογική και καλλιτεχνική επιμέλεια του εντύπου έγινε από την Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου, ο σχεδιασμός και ο σχεδιασμός εξωφύλλου από τον Πέτρο Λυράκο. Η εικόνα του εξωφύλλου είναι λεπτομέρεια από τον Νάρθηκα του Καθολικού της Ιεράς Μονής Κουτλουμουσίου (1744).
1) Την ωραιότητα (Εισαγωγή)
2) Ανοίξω το στόμα μου (Άρης Λεμπεσόπουλος)
3) Γρηγορίου Παλαμά, Εις τα εισόδια (Άρης Λεμπεσόπουλος)
4) Ο ακάθιστος ύμνος (απόσπασμα) (Χορωδία Νέων Δήμου Κηφισιάς, Μανώλης Λιδάκης, Νένα Βενετσάνου)
5) Άγγελου Σικελιανού, Μήτηρ Θεού (Άννα Σικελιανού, Άννα Συνοδινού, Ζήσιμος Λορεντζάτος)
6) Άγγελου Σικελιανού, Το αγιορείτικο ημερολόγιο (απόσπασμα) (Άρης Λεμπεσόπουλος)
7) Σε την φαεινήν (Βυζαντινό μέλος, ήχος πλ.α. Ψάλλει χορός Κουτλουμουσιανών μοναχών)
8) Συναξάρι Αγίας Σκέπης (Ρένη Πιττακή)
9) Μαρία, τεριρέμ (απόσπασμα από το Θεοτόκε Παρθένε, ήχος γ. Ψάλλει χορός Κουτλουμουσιανών μοναχών)
10) Νικολάου Καβάσιλα, Εις τον Ευαγγελισμόν (Άρης Λεμπεσόπουλος, Χριστιάννα Μαντζουράνη)
11) Την ωραιότητα (Ιντερμέδιο)
12) Ιωάννου Δαμασκηνού, Χαιρετισμοί (Χριστιάννα Μαντζουράνη, Άρης Λεμπεσόπουλος)
13) Ζωής Καρέλλη, Επίκληση (Ρενή Πιττακή)
14) Κωστή Παλαμά, Το ξωκλήσι (Άννα Συνοδινού)
15) Την ωραιότητα (Βυζαντινό μέλος, ήχος γ’. Ψάλλει Χορός Κουτλουμουσιανών μοναχών)
Χαιρετισμοί της Παναγίας από την ακολουθία των Χαιρετισμών
της Παναγίας από την Ι. Μ. Ξενοφώντος του Αγίου Όρους 2013
H Ακολουθία των Α' Χαιρετισμών εις την Υπεραγίαν Θεοτόκον, 6-3-2020 στο εκκλησάκι των Αγίων Ισιδώρων που βρίσκεται στην δυτική πλευρά του λόφου Λυκαβηττού Αθηνών, κτισμένο μέσα στο μεγαλύτερο σπήλαιο τού λόφου. Σύμφωνα με την παράδοση, το σπήλαιο αυτό ήταν χώρος ασκητικής ζωής των χριστιανών των πρώτων αιώνων.
Ανάγνωση των Χαιρετισμών.
της Παναγίας από την Ι. Μ. Ξενοφώντος του Αγίου Όρους 2013
H Ακολουθία των Α' Χαιρετισμών εις την Υπεραγίαν Θεοτόκον, 6-3-2020 στο εκκλησάκι των Αγίων Ισιδώρων που βρίσκεται στην δυτική πλευρά του λόφου Λυκαβηττού Αθηνών, κτισμένο μέσα στο μεγαλύτερο σπήλαιο τού λόφου. Σύμφωνα με την παράδοση, το σπήλαιο αυτό ήταν χώρος ασκητικής ζωής των χριστιανών των πρώτων αιώνων.
Ανάγνωση των Χαιρετισμών.
Ακολουθία Ακάθιστου Ύμνου από τον Ιερό Καθεδρικό Ναό Αθηνών
31/03/2017 Μετάδοση Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση ΕΡΤ 2
1 σχόλιο:
Θυμάμαι πιτσιρικάς όταν πρωτοάκουσα στην εκκλησία τους χαιρετισμούς της Θεοτόκου
Δεν τους έλεγε ο Ιερέας αλλά δύο φανταστικοί ιεροψάλτες στον Άγιο Δημήτριο, τον μητροπολιτικό ναό της Χαλκίδας
Με μια στεντόρεια φωνή και η δύο έδιναν μέσα από την ψυχή τους, μια θεική παράσταση, ο ένας ανταγωνιζόμενος τον άλλο
Η παιδική μου ψυχή σπαρταρούσε και ένιωθα μια πραγματική ανατριχίλα, σε αυτά τα ακούσματα που δεν ήθελα ποτέ να τελειώσουν
Γιάννης Ιωάννου
Δημοσίευση σχολίου