Η παραβολή του ασώτου είναι μυσταγωγική

Η παραβολή του ασώτου by George Kordis / Γιώργος

Κόρδης, Θεολόγος, αγιογράφος και ζωγράφος

1. Η παραβολή του ασώτου είναι μυσταγωγική

Διαβάζω πολλές ερμηνείες για την παραβολή του Ασώτου. Επειδή είμαστε άνθρωποι αμαρτωλοί και έχουμε πολλές εμπειρίες ανάλογες και παραστάσεις, προσπαθούμε να προσαρμόσουμε την παραβολή στην πραγματικότητα μας. Ποιός ξέρει γιατί. Ίσως για να εξορκίσουμε κάποιες ενοχές, ίσως για να γιατρέψουμε κάποιες πληγές, ίσως επειδή έχουμε βάλει πολύ ψηλά κάθε άλλη ερμηνεία και παραμένουμε στα προφανή.

Η παραβολή όμως ΚΥΡΙΩΣ είναι μυσταγωγική. Είναι η πορεία του αποστάτη ανθρώπου μέσα από την παρακοή την αποστασία, την επιστροφή, την μετάνοια, το βάπτισμα, την θυσία του Χριστού, την Θεία Ευχαριστία, το πανηγύρι των ουρανών το αιώνιο. Είναι μια εξιστόρηση παραβολική αυτού πού λέγεται ιστορία του ανθρώπου και του Θεού.

Αυτό πού στην πράξη λέγεται Εκκλησία με τα μυστήρια της. Τίποτα στην Γραφή δεν είναι απλός διδακτισμός, συναισθηματολογία, παραβολή όπως σοφός μύθος με κάποιο δίδαγμα, όπως οι ωραίες ιστορίες της Ανατολής και τα παραμύθια της Δύσης. Σημεία είναι πού γράφτηκαν από πνευματέμοφορους ανθρώπους, ερμηνεύτηκαν και πάλι από πνευματέμφορους ανθρώπους και δείχνουν μια ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ πορεία. Γιατί ο Χριστός άφησε Ευαγγέλιο, τρόπο σωτηρίας. Όχι διδάγματα, γνωμικά και παραγγέλματα τρόπου ζωής.

Η παραβολή του ασώτου είναι μυσταγωγική παραβολή. Καθαρά αναφέρεται στο μυστήριο του βαπτίσματος, της μετανοίας και της Θείας Ευχαριστίας. Η σωτηρία είναι στο τραπέζι της Εκκλησίας. Εκεί είναι ο Πατέρας, ο μόσχος, η στολή η πρώτη και τα άλλα στοιχεία της δόξας. Πιό καθαρά δεν μπορούσε να μιλήσει ο Κύριος. Δεν πρόκειται για μια ηθική οδό δικαίωσης, αλλά για μια μυσταγωγική εκκλησιαστική διαδικασία. Αυτό είναι η επιστροφή και η χαρά.

Ο δε άγιος Συμεών μας λέει πώς στην παραβολή του Ασώτου κρύβεται και προτυπώνεται το μέγα μυστήριο της Μετανοίας Εξομολόγησης στα τρία στάδια του: την εξομολόγηση, την συντριβή και την ικανοποίηση. Στο «Πάτερ, ήμαρτον εις τον ουρανόν και ενώπιον σου», τυπώνεται η εξομολόγηση. Στο «ουκ ειμι άξιος κληθήναι υιός σου» η συντριβή. Στο «ποίησον με ως ένα των μισθίων σου», η ικανοποίηση, δηλαδή η ανάγκη κάποιου πνευματικού επιτιμίου για να ικανοποιηθεί η συντριβή του ανθρώπου.

Ο πρεσβύτερος υιός δεν ζήλεψε την στολή, το δαχτυλίδι, τα σανδάλια και την πατρική αγκαλιά. Ζήλεψε τον μόσχο τον Σιτευτό και έκανε μνεία για την χαρά και το πανηγύρι. Οι πατέρες μας λένε πώς αυτή η στάση παραπέμπει σε όσους από εμάς, στέκονται απέναντι σε αυτούς πού Κοινωνούν (αυτός είναι ο θυόμενος μόσχος) και κρίνουν την αξία ή την αναξιότητα του καθενός. Ταλαίπωρε ανόητε!

Μήπως σφάζοντας το μοσχάρι ο Πατέρας και παραθέτοντας τράπεζα, δεν κάλεσε και σένα να συμμετάσχεις στην χαρά; Μήπως ο αμαρτωλός αδελφός σου δεν έχει και αυτός δικαίωμα στο πανηγύρι και το τραπέζι; Κοινό δεν είναι το Ποτήριο; Μήπως κάλεσε αυτόν και απέκλεισε εσένα; Και εν πάση περιπτώσει, ποιός ω άνθρωπε σε κατέστησε δικαστή και κριτή στα δικά μου, λέγει Κύριος;

Εγώ αυτό πού δίνω σε αυτόν και σε σένα το όμοιον δίνω! Δεν έχω το δικαίωμα να επιστατώ σε αυτά πού μου ανήκουν; Ο αδελφός σου ήταν χαμένος και βρέθηκε και νεκρός και ανέζησε; Δεν έπρεπε λοιπόν να χαρούμε; Αυτός το παρελθόν του το άφησε πίσω. Κι εγώ τον έκρινα άξιο της χαράς. Εσύ γιατί το κρατάς ακόμα μέσα σου, αυτό το ξένο παρελθόν πού δεν σε αφορά διόλου;

Το παρόν του αξιολογώ και πράττω! Μήπως είσαι φύλακας της περιουσίας μου; Μήπως φθονείς την Αγάπη μου, ω μικρόψυχε και άρρωστε άνθρωπε;!;!

2. Κυριακή Δευτέρα του Τριωδίου.

Η μυστηριακή διάσταση του Τριωδίου

The Pharisee and the Publican, 1894 by James Tissot (Τζέιμς Τισό)

Η πρώτη Κυριακή του Τριωδίου, αυτή του Τελώνου και του Φαρισαίου, κοντά σε όλα τα άλλα ήταν μια εισαγωγή μας στο ορθόδοξο ήθος. Γιατί το Τριώδιο είναι μια ευκαιρία αναβαπτισμού μας στην πίστη του Ιησού Χριστού και στην σχέση μας απέναντι του την ουσιαστική. Είδαμε λοιπόν την κλείδα της βασιλείας πού είναι η ταπείνωση και την μεγάλη αξία της αυτομεμψίας και της απόλυτης εξάρτησης από το θείο έλεος. Μάθαμε πώς να μιμούμαστε τις εξωτερικές αρετές του Φαρισαίου, αποφεύγοντας όμως την υψηγορία του και πώς να αποφεύγουμε την βιοτή του τελώνη, ζηλώνοντας όμως την μετάνοια του την βαθιά και οσιακή.

Αυτή η Κυριακή του υιού πού επιστρέφει και του πατέρα πού ανοίγει την αγκαλιά του, έχει κύρια μυσταγωγικό χαρακτήρα. Αν η πρώτη Κυριακή αφορά στο ήθος, αυτή μας αποκαλύπτει την αξία των μυστηρίων και την ανάγκη της μετοχής μας σε αυτά για να ζήσουμε από δω και πέρα ως παιδιά του Θεού εκλεκτά και γνήσια. Είναι γνωστό από την πατερική ερμηνεία το τί δηλούν όλες αυτές οι πράξεις αγάπης και τιμής πού προσφέρει ο φιλεύσπλαχνος πατέρας στον άσωτο γιο. Αγκαλιά πού σημαίνει ένταξη στην βασιλεία και αποδοχή της μετανοίας. Ασπασμό πού εκφράζει την άνευ όρων μοναδική αγάπη.

Δακτύλιον, σανδάλια και ένδυμα νέον, χιτώνα αγαλλιάσεως πού σημαίνει την δόξα και την αποκατάσταση του Βαπτίσματος, θυσία του μόσχου του σιτευτού και ευφροσύνη σε τράπεζα πανηγυρική πού δηλώνει καθαρά το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας και την πασχάλια μετοχή.

Και πριν από όλα την επιστροφή του υιού, την εξαγόρευση του, την ταπείνωση του μπροστά στον πατέρα και την τελική άφεση, πού ξεπερνά την άφεση και τα επιτίμια και γίνεται χαρά και τιμή. Το μυστήριο δηλαδή της μετανοίας και της εξομολόγησης. Μια προϋπόθεση για επιστροφή στην ζωή. Στην όντως ζωή. Στην ζωή στο πατρικό σπίτι, πού είναι η ζωή κοντά στον Θεό. Εκτός της οικίας δεν υπάρχει ζωή. Μόνο λιμός και χοίροι και δουλεία στον κύριο των πορνών, των ασώτων και των χοιροβοσκών, πού βασιλεύει στην χώρα της πείνας και του θανάτου.

Η περίοδος του Τριωδίου λοιπόν, πάνω απ' όλα είναι μια περίοδος λειτουργικής λαμπρότητας και ευχαριστηριακών ευκαιριών. Μια περίοδος πού δεν έχει να κάνει μόνο με την συναισθηματική μας φόρτιση και τις ψυχολογικές προτεραιότητες και το ασκητικό μας ήθος, αλλά με την επιστροφή στην γνήσια εκκλησιαστική ζωή. Και εκκλησιαστική ζωή σημαίνει συμμετοχή στα μυστήρια. Και συμμετοχή στα μυστήρια σημαίνει ουσιοποίηση του ανθρώπου, επιστροφή στο είναι, ύπαρξη κοντά στον Θεό. Τότε μπορεί να πεί ο γνήσιος ταξιδευτής του Τριωδίου, ότι ήταν χαμένος και βρέθηκε και νεκρός και ανέζησε. Και έχοντας φως αληθινόν, γενόμενος φως αληθινόν να προχωρήσει άσφαλτα στην πασχάλια χαρά της ανάστασης, πού ανατέλλει στο τέλος της τριωδίου πορείας.

Σατάν, ο «πρεσβύτερος υιός» 

της παραβολής του Ασώτου

Prodigal's-Return,1869 by Sir Edward John Poynter

Νομίζω πώς ο μεγάλος γιος της παραβολής μοιάζει με τον Εωσφόρο, σε αντιδιαστολή με τον νεότερο υιό, ο οποίος είναι ξεκάθαρα ο Αδάμ, ο άνθρωπος.

Ο Θεός είναι Πατέρας και των δύο, διότι είναι δημιουργός και των δύο. Και φυσικά ως χρονικής προτεραιότητας πλασθείς ο διάβολος θεωρείται πρεσβύτερος υιός(δημιούργημα εν χρόνω).

Ο μικρότερος γιος Αδάμ αποστατεί και φεύγει από το πατρικό σπίτι. Όταν όμως επιστρέφει στον παράδεισο και κάθε φορά πού επιστρέφει στον παράδεισο, την πατρική οικία και αγκάλη, γίνεται αντικείμενο φθόνου, από τον μεγαλύτερο υιό.

Ο μεγαλύτερος υιός παρουσιάζεται στην παραβολή ήδη εκτός της πατρικής οικίας, όπως και ο διάβολος αποστάτησε και έμεινε εκτός πριν από την πτώση του Αδάμ. Υποκρίνεται άγνοια και ζητά την αιτία της χαράς από τον υπηρέτη(τον άγγελο, τον ιερέα, τον χριστιανό), προφανώς για να τον κάνει συγκοινωνό της αγανακτήσεως και της καταστάσεως του. Φθονώντας το συνδημιούργημά του, τον άνθρωπο, τον διαβάλει(εξ ου και διάβολος) στον Πατέρα (ο γιος σου που έφαγε την περιουσία σου με τις πόρνες κτλ).

Επίσης, σκοτισμένος, καταφέρνει να αγνοεί την πτώση και τον σκοτισμό του, εγκαλώντας τον Πατέρα για αγνωμοσύνη και αχαριστία και ως αδικημένο προμηθέα παρουσιάζει τον εαυτό του, θεωρώντας πώς ο Πατέρας ποτέ δεν του χαλάλησε αγάπη (έριφον) μετά των φίλων του (δαιμόνων) για να συνευφρανθή και αυτός(γιατί η χαρά του παραδείσου είναι η ίδια η κόλαση για τον ακοινώνητο και ακάθαρτο) και θεωρεί υπεύθυνο για την αυτοκαταστροφή του, την υποτιθέμενη μεροληψία και αδικία του Θεού, έχοντας κρίση διεστραμμένη και αμαυρωμένο το αυτεξούσιο.

Ο Πατέρας του θυμίζει την δόξα πού είχε κοντά του πάλαι, αλλά και δυνητικά πάντα σαν αρχάγγελος(ασχέτως αν αυτός παραμένει αυτεξούσια διεστραμμένος) και επιχειρεί να τον βάλει και αυτόν στον παράδεισο για να συγχαρεί με τον αδελφό του τον άνθρωπο(διότι ο Θεός και τον σατανά προσκαλεί στην μετάνοια), αλλά αυτός αρνείται, δαιμονίζεται(οργίζεται), δεν εισέρχεται(ουκ ήθελε εισελθείν) και μένει για πάντα εκτός της χαράς του Πατέρα(ακοινωνησία, κόλαση).

Ενώ οι υπηρέτες του Πατέρα(αγαθοί άγγελοι) συγχαίρουν και συμπανηγυρίζουν για την επιστροφή του Αδάμ στον πατρικό οίκο(Γίνεται μεγάλη χαρά «εν τω ουρανώ επί ενί αμαρτωλώ μετανοούντι» Λουκ. 15, 7).

Ας θυμηθούμε επίσης πώς ο άνθρωπος κλήθηκε να αναπληρώσει το δέκατο αγγελικό τάγμα του Εωσφόρου και των αγγέλων του, που εξέπεσαν, και την παραβολή του χαμένου προβάτου.

Ο ποιμήν(Θεός) αφήνει τα εννέα πρόβατα(τα εννέα τάγματα των αγγέλων) και ψάχνει να βρει το χαμένο πρόβατο. Μετά το βρίσκει και το συναριθμεί με τα εννέα άλλα τα οποία συγχαίρουν για την εύρεση του προβάτου.

Ο χριστιανός πού βλέπει με μάτι «στραβό» και διαβολική διάθεση την επιστροφή του μετανοημένου αδελφού του και απαράδεκτη την ποιμαντική φροντίδα της Εκκλησίας για τον παραπλανημένο, μοιάζει με τον ίδιο τον σατάν, τον φθονερό και διαβολέα.

Έχοντας ψευδαίσθηση ανωτερότητας και αυτάρκεια πνευματική, θεωρεί τον Θεό Πατέρα, υπεύθυνο για την δική του ελεεινή κατάσταση, υπόχρεω να τον δικαιώσει και να τον διακονήσει και όμως δεν θέλει να διακονηθεί και να βοηθηθεί, αλλά αποδεικνύεται στο τέλος αμαρτωλός και άσωτος.

Η αγάπη και η δικαιοσύνη του Πατέρα είναι κόλαση γι' αυτόν και αποκαλύπτει την μιζέρια της ύπαρξης του, όπως ο άπλετος ήλιος είναι θάνατος για τα πιό ζοφερά και αβυσσαλέα σκότη.

Τῆς πατρικῆς δωρεὰς διασκορπίσας τὸν πλοῦτον, 

ἀλόγοις συνεβοσκόμην ὁ τάλας κτήνεσι, καὶ τῆς αὐτῶν 

ὀρεγόμενος τροφῆς ἐλίμωττον μὴ χορταζόμενος, 

ἀλλ' ὑποστρέψας πρὸς τὸν εὔσπλαγχνον Πατέρα, 

κραυγάζω σὺν δάκρυσι· Δέξαι με ὡς μίσθιον, 

προσπίπτοντα τῇ φιλανθρωπίᾳ σου, καὶ σῶσόν με.

Ἰδιόμελον Ἦχος πλ. β'

Εγώ αυτό πού δίνω σε αυτόν 

και σε σένα το όμοιον δίνω!

The elder son of the parable (λεπτομέρεια του πίνακα από εδώ)

Ο πρεσβύτερος υιός δεν ζήλεψε την στολή, το δαχτυλίδι, τα σανδάλια και την πατρική αγκαλιά. Ζήλεψε τον μόσχο τον Σιτευτό και έκανε μνεία για την χαρά και το πανηγύρι.

Οι πατέρες μας λένε πώς αυτή η στάση παραπέμπει σε όσους από εμάς, στέκονται απέναντι σε αυτούς πού Κοινωνούν (αυτός είναι ο θυόμενος μόσχος) και κρίνουν την αξία ή την αναξιότητα του καθενός.

Ταλαίπωρε ανόητε! Μήπως σφάζοντας το μοσχάρι ο Πατέρας και παραθέτοντας τράπεζα, δεν κάλεσε και σένα να συμμετάσχεις στην χαρά;

Μήπως ο αμαρτωλός αδελφός σου δεν έχει και αυτός δικαίωμα στο πανηγύρι και το τραπέζι;

Κοινό δεν είναι το Ποτήριο; Μήπως κάλεσε αυτόν και απέκλεισε εσένα;

Και εν πάση περιπτώσει, ποιός ω άνθρωπε σε κατέστησε δικαστή και κριτή στα δικά μου, λέγει Κύριος; Εγώ αυτό πού δίνω σε αυτόν και σε σένα το όμοιον δίνω! Δεν έχω το δικαίωμα να επιστατώ σε αυτά πού μου ανήκουν;

Ο αδελφός σου ήταν χαμένος και βρέθηκε και νεκρός και ανέζησε! Δεν έπρεπε λοιπόν να χαρούμε; Αυτός το παρελθόν του το άφησε πίσω. Κι εγώ τον έκρινα άξιο της χαράς. Εσύ γιατί το κρατάς ακόμα μέσα σου, αυτό το ξένο παρελθόν πού δεν σε αφορά διόλου;

Το παρόν του αξιολογώ και πράττω!
Μήπως είσαι φύλακας της περιουσίας μου;
Μήπως φθονείς την Αγάπη μου, ω μικρόψυχε και άρρωστε άνθρωπε;!;!

by Αέναη επΑνάσταση | Sophia-Ntrekou.gr

Περισσότερα: Περί Παραβολής Ασώτου
π. Παντελεήμων Κρούσκος, Τριώδιο

Πρωτοπρεσβύτερος Παντελεήμων Κρούσκος, Θεολόγος,

Ιερά Μητρόπολις Λέρου, Καλύμνου και Αστυπάλαιας