Γράφει η Σοφία Ντρέκου Αρθρογράφος
(Sophia Drekou, BSc in Psychology)
Η μεγαλύτερη ελεημοσύνη είναι η έκφραση
υγιούς πνευματικότητας προς όλους!
Ότι αγαπάς τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος είναι
Ας ξεκινήσουμε γράφοντας λίγα λόγια για τη ζωή του αββά Ισαάκ και συνεχίζουμε με την αντίπερα όχθη της φιλοσοφίας, τον Γερμανό φιλόσοφο Άρθουρ Σοπενχάουερ (1788-1860) και τελειώνουμε την απόδοση του Ιερού Ευαγγελίου.
Είναι από τα ωραιότερα κείμενα του Αββά Ισσαάκ. Και μόνο το κείμενο αυτό απαντά στο ερώτημα, αν ο διάβολος ταυτίζεται με το κακό όπου φυσικά η απάντηση είναι αρνητική. Φαντάζεσθε ο Άγιος Ισαάκ να προσευχότανε για το ίδιο το κακό; Τόση αγάπη μόνο ως δώρο του Χριστού στις ευαίσθητες καρδιές μπορεί να νοηθεί!
Η ελεημοσύνη (Ματθ. στ' 1-4): 1 Προσέχετε τήν ἐλεημοσύνην ὑμῶν μή ποιεῖν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων πρός τό θεαθῆναι αὐτοῖς· εἰ δέ μήγε, μισθόν οὐκ ἔχετε παρά τῷ πατρί ὑμῶν τῷ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. 2 ῞Οταν οὖν ποιῇς ἐλεημοσύνην, μή σαλπίσῃς ἔμπροσθέν σου, ὥσπερ οἱ ὑποκριταί ποιοῦσιν ἐν ταῖς συναγωγαῖς καί ἐν ταῖς ρύμαις, ὅπως δοξασθῶσιν ὑπό τῶν ἀνθρώπων· ἀμήν λέγω ὑμῖν, ἀπέχουσι τόν μισθόν αὐτῶν. 3 σοῦ δέ ποιοῦντος ἐλεημοσύνην μή γνώτω ἡ ἀριστερά σου τί ποιεῖ ἡ δεξιά σου, 4 ὅπως ᾖ σου ἡ ἐλεημοσύνη ἐν τῷ κρυπτῷ, καί ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ.
Απόδοση: 1 «Προσέχετε μάλιστα τη δικαιοσύνη σας να μην την κάνετε μπροστά στους ανθρώπους, για να σας δουν με θαυμασμό. Ειδεμή, βέβαια, μισθό δεν έχετε από τον Πατέρα σας που είναι στους ουρανούς. 2 Όταν λοιπόν κάνεις ελεημοσύνη, μη σαλπίσεις μπροστά σου όπως ακριβώς κάνουν οι υποκριτές στις συναγωγές και στα δρομάκια, για να δοξαστούν από τους ανθρώπους. Αλήθεια σας λέω, έχουν πάρει πλήρως το μισθό τους. 3 Εσύ, όμως, όταν κάνεις ελεημοσύνη, ας μη γνωρίζει το αριστερό σου τι κάνει το δεξί σου χέρι, 4 για να γίνεται η ελεημοσύνη σου στα κρυφά. Και ο Πατέρας σου που βλέπει στα κρυφά θα σου αποδώσει».
FaceBook
Aggelos Aslanidis: ο κόσμος μας οδηγείται από μία συνεχώς ανικανοποίητη βούληση καθώς αναζητά συνεχώς την ικανοποίηση. Ασφαλώς ο Σοπενχάουερ δεν ήταν Ορθόδοξος Χριστιανός γιατί τότε τότε θα έλεγε ''ο κόσμος μας οδηγείται από μία συνεχώς ανικανοποίητη βούληση καθώς αναζητά συνεχώς την αλήθεια'' άλλωστε ο Χίτλερ θαύμαζε την μουσική και την φιλοσοφία του και στην δημοκρατία για την αναζήτηση της αλήθειας αγωνιζόμαστε ενώ οι ανικανοποίητοι αγωνίζονται για την τελειότητα ή την πληρότητα και οι δύο αυτές παράμετροι οδηγούν σε ολοκληρωτικά καθεστώτα. 21 Αυγ 2016
Sophia Drekou: Γι' αυτό και σε αντιπαράθεση και δει πρωτίστως ο λόγος του Αγίου Ισαάκ του Σύρου κ. Άγγελε. Από όποια «όχθη» και να το πάρουμε, η ελεημοσύνη της καρδιάς είναι πανανθρώπινη. 21 Αυγ 2016
Aggelos Aslanidis: δεν είναι δυνατό στον Σοπενχάουερ να υπάρχει ελεημοσύνη καρδιάς Υπάρχει ελεημοσύνη για συγχώρεση των εγκλημάτων! Το forgivneς, δίνουν από το περίσσευμα τα ψίχουλα που θα πετάξουν! Όχι εάν έχεις δύο ιμάτια να δίνεις το ένα!!!! Η φιλοσοφία της τελειότητας οδήγησε στα κρεματόρια και σε δολοφονίες αμάχων! Η ίδια φιλοσοφία απάλλαξε τους δολοφόνους από τις αποζημιώσεις! κ.α. 21 Αυγ 2016
Sophia Drekou: κ. Άγγελε έχετε το δίκιο σας και συμφωνώ. 21 Αυγ 2016
Είναι από τα ωραιότερα κείμενα του Αββά Ισσαάκ. Και μόνο το κείμενο αυτό απαντά στο ερώτημα, αν ο διάβολος ταυτίζεται με το κακό όπου φυσικά η απάντηση είναι αρνητική. Φαντάζεσθε ο Άγιος Ισαάκ να προσευχότανε για το ίδιο το κακό; Τόση αγάπη μόνο ως δώρο του Χριστού στις ευαίσθητες καρδιές μπορεί να νοηθεί!
Έλεγε ο γέρων Εφραίμ ο Φιλοθεΐτης: «Την εσωτερική ελεημοσύνη να προσέχετε. Εκεί κυρίως να φροντίσετε να σπουδάσετε τον κόπο σας».
Ο όσιος αββάς Ισαάκ καταγόταν από γονείς Σύρους. Γεννήθηκε τον 7ο αιώνα στα παράλια της αραβικής χερσονήσου στη Νινευΐ της Μεσοποταμίας ή, κατ' άλλους, κοντά στην Έδεσσα της Συρίας. Αυτός ο ουρανοπολίτης άνθρωπος, ενώ ήταν στην ακμή της νεότητάς του, απαρνήθηκε τον κόσμο και εγκαταστάθηκε με τον αδελφό του σε ένα κοινόβιο της περιοχής. Εκεί φόρεσε το αγγελικό σχήμα του μονάχου και ασκήθηκε με αγώνες και κόπους στην πρακτική αρετή. Χειροτονήθηκε επίσκοπος Νινευής μεταξύ 676-680. Μετά την πάροδο πενταμήνου αποσύρθηκε σε μοναστήρι του όρους Ματούτ και αφιερώθηκε στην προσευχή.[1]
ΕΡΩΤΗΣΗ: Και τί είναι καρδιά ελεήμων αββά Ισαάκ;
Λέει ο Αββάς Ισαάκ: «ασκητής ανελεήμων, δένδρον άκαρπον». Άνθρωπος ο οποίος δεν έχει ελεήμονα διάθεση, είναι σαν δέντρο άκαρπο. Όσες ασκήσεις κι αν κάνει κάποιος, προσευχές, νηστείες, αγρυπνίες, εάν η καρδιά του δεν είναι ελεήμων καρδία, δεν κινείται με αγάπη προς τον άλλο άνθρωπο, δεν έχει συμπάθεια όπως ο Θεός έχει συμπάθεια προς όλους, τότε αυτός ο άνθρωπος είναι σαν ένα δέντρο το οποίο δεν έχει καρπούς.
Ο ελεήμων είναι ιατρός της ψυχής του, διότι διώχνει από μέσα του το σκοτάδι των παθών όπως συμβαίνει με τον δυνατό άνεμο. Ο πραγματικός ελεήμων όταν ακούσει ή δει με τα μάτια του ότι κάτι στενοχωρεί τον αδελφό του να τον συμπονάει και να καίεται ή καρδιά του γι' αυτόν και αυτός είναι αληθινά ελεήμων. Το ίδιο είναι ελεήμων και όποιος δεχθεί ράπισμα από τον αδελφό του και δεν του αντιμιλήσει με την κοσμική αδιαντροπιά και δεν προκαλέσει λύπη στην καρδιά του.
Τι είναι καρδία ελεήμων; Είναι να φλέγεται από αγάπη ή καρδιά για όλη την κτίση: Για τους ανθρώπους, για τα πουλιά και για τα ζώα και για τους δαίμονες και για κάθε κτίσμα. Και καθώς ό άνθρωπος τα φέρνει στη μνήμη του και τα σκέφτεται, τα μάτια του τρέχουν δάκρυα.
Από την πολλή και σφοδρή συμπάθεια πού συνέχει την καρδιά του και από την πολλή εμμονή σ' αυτή την κατάσταση, μικραίνει ή καρδιά του και δεν μπορεί να υποφέρει ή να ακούσει ή να δει κάποια βλάβη ή κάτι έστω και λίγο λυπηρό να γίνεται στην κτίση.
Γι' αυτό και για τα άλογα ζώα και για τους εχθρούς της αλήθειας και γι' αυτούς πού τον βλάπτουν προσεύχεται συνεχώς με δάκρυα, ζητώντας από το Θεό να τους φυλάξει και να τους συγχωρήσει. Ομοίως προσεύχεται και για τα ερπετά από την πολλή του ευσπλαχνία, πού συγκινεί την καρδιά του, υπερβαίνοντας το ανθρώπινο μέτρο και φτάνοντας στην ομοιότητα του Θεού.[2]
«Η ελεημοσύνη (η ευσπλαχνία, το έλεος, ο πόνος για τον άλλον) κι η δίκια κρίση, αν βρίσκονται μέσα στον ίδιο είναι σαν τον άνθρωπο που προσκυνά τον Θεό και τα είδωλα μέσα στο ίδιο σπίτι.
Η ευσπλαχνία είναι ενάντια στη δίκαια κρίση. Η δίκαια κρίση είναι στο ίσιο μέτρο, μα η ελεημοσύνη είναι η λύπηση που έρχεται στον άνθρωπο από τη Θεία Χάρη, και σε όλους γέρνει (γέρνει: θέλει να δείξει πως η ευσπλαχνία , ολοένα γέρνει τη ζυγαριά της δικαιοσύνης από το μέρος του αδερφού που έφταιξε) με συμπάθεια και δε δίνει στον άνθρωπο που είναι άξιος για τιμωρία, την πληρωμή που τού πρέπει, και εκείνον που κάνει το καλό τον γεμίζει από καλά.
Όπως δε ζυγιάζεται ένα σπυρί άμμος με πολύ χρυσάφι, έτσι κι η δίκια κρίση τού θεού δε ζυγιάζεται με την ελεημοσύνη του. Η δίκια κρίση δεν είναι στην πολιτεία των χριστιανών και δεν είναι σημειωμένη στη διδαχή τού Χριστού.
Να χαίρεσαι με τους χαρούμενους και να κλαις με τους λυπημένους γιατί αυτό είναι το σημάδι της καθαρότητας.
Γίνε φίλος με όλους τους ανθρώπους και κάθισε μονάχος μέσα στη διάνοια σου.»[3]
Ο κόσμος ως βούληση και ως παράσταση
Κάθε βουλητικό ενέργημα πηγάζει από την ανάγκη, επομένως από στέρηση, επομένως από πόνο. Με την πλήρωση της ανάγκης ο πόνος σταματά, ωστόσο σε κάθε επιθυμία που έχει εκπληρωθεί αντιστοιχούν τουλάχιστον δέκα ανεκπλήρωτες· κι ακόμα, η επιθυμία διαρκεί πολύ, οι απαιτήσεις τείνουν στο άπειρο, ενώ η πλήρωση είναι σύντομη και λειψή. Αλλά κι αυτή ακόμα η τελική ικανοποίηση είναι μόνο φαινομενική, η επιθυμία που εκπληρώθηκε δίνει αμέσως τη θέση της σε άλλη επιθυμία: η προηγούμενη ήταν πλάνη που την έχουμε πια καταλάβει, η νέα επιθυμία είναι πλάνη που δεν έχει γίνει ακόμη αντιληπτή.
Δεν υπάρχει αντικείμενο της βούλησης που η απόκτησή του να μπορεί να μας δώσει σταθερή, αμετακίνητη πια ικανοποίηση: Το πράγμα μοιάζει με την ελεημοσύνη που πετάει κανείς στον ζητιάνο και που τον βοηθάει να τα βγάλει πέρα σήμερα παρατείνοντας έτσι το μαρτύριό του ως αύριο. Για τούτο λοιπόν, όσο η συνείδησή μας εξακολουθεί να διακατέχεται από τη βούλησή μας, όσο είμαστε έρμαιο των επιθυμιών, με τις ελπίδες και τους φόβους που διαρκώς τις συνοδεύουν, όσο είμαστε υποκείμενα του βούλεσθαι, δεν θα έχουμε ποτέ σταθερή ευτυχία και γαλήνη. Αδιάφορο αν επιδιώκουμε κάτι ή αν προσπαθούμε να γλιτώσουμε από κάτι, αν φοβόμαστε κάτι κακό ή αν επιδιώκουμε μίαν απόλαυση, ουσιαστικά πρόκειται για το ίδιο πράγμα: Η φροντίδα να ικανοποιήσουμε τη βούληση, η οποία διαρκώς απαιτεί κάτι, όποιας μορφής κι αν είναι αυτό, διακατέχει και κινεί διαρκώς τη συνείδηση.[4]
Ο Άρθουρ Σοπενχάουερ (Arthur Schopenhauer, Γκντανσκ (Ντάντσιχ), Πρωσία, 22 Φεβρουαρίου 1788 − Φρανκφούρτη, Γερμανία, 21 Σεπτεμβρίου 1860) ήταν Γερμανός φιλόσοφος, γνωστός κυρίως από το βιβλίο του «Ο κόσμος ως βούληση και ως παράσταση», στο οποίο ισχυρίστηκε ότι ο κόσμος μας οδηγείται από μία συνεχώς ανικανοποίητη βούληση καθώς αναζητά συνεχώς την ικανοποίηση.
Όσιος Ισαάκ ο Σύρος, 7ος αι. |
ΕΡΩΤΗΣΗ: Και τί είναι καρδιά ελεήμων αββά Ισαάκ;Λέει ο Αββάς Ισαάκ: «ασκητής ανελεήμων, δένδρον άκαρπον». Άνθρωπος ο οποίος δεν έχει ελεήμονα διάθεση, είναι σαν δέντρο άκαρπο. Όσες ασκήσεις κι αν κάνει κάποιος, προσευχές, νηστείες, αγρυπνίες, εάν η καρδιά του δεν είναι ελεήμων καρδία, δεν κινείται με αγάπη προς τον άλλο άνθρωπο, δεν έχει συμπάθεια όπως ο Θεός έχει συμπάθεια προς όλους, τότε αυτός ο άνθρωπος είναι σαν ένα δέντρο το οποίο δεν έχει καρπούς.
Ο ελεήμων είναι ιατρός της ψυχής του, διότι διώχνει από μέσα του το σκοτάδι των παθών όπως συμβαίνει με τον δυνατό άνεμο. Ο πραγματικός ελεήμων όταν ακούσει ή δει με τα μάτια του ότι κάτι στενοχωρεί τον αδελφό του να τον συμπονάει και να καίεται ή καρδιά του γι' αυτόν και αυτός είναι αληθινά ελεήμων. Το ίδιο είναι ελεήμων και όποιος δεχθεί ράπισμα από τον αδελφό του και δεν του αντιμιλήσει με την κοσμική αδιαντροπιά και δεν προκαλέσει λύπη στην καρδιά του.
Θέλεις να έχεις πνευματική κοινωνία με το Θεό και να απολαύσεις εκείνη την ηδονή πού είναι ελεύθερη από τις σωματικές αισθήσεις; Ακολούθησε την εντολή της ελεημοσύνης. Αυτή ή ελεημοσύνη του Θεού, όταν βρεθεί μέσα στην καρδιά σου, εικονίζει μέσα σου εκείνο το άγιο κάλλος του Θεού, ως προς το όποιο ήδη έγινες όμοιος με αυτόν. Τίποτε δεν μπορεί να φέρει την καρδιά μας κοντά στο Θεό, όσο ή ελεημοσύνη.
* Όποιος ελέγχει τον άλλον κρυπτώς, υπάρχει ιατρός σοφός· και όποιος θεραπεύει τον άλλον έμπροσθεν πολλών ανθρώπων, πραγματικός ονειδίζει αυτόν.
**Το σημείον της συμπαθείας υπάρχει η συγχώρησης του σφάλματος παντός ανθρώπου· το δε σημείον της κακής προαιρέσεως είναι η αντιλογία προς τον πταίσαντα.
Η ελεημοσύνη προς τον συνάνθρωπο
* Όποιος ελέγχει τον άλλον κρυπτώς, υπάρχει ιατρός σοφός· και όποιος θεραπεύει τον άλλον έμπροσθεν πολλών ανθρώπων, πραγματικός ονειδίζει αυτόν.
**Το σημείον της συμπαθείας υπάρχει η συγχώρησης του σφάλματος παντός ανθρώπου· το δε σημείον της κακής προαιρέσεως είναι η αντιλογία προς τον πταίσαντα.
Η ελεημοσύνη προς τον συνάνθρωπο
Από την πολλή και σφοδρή συμπάθεια πού συνέχει την καρδιά του και από την πολλή εμμονή σ' αυτή την κατάσταση, μικραίνει ή καρδιά του και δεν μπορεί να υποφέρει ή να ακούσει ή να δει κάποια βλάβη ή κάτι έστω και λίγο λυπηρό να γίνεται στην κτίση.
Γι' αυτό και για τα άλογα ζώα και για τους εχθρούς της αλήθειας και γι' αυτούς πού τον βλάπτουν προσεύχεται συνεχώς με δάκρυα, ζητώντας από το Θεό να τους φυλάξει και να τους συγχωρήσει. Ομοίως προσεύχεται και για τα ερπετά από την πολλή του ευσπλαχνία, πού συγκινεί την καρδιά του, υπερβαίνοντας το ανθρώπινο μέτρο και φτάνοντας στην ομοιότητα του Θεού.[2]
«Η ελεημοσύνη (η ευσπλαχνία, το έλεος, ο πόνος για τον άλλον) κι η δίκια κρίση, αν βρίσκονται μέσα στον ίδιο είναι σαν τον άνθρωπο που προσκυνά τον Θεό και τα είδωλα μέσα στο ίδιο σπίτι.
Η ευσπλαχνία είναι ενάντια στη δίκαια κρίση. Η δίκαια κρίση είναι στο ίσιο μέτρο, μα η ελεημοσύνη είναι η λύπηση που έρχεται στον άνθρωπο από τη Θεία Χάρη, και σε όλους γέρνει (γέρνει: θέλει να δείξει πως η ευσπλαχνία , ολοένα γέρνει τη ζυγαριά της δικαιοσύνης από το μέρος του αδερφού που έφταιξε) με συμπάθεια και δε δίνει στον άνθρωπο που είναι άξιος για τιμωρία, την πληρωμή που τού πρέπει, και εκείνον που κάνει το καλό τον γεμίζει από καλά.
Όπως δε ζυγιάζεται ένα σπυρί άμμος με πολύ χρυσάφι, έτσι κι η δίκια κρίση τού θεού δε ζυγιάζεται με την ελεημοσύνη του. Η δίκια κρίση δεν είναι στην πολιτεία των χριστιανών και δεν είναι σημειωμένη στη διδαχή τού Χριστού.
Να χαίρεσαι με τους χαρούμενους και να κλαις με τους λυπημένους γιατί αυτό είναι το σημάδι της καθαρότητας.
Γίνε φίλος με όλους τους ανθρώπους και κάθισε μονάχος μέσα στη διάνοια σου.»[3]
Καρδία ἐλεήμωνὍσιος Ἰσαὰκ Σύρος, Ὁμιλία 81 | Ἐλεήμων καρδίαὍσιος Ἰσαὰκ Σύρος, Ὁμιλία 81 | Merciful HeartSt. Isaac the Syrian, Homily 81 |
| «Τί ἐστι καρδία ἐλεήμων; Καρδία ελεήμων εστί καύσις υπέρ πάσης της κτίσεως, υπέρ ανθρώπων και των ορνέων και των ζώων και των δαιμόνων και υπέρ παντός κτίσματος. Και εκ της μνήμης αυτών και της θεωρίας ρέουσιν οι οφθαλμοί αυτού δάκρυα. Και εκ της πολλής και σφοδράς ελεημοσύνης και συνεχούσης την καρδίαν και εκ της πολλής καρτερίας σμικρύνεται η καρδία αυτού και ου δύναται βαστάσαι ή ακούσαι ή ιδείν βλάβην τινά ή λύπην μικράν εν τη κτίσει γινομένην. Διά τούτο υπέρ των αλόγων και υπέρ των εχθρών της αληθείας και υπέρ των βλαπτόντων αυτών εν πάση ώρα ευχήν μετά δακρύων προσφέρει του φυλαχθήναι αυτούς και ιλασθήναι αυτούς. Ομοίως και υπέρ φύσεως των ερπετών εκ της πολλής ελεημοσύνης της κινουμένης εν τη καρδία αυτού αμέτρως κατά την ομοιότητα του Θεού». | Τι είναι μια σπλαχνική καρδιά; μια καρδιά σε πυρκαγιά για ολόκληρη τη δημιουργία, για την ανθρωπότητα, για τα πουλιά τα ζώα, για τους δαίμονες, και για όλα όσα υπάρχουν. Με την ενατένησή τους, τα μάτια ενός ευσπλαχνικού ατόμου χύνουν δάκρυα σε αφθονία. Με το ισχυρό και έντονο έλεος που συγκρατεί την καρδιά του ατόμου αυτού, και με τόσο μεγάλη συμπόνια, η καρδιά είναι ταπεινωμένη και κανείς δεν μπορεί να αντέξει να ακούσει ή να δει κάθε τραυματισμό ή παραμικρή θλίψη σε οποιαδήποτε δημιουργία. Για το λόγο αυτό, ένα τέτοιο πρόσωπο προσφέρει διαρκώς προσευχή με δάκρυα ακόμα και για άλογα θηρία, για τους εχθρούς της αλήθειας, και για εκείνους που τον βλάπτουν, να προστατευτούν και να λάβουν έλεος. Λόγω της μεγάλης συμπόνοιας που καίγεται χωρίς μέτρο σε μια καρδιά που είναι σε ομοιότητα του Θεού. | What is a merciful heart? a heart on fire for the whole of creation, humanity, the birds, for the animals, the demons, and for all that exists. By the recollection of them the eyes of a merciful person pour forth tears in abundance. By the strong and vehement mercy that grips such a person’s heart, and by such great compassion, the heart is humbled and one cannot bear to hear or see any injury or slight sorrow in any of creation. For this reason, such a person offers up tearful prayer continually even for irrational beasts, for the enemies of the truth, and for those who harm him, that they be protected and receive mercy… because of the great compassion that burns without measure in a heart that is in ..the likeness of God. |
Ο κόσμος ως βούληση και ως παράσταση
Η φιλοσοφία της βούλησης: Ένα σημείο εστίασης της φιλοσοφίας του Σοπενχάουερ ήταν η διερεύνηση του πάνω στο ατομικό κίνητρο. Πριν από τον Σοπενχάουερ, ο Γκέοργκ Βίλχελμ Φρήντριχ Χέγκελ είχε εισαγάγει την έννοια του Zeitgeist, την ιδέα ότι η κοινωνία διέπετο από μια συλλογική συνείδηση η οποία κατέτεινε προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση, δίνοντας την κατευθυντήριο γραμμή στα μέλη της. Ο Σοπενχάουερ, γνώστης της φιλοσοφίας του Εμμάνουελ Καντ και του Χέγκελ, άσκησε κριτική στη λογική βελτιοδοξία και την πίστη ότι η ατομική ηθική καθορίζονταν από την κοινωνία και από τον Λόγο.
Ο Σοπενχάουερ πίστευε ότι οι άνθρωποι υποκινούνταν από τις ίδιες τους τις βασικές επιθυμίες, ή από τη Wille zum Leben (βούληση του ζην), η οποία κατεύθυνε όλη την ανθρωπότητα. Για τον Σοπενχάουερ, η ανθρώπινη επιθυμία ήταν μάταιη, άλογη, ακαθοδήγητη, και, κατ' επέκταση, αυτό ίσχυε για όλο το σύνολο της ανθρώπινης δράσης. Η Βούληση για τον Σοπενxάουερ είναι μια μεταφυσική οντότητα που ελέγχει όχι μόνο τις πράξεις του ατόμου, αλλά εν τέλει και όλα τα παρατηρήσιμα φαινόμενα. Βούληση, για τον Σοπενxάουερ, είναι ό,τι ο Καντ ονόμαζε «πράγμα καθαυτό».
Η ηθική θεωρία του Σοπενχάουερ πρότεινε ότι υπάρχουν τρία κύρια ηθικά ελατήρια: η συμπόνια, η μοχθηρία και ο εγωισμός. Η συμπόνια είναι το κύριο κίνητρο της ηθικής έκφρασης. Η μοχθηρία και ο εγωισμός είναι εκφυλισμένες εναλλακτικές ηθικές εκφράσεις.
Η ηθική θεωρία του Σοπενχάουερ πρότεινε ότι υπάρχουν τρία κύρια ηθικά ελατήρια: η συμπόνια, η μοχθηρία και ο εγωισμός. Η συμπόνια είναι το κύριο κίνητρο της ηθικής έκφρασης. Η μοχθηρία και ο εγωισμός είναι εκφυλισμένες εναλλακτικές ηθικές εκφράσεις.
Άρθουρ Σοπενχάουερ (1788-1860, Γερμανός φιλόσοφος) |
Κάθε βουλητικό ενέργημα πηγάζει από την ανάγκη, επομένως από στέρηση, επομένως από πόνο. Με την πλήρωση της ανάγκης ο πόνος σταματά, ωστόσο σε κάθε επιθυμία που έχει εκπληρωθεί αντιστοιχούν τουλάχιστον δέκα ανεκπλήρωτες· κι ακόμα, η επιθυμία διαρκεί πολύ, οι απαιτήσεις τείνουν στο άπειρο, ενώ η πλήρωση είναι σύντομη και λειψή. Αλλά κι αυτή ακόμα η τελική ικανοποίηση είναι μόνο φαινομενική, η επιθυμία που εκπληρώθηκε δίνει αμέσως τη θέση της σε άλλη επιθυμία: η προηγούμενη ήταν πλάνη που την έχουμε πια καταλάβει, η νέα επιθυμία είναι πλάνη που δεν έχει γίνει ακόμη αντιληπτή.Δεν υπάρχει αντικείμενο της βούλησης που η απόκτησή του να μπορεί να μας δώσει σταθερή, αμετακίνητη πια ικανοποίηση: Το πράγμα μοιάζει με την ελεημοσύνη που πετάει κανείς στον ζητιάνο και που τον βοηθάει να τα βγάλει πέρα σήμερα παρατείνοντας έτσι το μαρτύριό του ως αύριο. Για τούτο λοιπόν, όσο η συνείδησή μας εξακολουθεί να διακατέχεται από τη βούλησή μας, όσο είμαστε έρμαιο των επιθυμιών, με τις ελπίδες και τους φόβους που διαρκώς τις συνοδεύουν, όσο είμαστε υποκείμενα του βούλεσθαι, δεν θα έχουμε ποτέ σταθερή ευτυχία και γαλήνη. Αδιάφορο αν επιδιώκουμε κάτι ή αν προσπαθούμε να γλιτώσουμε από κάτι, αν φοβόμαστε κάτι κακό ή αν επιδιώκουμε μίαν απόλαυση, ουσιαστικά πρόκειται για το ίδιο πράγμα: Η φροντίδα να ικανοποιήσουμε τη βούληση, η οποία διαρκώς απαιτεί κάτι, όποιας μορφής κι αν είναι αυτό, διακατέχει και κινεί διαρκώς τη συνείδηση.[4]
Ο Άρθουρ Σοπενχάουερ (Arthur Schopenhauer, Γκντανσκ (Ντάντσιχ), Πρωσία, 22 Φεβρουαρίου 1788 − Φρανκφούρτη, Γερμανία, 21 Σεπτεμβρίου 1860) ήταν Γερμανός φιλόσοφος, γνωστός κυρίως από το βιβλίο του «Ο κόσμος ως βούληση και ως παράσταση», στο οποίο ισχυρίστηκε ότι ο κόσμος μας οδηγείται από μία συνεχώς ανικανοποίητη βούληση καθώς αναζητά συνεχώς την ικανοποίηση.
«Πρέπει να κάνουμε το καλό και να παρέχουμε τη βοήθειά μας θεληματικά, πρόθυμα, καρδιακά, με σεβασμό και ανυπόκριτη αγάπη προς τους φτωχούς. Δεν πρέπει να μας κατέχει κανένα αίσθημα περιφρόνησης, αγανάκτησης ή οργής κι εκνευρισμού. «Έκαστος καθώς προαιρείται τη καρδία, μη εκ λύπης ή εξ ανάγκης· ιλαρόν γαρ δότην αγαπά ο Θεός» (Β' Κορ. θ' 7).
«Διάθρυπτε πεινώντι τον άρτον σου και πτωχούς αστέγους εισάγε εις τον οίκον σου», λέει κι ο προφήτης Ησαΐας (κεφ. νη' 7).»[5]
Η ελεημοσύνη (Ματθ. στ' 1-4): 1 Προσέχετε τήν ἐλεημοσύνην ὑμῶν μή ποιεῖν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων πρός τό θεαθῆναι αὐτοῖς· εἰ δέ μήγε, μισθόν οὐκ ἔχετε παρά τῷ πατρί ὑμῶν τῷ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. 2 ῞Οταν οὖν ποιῇς ἐλεημοσύνην, μή σαλπίσῃς ἔμπροσθέν σου, ὥσπερ οἱ ὑποκριταί ποιοῦσιν ἐν ταῖς συναγωγαῖς καί ἐν ταῖς ρύμαις, ὅπως δοξασθῶσιν ὑπό τῶν ἀνθρώπων· ἀμήν λέγω ὑμῖν, ἀπέχουσι τόν μισθόν αὐτῶν. 3 σοῦ δέ ποιοῦντος ἐλεημοσύνην μή γνώτω ἡ ἀριστερά σου τί ποιεῖ ἡ δεξιά σου, 4 ὅπως ᾖ σου ἡ ἐλεημοσύνη ἐν τῷ κρυπτῷ, καί ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ.
Απόδοση: 1 «Προσέχετε μάλιστα τη δικαιοσύνη σας να μην την κάνετε μπροστά στους ανθρώπους, για να σας δουν με θαυμασμό. Ειδεμή, βέβαια, μισθό δεν έχετε από τον Πατέρα σας που είναι στους ουρανούς. 2 Όταν λοιπόν κάνεις ελεημοσύνη, μη σαλπίσεις μπροστά σου όπως ακριβώς κάνουν οι υποκριτές στις συναγωγές και στα δρομάκια, για να δοξαστούν από τους ανθρώπους. Αλήθεια σας λέω, έχουν πάρει πλήρως το μισθό τους. 3 Εσύ, όμως, όταν κάνεις ελεημοσύνη, ας μη γνωρίζει το αριστερό σου τι κάνει το δεξί σου χέρι, 4 για να γίνεται η ελεημοσύνη σου στα κρυφά. Και ο Πατέρας σου που βλέπει στα κρυφά θα σου αποδώσει».
1. Σοφία Ντρέκου για την Αέναη επΑνάσταση | www.sophia-ntrekou.gr
2. Επιλεκτικά αποσπάσματα από τους Ασκητικούς λόγους του Αββά Ισαάκ του Σύρου, Εκδόσεις Ορθόδοξος Κυψέλη. Έκδοση Νοέμβριος 2014. σελ. 192.
2. Επιλεκτικά αποσπάσματα από τους Ασκητικούς λόγους του Αββά Ισαάκ του Σύρου, Εκδόσεις Ορθόδοξος Κυψέλη. Έκδοση Νοέμβριος 2014. σελ. 192.
3. Απόδοση και υποσημειώσεις του κυρ Φώτη Κόντογλου από sophia-ntrekou.gr και ο πίνακας από www.nektarios.gr - Ἰσαὰκ ὁ Σύρος - Καρδία ἐλεήμων
4. Σοπενχάουερ, επιλογή από το έργο του, «Ο κόσμος ως βούληση και ως παράσταση» (απόσπασμα) μτφρ. Ν. Σκουτερόπουλος - Κλ. Μπέτσεν, Στιγμή, Αθήνα 1996, σ. 70-71.5.
5. Αγίου Ιωάννη της Κρονστάνδης, «Οι Μακαρισμοί» - Δέκα ερμηνευτικές ομιλίες (απόσπασμα).Πηγή: Αέναη επΑνάσταση
Σχετικά άρθρα:
Aggelos Aslanidis: ο κόσμος μας οδηγείται από μία συνεχώς ανικανοποίητη βούληση καθώς αναζητά συνεχώς την ικανοποίηση. Ασφαλώς ο Σοπενχάουερ δεν ήταν Ορθόδοξος Χριστιανός γιατί τότε τότε θα έλεγε ''ο κόσμος μας οδηγείται από μία συνεχώς ανικανοποίητη βούληση καθώς αναζητά συνεχώς την αλήθεια'' άλλωστε ο Χίτλερ θαύμαζε την μουσική και την φιλοσοφία του και στην δημοκρατία για την αναζήτηση της αλήθειας αγωνιζόμαστε ενώ οι ανικανοποίητοι αγωνίζονται για την τελειότητα ή την πληρότητα και οι δύο αυτές παράμετροι οδηγούν σε ολοκληρωτικά καθεστώτα. 21 Αυγ 2016
Sophia Drekou: Γι' αυτό και σε αντιπαράθεση και δει πρωτίστως ο λόγος του Αγίου Ισαάκ του Σύρου κ. Άγγελε. Από όποια «όχθη» και να το πάρουμε, η ελεημοσύνη της καρδιάς είναι πανανθρώπινη. 21 Αυγ 2016
Aggelos Aslanidis: δεν είναι δυνατό στον Σοπενχάουερ να υπάρχει ελεημοσύνη καρδιάς Υπάρχει ελεημοσύνη για συγχώρεση των εγκλημάτων! Το forgivneς, δίνουν από το περίσσευμα τα ψίχουλα που θα πετάξουν! Όχι εάν έχεις δύο ιμάτια να δίνεις το ένα!!!! Η φιλοσοφία της τελειότητας οδήγησε στα κρεματόρια και σε δολοφονίες αμάχων! Η ίδια φιλοσοφία απάλλαξε τους δολοφόνους από τις αποζημιώσεις! κ.α. 21 Αυγ 2016
Sophia Drekou: κ. Άγγελε έχετε το δίκιο σας και συμφωνώ. 21 Αυγ 2016
