Διδακτορική Εργασία: Η ενότητα της Εκκλησίας,
«εν τη Θεία Ευχαριστία και τω Επισκόπω»
κατά τους 3 πρώτους αιώνες.
Διδακτορική Διατριβή που υποβλήθηκε στη θεολογική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, του Μητροπολίτη Περγάμου και καθηγητή Πανεπιστημίου, Ιωάννου Ζηζιούλα. 2η Έκδοση. Εκδόσεις Γρηγόρη. Αθήνα 1990.
Ἡ ἑνότης τῆς Ἐκκλησίας ἐν τῇ Θείᾳ Εὐχαριστίᾳ
καί τῷ Ἐπισκόπῳ κατά τούς τρεῖς πρώτους αἰώνας,
Α΄ έκδ. 1965, Β΄ έκδ. Εκδόσεις Γρηγόρη 1990.
Το παρόν βιβλίο, θα δημοσιεύεται από την ΟΟΔΕ τμηματικά, λόγω τού όγκου της εργασίας που απαιτεί, με την ελπίδα ότι κάποια στιγμή θα γίνει εφικτή η δημοσίευση όλου του βιβλίου.
Το παρόν βιβλίο, ο σεβ. Ιωάννης το έχει αφιερώσει στην ιερή μνήμη του πατέρα του.
*«Η έγκριση διδακτορικής διατριβής από τη Θεολογική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών δεν υποδηλώνει αποδοχή των γνωμών του συγγραφέα». (Νόμος 5343/1932, άρθρο 202, παράγραφος 2).
Το έργο του σεβ. Ιωάννη, έχει γραφεί στην καθαρεύουσα. Δημοσιεύεται και μεταφράζεται στη Δημοτική από την εξαιρετική Ιστοσελίδα ΟΟΔΕ (Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας, oodegr.com), με την ευγενική άδεια και τις ευλογίες του σεβ. Ιωάννου Ζηζιούλα, η οποία γράφει:
Με μεγάλη χαρά φιλοξενούμε στην ιστοσελίδα μας αυτό το σημαντικό έργο. Θεωρούμε τιμή μας την παρουσίαση αυτή, αναγνωρίζοντας το σημαντικότατο έργο τού σεβασμιωτάτου μητροπολίτου Περγάμου, στην Εκκλησιολογία και όχι μόνο σε αυτή.
Το έργο αυτό, υπήρξε για κάποια από τα μέλη της ΟΟΔΕ, η καθοριστική αιτία που μας οδήγησε στην Ορθόδοξη πίστη από τον Προτεσταντισμό. Είναι λοιπόν υποχρέωσή μας, εφόσον μας δίνεται η ευκαιρία και η άδεια, να εργασθούμε γι' αυτό που βοήθησε πρώτους εμάς.
Υπήρξαν φράσεις στις οποίες προτιμήσαμε να διατηρήσουμε την αρχαϊζουσα μορφή τους, όχι μόνο επειδή χρησιμοποιούνται και σήμερα απαράλλακτες, αλλά επίσης επειδή στη δημοτική δεν είναι δυνατόν να μεταδοθεί το εύρος των νοημάτων που περιέχουν. Έτσι τις αφήσαμε ως έχουν, ως ορολογία ειδικών εννοιών. Πιστεύουμε ότι επειδή η γλώσσα είναι κάτι «ζωντανό» και «μεταβαλλόμενο» κατά τις ανάγκες της κάθε εποχής, δεν είναι δυνατόν να περικλείσουμε τα νοήματα στους περιορισμούς ενός μόνο γλωσσικού ιδιώματος, όπως είναι η δημοτική. Και πράγματι, στην καθημερινή μας ζωή, χρησιμοποιούμε ομοίως, όχι μόνο τη δημοτική, αλλά και λέξεις αρχαιοτέρων τύπων της Ελληνικής γλώσσας. Πιστεύουμε λοιπόν, ότι η χρήση αρχαιοτέρων λέξεων στη μετάφραση αυτή, όχι μόνο δεν είναι λάθος, αλλά αντίθετα, δίνει στο κείμενο μεγαλύτερη φυσικότητα και ζωντάνια, όπως ακριβώς ζωντανή και αδέσμευτη είναι η γλώσσα κάθε εποχής.
Ένα πρόβλημα που θα συναντήσετε στην εργασία μας αυτή, είναι η δυσκολία μας να αποτυπώσουμε με ακρίβεια τους ξενόγλωσσους χαρακτήρες. Συγκεκριμένα, στο κείμενο και ιδίως στις παραπομπές, υπάρχουν πλήθος φράσεων από τη Γερμανική, τη Γαλλική και άλλες γλώσσες, τις οποίες οι μεταφραστές δεν γνωρίζουμε. Και το χειρότερο, δεν έχουμε τον τρόπο να αποδώσουμε σωστά τους ειδικούς χαρακτήρες των γλωσσών αυτών. Ως αποτέλεσμα, απλώς τις αποδώσαμε με Λατινικούς χαρακτήρες του γνωστού σ' εμάς Αγγλικού αλφαβήτου, που γνωρίζουμε να το χειρισθούμε στο πληκτρολόγιό μας. Και αφήνουμε την ακρίβεια απόδοσης των ξένων χαρακτήρων αυτών, σε κάποιους σχετικότερους από εμάς σε πιθανή μελλοντική διόρθωση.
Ζητάμε τις προσευχές σας, ώστε να γίνει εφικτή η ολοκλήρωση αυτής της μετάφρασης και δημοσίευσης, προς βοήθεια πολλών ανθρώπων, κυρίως Προτεσταντών.
Η ενότης της εκκλησίας εν τη Θεία Ευχαριστία και
τω επισκόπω κατά τους τρεις πρώτους αιώνας
Περιεχόμενα εδώ: www.oodegr.com
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ενότητα της Εκκλησίας «εν τη Θεία Ευχαριστία και τω Επισκόπω» ως θεμελιώδες ιστορικό πρόβλημα. Μεθοδολογικές αρχές και περιεχόμενο του θέματος.Μέρος 1ο: Τα προβλήματα της Δυτικής θεώρησης της ενότητας της Εκκλησίας Μέρος 2ο: Χριστολογική θεώρηση της ενότητας της Εκκλησίας Μέρος 3ο: Η προσέγγιση του προβλήματος ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΟΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ Η ΣΧΕΣΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ, ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΣΤΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧΕΓΟΝΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄ Η Θεία Ευχαριστία και «η Εκκλησία του Θεού» 1. Η σύνδεση της Ευχαριστίας με την αρχική εμφάνιση του όρου «εκκλησία» 2. Η σύνδεση της Ευχαριστίας με την αρχική συνείδηση περί ενότητας της Εκκλησίας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄ Ο «Προεστώς» της Ευχαριστίας ως ο «Επίσκοπος» της «Εκκλησίας του Θεού» 1. Η ταύτιση της ευχαριστιακής ενότητας με την κανονική ενότητα της Εκκλησίας 2. Η ανάδειξη του «Προεστώτος» της Ευχαριστίας σε «Επίσκοπο» της Εκκλησίας
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ Η ΕΝΟΤΗΤΑ «ΕΝ ΤΗ ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ ΚΑΙ ΤΩ ΕΠΙΣΚΟΠΩ» ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ «ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ» ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄: Μία Ευχαριστία – ένας Επίσκοπος σε κάθε Εκκλησία 1. Η μία «υπό τον Επίσκοπον» Ευχαριστία και η «κατ’ οίκον Εκκλησία» 2. Η μία «υπό τον Επίσκοπον» Ευχαριστία και οι Χριστιανοί της υπαίθρου Τα παρακάτω είναι υπό κατασκευήν 3. Η εφαρμογή της αρχής περί μιας Ευχαριστίας και ενός Επισκόπου σε όλες τις γεωγραφικές περιοχές. Κάποια προβλήματα της Εκκλησιαστικής Ιστορίας του Ευσεβίου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄: Η Θεία Ευχαριστία, ο Επίσκοπος και η ενότητα της «Καθολικής Εκκλησίας». Οι επιπτώσεις της ενότητας «εν τη Ευχαριστία και τω Επισκόπω» στη διαμόρφωση της Καθολικής Εκκλησίας 1. Η Ευχαριστία, ο Επίσκοπος και η καθολικότητα της τοπικής Εκκλησίας 2. Η Ευχαριστία, ο Επίσκοπος και η θέση της «Καθολικής Εκκλησίας» απέναντι στις αιρέσεις και τα σχίσματα 3. Η Ευχαριστία, ο Επίσκοπος και η ενότητα της «κατά την οικουμένην Καθολικής Εκκλησίας»
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ «ΤΗΣ ΥΠΟ ΤΟΝ ΕΠΙΣΚΟΠΟΝ ΟΥΣΗΣ» ΜΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ ΣΕ ΠΟΛΛΕΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΚΕΣ ΣΥΝΑΞΕΙΣ ΥΠΟ ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥΣ. Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΣ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄: Η δημιουργία της ενορίας. 1. Το πρόβλημα της δημιουργίας της ενορίας, όπως εμφανίζεται από τη συγκριτική μελέτη των πηγών. 2. Η ιστορική προπαρασκευή και η πρώτη εμφάνιση της ενορίας.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄: Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΣ ΚΑΙ Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ «ΕΝ ΜΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ, ΤΗ ΥΠΟ ΤΟΝ ΕΠΙΣΚΟΠΟΝ ΟΥΣA». 1. Η σχέση της ενορίας με την επισκοπική ευχαριστιακή ενότητα κατά τη μεταβατική περίοδο της πρώτης εμφάνισης των ενοριών. 2. Η σχέση της ενοριακής με την επισκοπική ευχαριστιακή ενότητα, μετά την εμπέδωση του θεσμού των ενοριών. ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ  |
Πάντως, ο Επίσκοπος είναι εις τύπον και τόπον της παρουσίας του Χριστού με αυτή την ειδική διακονία και είναι διάδοχος των αγίων Αποστόλων και δεν είναι απλώς «αναγκαίος για την διατήρηση της τάξεως». Εδώ πρέπει να μνημονευθή η σημαντική ανάλυση που έγινε από τον Μητροπολίτη Περγάμου, δρ. Ιωάννη Ζηζιούλα στην κλασσική μελέτη του «Η ενότητα της Εκκλησίας εν τη θεία Ευχαριστία και εν τω Επισκόπω». Στην μελέτη αυτή μπορεί κανείς να βρει όλο το σημαντικό υλικό, που δείχνει ότι ο Επίσκοπος δεν προΐσταται απλώς της θείας Ευχαριστίας για να επιβάλλει την τάξη στα χαρίσματα των Χριστιανών, αλλά συγκροτεί μαζί με την θεία Ευχαριστία την ενότητα της Εκκλησίας. - Σεβ Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιερόθεος Βλάχος.
Giacomo Trigia, St. Ignatius of Antioch Taking His Leave of St. Polycarp
Μητροπολίτης Γέρων Περγάμου Ιωάννης
Ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης (κατά κόσμον Ιωάννης Ζηζιούλας, Κοζάνη, 10 Ιανουαρίου 1931 - Αθήνα, 2 Φεβρουαρίου 2023) ήταν επίσκοπος του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και ένας από τους πιο γνωστούς σύγχρονους Έλληνες Ορθόδοξους θεολόγους.
Γεννήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 1931 στο Καταφύγιο Κοζάνης. Ήταν μαθητής του μεγάλου Ρώσου ορθόδοξου θεολόγου π. Γεωργίου Φλορόφσκι. Σπούδασε Θεολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών από όπου αποφοίτησε το 1955, στο οποίο το 1965 εκπόνησε διδακτορική διατριβή με θέμα «Ἡ ἑνότης τῆς Ἐκκλησίας ἐν τῇ Θείᾳ Εὐχαριστίᾳ καί τῷ Ἐπισκόπῳ κατά τούς τρεῖς πρώτους αἰώνας» και αναγορεύθηκε διδάκτορας. Πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και αναγορεύθηκε Μάγιστρος της Θεολογίας. Διετέλεσε καθηγητής δογματικής θεολογίας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και συστηματικής θεολογίας στα πανεπιστήμια Γλασκώβης (1973-1987), Θεσσαλονίκης (1984-1998), King’s College του Λονδίνου, Γρηγοριανού της Ρώμης και Γενεύης.
Χειροτονήθηκε διάκονος στις 14 Ιουνίου 1986 και Πρεσβύτερος στις 15 Ιουνίου 1986. Στις 22 Ιουνίου 1986 εξελέγη από τη Αγία και Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου «Μητροπολίτης Περγάμου, υπέρτιμος και έξαρχος κόλπου Αδραμυττηνού». Στις 3 Οκτωβρίου 2014 ανυψώθηκε σε Γέροντα Μητροπολίτη.
Το 1993 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και το 2002 διετέλεσε Πρόεδρός της, όντας ο πρώτος κληρικός Πρόεδρος.
Διετέλεσε αντιπρόεδρος της επιτροπής Διαλόγου μεταξύ των Ορθόδοξης και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, καθώς και Διευθυντής του Γραφείου Εκπροσωπήσεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Αθήνα. Εκπροσώπησε το Οικουμενικό Πατριαρχείο σε αρκετές διεθνείς συνελεύσεις. Υπήρξε ακόμη μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και της Επιτροπής Πίστεως και Τάξεως του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών.
Θάνατος
Απεβίωσε από COVID-19 στις 2 Φεβρουαρίου 2023 σε ηλικία 92 ετών στην Αθήνα.
Το έργο του
Η συμβολή του επικεντρώνεται κυρίως στη θεολογία του προσώπου. Στα έργα του ασχολείται μεταξύ άλλων με την έννοια του προσώπου στη φιλοσοφία και στους Πατέρες της Εκκλησίας και υποστηρίζει ότι το πρόσωπο είναι η κεντρική έννοια της χριστιανικής οντολογίας, ενώ αναλύει με τον ίδιο τρόπο και την έννοια του τριαδικού Θεού: μία ουσία, τρία πρόσωπα. Κατά την οντολογία που αναπτύσσει με βάση τους Καππαδόκες Πατέρες, η ύπαρξη προϋποθέτει τη σχέση μεταξύ προσώπων και δε νοείται χωρίς αυτήν.
Εξαίρεση δεν αποτελεί ούτε ο Θεός, ως πρόσωπο του Πατέρα στην Αγία Τριάδα, ο οποίος υπάρχει αφ’ εαυτού. Η μεγάλη συμβολή των Καππαδοκών Πατέρων κατά τον Περγάμου Ιωάννη ήταν ότι ταύτισαν τον όρο υπόσταση με τον όρο πρόσωπο, ο οποίος μέχρι τότε σήμαινε προσωπείο.
Συγγραφικό έργο
• Ἡ ἑνότης τῆς Ἐκκλησίας ἐν τῇ Θείᾳ Εὐχαριστίᾳ καί τῷ Ἐπισκόπῳ κατά τούς τρεῖς πρώτους αἰώνας, Α΄ έκδ. 1965, Β΄ έκδ. Εκδόσεις Γρηγόρη 1990.
• Ἀπό τό προσωπεῖον εἰς τό πρόσωπον: Ἡ συμβολή τῆς πατερικῆς θεολογίας εἰς τήν ἔννοιαν τοῦ προσώπου, (1976) (ανατύπωση στο Η ιδιοπροσωπεία του Νέου Ελληνισμού, Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν, τ. Β΄ 1983, σ. 300 κ.εξ.)
• Ελληνισμός και Χριστιανισμός, η συνάντηση των δύο κόσμων, Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος, 2002. (ανάτυπο από τον Τόμο ΣΤ΄ της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους).
• L'être ecclésial, Labor & Fides, Genève 1980.
• Being as Communion, St. Vladimir's Seminary Press, Crestwood, NY, 1985.
• Η κτίση ως Ευχαριστία, Θεολογική προσέγγιση στο πρόβλημα της οικολογίας, Εκδόσεις Ακρίτα, 1992.
• Ο Άγιος Σιλουανός της οικουμένης, Εκδόσεις Ακρίτα, 2001.
• Ορθοδοξία και σύγχρονος κόσμος, Λευκωσία, Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου, 2006
Ευχαριστίας εξεμπλάριον, Εκδόσεις Ευεργέτις, 2006.
Διακρίσεις
Έχει αναγορευθεί επίτιμος διδάκτορας πολλών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, μεταξύ των οποίων του Καθολικού Ινστιτούτου Παρισιού, της Ορθόδοξης Θεολογικής Σχολής του Βελιγραδίου, του Ινστιτούτου Ορθόδοξης Θεολογίας «Άγιος Σέργιος» του Παρισιού, του Πανεπιστημίου Κλουζ-Ναπόκα και του Πανεπιστημίου του Μύνστερ.
Το 1973 εξελέγη μέλος της Διεθνούς Ακαδημίας Θρησκευτικών Επιστημών των Βρυξελλών.
Το 2003 ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωστής Στεφανόπουλος του απένειμε το παράσημο του Ανώτερου Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος, προς αναγνώριση του έργου του. Το 2007 του απονεμήθηκε ο Σταυρός του Lambeth.
Βιβλιογραφία
• Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια, wikipedia.org
• Χρήστος Γιανναράς, Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα, εκδ. Δόμος, Αθήνα, σελ. 454-462
• Συλλογικό, Η θεολογία του Ιωάννη Ζηζιούλα. Πρόσωπο, εκκλησία και ελευθερία, εκδ. Εκδόσεις Degiorgio, 2009
• Γεώργιος Μαρτζέλος, «Η εκκλησιολογική σκέψη του Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Ζηζιούλα στο πλαίσιο του Οικουμενικού Διαχριστιανικού διαλόγου», Σύνθεσις-Ηλεκτρονικό περιοδικό του Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ., τομ. 1 (2012), σσ. 25-37
by Αέναη επΑνάσταση | Sophia Drekou
Δείτε σχετικά:
- Άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος και Ιερομάρτυρας (20 Δεκ): ο Βίος του και η ευχαριστιακή ενότητα της Εκκλησίας κατά τον Ιγνάτιο
- Άτρομα εσύ στο στίβο γονατίζεις. Ένας Άγιος «θεοφόρος» στο Μονοπάτι της Θυσίας (Βίντεο: Μουσικοθεατρικό ανάγνωσμα)
- Ενότητα της Εκκλησίας, Οργάνωση της τοπικής Εκκλησίας κατά τους Β’ και Γ’ αιώνες
- Ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος καὶ ἡ ἀντιοχειανὴ Ἐκκλησία - Αθανάσιος Μουστάκη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου