Αν δεν διεκδικήσουμε την ιστορία μας, δεν θα έχουμε μέλλον. Αυτό ακριβώς συνέβη με το φαινόμενο Ρήγας Φεραίος... Διεκδικούσε το μέλλον της Ελεύθερης πατρίδας προσπαθώντας να καταγράψει την ιστορία μας στη Χάρτα του και με το θούριο ν' αφυπνήσει τις συνειδήσεις των σκλαβωμένων Ελλήνων!!!
H Χάρτα του Ρήγα Βελεστινλή δεν αποτελεί μόνο την πρώτη μεγάλη ελληνική χαρτογραφική αναγέννηση, είναι και ένα σπουδαίο δυναμικό εργαλείο για την αφύπνιση του γένους.
[4] agioritikesmnimes.blogspot.gr
[5] Το οπτικοακουστικό υλικό www.youtube.com
[6] Σύντομη βιογραφία www.sansimera.gr
Περισσότερα: 1821, Ρήγας, Φιλική Εταιρεία
- Τα δώδεκα φύλλα του Ελληνισμού (άρθρο)
- Ελληνισμός και Ελλάδα (άρθρο και Βίντεο)
- Στη σημαία του Ρήγα (ποίημα) Ν. Λυγερός
- Ρήγας Βελεστινλής ή Ρήγας Φεραίος (Βίος)
- Η Χάρτα του Ρήγα ή Χάρτα της Ελλάδος
- Το Άγιο Όρος στη Χάρτα του Ρήγα Φεραίου (1797)
- Μη λες τραγούδι (ποίημα) Ν. Λυγερός
- Βίος και κορυφαίο έργο του
- Αποφθέγματα - Ρήγας Φεραίος
- Παραπομπές - Δικτυογραφία:
- Βίντεο: Θούριος του Ρήγα
Τα δώδεκα φύλλα του Ελληνισμού - Ν. Λυγερός
H Χάρτα του Ρήγα Βελεστινλή δεν αποτελεί μόνο την πρώτη μεγάλη ελληνική χαρτογραφική αναγέννηση, είναι και ένα σπουδαίο δυναμικό εργαλείο για την αφύπνιση του γένους.
Με την Χάρτα του Ρήγα, η γεωγραφία ως γνωστικό αντικείμενο εμπλουτίζεται με μια επικοινωνιακή και πολιτική διάσταση.
Η ίδια ύπαρξη της Χάρτας προέρχεται από το επαναστατικό πλαίσιο που είχε δημιουργηθεί στην Γαλλία εκείνη την εποχή. Αυτό το 'γαλλικό κλίμα' λειτούργησε καταλυτικά στη συνειδητοποίηση της υλοποίησης του οράματος του Ρήγα.
Ο ίδιος ο Ρήγας με την τότε δραστηριότητά του λόγω του ρωσσοτουρκικού πολέμου ανέπτυξε ιδιαίτερες ικανότητες στον πολιτικό και πνευματικό τομέα.
Επιπλέον σε συνδυασμό με την υψηλή του ευφυΐα και την χαρισματική του κοινωνικότητα αντιλήφθηκε τη σπουδαιότητα και τη συμβολή της επικοινωνίας για την επίτευξη του στόχου του.
Αυτές οι ικανότητές του εμπλουτίστηκαν με την πολιτική του εμπειρία ως σύμβουλος ισχυρών και ασταθών ηγεμόνων. Θεώρησε λοιπόν αναγκαία την παιδεία και την εκπαίδευση του σκλαβωμένου ελληνισμού μέσω της εκλαΐκευσης των μέσων της εποχής.
Αυτήν την υλοποίηση των ιδεών του την πέτυχε με την παραγωγή ενός τεράστιου συγγραφικού και μεταφραστικού έργου.
Μετέφρασε άλλους διαφωτιστές και κάλυψε με αυτόν τον τρόπο την λογοτεχνία, τις επιστήμες, τους νόμους και την ιστορική γεωγραφία με την περίφημη Χάρτα του.
Η ιδεολογία του στον ιστορικό τομέα βασίζεται στην ιδέα ότι η ιστορία έχει άμεση σχέση με την γεωγραφία, αρχή την οποία προώθησε ο γαλλικός Διαφωτισμός. Στο πρακτικό επίπεδο αναγνώρισε την έννοια του χάρτη.
Από αυτήν προέρχεται, αποτελεσματικότητα του μέσου διότι ο χάρτης εκ φύσης είναι συνοπτικός εντυπωσιακός και μεταδοτικός.
Ένας χάρτης είναι μια εικόνα και μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις. Όλο το βάρος και ο πλούτος του ριζοσπαστικού πνεύματος μπορεί να συμπιεστεί μέσα στα νοητικά σχήματα του χάρτη.
Η Χάρτα του Ρήγα είναι γεωμετρικό συμπλήρωμα του λεκτικού έργου ο Θούριος.
Ο Ρήγας έκανε εντατική χρήση των δύο οργάνων για να ενισχύσει το όραμά του και για να το κάνει κατανοητό σε όλους. Η Χάρτα δεν είναι απλώς μια εκδοχή της επιρροής του εγκυκλοπαιδισμού, δεν παραμένει μέσα στο γυάλινο πύργο της γνώσης, εκτοπίζει τις ιδέες του ελληνισμού σε όλη την ιστορική πραγματικότητα μετατρέποντας μέσω του οράματος την πραγματικότητα σε εφήμερα δεδομένα.
Το εικονογραφικό στοιχείο της Χάρτας μπορεί να ερμηνευτεί και μέσω της βυζαντινής παράδοσης όταν αφορά στην Ιστορία που διηγείται ένας ναός.
Η δομή των εικόνων και των συμβόλων είναι επαρκής για να διαμορφώσει τη νοοτροπία ενός λαού που ζει καταπατημένος. Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο και πολύ σωστά μάλιστα η Χάρτα αποτελεί κατά τον αυστριακό ανακριτή όπως προκύπτει από το πρακτικό της σύλληψής του από την αυστριακή αστυνομία, το πρώτο τεκμήριο της επαναστατικής του δράσης.
Η Χάρτα του Ρήγα δεν δείχνει μόνο την Ελλάδα αλλά τον Ελληνισμό. Οι χάρτες της ΑΟΖ της Ελλάδας και της Κύπρου, δεν δείχνουν μόνο την Ελλάδα και την Κύπρο. Ακόμη και τα 20 ελληνικά οικόπεδα και τα 13 κυπριακά οικόπεδα αποτελούν μια επιφάνεια πιο μεγάλη από τα δυο κράτη. Ο Ελληνισμός δεν είναι μόνο Ελλάδα.
Είναι μια ευρύτερη έννοια, αφού είναι η σκέψη των Ελλήνων. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι, όταν περιορίζεις τους υπολογισμούς σου μόνο πάνω στην Ελλάδα για τα προβλήματα της, κάνεις ένα στρατηγικό λάθος. Διότι μπορεί το πρόβλημα να αφορά την Ελλάδα, αλλά η λύση θα είναι του Ελληνισμού.
Ακόμα και η ελληνική ΑΟΖ δεν είναι η ίδια η Ελλάδα αφού είναι τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Με άλλα λόγια, ενώ η βάση της ΑΟΖ είναι η ξηρά και βέβαια η Ελλάδα, η ελληνική ΑΟΖ είναι του Ελληνισμού. Έτσι αν η Ελλάδα δεν βλέπει ότι ο Ελληνισμός της προσφέρει μια στρατηγική λύση, είναι μόνο και μόνο επειδή εξετάζει επικεντρώνοντας στην καθημερινότητα που δεν έλυσε ποτέ κανένα θέμα εθνικό. Αν λες λοιπόν ότι πιστεύεις στον Ελληνισμό πρέπει να δεις το έργο του και το δώρο του.
Η ΑΟΖ του Ελληνισμού βοηθάει ήδη την Κύπρο και δίνει προοπτικές σημαντικές και στρατηγικές. Πρέπει να το καταλάβει και η Ελλάδα γιατί προς το παρόν είναι σαν τον άπιστο Θωμά κι όσο δεν έχει δει τις τρύπες από τα γεωτρύπανα δεν μπορεί να πιστέψει τίποτα. Παλαιότερα δεν πίστευε ότι θα είχε προβλήματα, κι όμως έφτασε σε αυτήν την κατάσταση. Τώρα δεν πιστεύει ακόμα στο τι προσφέρει η ελληνική ΑΟΖ και το ηθικό της είναι πεσμένο. Ενώ αν το πιστέψει, θα γίνει το απίστευτο. Διότι και το θαύμα, κάποιος το κάνει. Είναι θέμα πίστης. Ν. Λυγερός[1]
Ο Ρήγας Βελεστινλής ή Ρήγας Φεραίος (Βελεστίνο, 1757 - Βελιγράδι, 24 Ιουνίου 1798), ήταν Έλληνας συγγραφέας, πολιτικός, στοχαστής και επαναστάτης. Το βαπτιστικό του ήταν Ρήγας και επώνυμο έβαλε το όνομα της γενέτειρας του κατά τη συνήθεια των λογίων της εποχής του. Θεωρείται εθνομάρτυρας και πρόδρομος της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Ο ίδιος υπέγραφε ως «Ρήγας Βελεστινλής» και ουδέποτε «Φεραίος», κάτι που είναι δημιούργημα μεταγενέστερων λογίων.
Ο ίδιος υπέγραφε ως «Ρήγας Βελεστινλής» ή «Ρήγας ο Θεσσαλός» και ουδέποτε «Φεραίος», κάτι που ίσως να είναι δημιούργημα μεταγενέστερων λογίων.
Επηρεασμένος από τον ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, πίστεψε βαθιά στην ανάγκη της επαφής των Ελλήνων με τις νέες ιδέες που σάρωναν την Ευρώπη και αυτό τον ώθησε στη συγγραφή ή μετάφραση βιβλίων σε δημώδη γλώσσα και τη σύνταξη της «Χάρτας», ενός μνημειώδους για την εποχή του χάρτη, διαστάσεων 2,07 x 2,07 μ, που αποτελείτο από επί μέρους τμήματα.
Δύο έτη αργότερα, ο Άνθιμος Γαζής επιμελήθηκε μιας νέας έκδοσης της Χάρτας, μικροτέρων διαστάσεων (1,04 x 1,02 μ), με τον τίτλο Πίναξ Γεωγραφικός της Ελλάδος, χωρίς όμως να αναφέρει το όνομα του Ρήγα για να αποφύγει την αυστροουγγρική λογοκρισία.[2]
Ο Ρήγας Βελεστινλής (Φεραίος) υπήρξε πρόδρομος και πρωτεργάτης του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Γεννήθηκε το 1757 στο Βελεστίνο της Μαγνησίας. Το θεωρούμενο ως πραγματικό του επώνυμο Αντώνιος Κυριαζής ή Κυρίτζης δεν επιβεβαιώνεται από τη σύγχρονη έρευνα. Ο ίδιος προτιμούσε να χρησιμοποιεί ως επώνυμο αυτό της γενέτειράς του, ενώ οι Έλληνες διανοούμενοι που ζούσαν στην εξορία τον αποκαλούσαν Φεραίο, επειδή στην αρχαιότητα η πόλη του ονομαζόταν Φεραί.
Ο νεαρός Ρήγας εγκατέλειψε το Βελεστίνο πολύ νωρίς, αφού πρώτα πήρε τη βασική του μόρφωση. Το 1785 πήγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου συνέχισε τις σπουδές του κι εντάχθηκε στο περιβάλλον των Φαναριωτών, ενώ το 1788 εγκαταστάθηκε στη Βλαχία ως διοικητικός υπάλληλος.
Το πολιτικό όραμα του Ρήγα συνίστατο στη δημιουργία μιας πολυεθνικής βαλκανικής επικράτειας που θα ήταν απαλλαγμένη από τις αγκυλώσεις της οθωμανικής πολιτικής και στην οποία οι Έλληνες θα είχαν κυρίαρχη θέση. Για την πραγματοποίηση αυτού του στόχου προσπάθησε να εξεγείρει όλους τους υπόδουλους στους Οθωμανούς λαούς της Βαλκανικής εναντίον του κοινού τυράννου. Επεδίωξε, μάλιστα, να συναντήσει τον Μεγάλο Ναπολέοντα για να ζητήσει τη βοήθειά του. Συνελήφθη, όμως, στις 8 Δεκεμβρίου του 1797 από τους Αυστριακούς στην Τεργέστη.
Η Χάρτα του Ρήγα
Η Χάρτα του Ρήγα ή Χάρτα της Ελλάδος είναι μεγάλων διαστάσεων χάρτης που απεικονίζει τον ελλαδικό χώρο και την ευρύτερη περιοχή της Βαλκανικής χερσονήσου νότια του Δούναβη, όπως την οραματίστηκε ελεύθερη ο Ρήγας Βελεστινλής. Ο χρόνος που απαιτήθηκε για να προετοιμαστεί η Χάρτα εκτιμάται από έξι μήνες έως κάποια χρόνια, και συνέβη πριν την άφιξη του Ρήγα στη Βιέννη τον Αύγουστο του 1796 ή κατά τη διάρκεια της παραμονής του εκεί.
Πρόκειται για ένα από τα πιο σημαντικά έργα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, έργο του Ρήγα Βελεστινλή, και το πιο σημαντικό δείγμα της ελληνικής χαρτογραφίας της προεπαναστατικής περιόδου. Αποτελείται από δώδεκα φύλλα, διαστάσεων το καθένα περ. 50Χ70 εκ. και τυπώθηκε το 1796-97 στη Βιέννη, στο τυπογραφείο των αδελφών Μαρκίδων Πούλιου. Η Χάρτα περιλαμβάνει επιπλέον δέκα επιπεδογραφίες (τοπογραφικά σχέδια) αρχαίων πόλεων, 162 αρχαία και μεσαιωνικά νομίσματα, έναν κατάλογο σοφών και ηγεμόνων της περιοχής και ποικίλες συμβολικές παραστάσεις και σχόλια που αντλούνται από την ελληνική ιστορία και μυθολογία.
Τμήματα του χάρτη
O Ρήγας Βελεστινλής είναι ιδιαίτερα επιμελής με το Άγιον Όρος, που απεικονίζει στη Χάρτα του, ίσως λόγω και της εκεί παλαιάς του διακονίας. Εκτός της πλήρους καταγραφής των ιερών μονών και των άλλων τοπωνυμίων της χερσονήσου προχωρεί σε μια εξαιρετική συμβολική αναπαράσταση του ορεινού όγκου του Άθω στο άκρο της χερσονήσου, με ένα «διπλό σύμβολο βουνοκορφής». Το σύμβολο αυτό έχει προφανή αναφορά στα πρότυπα των «δίκορφων» απεικονίσεων ιερών ορέων (Σινά, Άγιον Όρος), που συναντώνται στα σχετικά προσκυνητάρια, τα οποία γνώριζε ο Ρήγας.
Επιπλέον δυο σύμβολα στην, κατά Βελιστενλή, απεικόνιση του Αγίου Όρους σχεδιάζονται, αλλά δεν επεξηγούνται θεματικά στο υπόμνημα (Καρυαίς, Μετ. Αργ.) και έξι τοπωνύμια αναγράφονται χωρίς συνοδευτικό σύμβολο: Σάνα, Ξυνά νερά, Φραγγόκαστρον, Άθως ορ., Νυμφαίον αγ, όρους Ακ., Ακρόαθον Ακ.[4]
Αποφθέγματα - Ρήγας Φεραίος
Βιβλιογραφία:
Ο Ρήγας τύπωσε 1220 αντίτυπα της Χάρτας. Τα 624 τα έστειλε στην Σμύρνη μέσω Τεργέστης, τα 300 στο Βουκουρέστι και τα υπόλοιπα στους Έλληνες της Βιέννης.
Ένας ολόκληρος κόσμος, όλος ο ελληνισμός εκείνης της εποχής χώρεσε σε 12 φύλλα. Αυτό κατάφερε ο Ρήγας Βελεστινλής και γι' αυτό του έκλεψαν την ζωή.
Στη σημαία του Ρήγα
Στη σημαία του Ρήγα δεν υπήρχε
ακόμα το γαλάζιο χρώμα
γιατί η προετοιμασία δεν είχε
τελειώσει και δεν μπορούσαν
να φανταστούν οι δικοί μας
πριν την Φιλική Εταιρεία
ότι γίνεται να έχουμε το χρώμα
του ουρανού και της θάλασσας
όταν υπήρχε μόνο το σκοτάδι
της σελήνης δίχως τον ήλιο
της δικαιοσύνης κι όμως
έγινε και το αδιανόητο.
Ελληνισμός και Ελλάδα - Ν. Λυγερός
Η Χάρτα του Ρήγα δεν δείχνει μόνο την Ελλάδα αλλά τον Ελληνισμό. Οι χάρτες της ΑΟΖ της Ελλάδας και της Κύπρου, δεν δείχνουν μόνο την Ελλάδα και την Κύπρο. Ακόμη και τα 20 ελληνικά οικόπεδα και τα 13 κυπριακά οικόπεδα αποτελούν μια επιφάνεια πιο μεγάλη από τα δυο κράτη. Ο Ελληνισμός δεν είναι μόνο Ελλάδα.
Είναι μια ευρύτερη έννοια, αφού είναι η σκέψη των Ελλήνων. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι, όταν περιορίζεις τους υπολογισμούς σου μόνο πάνω στην Ελλάδα για τα προβλήματα της, κάνεις ένα στρατηγικό λάθος. Διότι μπορεί το πρόβλημα να αφορά την Ελλάδα, αλλά η λύση θα είναι του Ελληνισμού.
Ακόμα και η ελληνική ΑΟΖ δεν είναι η ίδια η Ελλάδα αφού είναι τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Με άλλα λόγια, ενώ η βάση της ΑΟΖ είναι η ξηρά και βέβαια η Ελλάδα, η ελληνική ΑΟΖ είναι του Ελληνισμού. Έτσι αν η Ελλάδα δεν βλέπει ότι ο Ελληνισμός της προσφέρει μια στρατηγική λύση, είναι μόνο και μόνο επειδή εξετάζει επικεντρώνοντας στην καθημερινότητα που δεν έλυσε ποτέ κανένα θέμα εθνικό. Αν λες λοιπόν ότι πιστεύεις στον Ελληνισμό πρέπει να δεις το έργο του και το δώρο του.
Η ΑΟΖ του Ελληνισμού βοηθάει ήδη την Κύπρο και δίνει προοπτικές σημαντικές και στρατηγικές. Πρέπει να το καταλάβει και η Ελλάδα γιατί προς το παρόν είναι σαν τον άπιστο Θωμά κι όσο δεν έχει δει τις τρύπες από τα γεωτρύπανα δεν μπορεί να πιστέψει τίποτα. Παλαιότερα δεν πίστευε ότι θα είχε προβλήματα, κι όμως έφτασε σε αυτήν την κατάσταση. Τώρα δεν πιστεύει ακόμα στο τι προσφέρει η ελληνική ΑΟΖ και το ηθικό της είναι πεσμένο. Ενώ αν το πιστέψει, θα γίνει το απίστευτο. Διότι και το θαύμα, κάποιος το κάνει. Είναι θέμα πίστης. Ν. Λυγερός[1]
Βίντεο: Ν. Λυγερός - Η Χάρτα του Ρήγα Φεραίου. Τορόντο, 18/04/2019
Ο Ρήγας Βελεστινλής ή Ρήγας Φεραίος (Βελεστίνο, 1757 - Βελιγράδι, 24 Ιουνίου 1798), ήταν Έλληνας συγγραφέας, πολιτικός, στοχαστής και επαναστάτης. Το βαπτιστικό του ήταν Ρήγας και επώνυμο έβαλε το όνομα της γενέτειρας του κατά τη συνήθεια των λογίων της εποχής του. Θεωρείται εθνομάρτυρας και πρόδρομος της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Ο ίδιος υπέγραφε ως «Ρήγας Βελεστινλής» και ουδέποτε «Φεραίος», κάτι που είναι δημιούργημα μεταγενέστερων λογίων.
Ο ίδιος υπέγραφε ως «Ρήγας Βελεστινλής» ή «Ρήγας ο Θεσσαλός» και ουδέποτε «Φεραίος», κάτι που ίσως να είναι δημιούργημα μεταγενέστερων λογίων.
Επηρεασμένος από τον ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, πίστεψε βαθιά στην ανάγκη της επαφής των Ελλήνων με τις νέες ιδέες που σάρωναν την Ευρώπη και αυτό τον ώθησε στη συγγραφή ή μετάφραση βιβλίων σε δημώδη γλώσσα και τη σύνταξη της «Χάρτας», ενός μνημειώδους για την εποχή του χάρτη, διαστάσεων 2,07 x 2,07 μ, που αποτελείτο από επί μέρους τμήματα.
Δύο έτη αργότερα, ο Άνθιμος Γαζής επιμελήθηκε μιας νέας έκδοσης της Χάρτας, μικροτέρων διαστάσεων (1,04 x 1,02 μ), με τον τίτλο Πίναξ Γεωγραφικός της Ελλάδος, χωρίς όμως να αναφέρει το όνομα του Ρήγα για να αποφύγει την αυστροουγγρική λογοκρισία.[2]
Ο Ρήγας Βελεστινλής (Φεραίος) υπήρξε πρόδρομος και πρωτεργάτης του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Γεννήθηκε το 1757 στο Βελεστίνο της Μαγνησίας. Το θεωρούμενο ως πραγματικό του επώνυμο Αντώνιος Κυριαζής ή Κυρίτζης δεν επιβεβαιώνεται από τη σύγχρονη έρευνα. Ο ίδιος προτιμούσε να χρησιμοποιεί ως επώνυμο αυτό της γενέτειράς του, ενώ οι Έλληνες διανοούμενοι που ζούσαν στην εξορία τον αποκαλούσαν Φεραίο, επειδή στην αρχαιότητα η πόλη του ονομαζόταν Φεραί.
Στα χρόνια που ακολούθησαν διακρίθηκε ως λόγιος και συγγραφέας. Το 1790 και το 1796 ταξίδεψε στη Βιέννη για να τυπώσει τα βιβλία του, μεταξύ αυτών το «Σχολείο των ντελικάτων εραστών», το «Φυσικής Απάνθισμα», ο «Ηθικός Τρίποδας» και ο «Ανάχαρσις».
Ως κορυφαίο έργο του, πάντως, θεωρείται η «Νέα Πολιτική Διοίκησις των κατοίκων της Ρούμελης, της Μικράς Ασίας, των Μεσογείων Νήσων και της Βλαχομπογδανίας».
Δημοσιεύτηκε το 1797 και περιείχε:
Δημοσιεύτηκε το 1797 και περιείχε:
- τον Θούριο, γνωστό επαναστατικό άσμα
- μία επαναστατική προκήρυξη
- τη διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου σύμφωνα με τα πρότυπα των Γάλλων Διαφωτιστών
- το Σύνταγμα του Ρήγα
Ο Ρήγας (41 χρονών) και οι επτά σύντροφοί του παραδόθηκαν στις 10 Μαΐου 1798 στους Τούρκους του Βελιγραδίου και φυλακίστηκαν στον Πύργο Νεμπόισα, παραποτάμιο φρούριο του Βελιγραδίου. Εκεί, ύστερα από συνεχή βασανιστήρια, στις 24 Ιουνίου του 1798, στραγγαλίστηκαν και τα σώματά τους ρίχτηκαν στον Δούναβη, σύμφωνα με τα επίσημα Αυστριακά έγγραφα (έκθεση Λεγκράν - Λαμπρού, σελ. 167). Ο θάνατος ήρθε ύστερα από περίπου 40 ημέρες (13/24 Ιουνίου 1798) σκληρών βασανιστηρίων και πόνου. [6]
► Ρήγας Βελεστινλής: η ζωή του Ρήγα σε ταινία, από τη γέννηση ως το μαρτυρικό του θάνατο
Το Φιλικό Έργο
εικ. Η κύρια παράσταση και τίτλος της Χάρτας του Ρήγα Φεραίου,
από το 4ο φύλλο στην κάτω αριστερή πλευρά
συνεχίζεται τώρα
μετά από 200 χρόνια
γιατί η απελευθέρωση
της πατρίδας
πέρα από τα όρια
που έμαθες
γιατί δεν είδες
τη Χάρτα του Ρήγα
ενώ εμείς
τυλιχτήκαμε
μέσα της
για να πάρουμε
το πνεύμα της
και να συνεχίσουμε
ασταμάτητα
τον αγώνα
της αξίας.[1]
Η Χάρτα του Ρήγα
Η Χάρτα του Ρήγα ή Χάρτα της Ελλάδος είναι μεγάλων διαστάσεων χάρτης που απεικονίζει τον ελλαδικό χώρο και την ευρύτερη περιοχή της Βαλκανικής χερσονήσου νότια του Δούναβη, όπως την οραματίστηκε ελεύθερη ο Ρήγας Βελεστινλής. Ο χρόνος που απαιτήθηκε για να προετοιμαστεί η Χάρτα εκτιμάται από έξι μήνες έως κάποια χρόνια, και συνέβη πριν την άφιξη του Ρήγα στη Βιέννη τον Αύγουστο του 1796 ή κατά τη διάρκεια της παραμονής του εκεί.
Πρόκειται για ένα από τα πιο σημαντικά έργα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, έργο του Ρήγα Βελεστινλή, και το πιο σημαντικό δείγμα της ελληνικής χαρτογραφίας της προεπαναστατικής περιόδου. Αποτελείται από δώδεκα φύλλα, διαστάσεων το καθένα περ. 50Χ70 εκ. και τυπώθηκε το 1796-97 στη Βιέννη, στο τυπογραφείο των αδελφών Μαρκίδων Πούλιου. Η Χάρτα περιλαμβάνει επιπλέον δέκα επιπεδογραφίες (τοπογραφικά σχέδια) αρχαίων πόλεων, 162 αρχαία και μεσαιωνικά νομίσματα, έναν κατάλογο σοφών και ηγεμόνων της περιοχής και ποικίλες συμβολικές παραστάσεις και σχόλια που αντλούνται από την ελληνική ιστορία και μυθολογία.
Τμήματα του χάρτη
Χάρτα του Ρήγα
| Φύλλα 10 - 12
Απεικόνιση των Βαλκανικών
περιοχών στα βόρεια των περιοχών με κυρίως ελληνικό πληθυσμό |  | |
| Φύλλα 7 - 9
Ήπειρος, Μακεδονία και Ανατολική
Θράκη. |     | |
| Φύλλα 4 - 6
Κύρια παράσταση του τίτλου, Στερεά
Ελλάδα, Δωδεκάνησα και Ιωνία |     | |
| Φύλλα 1 - 3
Επιπεδογραφία της Κωνσταντινούπολης,
νότια Πελοπόννησος και Δυτική Κρήτη, Ανατολική Κρήτη, νότιο Αιγαίο και Ιωνία |       |
Ένθετες παραστάσεις
| Φύλλο 1 | |
| Φύλλο 2 | |
| Φύλλο 3 | |
| Φύλλο 4 | |
| Φύλλο 7 | |
| Φύλλο 9 | |
| Φύλλο 12 |
Το Άγιο Όρος στη Χάρτα του Ρήγα Φεραίου (1797)
O Ρήγας Βελεστινλής είναι ιδιαίτερα επιμελής με το Άγιον Όρος, που απεικονίζει στη Χάρτα του, ίσως λόγω και της εκεί παλαιάς του διακονίας. Εκτός της πλήρους καταγραφής των ιερών μονών και των άλλων τοπωνυμίων της χερσονήσου προχωρεί σε μια εξαιρετική συμβολική αναπαράσταση του ορεινού όγκου του Άθω στο άκρο της χερσονήσου, με ένα «διπλό σύμβολο βουνοκορφής». Το σύμβολο αυτό έχει προφανή αναφορά στα πρότυπα των «δίκορφων» απεικονίσεων ιερών ορέων (Σινά, Άγιον Όρος), που συναντώνται στα σχετικά προσκυνητάρια, τα οποία γνώριζε ο Ρήγας.
Τα 42 τοπωνύμια τα οποία καταγράφονται στη Χάρτα του Βελεστινλή, κατά κατηγορία συμβόλου που σημειώνεται στο υπόμνημα του χάρτη (φωτ. κάτω), είναι τα εξής:
Εκκλησία: Ζωγράφου, Κωνσταμονίτη, Χιλιντάρι, Εσφιγμένο, Βατοπαίδι, Παντοκράτωρ, Δοχειαρίου, Σταυρονικήτα, Ρούσικο (ο Αγ. Παντελεήμων), Ξενοφών, Ξηροπόταμον, Σίμων πέτρα, Γρηγόριος, Διονύσιος, Παύλος, Σκήτη νέα, Αγ. Άννα, Καυσοκαλύβι, Σμύρνα, Σκήτη Κερασιάς, Λαύρα, Καρακάλου, Φιλοθέου, Ιβήρων, Κοτλομούσι (25 συνολικά τοπωνύμια συνοδευόμενα από το σχετικό σύμβολο της κατηγορίας).
Πόλις χωρίς τείχη: Ακρόαθος
Χώρα: Σίγγος, Δίον, Χρυσός, Κλεωναί, Στρατονίκη (5 συνολικά τοπωνύμια συνοδευόμενα από το σχετικό σύμβολο της κατηγορίας).
Χωρίον: Κάσσερα, Ολόφυξος, Ουρανούπολις, Παθαιότριον (4 συνολικά τοπωνύμια συνοδευόμενα από το σχετικό σύμβολο της κατηγορίας).
Μη λες τραγούδι
Μη λες τραγούδι για ένα άσμα
αλλιώς βρίζεις τον Ρήγα Φεραίο
γιατί ποιος θα τολμούσε πραγματικά
να ονομάσει τραγούδι το Θούριο
κι αν διαβάσεις το έργο του και δεις
τη Χάρτα του θα καταλάβεις ότι το άσμα
έχει όντως όλη τη σημασία γιατί γι’ αυτόν
η πατρίδα ήταν ζωντανή πριν υπάρξει
γιατί πίστευε στη δικαιοσύνη του ήλιου
και του σπαθιού.[1]
φώτο του βίντεο «Θούριος του Ρήγα» «Τα πρώτα χρόνια έπειτα από την απελευθέρωση του τόπου από τον τουρκικό ζυγό - γράφει ο Δ. Φωτιάδης - στα καφενεία και στα σπίτια, στις πολιτείες και στα χωριά, έβλεπες κρεμασμένη μια χαλκογραφία που παρίστανε την Ελλάδα κουρελιασμένη, γονατισμένη κι αλυσοδεμένη. Δυο άνδρες γύρευαν να τη σηκώσουν σπάζοντας τα δεσμά της. Ο ένας ήταν ο Κοραής κι άλλος ήταν ο Ρήγας» (βλ. ΕΔΩ)
- Εκ των γραμμάτων γεννάται η προκοπή με την οποίαν λάμπουν τα ελεύθερα έθνη.
- Κάλλιο ῾ναι μιας ώρας ελεύθερη ζωή παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή.
- Κανένας πολίτης δεν εξαιρείται από την τιμίαν υποχρέωσιν του να συνεισφέρῃ κατά την δύναμιν και τα πλούτη του τα εις δημοσίας ανάγκας δοσίματα.
- Οι Νόμοι νάν᾿ ο πρώτος και μόνος οδηγός.
- Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά.
[1] 951) Ν. Λυγερός: Τα δώδεκα φύλλα του Ελληνισμού. Perfection 5 9 10/2004. En. The twelve sheets of Hellenism. Opus of N. Lygeros Ο Νίκος Λυγερός είναι Στρατηγικός Σύμβουλος και καθηγητής Γεωστρατηγικής. nikos-lygeros-poihsh.blogspot.gr
[2] wikipedia.org/Ρήγας Φεραίος
[3] www.maplibrary.gr/Charta[4] agioritikesmnimes.blogspot.gr
[5] Το οπτικοακουστικό υλικό www.youtube.com
[6] Σύντομη βιογραφία www.sansimera.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου