της Σοφίας Ντρέκου
Τώρα που ζω με τον εαυτό μου βαθιά και απόλυτα,
θέλω να μάθω ο ίδιος ποιος υπήρξα, τι σκέφτηκα,
συνηθίσανε να αποκαλούνε παρουσία. Μ. Χατζιδάκις
Ο Μάνος Χατζιδάκις έφυγε στις 15 Ιουνίου του 1994. Ένας άνθρωπος που συνδέθηκε άμεσα με την εποχή του, τοποθετημένος στο επίκεντρο μιάς πληθωρικής, καλλιτεχνικής και πολιτικής δραστηριότητας. Ήταν μουσικοσυνθέτης, διανοούμενος και ποιητής. Θεωρείται ο πρώτος που συνέδεσε με το έργο του, θεωρητικό και συνθετικό, τη λόγια μουσική με τη λαϊκή μουσική παράδοση. Πολλά από τα εκατοντάδες έργα του αναγνωρίζονται σήμερα ως κλασικά.
Σε όλη του την ζωή πορεύθηκε αναζητώντας και αυτές τις αναζητήσεις μάς τις δώρισε με την μουσική του. Ήταν πάντα εχθρός του «εύκολου», στάθηκε πάντα μελαγχολικός και αμήχανος μπροστά στο «χειροκρότημα», καθώς ως ευαίσθητος έβλεπε το «τέλος της γιορτής» ενώ ως ευφυής αναζητούσε πάντοτε την ουσία των πραγμάτων. Ήταν ρεαλιστής και επιπλέον άφοβος, δεν δίστασε ποτέ να αποκηρύξει αυτό που υπερασπίστηκε χθες γιατί ανταποκρινόταν στα αιτήματα των καιρών, μα σήμερα έγινε εμπόδιο στα τωρινά αιτήματα των καιρών.
Αναπόσπαστο τμήμα του μουσικού του έργου είναι τα περίφημα σημειώματα που συνόδευαν τα έργα του, σεμνά κείμενα της τέχνης του και των καιρών που την σημάδεψαν.
Αλλά, είναι και πάλι τα δικά του λόγια που ταιριάζουν καλύτερα, για να περιγράψουν την προσωπικότητα και το έργο του.
Η τέχνη του τραγουδιού αποτελεί κοινωνικό λειτούργημα
«Το τραγούδι δεν είναι σύνθημα ή πράξη εκτονώσεως. Ούτε μαστίχα για το στόμα αθλητικών εφήβων ή συντροφιά νυχτερινή για οδηγούς ταξί και φορτηγών. Είναι μια σχέση υπεύθυνη, μια πράξη ερωτική ανάμεσά μας που μας αποκαλύπτει. Τελετουργία που απαιτεί, τόσο από σας όσο και από μένα, μια προετοιμασία θρησκευτική, επίμονη άσκηση γνώσης και αθωότητας, αποκαλύψεως και ανιχνεύσεως, μνήμης και προφητείας.
Το τραγούδι είναι μια μαγική στιγμή κι εγώ ένας πανηγυριώτης μάγος εκπρόσωπός σας, που θα φωτίσω τις κρυφές και αθέατες γωνιές σας, θα σας εκπλήξω, θα σας γεμίσω ερωτήματα και μελωδίες που ίσως γενούν δικές σας και θα μεταφερθούν στο σπίτι σας, έτσι που να κοπεί ο ύπνος σας και να χαθεί για πάντα –αν είναι δυνατόν – ο εφησυχασμός σας. Κι ας μην μπορείτε να με τραγουδήσετε. Μήπως τάχα μπορείτε να εξαφανίσετε ένα πουλί ή να το φανερώσετε μέσ’ απ’ το φόρεμα ή από το μαντήλι σας; Κι όμως δεν το ξεχάσατε κι ούτε θα το ξεχάσετε σ’ όλη σας τη ζωή. Και θα το λέτε στα παιδιά σας έτσι όπως το πρωτοείδατε κάποια φορά από έναν μάγο σ’ ένα πανηγύρι – καθώς και το τραγούδι μου.
Θα το θυμάσθε και θα το ’χετε εντός σας, χωρίς την δυνατότητα να το γλεντήστε με αυτάρεσκη και δυνατή φωνή. Μόνο να το ψελλίζετε θα είναι δυνατόν, σαν προσευχή…
Δεν είναι το τραγούδι μου απλοϊκό κι ευχάριστο σαν το τενεκεδένιο σήμα μιας πολιτικής παράταξης ή ενός αθλητικού συλλόγου. Δεν κολακεύει τις συνήθειές σας ούτε και διασκεδάζει την αμηχανία σας, την οικογενειακή σας πλήξη ή την ερωτική σας ανεπάρκεια.
Δεν είναι το τραγούδι μου μια μονόφωνη αρτηρία, ούτε μια πολυφωνική και λαϊκή υστερία. Είναι μια μυστική πηγή, μια στάση πρέπουσα και ηθική απέναντι στα ψεύδη του καιρού μας, ένα παιχνίδι ευφάνταστο μ’ απρόβλεπτους κανόνες, μια μελωδία απρόσμενη που γίνεται δική σας, δεμένη αδιάσπαστα με άφθαρτες λέξεις ποιητικές και ξαναγεννημένες.
Και μην ξεχάσετε. Σαν φύγετε από ΄δω, δεν σας ανήκει παρά μονάχα το αίσθημα, η σκέψη και τα ερωτήματα, που ολόκληρο το βράδυ σας μετέδωσα μέσ’ απ’ τη μουσική μου. Σ’ εμένα απομένει το τραγούδι, η μαγική στιγμή μου, που είναι μια εξαίσια απάντηση αρκεί να με ρωτήστε. Ρωτήστε με λοιπόν. Κι ύστερα, σας παρακαλώ, σωπάστε! Γιατί θα τραγουδήσω!
Πιστεύω πως η τέχνη του τραγουδιού αποτελεί κοινωνικό λειτούργημα, γιατί το τραγούδι μας ενώνει μέσα σ’ ένα μύθο κοινό. Κι όπως στον χορό ενώνουμε τα χέρια μεταξύ μας για ν’ ακολουθήσουμε ίδιες ρυθμικές κινήσεις, έτσι και στο τραγούδι ενώνουμε τις ψυχές μας για ν’ ακολουθήσουμε μαζί, τις ίδιες εσωτερικές δονήσεις. Κι όσο για τον κοινό μύθο που δεν υπάρχει στις μέρες μας, τον σχηματίζουμε καινούριο κι απ’ την αρχή κάθε φορά. Κάθε φορά που νιώθουμε βαθιά την ανάγκη να τραγουδήσουμε.»[1]
ΔΕΙΤΕ: Μάνος Χατζιδάκις! Ένας άνθρωπος που άφησε έναν καλύτερο κόσμο
Μια ποιητική σπουδή για την ελευθερία
Ο ΛΑΧΕΙΟΠΩΛΗΣ Τ' ΟΥΡΑΝΟΥ
[2]«...Σηκώθηκα απ' το πιάνο και πλησιάζω τον καθρέφτη. Ήμουνα ξαναμμένος. Είδα το είδωλό μου να κρατά φτερά του παγωνιού και δροσερούς καρπούς του Θέρους. Κι είπα από μέσα μου: Είμαι ο Λαχειοπώλης τ' Ουρανού. Μοιράζω αριθμούς σε ξωτικά κι αγγέλους. Ο πρώτος αριθμός σημαίνει ... Διαβάστε την συνέχεια »
Ο Μάνος Χατζιδάκις γεννήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 1925 στην Ξάνθη, μια ακριτική καπνοπαραγωγική πόλη της Ελλάδας. Ο πατέρας του, Γεώργιος Χατζιδάκις, καταγόταν από τη Μύρθιο Ρεθύμνου και ήταν δικηγόρος. Η μητέρα του, Αλίκη (Βασιλική), το γένος Αρβανιτίδου καταγόταν από την Αδριανούπολη. «Από την μητέρα μου», όπως έλεγε ο ίδιος, «κληρονόμησα... συνέχεια βλ. εδώ)
Μια ποιητική σπουδή για την ελευθερία
Ο ΛΑΧΕΙΟΠΩΛΗΣ Τ' ΟΥΡΑΝΟΥ
[2]«...Σηκώθηκα απ' το πιάνο και πλησιάζω τον καθρέφτη. Ήμουνα ξαναμμένος. Είδα το είδωλό μου να κρατά φτερά του παγωνιού και δροσερούς καρπούς του Θέρους. Κι είπα από μέσα μου: Είμαι ο Λαχειοπώλης τ' Ουρανού. Μοιράζω αριθμούς σε ξωτικά κι αγγέλους. Ο πρώτος αριθμός σημαίνει ... Διαβάστε την συνέχεια »
«Γεννήθηκα στις 23 του Οκτώβρη του 1925 στην Ξάνθη τη διατηρητέα κι όχι την άλλη τη φριχτή που χτίστηκε μεταγενέστερα από τους εσωτερικούς της ενδοχώρας μετανάστες.»[3]
Παραπομπές:
[1] Η τέχνη του τραγουδιού αποτελεί κοινωνικό λειτούργημα. Από το βιβλίο: Μάνος Χατζιδάκις, O καθρέφτης και το μαχαίρι, εκδ. Ίκαρος, 1995.
[2] Απόσπασμα από το βιβλίο του Μάνου Χατζιδάκι «Τα σχόλια του Τρίτου», 1980 από τις εκδόσεις Εξάντας.
[2] Απόσπασμα από το βιβλίο του Μάνου Χατζιδάκι «Τα σχόλια του Τρίτου», 1980 από τις εκδόσεις Εξάντας.
[3] Αυτοβιογραφικό και απόσπασμα βιογραφίας από εδώ.
[4] Το έργο Πύλη για την ελληνική γλώσσα και τη γλωσσική εκπαίδευση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου