Αέναη επΑνάσταση: Κώστας Βίρβος, ο γιος της Γερακίνας που δεν έζησε γονατιστός ~ Βίντεο Αφιέρωμα

Κώστας Βίρβος, ο γιος της Γερακίνας που δεν έζησε γονατιστός ~ Βίντεο Αφιέρωμα

6 Αυγούστου 2015 «πέταξε» ο μέγας στιχουργός

Κώστας Βίρβος, ο ποιητής του λαϊκού τραγουδιού.

Αφιέρωμα της Σοφίας Ντρέκου

«-Ποιο τραγούδι θα αφιερώνατε σήμερα στους Έλληνες;

-Το «Εγώ δε ζω γονατιστός... τη Γερακίνα…»

απάντησε ο Κώστας Βίρβος τον Μάϊο του 2015

Ο στιχουργός της «της Γερακίνας ο γιός» Κώστας Βίρβος είναι από τους σημαντικότερους του λαϊκού μας τραγουδιού. Πολλοί τον έχουν χαρακτηρίσει λαϊκό ποιητή για το υψηλό επίπεδο των στίχων του.

Ο ποιητής και στιχουργός Κώστας Βίρβος δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Για τη ζωή και τα έργα του μιλάνε οι στίχοι του και η στάση ζωής του.

Γεννήθηκε στα Τρίκαλα στις 29 Μαρτίου 1926, φοίτησε στην Αναργύρειο και Κοργιαλένειο Σχολή Σπετσών μέχρι την έναρξη του πολέμου και αποφοίτησε από το Γυμνάσιο Τρικάλων το 1943, οπότε ξεκίνησε να φοιτά στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τότε ήταν που πέρασε και στις γραμμές της Εθνικής Αντίστασης. Τον Μάρτιο του 1944 τον συνέλαβαν.

Έχει γράψει πάνω από 2000 τραγούδια. Συνεργάστηκε με τους περισσότερους από τους κορυφαίους συνθέτες και ερμηνευτές του ελληνικού τραγουδιού. Δεν χρειάζονται πολλά λόγια για την αξία, το ήθος και την αγωνιστικότητα του Κώστα Βίρβου. Οι στίχοι του μιλάνε κατευθείαν στην καρδιά μας.

Το πασίγνωστο τραγούδι «της Γερακίνας Γιός» αναφέρεται στην Κατοχή. Ο ίδιος αφηγείται, παρακάτω, την ιστορία πως έγραψε τους στίχους όταν τον συνέλαβαν και τον βασάνιζαν τον Μάρτιο του 1944, γιατί έγραφε συνθήματα στους τοίχους!

Το τραγούδι αναφέρεται στην Κατοχή. Ο Κώστας Βίρβος το 1943 περνάει στις γραμμές της Εθνικής Αντίστασης ως μέλος του ΕΑΜ. Τον Μάρτιο του '44 συλλαμβάνεται και βασανίζεται, γιατί έγραφε συνθήματα στους τοίχους για την τότε κυβέρνηση του βουνού. Ο πατέρας του με 800 χρυσές λίρες τον απελευθερώνει και έπειτα φεύγει για το βουνό, όπου εκεί συναντά και τον Άρη Βελουχιώτη. Πολλοί στίχοι από τραγούδια του βασίζονται στις εμπειρίες του Βίρβου από την Κατοχή, όταν τον συνέλαβαν το 1944 και μπήκε στην απομόνωση.

Ο ίδιος αφηγείται: Το ίδιο βράδυ με έριξαν στο απομονωτήριο. Εκεί ήταν κι ένας άλλος. Πονούσα σε όλο μου το κορμί. Ήμουν δεμένος στο κεφάλι σαν χότζας. Έχω ένα σημάδι 57 χρόνια εδώ στο κεφάλι από βούρδουλα που κατέληγε σε σφαιρίδιο. Μέσα εκεί υπήρχε ένα κούτσουρο. Του είπα: «Σε παρακαλώ να ξαπλώσεις στο κούτσουρο κι εγώ πάνω στο σώμα σου». Έτσι έγινε. Σηκωνόμασταν την νύχτα να ξεμουδιάσουμε. Δεν κράτησε πολύ. Δυο μερόνυχτα. Αυτό είναι το αναπαυτικότερο κρεβάτι που κοιμήθηκα ποτέ. Απ' αυτό εμπνεύστηκα το «ούτε στρώμα να πλαγιάσω, ούτε φως για να διαβάσω» που γράφω στη «Γερακίνα». Στη φυλακή άρχισα να γράφω την «Καταχνιά» σαν ποίηση.

Χορεύοντας το «Της Γερακίνας Γιος»

Όταν χορεύεις το «της γερακίνας γιος», ξέρεις τι χορεύεις; Όχι, δεν χορεύεις ένα ζεϊμπέκικο. Χορεύεις ένα «τραγούδι – ύμνο» στην ελευθερία, ένα τραγούδι που έχει βαθύ ανθρώπινο περιεχόμενο, ιστορία και πληγές, ελπίδα και αγώνα.

Αν δεν ξέρεις από ποιον έχει γραφτεί και γιατί, σε ποιες συνθήκες και τι θέλει να εκφράσει, πώς μπορεί να το χορέψεις; Όχι, δεν είναι απλά ζεϊμπέκικο. Είναι τραγούδι πόνου και θέλει ψυχή χαρμολύπης, θλίψης και ελπίδας. Δεν χορεύεται με παλαμάκια και με «ώπα».

Πρέπει να το χορέψεις μόνος στην πίστα, σε ατμόσφαιρα σιωπής, να βρεθείς σε κατάσταση μέθεξης με το πνεύμα του στιχουργού και του συνθέτη. Να ψυχανεμιστείς και να γευθείς το τι ένιωθε ο Κώστας Βίρβος. Να νιώσεις την πνοή του πόνου, την ψύχρα και το σκοτάδι της φυλακής. Να βιώσεις την επική μα και λυρική συνάμα μουσική του Βασίλη Τσιτσάνη.

Όταν συναντιούνται δύο μεγάλες μορφές του ελληνικού τραγουδιού, για να αναδημιουργήσουν το μεγάλο καημό της ελευθερίας, για να δώσουν την τέχνη τους στη θύμηση ενός σκληρού βιώματος, ένα θαύμα γεννιέται.

Και πρέπει να το σεβαστείς και να το εκφράσεις με το δικό σου προσωπικό τρόπο, με λεβεντιά και αξιοσύνη, με πόνο και πέταγμα ψυχήςˑ την ίδια ώρα που σε καθηλώνει το φρικτό σκηνικό της φυλακής, να νιώθεις το ξεπέταγμα του «γιου της γερακίνας».

Να βρεθείς σε κατάσταση έκστασης. Να γεύεσαι κάθε στίχο, κάθε λέξη, κάθε νότα μουσικής. Να παλινδρομείς ανάμεσα στα βασανιστήρια του Γερμανού κατακτητή και κυρίως στη βαθιά πεποίθηση του ανθρώπου, ότι δεν χάνει την ελευθερία του, γιατί είναι η ψυχή του ελεύθερη, γιατί ονειρεύεται ένα κομμάτι ουρανού, γιατί είναι της γερακίνας γιος και μπορεί να πετάει ξανά και ξανά ό,τι και να συμβεί.

Και όταν 1975 συζητά με τον Βασίλη Τσιτσάνη για το δίσκο «Σκοπευτήριο» με τον Κώστα Βίρβο για το ποιος θα τραγουδήσει το εμβληματικό τραγούδι, γίνεται ο εξής διάλογος.

Κώστας Βίρβος: Βασίλη, το τελευταίο τραγούδι «Της γερακίνας γιος» είναι επικό. Η μουσική που του έχεις βάλει είναι τρομερή. Νομίζω ότι πρέπει να το πει η Βίκυ Μοσχολιού.

Βασίλης Τσιτσάνης: Τι λες Κώστα; Αυτό το τραγούδι είναι η ψυχή μου! Θα αφήσω την ψυχή μου να την πει άλλος; Εγώ θα το πω! Δεν θα μπορέσει κανένας να το πει καλύτερα από μένα!

Και η κόρη του Βίρβου γράφει αργότερα στο οπισθόφυλλο του βιβλίου «Κώστας Βίρβος – Εγώ δε ζω γονατιστός» για το μεγαλείο της ψυχής του πατέρα της.

«Έχει νοσηλευθεί τρεις φορές σε νοσοκομεία, και παρ’ όλες τις απαισιόδοξες προβλέψεις των γιατρών, ευτυχώς έχει αρχίσει να πηγαίνει πολύ καλύτερα. Έδωσε μεγάλη μάχη αλλά είναι από τους ανθρώπους που ξέρουν να αγωνίζονται! Τραγουδούσε μόνος του στο νοσοκομείο το «Εγώ δεν ζω γονατιστός», κι έπαιρνε δύναμη από τους δικούς του στίχους. Κι όταν κάποια στιγμή είχε χάσει την επαφή με το περιβάλλον, ήρθε στο νοσοκομείο ο Γιώργος Μαργαρίτης (Τρικαλινός κι αυτός) και του το τραγούδησε δυνατά δίπλα στο κρεβάτι του. Μαζεύτηκαν όλοι γύρω τους, ασθενείς, γιατροί, επισκέπτες, νοσοκόμες, και από εκείνη την ώρα άρχισε να βρίσκει πάλι τον εαυτό του! Σαν να πέρασε το τραγούδι μέσα του και τον έκανε καλά!»

«Γερακίνας γιός»

Συνθέτης Βασίλης Τσιτσάνης

Ούτε στρώμα να πλαγιάσω,

ούτε φως για να διαβάσω

το γλυκό σου γράμμα

ωχ, μανούλα μου

καλοκαίρι κι είναι κρύο

ένα μέτρο επί δύο

είναι το κελί μου,

ωχ, μανούλα μου

Μα εγώ δε ζω γονατιστός

είμαι της γερακίνας γιος

τι κι αν μ’ ανοίγουνε πληγές

εγώ αντέχω τις φωτιές

Μάνα μη λυπάσαι,

Μάνα μη με κλαις

Ένα ρούχο ματωμένο

στρώνω για να ξαποσταίνω

στο υγρό τσιμέντο

ωχ, μανούλα μου

Στο κελί το διπλανό μου

φέραν κάποιον αδελφό μου

πόσα θα τραβήξει

ωχ, μανούλα μου…

«Της Γερακίνας γιος» [1975] είναι τραγούδι της ελληνικής μουσικής σε στίχους Κώστα Βίρβου και μουσική Βασίλη Τσιτσάνη. Ερμηνεύτηκε από τον Τσιτσάνη, την Χαρούλα Λαμπράκη. Ο Στέλιος Καζαντζίδης επανεκτέλεσε το τραγούδι το 1996.

Από το έργο «Καταχνιά» συνθέτης Χρήστος Λεοντής

ΚΑΤΑΧΝΙΑ (κατοχή – αντίσταση – απελευθέρωση) γράφτηκε από τον ΚΩΣΤΑ ΒΙΡΒΟ το 1944, «στην απομόνωση των κρατητηρίων της Ελπίδος 5, όπου οδηγείται μετά από βασανιστήρια, επειδή ως μέλος της ΕΠΟΝ, πιάνεται να γράφει στους τοίχους. Εκεί, την Πρωτομαγιά της ίδιας χρονιάς, μαθαίνοντας για τους διακόσιους που τουφεκίζουν στην Καισαριανή, γράφει τα «Δεν θέλω να μου δέσετε τα μάτια» και «Ένας ξύλινος σταυρός».

Αργότερα στο βουνό γράφει και τα υπόλοιπα. Για την εισαγωγή της «Καταχνιάς» που λέει «Κλαίνε θρηνούνε τα βουνά», εμπνέεται από το αντάρτικο τραγούδι «Βαριά στενάζουν τα βουνά».

Η θρυλική «Καταχνιά» κυκλοφόρησε το 1964 από την Odeon (σύμφωνα με άλλες πηγές κυκλοφόρησε τον Μάιο του 1965, Ελληνική Δισκογραφία Πέτρου Δραγουμάνου, λογικά η πιο πιθανή εκδοχή) και έχει θέμα το τρίπτυχο «Κατοχή-Αντίστασις-Απελευθέρωσις», όπως αναγράφεται και σαν δευτερότιτλος στο δίσκο.

Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής ο Κώστας Βίρβος ξεκίνησε να γράφει τους στίχους των πρώτων τραγουδιών «Δεν θέλω να μου δέσετε τα μάτια» και «Ένας ξύλινος σταυρός», έπειτα από τη σύλληψή του και τη βάναυση κακοποίησή του, ως μέλος της ΕΠΟΝ.

Δε θέλω να μου δέσετε τα μάτια

τον ήλιο π' ανατέλλει να χαρώ

κι αν κάνετε τα στήθια μου κομμάτια

εσείς πεθαίνετε κι όχι εγώ.

Δε θέλω να μου δέσετε τα μάτια

δεν σκιάζομαι τα βόλια τα σκληρά,

πηγαίνω στα ουράνια παλάτια

να στείλω στους ανθρώπους τη χαρά.

Οι αγώνες του ελληνικού λαού για την αποτίναξη του γερμανικού ζυγού ενέπνευσαν το στιχουργό και ποιητή να ολοκληρώσει το ιστορικό αυτό έργο.

Το επίτευγμα του Βίρβου ήταν πράγματι αξιομνημόνευτο, αφού κατάφερε να συνταιριάξει τόσο ιδανικά τη θλίψη με την παλικαριά, τη δυστυχία με την ελπίδα και τον τρόμο του θανάτου με την αισιοδοξία. Και φυσικά να τον κατατάξει στην ποιητική πλευρά των δημιουργών.

Συνεργάζεται όμως με τον Χρήστο Λεοντή, για τον οποίον είναι η πρώτη του ολοκληρωμένη σύνθεση και ενορχήστρωση. Την επιμέλεια των κειμένων έκανε ο ποιητής Νικηφόρος Βρεττάκος και την αφήγηση ο σπουδαίος Δημήτρης Μυράτ.

Ο διάσημος ζωγράφος Σπύρος Βασιλείου φιλοτέχνησε με μια ξυλογραφία το εξώφυλλο του δίσκου. Συμμετείχε η Χορωδία Κορίνθου, αλλά ήταν υψίστης σημασίας η συμμετοχή του Στέλιου Καζαντζίδη και της ανερχόμενης τότε Μαρινέλλας.

Καταχνιά

Κλαίνε θρηνούνε τα βουνά

κλαίνε θρηνούν οι κάμποι

ήρθε σκλαβιά πικρή σκλαβιά

πλάκωσε μαύρη καταχνιά

κι ο ήλιος πια δεν λάμπει

Η μπότα του κατακτητή

παντού τη φρίκη απλώνει

κι όπου πατεί κι όπου πατεί

χορτάρι δε φυτρώνει.

Μα στην καμένη τούτη γη

θ’ ανθίσουν πάλι οι κλώνοι

για να λαλεί τ’ αηδόνι.

Μέσα απ’ τη στάχτη τη βαθιά

μια σπίθα θα πετάξει

σε πολιτείες και χωριά

και θα γενεί τρανή φωτιά

που τη φωτιά θα κάψει.

Πείνα

Δε βρήκα πουθενά ψωμί

και σπίτι πώς να πάω

θα με πληγώσει μια φωνή

πατέρα μου πεινάω.

Απόψε το παιδάκι μου

θα γείρει πεινασμένο

και τον πατέρα του θα δει

πρώτη φορά κλαμένο.

Να μαραθείς βλαστάρι μου

ποτέ δε θα σ’ αφήσω

και με το αίμα της καρδιάς

εγώ θα σε ταΐσω.

Τι κι αν με ρίξεις στο κελί

που έχει πάντα βράδυ

έχω δυο μάτια στη ψυχή

που σκίζουν το σκοτάδι.

Δεν μπορούν οι αλυσίδες.

να μου δέσουν τις ελπίδες.

Τι κι αν μου δέσεις το κορμί

και τα δικά μου χέρια

έχω ψυχή όπου πετά

ως τ’ ουρανού τ’ αστέρια.

Τι κι αν μ’ αφήσεις νηστικό

τι κι αν με βασανίσεις

της λευτεριάς το όνειρο

ποτέ δε θα μου σβήσεις.

Κώστας Βίρβος (29 Μαρτίου 1926 - 6 Αυγούστου 2015)

Ο Κώστας Βίρβος (Τρίκαλα Θεσαλίας, 29 Μαρτίου 1926 - Παλαιό Φάληρο, 6 Αυγούστου 2015) ήταν Έλληνας στιχουργός. Γεννήθηκε στα Τρίκαλα στις 29 Μαρτίου 1926.

Ο στιχουργός Κώστας Βίρβος γεννήθηκε στα Τρίκαλα στις 29 Μαρτίου 1926. Ο πατέρας του, πλούσιος τυρέμπορας, τον στέλνει στην Κοργιαλένειο Σχολή. Τελειώνοντας το γυμνάσιο το 1943 κατεβαίνει στην Αθήνα και φοιτά στην Πάντειο. Ο ίδιος σύμφωνα με διηγήσεις του έγραφε στιχάκια από νωρίς, αλλά ήθελε να γίνει σκηνοθέτης μιας και του άρεσε ιδιαίτερα το θέατρο.

Το 1943 περνάει στις γραμμές της Εθνικής Αντίστασης ως μέλος του ΕΑΜ. Το Μάρτη του '44 συλλαμβάνεται και βασανίζεται, γιατί έγραφε συνθήματα στους τοίχους για την τότε κυβέρνηση του βουνού. Ο πατέρας του με 800 χρυσές λίρες τον απελευθερώνει και έπειτα φεύγει για το βουνό, όπου εκεί συναντά και τον Άρη Βελουχιώτη.

Εργάστηκε ως δημόσιος υπάλληλος και μάλιστα εφοριακός απ' το 1954 έως το 1985. Έχει δυο κόρες.

Από πολύ νωρίς ασχολήθηκε ως στιχουργός με το λαϊκό τραγούδι, χώρο στον οποίο διακρίθηκε από το 1950. Το πρώτο του τραγούδι που κυκλοφόρησε με τ' όνομά του ήταν το «Να το βρεις από άλλη» (1948) σε μουσική Απόστολου Καλδάρα με ερμηνευτές τη Σούλα Καλφοπούλου και τον Μάρκο Βαμβακάρη.

Τα πρώτα του στιχάκια τα δίνει στον Απόστολο Καλδάρα, με τον οποίο γνωρίζονταν από μικροί. Το πρώτο στιχούργημα του λέγεται "Ο φαντάρος" {ανέκδοτο τραγούδι του 1947}, που αν και μελοποιήθηκε αρχικά από τον Β. Τσιτσάνη και αργότερα από τον Α. Καλδάρα δε γραμμοφωνήθηκε, λόγω εμφυλίου και παρά το εμφανές μήνυμα της συμφιλίωσης, ("μα ο φαντάρος δεν παραπονιέται/ κι έχει ελπίδα μέσα στην καρδιά/ πως θα γυρίσει πάλι στους δικούς του/ τα χέρια όταν δώσουμε ξανά").

Κάποιοι από τους στίχους του που έχουν μελοποιηθεί είναι οι εξής: «Καταχνιά», «Ρίξε μια ζαριά καλή», «Μια παλιά ιστορία», «Περιπλανώμενη ζωή», «Δε θέλω να μου δέσετε τα μάτια», «Ο αρκουδιάρης», «Ανέβα στο τραπέζι μου», «Γεννήθηκα για να πονώ», «Ζαΐρα», «Λίγα ψίχουλα αγάπης», «Πάρε τα χνάρια μου», «Το διαβατήριο», «Το κουρασμένο βήμα σου», «Φύγε κι άσε με», «Το καράβι», «Εγώ ποτέ δεν αγαπώ», «Είμαι ένα κορμί χαμένο», «Η σκιά μου κι εγώ», «Στις φάμπρικες της Γερμανίας», «Γιατί να γίνω μάνα», «Της γερακίνας γιος», «Κοιμήσου αγγελούδι μου», «Ένα όμορφο αμάξι με δυο άλογα», «Μακριά μου να φύγεις», «Νυχτερίδες κι αράχνες», «Στου Μπελαμή το ουζερί», «Πες μου γιατί», «Το ράκος», «Ο κυρ-Θάνος πέθανε», «Φύγε κι άσε με» «Εγνατίας 406», «Σάντα Μαρία», «Θαλασσόλυκος Νικόλας», «Θα κάνω ντου βρε πονηρή», «Λυπάμαι», «Σε ικετεύω», «Ψύλλοι στ' αυτιά μου», «Γιατί πονάς και βασανίζεσαι», «Τα χρυσά κλειδιά», «Γιατί θες να φύγεις», «Το κουρασμένο βήμα σου», «Σου ‘χω έτοιμη συγγνώμη», «Άγια Κυριακή», «Ένας ξύλινος σταυρός», «Το παζάρι».Το πρώτο τραγούδι που κυκλοφόρησε ήταν το «Να το βρεις από άλλη» σε μουσική Καλδάρα και ερμηνευτές τους Σούλα Καλφοπούλου και Μάρκο Βαμβακάρη (1948).

Έχει γράψει πάνω από 2000 τραγούδια, λαϊκά, έντεχνα, μέχρι και παραδοσιακού ύφους με κοινωνικό και πολιτικό, άμεσο ή έμμεσο, περιεχόμενο.

Άλλα σημαντικά του τραγούδια είναι: «Της γερακίνας γιος», «Το καράβι», «Μια παλιά ιστορία», «ο κυρ Θάνος πέθανε» και άλλα. Το πέρασμά του και στους ολοκληρωμένους κύκλους τραγουδιών έγινε με το άσμα "Καταχνιά" του Χρήστου Λεοντή, με το «Α-Ω», σε μουσική Μπιθικώτση, το «Θάλασσα, πικροθάλασσα», σε μουσική Μίμη Πλέσσα και πλήθος άλλων.

Επίσης είναι ο συνθέτης του ύμνου της ποδοσφαιρικής ομάδας του Α.Ο. Τρίκαλα.

Ένα σημαντικό έργο του είναι ο «Θεσσαλικός Κύκλος» σε μουσική τού Γιάννη Μαρκόπουλου.

Σημαντικά έργα: Καταχνιά (μουσική Χρήστος Λεοντής), Θάλασσα πικροθάλασσα (μουσική Μίμης Πλέσσας), Θεσσαλικός κύκλος (μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος), Οι ξεριζωμένοι (μουσική Απόστολος Καλδάρας)

Θάνατος: Έφυγε βράδυ Πέμπτης 6 Αυγούστου 2015 στα 88 του χρόνια, ταλαιπωρημένος από βαρύ εγκεφαλικό επεισόδιο ενώ βρισκόταν διασωληνωμένος στο σπίτι του, στο Παλαιό Φάληρο.

Συγγραφικό έργο - Έχει εκδώσει τα εξής βιβλία:

"Μια ζωή τραγούδια - αυτοβιογραφία" (1985, εκδόσεις Ντέφι),
"Λαϊκή στιχουργική ανθολογία" (1989, εκδόσεις Αναστασακη),
"Πράσινα βουνά και χρυσαφένιοι κάμποι. Παραδοσιακά, λαογραφικά, σατιρικά τραγούδια - γεγονότα" (1998) [4]

Πολλοί στίχοι από τραγούδια του βασίζονται στις εμπειρίες του Βίρβου από την Κατοχή, όταν τον συνέλαβαν το 1944 και μπήκε στην απομόνωση.

Είπαν για τον λαϊκό ποιητή

Ο ποιητής - στιχουργός δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Εκτός από τους ίδιους τους στίχους του, έχουν μιλήσει γι’ αυτόν εξέχουσες προσωπικότητες των Γραμμάτων και των Τεχνών:

Η Μαρία Βίρβου, κόρη του σπουδαίου αυτού στιχουργού, γράφει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου «Κώστας Βίρβος – Εγώ δε ζω γονατιστός»:

«Ο βίος και το έργο του διατρέχουν την ιστορία της νεότερης Ελλάδας και ολόκληρου του λαϊκού τραγουδιού. Γεννιέται στα Τρίκαλα του μεσοπολέμου, ακολουθεί ο πόλεμος, η Κατοχή, η Αντίσταση, η σύλληψη από τους Γερμανούς Ναζί, η μεταπολεμική Ελλάδα με τις νωπές πληγές της, τα νέα όνειρα, η δικτατορία, η μεταπολίτευση, οι νέες ελπίδες, η νέα οικονομική κρίση. Σε όλες τις περιόδους, ο στίχος του παρηγορητικός, εμψυχωτικός και πάντα ανθρώπινος απευθύνεται στις καρδιές του κόσμου. Ο ίδιος συνδιαμορφώνει το Ελληνικό τραγούδι, καθώς συμπορεύεται διαδοχικά με πολλές γενιές κορυφαίων καλλιτεχνών. Ξεκινά από το Ρεμπέτικο τραγούδι, προχωρά στο Λαϊκό, αλλά και στο Έντεχνο και το Παραδοσιακό».

Ο στρατηγικός αναλυτής Νίκος Λυγερός γράφει το ποίημα «Πέταξε της Γερακίνας ο γιος (Στον Κ. Βίρβο)» ως αποχαιρετισμό την ημέρα της εκδημίας του.

Πέταξε της Γερακίνας ο γιος

Στον Κ. Βίρβο (Ν. Λυγερός)

Πέταξε της Γερακίνας ο γιος

που γεννήθηκε για να πονά

για να προσέχει κάθε βράδυ

και να κοιμάται το αγγελούδι του

που έβλεπε στα όνειρά του

ένα όμορφο αμάξι με δυο άλογα,

πήγε να βρει τον Κυρ Θάνο

στου Μπελαμή το ουζερί

όχι για τους νεκρούς διαλόγους

μπροστά σ’ ένα πιάτο
άδειο στο τραπέζι

αλλά για να ακούσει και πάλι

τον αγαπημένο τον μπαγλαμά

αφού έριξαν μια ζαριά καλή

κι αν ποτέ δεν αγάπησαν

ήταν για να μην ικετεύσουν

διότι γεννήθηκαν ελεύθεροι

ακόμα και πολιορκημένοι

γιατί αγαπούσαν τον λαό μας.

Μίκης Θεοδωράκης: «Ο Βίρβος είναι ένα απ’ τα μεγάλα κλαριά στο δένδρο της ελληνικής μουσικής. Είναι ο λαϊκός ποιητής που έγραψε χιλιάδες τραγούδια. Πολλοί από μας κι από σας ασφαλώς δεν θα ξέρετε ότι τα τραγούδια που έχετε αγαπήσει, έχετε τραγουδήσει, και για τα οποία έχετε συγκινηθεί, έχετε κλάψει, έχετε πονέσει, έχετε ελπίσει, είναι δικοί του οι στίχοι. Έχει συνεργαστεί με όλους σχεδόν, τους πιο μεγάλους, τους πιο κλασικούς συνθέτες της λαϊκής μας μουσικής»

Νίκος Καρούζος: «Ο Βίρβος έχει καταλάβει ξεχωριστή θέση ανάμεσα στους δημιουργούς της λαϊκής στιχουργίας. Αυτός και η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου προσέφεραν ιστορικές επιτυχίες, που τραγουδήθηκαν πολύ και παραμένουν αγέραστες […] Έχει γράψει τραγούδια με τρόπο ζωντανό και με ποικίλα αισθήματα της απλής καθημερινότητας και πλούσιας λαϊκής εμπειρίας, ακολουθώντας την τακτική της κλασικής ρεμπέτικης στιχουργίας. Γνωρίζει καλά και πολλαπλασιάζει μέσ’ απ’ τη δική του προσωπική αίσθηση όλη εκείνη τη θεματολογία, που κυρίως αναφέρεται στον πόνο, στον κατατρεγμό, στην καταφρόνια, χωρίς να λείπουν οι όποιες χαρές και το μεγάλο γεγονός του έρωτα […] Υπάρχει όμως και η πολιτική πλευρά στη διαδρομή του. Συνείδηση προοδευτική και με συμμετοχή στην Εθνική Αντίσταση, τραγούδησε τα πάθια του λαού μέσα στις αντίξοες συνθήκες της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης»

Λευτέρης Παπαδόπουλος: «Αν δεν υπήρχε ο Κώστας Βίρβος στο λαϊκό τραγούδι της δεκαετίας του ’50, σίγουρα θα ‘πρεπε να τον εφεύρουμε. Γιατί ο Βίρβος πήρε το λαϊκό τραγούδι από το μισοσκόταδο των υπογείων και το περιθώριο, και με τα φτερά της μουσικής του Τσιτσάνη και του Καλδάρα το άπλωσε σε πολιτείες και σε χωριά, σε λιμάνια και φάμπρικες, σε γειτονιές και στρατόπεδα, κάνοντάς το τραγούδι ολόκληρου του ελληνικού λαού […] Το τραγούδι του είναι πολιτικό. Αν εξετάσουμε τα τραγούδια των συνομηλίκων του και κυρίως της Παπαγιαννοπούλου, του Βασιλειάδη και του Κολοκοτρώνη, θα δούμε ότι το έργο του Βίρβου διαφέρει πολύ και ουσιαστικά […]

Ο Βίρβος πιάνει τον ταύρο από τα κέρατα. Βλέπει τι γίνεται γύρω του κι αυτό καταγράφει ερμηνεύοντάς το συγχρόνως. Δεν παρελθοντολογεί. Δεν ονειρεύεται περισσότερο από όσο πρέπει. Δεν είναι ήρεμος. Με το που μπαίνει το τραγούδι, στην καρδιά του εμφυλίου (1948), το πρώτο θέμα που τον βασανίζει είναι αυτός ο αδελφοκτόνος πόλεμος. Γι’ αυτό και το πρώτο τραγούδι του είναι «Ο φαντάρος».

Έτσι ανήσυχος, έτσι άγριος θα μείνει ο Βίρβος σε όλη την πορεία του. Η αιμορραγία της μετανάστευσης δεν θα περάσει δίπλα του χωρίς να τον αγγίξει. Θα τον συγκλονίσει! Η κατοχή, η αντίσταση, δεν θα μείνουν έξω από τον κόσμο της έμπνευσής του. Κι όταν το επιτρέψουν οι πολιτικές συνθήκες θα εκδώσει την «Καταχνιά». Το δράμα των πολιτικών προσφύγων, δεν θα τον αφήσει ασυγκίνητο. Η γραφειοκρατία -βαθειά πληγή αυτής της χώρας- που την ζει έντονα σαν δημόσιος υπάλληλος, θα του βάλει φωτιά για να γράψει και γι’ αυτή. Και στα χρόνια που θα κυριαρχήσει το «έντεχνο» λαϊκό τραγούδι, όπως το λένε, ο Βίρβος θα βρεθεί και πάλι στην πρώτη γραμμή, πλάι στους ποιητές της εποχής.

Αν επιχειρήσουμε να εξηγήσουμε γιατί και πως ο Βίρβος δεν στέκεται στο ανώδυνο ερωτικό τραγούδι αλλά προσπαθεί συνεχώς να σπάει την κρούστα των πραγμάτων και να προχωρά στο βάθος τους, δεν θα δυσκολευτούμε να βρούμε απαντήσεις: ο Βίρβος είναι πολιτικοποιημένο άτομο. Και ξέρει γράμματα. Διαβάζει, σκέφτεται, αναλύει, συμπεραίνει. […]

Ο Βίρβος, το έργο του Βίρβου, δεν ανήκει σε εταιρείες και σήματα. Ανήκει στον ελληνικό λαό. Που αυτός το γέννησε. Και θα το γεννάει συνεχώς».

Γραφειοκρατία το 1976 (επίκαιρο - διαχρονικό)

Χρώσταγα στο κράτος δυο χιλιάδες φόρους

Και στα δύο χρόνια έγιναν οκτώ

Βάλε και τους τόκους, βάλε δικηγόρους

Έφτασε το χρέος στις εξηνταοκτώ.

Κι αλά ούνα αλά ντούε αλά τρε

Υποθηκεύουνε το σπίτι μου αδελφέ.

Χτύπαγαν καμπάνες για την εκκλησία

Μέρα της αγάπης, μέρα Κυριακή

Στο δικό μου σπίτι μαύρη απελπισία

Ήρθαν οι κλητήρες οι δικαστικοί.

Κι αλά ούνα αλά ντούε αλά τρε

Μου το πήρανε το σπίτι αδελφέ.

Ιδρυτικό μέλος μαζί με τον συνθέτη Θόδωρο Δερβενιώτη (που δημιούργησαν εκατοντάδες τραγούδια), της πρώτης «Ένωσης» συνθετών και στιχουργών του λαϊκού τραγουδιού, καθιέρωσαν με αγώνες το επάγγελμα του στιχουργού, σε μια εποχή που ο κόσμος μάθαινε τα τραγούδια κυρίως μέσα από δίσκους που συνήθως απουσίαζε η υπογραφή του δημιουργού των στίχων.

Ο ίδιος έχει πει για το έργο του: «Έγραψα τραγούδια όλων των ειδών (κατηγοριών) μάγκικα, ρεμπέτικα, κοινωνικοπολιτικά (κυρίως αυτά), «έντεχνα» και ότι άλλο είδος ελληνικού τραγουδιού υπάρχει. Κάποιος δημοσιογράφος με αποκάλεσε «στιχουργό εφ’ όλης της ύλης» […] Το καλό τραγούδι διδάσκει, ενώ το κακό καταστρέφει και κυρίως τις παιδικές και νεανικές ψυχές. Μπορεί το «σύστημα» να προσπαθεί να αποπροσανατολίσει τον κόσμο, επιβάλλοντας τραγούδια 24ώρου, όμως οι νέοι προτιμούν τα καλά λαϊκά τραγούδια και κυρίως τα παλιά. Βέβαια, υπάρχουν και καλά σημερινά τραγούδια, όπως υπάρχουν και καλές λαϊκές φωνές. Όμως, πιστεύω ότι τα παλιά είναι αναντικατάστατα, ενώ παράλληλα πιστεύω ότι διδάσκουν, τόσο τους νέους, όσο και τους ανθρώπους που γράφουν είτε στίχο είτε μουσική».

Ένας ξύλινος σταυρός

Στα αγριολούλουδα στημένος

Είναι ο γιος του καθενός

Που δε στέργει σκλαβωμένος

Κι όταν ο αγέρας κλαίει

Και στενάζει ο σταυρός

Μια φωνή ουράνια λέει

Προχωρείτε πάντα μπρος

Ένας ξύλινος σταυρός

Με καντήλι το φεγγάρι

Είναι φάρος φωτεινός

Και σου πρέπει παλληκάρι

Δικτυογραφία:
• Ν. Λυγερός: Πέταξε της Γερακίνας ο γιος (στον Κ. Βίρβο)
• «Στον ποιητή του λαϊκού μας τραγουδιού». Ριζοσπάστης. Ένθετο 7 Ημέρες. 2000-06-25, σσ. 3.
• «"Έφυγε" ο μεγάλος λαϊκός στιχουργός Κώστας Βίρβος».
• Αποσπάσματα από wikipedia.org
• Κώστας Βίρβος: «Εγώ δε ζω γονατιστός - Crystalia Patouli
• Τα Βίντεο από www.YouTube, εταιρεία της Google.

• Πηγή: Sophia Ntrekou.gr

Περισσότερα: Μουσική, Πρόσωπα, Αφιερώματα

Βιντεο / αφιέρωμα στον ποιητή Κ. Βίρβο

by Αέναη επΑνάσταση | Sophia-Ntrekou.gr

Δε θέλω να μου δέσετε τα μάτια
τον ήλιο π' ανατέλλει να χαρώ
κι αν κάνετε τα στήθια μου κομμάτια
εσείς πεθαίνετε κι όχι εγώ.

Δε θέλω να μου δέσετε τα μάτια
δεν σκιάζομαι τα βόλια τα σκληρά,
πηγαίνω στα ουράνια παλάτια
να στείλω στους ανθρώπους τη χαρά.

Τα «Φώτα πορείας» του Κώστα Βίρβου (15/4/2000) (ΣΠΑΝΙΟ VIDEO - ΔΕΙΤΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΚΠΟΜΠΗ) Όταν η Έλενα Ακρίτα «άναψε» τα «Φώτα πορείας» του λαϊκού ποιητή.

Στις 15 Απριλίου 2000 παρουσιάστηκε από την ΕΤ 1 και την εκπομπή της Έλενας Ακρίτα «Φώτα πορείας», ένα από τα πιο ολοκληρωμένα τηλεοπτικά «πορτρέτα» του Κώστα Βίρβου. Θεωρώ πως πρέπει να γίνει ιδιαίτερη μνεία στο συγκεκριμένο κύκλο εκπομπών της Έλενας Ακρίτα, αφού, χωρίς η ίδια να είναι μουσικός ή να ανήκει στο χώρο της μουσικής δημοσιογραφίας, κατάφερε να «στήσει» κάποιες από τις πληρέστερες και ουσιαστικότερες εκπομπές για ανθρώπους του τραγουδιού, όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, η Λίνα Νικολακοπούλου, ο Γιώργος Νταλάρας, η Δήμητρα Γαλάνη, η Χάρις Αλεξίου και άλλοι…

Ο Κώστας Βίρβος «ξεκλείδωσε» το «συρτάρι» των αναμνήσεών του και μίλησε για τη συνάντησή του με τον Άρη Βελουχιώτη, για τον Άκη Πάνου (ο οποίος είχε φύγει από τη ζωή λίγες μέρες πριν), για τις συνεργασίες του με τον Απόστολο Καλδάρα, τον Βασίλη Τσιτσάνη, την Σωτηρία Μπέλλου, τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Στέλιο Καζαντζίδη, την Μαρινέλλα, τον Χρήστο Νικολόπουλο, τον Γιώργο Νταλάρα, τον Τόλη Βοσκόπουλο, καθώς και για τις ιστορίες τραγουδιών και έργων όπως «Της Γερακίνας γιος», «Νανούρισμα», «Το τραγούδι του νεκρού αδελφού», «Μια παλιά ιστορία», «Η Κύπρος είναι ελληνική», «Νυχτερίδες κι αράχνες», «Καταχνιά», «Ψύλλοι στ’ αυτιά μου», «Ίσως», «Θεσσαλικός κύκλος» και «Εξ αδιαιρέτου». Αναφέρθηκε επίσης σε καινούργια του τραγούδια, επηρεασμένα από την παραδοσιακή μουσική που είχαν κυκλοφορήσει δυο χρόνια πριν, ενώ εξέφρασε τη συμπάθειά του στη Rock μουσική και σε καλλιτέχνες όπως οι Beatles, οι Rolling Stones, ο Bob Dylan και η Joan Baez.

Για τον Κώστα Βίρβο μίλησαν (με σειρά εμφανίσεως) ο Στέλιος Διονυσίου, ο Δημήτρης Ιατρόπουλος, ο Χρήστος Νικολόπουλος, ο Τόλης Βοσκόπουλος, ο Δημήτρης Τσαουσάκης, ο Αντώνης Κυρίτσης και ο Γιώργος Παπαδημητρόπουλος (Αντιστράτηγος Β' Υπαρχηγός Αστυνομίας). Όλα αυτά, με τη συνοδεία οπτικοακουστικών αποσπασμάτων από το αρχείο της ΕΡΤ. Η σκηνοθεσία της εκπομπής, που μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη στο video που ακολουθεί ήταν του Στέλιου Ράλλη.

Ο Κώστας Βίρβος στην εκπομπή του ΣΚΑΙ «Βαβέλ» με τον Χρήστο Βασιλόπουλο, που προβλήθηκε το 1999. Συμμετείχαν στο πάνελ ο Υπουργός Δικαιοσύνης Ευάγγελος Γιαννόπουλος, η Ελένη Ανουσάκη, η Αλέξια, ο Βασίλης Καββαθάς, ο Σταμάτης Κόκοτας, η Πόλυ Πάνου, ο Δημήτρης Ιατρόπουλος και η Καίτη Γκρέυ, ενώ προβλήθηκαν μαγνητοσκοπημένες συνεντεύξεις του Γρηγόρη Μπιθικώτση, του Γιώργου Κατσαρού, της Μαίρης Λίντα, της συζύγου του Κώστα Βίρβου Καίτης, του Γιώργου Παπαδημητρόπουλου, φίλου του στιχουργού και του Βαγγέλη Φούντα, καθηγητή της πληροφορικής του Πανεπιστημίου Πειραιώς.

Βίντεο: Αφιέρωμα στον Κώστα Βίρβο στην εκπομπή της Σεμίνας Διγενή ''οι εντιμότατοι φίλοι μου''. Ακούγονται τα τραγούδια: 1. Ο Κυρ Θάνος πέθανε -Σταμάτης Κόκοτας (μουσική: Γ. Μπιθικώτσης) 00:00 - 03:11 2. Ζαίρα - Σταμάτης Κόκοτας (μουσική Βασ. Τσιτσάνης) 03:11-05:32 3. Ένα σφάλμα έκανα, Πόλυ Πάνου (μουσική: Θ. Δερβενιώτης, στίχοι: Ν. Μουρκάκος) 05:32 - 09:27 4. Το καράβι - Χρήστος Κανελλόπουλος (μουσική: Β. Τσιτσάνης) 09:27 - 13:01 5. Το δάσκαλο - Λάκης Χαλκιάς (μουσική: Γ. Μαρκόπουλος) 13:01 - 14:53 6. Δε θέλω να μου δέσετε τα μάτια - Λάκης Χαλκιάς (μουσική: Χρήστος Λεοντής) 14:53 - 17:03 7. Ματσαράγκα; - (μπουζούκι Χάρης Καλούδης) 17:03 - 19:56 8. Το γλυκό μπουζούκι; (μπουζούκι Χάρης Καλούδης) 19:56 - 23:40 9. Σε μια νύχτα μου 'χεις κάνει -Χαρούλα Λαμπράκη (μουσική Γιώργος Μανισαλής) 23:40 - 26:29 10. Παράπονα και κλάματα - Χαρούλα Λαμπράκη (μουσική: Θόδωρος Δερβενιώτης) 26:29 - 27:17 11. Είμαι μια γυναίκα αμαρτωλή - Πόλυ Πάνου (μουσική: Θ. Δερβενιώτης) 27:17 - 28:11 12. Πες μου γιατί -Χαρούλα Λαμπράκη (μουσική: Στράτος Ατταλίδης) 28:11 - 28:35 13. Άγια Κυριακή - Ρένα Κουμιώτη (μουσική: Μίμης Πλέσσας) 28:35 - 29:27 14.Ρίξε μια ζαριά καλή-όλοι μαζί (μουσική: Βασίλης Τσιτσάνης) 30:10-30:35 15. Νανούρισμα - Κώστας Βίρβος - Λευτέρης Παπαδόπουλος (μουσική: Μ. Θεοδωράκης) 30:10 - 31:22.

Φωτεινή Βελεσιώτου - Το κουρασμένο βήμα σου

Κώστας Βίρβος: Με ενδιέφερε να γράφω προοδευτικά. Με θέματα κοινωνικά αλλά και με οποιεσδήποτε άλλες καταστάσεις που μπορεί να συνέβαιναν. Προσπαθούσα να επισημαίνω και να εμφανίζω τα πράγματα λίγο πιο δυνατά. Ο κάθε ποιητής άλλωστε έχει δική του γλώσσα, καθαρή.