Φωτογραφία επάνω: η Κλοπή των Γλυπτών του Παρθενώνα στις
31 Ιουλίου 1801 από τον Άγγλο Τόμας Μπρους, 7ος κόμης του Έλγιν.
Κάτω: Tο αποτέλεσμα της Κλοπής των αιώνων στο βάρβαρο μουσείο
της Αγγλίας που αρνείται σθεναρώς την επιστροφή των Γλυπτών.
Εργασία / Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου
(Sophia Drekou, BSc in Psychology)
Ανανέωση εργασίας 29 Οκτ 2023
Ο Thomas Bruce Elgin, στη χώρα μας γνωστός ως Έλγιν, ήταν ο έβδομος κόμης του Έλγιν και ενδέκατος κόμης του Κινκάρντιν. Υπήρξε διπλωμάτης και στρατιωτικός αλλά έμεινε στην ιστορία σαν ο άνθρωπος που λεηλάτησε την Ακρόπολη και τα Γλυπτά του Παρθενώνα.
Τα γλυπτά μας δεν είναι μόνο
το ωραίο ντεκόρ ενός ξένου μουσείου
αλλά η ουσία του Νέου Μουσείου
γιατί δημιουργήθηκε για να τα στεγάσει
στην πατρίδα τους μετά από αιώνες
σκλαβοσύνης στα ξένα
μετά την απελευθέρωση
από το ζυγό που συνέχισε
την καταπάτηση της βαρβαροκρατίας
μέσω του ακρωτηριασμού και της αρπαγής
γι’ αυτό ετοιμάσου γιατί το μέλλον
έρχεται γρήγορα και πρέπει να παίξεις
το ρόλο σου στον θίασο μας.
Η αρπαγή των Γλυπτών του Παρθενώνα από τον 'Ελγιν επανήλθε στην επικαιρότητα με αφορμή το αίτημα που διατύπωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ώστε τα Μνημεία να επιστραφούν στην Ελλάδα ως δανεικά, με αφορμή την επέτειο των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, αίτημα που προκάλεσε την δίκαιη αντίδραση της αξιωματικής αντιπολίτευσης (ΣΥΡΙΖΑ).
...και επανήλθε εκ νέου τον Νοέμβριο του 2023
Το θέμα της επιστροφής τους στη χώρα μας, επί της ουσίας ουδέποτε έφυγε από την επικαιρότητα και τώρα επανήλθε και πάλι στο προσκήνιο μετά την απαράδεκτη ενέργεια του Βρετανού πρωθυπουργού να ακυρώσει την προγραμματισμένη συνάντησή του με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ενοχλημένος από τις αναφορές του Έλληνα πρωθυπουργού στα γλυπτά του Παρθενώνα στη συνέντευξη που παραχώρησε το BBC.
Πέρα από μια κίνηση διπλωματικά απαράδεκτη, ο Ρίσι Σούνακ με την ακύρωση της συνάντησης προδίδει έλλειψη επιχειρημάτων με τα οποία ενδεχομένως θα προσπαθούσε να υπερασπιστεί το γιατί οι κλεμμένοι από τον Έλγιν θησαυροί έπρεπε να παραμείνουν ες αεί στο Βρετανικό Μουσείο.
Ο γνωστός Βρετανός παρουσιαστής και σχολιαστής Πιρς Μόργκαν, ο οποίος υπήρξε υποστηρικτής της παραμονής των Γλυπτών του Παρθενώνα στο Βρετανικό Μουσείο, αποκάλυψε, στη διάρκεια εκπομπής του Sky News Australia, μια αλλαγή στη στάση του αυτή. Μάλιστα, όπως είπε, καταλυτικό ρόλο έπαιξε το επιχείρημα του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη σε τηλεοπτική του συνέντευξη στο BBC.
«Η συζήτηση σχετικά με το αν αυτοί οι ελληνικοί θησαυροί πρέπει να φύγουν ή να παραμείνουν, έχει διχάσει τη Βρετανία εδώ και δεκαετίες. Όσοι θέλουν να παραμείνουν στο Βρετανικό Μουσείο ανησυχούν ότι αυτό θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου. Λένε ότι χώρες σε όλο τον Κόσμο θα αρχίσουν να απαιτούν την επιστροφή των αποικιακών τους θησαυρών - αφήνοντας το Βρετανικό Μουσείο να μοιάζει με την τροπαιοθήκη της Τότεναμ» είπε με δόση ειρωνίας για τους λίγους τίτλους που έχει κατακτήσει η λονδρέζικη ποδοσφαιρική ομάδα.
Και συνέχισε, λέγοντας πως «έχω συμφωνήσει με αυτή την άποψη στο παρελθόν. Όμως, μερικές φορές κάποιος διατυπώνει μια άποψη τόσο πειστική που κάνει ακόμη και ανθρώπους σαν εμένα να αλλάξουν γνώμη. Αυτό έγινε με το επιχείρημα του Έλληνα πρωθυπουργού (για τον πίνακα της Μόνα Λίζα). Η Ελλάδα έχτισε ένα θεαματικό μουσείο για να αναδείξει τα μάρμαρα του Παρθενώνα, όπως τα αποκαλεί, αλλά υπάρχει ένα κραυγαλέο κενό εκεί όπου πραγματικά θα έπρεπε να βρίσκονται τα Γλυπτά που εκτίθενται στο Λονδίνο. Τα έφερε στη Βρετανία ο λόρδος Έλγιν, ο οποίος πλήρωσε μια περιουσία για να τα βγάλει και αργότερα τα πούλησε στην κυβέρνηση. Ισχυριζόταν πάντα ότι είχε την άδεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία ήλεγχε την Αθήνα εκείνη την εποχή».
Το Μουσείο και η βαρβαρότητα
Όσοι φοβούνται ότι η επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα θα αποτελέσει ένα δεδικασμένο για όλα τα Μουσεία του κόσμου, έχουν δίκιο και καλά κάνουν που φοβούνται γιατί δεν πρόκειται ο πολιτισμός μας ν' αφήσει τη βαρβαρότητα να συνεχίζει τις απαράδεκτες πράξεις της.
Τα γλυπτά του Παρθενώνα δεν προσφέρθηκαν, ούτε πουλήθηκαν, αλλά ακρωτηριάστηκαν και αρπάχθηκαν από τον ίδιο τον ναό τους από το φυσικό τους χώρο και την ιστορία τους.
Έτσι κάθε βάρβαρος που έκανε το ίδιο πράγμα σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου να φοβάται με τον ίδιο τρόπο, γιατί δεν υπάρχει καμιά δικαιολογία και υπάρχει η δικαιολογία των ανθρώπων που δεν ξεχνούν τις αδικίες.
Ο φόβος μερικών έχει ενισχυθεί λόγω της ύπαρξης δικηγόρων που είναι ξεκάθαρα αποτελεσματικοί σε αυτόν τον τομέα, όπως το απέδειξαν με άλλη υπόθεση επιστροφής αντικειμένων ανθρωπινής αξίας στην Αυστραλία, ενώ βρίσκονταν στην Αγγλία.
Πιο συγκεκριμένα το δικηγορικό γραφείο κατάφερε να επιστραφούν οι σωροί Αβοριγίνων της Τασμανίας από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Λονδίνο στην Αυστραλία. Και αυτή η υπόθεση έγινε πριν μερικά χρόνια αλλά κανείς δεν μίλησε για δεδικασμένο της δικαιοσύνης ενάντια στη βαρβαρότητα.
Όσοι φοβούνται ότι η επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα θα αποτελέσει ένα δεδικασμένο για όλα τα Μουσεία του κόσμου, έχουν δίκιο και καλά κάνουν που φοβούνται γιατί δεν πρόκειται ο πολιτισμός μας ν' αφήσει τη βαρβαρότητα να συνεχίζει τις απαράδεκτες πράξεις της.
Τα γλυπτά του Παρθενώνα δεν προσφέρθηκαν, ούτε πουλήθηκαν, αλλά ακρωτηριάστηκαν και αρπάχθηκαν από τον ίδιο τον ναό τους από το φυσικό τους χώρο και την ιστορία τους.
Έτσι κάθε βάρβαρος που έκανε το ίδιο πράγμα σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου να φοβάται με τον ίδιο τρόπο, γιατί δεν υπάρχει καμιά δικαιολογία και υπάρχει η δικαιολογία των ανθρώπων που δεν ξεχνούν τις αδικίες.
Ο φόβος μερικών έχει ενισχυθεί λόγω της ύπαρξης δικηγόρων που είναι ξεκάθαρα αποτελεσματικοί σε αυτόν τον τομέα, όπως το απέδειξαν με άλλη υπόθεση επιστροφής αντικειμένων ανθρωπινής αξίας στην Αυστραλία, ενώ βρίσκονταν στην Αγγλία.
Πιο συγκεκριμένα το δικηγορικό γραφείο κατάφερε να επιστραφούν οι σωροί Αβοριγίνων της Τασμανίας από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Λονδίνο στην Αυστραλία. Και αυτή η υπόθεση έγινε πριν μερικά χρόνια αλλά κανείς δεν μίλησε για δεδικασμένο της δικαιοσύνης ενάντια στη βαρβαρότητα.
Το θέμα είναι το έξης τα Γλυπτά του Παρθενώνα είναι γνωστά σε όλους. Το ίδιο και η επιστροφή που αφορά το British Museum. Έτσι αυτή η υπόθεση έχει ήδη μεγαλύτερες επιπτώσεις στο παγκόσμιο γίγνεσθαι και αυτό είναι το πρόβλημα.
Στην πραγματικότητα η υπόθεση των γλυπτών δεν έχει το πρόβλημα του δεδικασμένου, αλλά είναι η αιχμή του δόρατος του δεδικασμένου. Και πρέπει όλοι όσοι είναι του Ελληνισμού να χαίρονται που δίνουμε αυτή τη μάχη όχι μόνο για μας, αλλά για όσους έχουν στην ιστορία τους ανάλογες περιπτώσεις.
Διότι με αυτόν τον τρόπο ο Ελληνισμός λειτουργεί και πάλι ως παράδειγμα αντίστασης ενάντια στη βαρβαρότητα κι είναι ραγιάδες όσοι πιστεύουν ότι δεν θα γίνει τίποτα.
Γιατί και στο παρελθόν κάθε φορά που ο Ελληνισμός έδινε μάχες, υπήρχαν πάντα άτομα που έλεγαν ότι δεν πρόκειται να γίνει τίποτα γιατί ήταν εξωπραγματικό και ουτοπικό.
Κι όμως ο Ελληνισμός τα κατάφερε και μάλιστα με εχθρούς πολυπληθεστέρους και πιο ισχυρούς. Για έναν απλό λόγο, η Δικαιοσύνη των ανθρώπων ή με άλλα λόγια τα δικαιώματα της Ανθρωπότητας.
Δεν πρέπει λοιπόν να μας φοβίζει η δυσκολία του αγώνα γιατί αυτή δίνει την αξία στον λαό που αντιστέκεται. Η Καρυάτιδα είναι μόνο η αρχή και την ακολουθούν όλα τα γλυπτά του Παρθενώνα. Ένας λευκός στρατός που παλεύει για την απελευθέρωση του από τον σκοταδισμό.
Το Μουσείο της Ακρόπολης μπορεί να τον υποδεχθεί για να του προσφέρει ένα μέλλον λαμπρό. Αφού δεν θα είναι μόνο τα γλυπτά του παρελθόντος άλλα και αυτά της απελευθέρωσης.
Η επιστροφή των μαρμάρων είναι μια λανθασμένη έκφραση, διότι τώρα ξέρουμε ότι πρόκειται για την απελευθέρωση ανθρώπινων γλυπτών του Ελληνισμού. Κι αυτός δεν αποδέχεται ποτέ να είναι σκλαβωμένος ας ετοιμαστούν λοιπόν αυτοί που θέλουν να μας εμποδίσουν, γιατί τους περιμένουμε ήδη.
Ν. Λυγερός: Σταμάτα να λες
τα Μάρμαρα του Παρθενώνα
δεν πρόκειται για ύλη
μα για ενέργεια
αφού το λάξευμα είναι
στρατηγική διαχρονικότητας
για τον γλύπτη και να ξέρεις
ότι δεν άρπαξαν τα καλύτερα
απλώς αυτά που μπορούσαν
δίχως να πέσει η όλη δομή
γι' αυτό ζήτα μόνο και μόνο
τα γλυπτά του Παρθενώνα
αλλιώς μια μέρα
θα σου φέρουν μάρμαρα
και θα σου πουν
να το βουλώσεις.
► ΔΕΙΤΕ: Η μοναξιά της Καρυάτιδας: Είμαι Ελληνίδα και θέλω να πάω στην πατρίδα μου ...γιατί το Ελληνικό Πνεύμα δεν δανείζεται, προσφέρεται
Η Ελλάδα έχει συνυπογράψει από το 1981 τη Συνθήκη της UNESCO για την προστασία των μνημείων και χώρων παγκόσμιας κληρονομιάς. Στόχος της UNESCO είναι η προστασία από κάθε είδους φθορά και καταστροφή, προκειμένου αυτά να κληροδοτηθούν στις γενιές του μέλλοντος.
Η Βρετανία αρνήθηκε να δεχτεί τη διαμεσολάβηση της
UNESCΟ ως προς το ζήτημα των Γλυπτών του Παρθενώνα.
Η Ακρόπολη και ο Παρθενώνας τα χρόνια πριν
την Ελληνική Επανάσταση σε γκραβούρα της εποχής.
View of the Parthenon from the Propylaea. Date 1819
Seated on the ground is Disdar Aga, the governor
of the fortress of Acropolis. He has just been surprised
by another member of the guard as he was sipping a glass
of wine which he took from the travellers. DODWELL, Edward.
Views in Greece, from Drawings by Edward Dodwell Esq. F.S.A &c.,
London, Rodwell and Martin, 1819. Collection: Γεννάδειος Βιβλιοθήκη
(Gennadius Library) - Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών
Αθηνών (American School of Classical Studies at Athens)
Όπως έγινε γνωστό από τις επιστολές του Βρετανικού Μουσείου αλλά και της κυβέρνησης της Βρετανίας προς τον διεθνή οργανισμό, οι οποίες δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα του Βρετανικού Μουσείου, η εμπλοκή της UNESCO δεν θεωρείται ως η πλέον ενδεδειγμένη.
Τονίζοντας τον «ειλικρινή σεβασμό για τον οργανισμό», αλλά και «τις ήδη καλές σχέσεις με τους συναδέλφους και τους φορείς στην Ελλάδα», το Βρετανικό Μουσείο αναφέρει, μεταξύ άλλων, στην επιστολή του, η οποία έχει αναρτηθεί και στα ελληνικά, ότι το ίδιο «δεν είναι κρατικός φορέας και οι συλλογές του δεν ανήκουν στη βρετανική κυβέρνηση. Οι έφοροι του Βρετανικού Μουσείου φυλάσσουν τα Γλυπτά όχι μόνο για τον βρετανικό λαό αλλά και προς όφελος του κοινού παγκοσμίως, στο παρόν και το μέλλον».
Επίσης, κάνοντας λόγο για την τρέχουσα περιοδική έκθεση «Ορίζοντας το Κάλλος: το σώμα στην αρχαία ελληνική τέχνη», η οποία άνοιξε στις 26/3 τις πύλες του για το κοινό, σημειώνει: «Στην έκθεση αυτή ορισμένα από τα Γλυπτά του Παρθενώνα παρουσιάζονται μαζί με άλλα κορυφαία έργα τέχνης, τα οποία επίσης αναδεικνύουν τον έντονο ανθρωπισμό του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και τα οποία παραχωρήθηκαν γενναιόδωρα από μουσεία από ολόκληρο τον κόσμο. Είναι η πρώτη φορά μέχρι τώρα που δίνεται η δυνατότητα στο κοινό να δει τα έργα αυτά συγκεντρωμένα κάτω από την ίδια στέγη».
Επίσης, αναφέρθηκε και στην πρόσφατη παραχώρηση από πλευράς των εφόρων του Μουσείου ενός από τα Γλυπτά του Παρθενώνα στο μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης, τονίζοντας ότι «με χαρά ενημερωθήκαμε ότι σε έξι μόλις εβδομάδες, είχαν την ευκαιρία να το θαυμάσουν περί τις 140.000 Ρώσοι επισκέπτες». Επίσης, ως προς τις «απόψεις για την ιστορία του διαμοιρασμού των Γλυπτών του Παρθενώνα που έχουν διασωθεί ως τις μέρες μας» το Μουσείο τονίζει ότι «φυσικά και διαφέρουν, παρά ταύτα οι ειδικοί ομόφωνα αναγνωρίζουν ότι ο αρχικός γλυπτικός διάκοσμος δεν μπορεί να αποκατασταθεί στο σύνολό του, καθώς πολλά στοιχεία του έχουν χαθεί ενώ τα μέρη που έχουν διασωθεί δεν μπορούν ποτέ να επανατοποθετηθούν στο κτίριο».
Η επιστολή της βρετανικής κυβέρνησης, όπως αναρτάται στην ιστοσελίδα του Μουσείου, αναφέρει μεταξύ άλλων ότι τα Γλυπτά του Παρθενώνα είχαν αποκτηθεί νομίμως από τον Λόρδο Έλγιν, σύμφωνα με τους νόμους που ίσχυαν εκείνη την περίοδο και ότι οι έφοροι του Βρετανικού Μουσείου έχουν σαφείς και νόμιμους τίτλους από το 1816. Επίσης, σημειώνεται ότι ούτε η βρετανική κυβέρνηση ούτε το Βρετανικό Μουσείο είναι ενήμεροι για τυχόν νέα επιχειρήματα ως προς το αντίθετο από το 1985, οπότε το επίσημο ελληνικό αίτημα για την επιστροφή των Γλυπτών απορρίφθηκε από τη βρετανική κυβέρνηση.
Ο Βρετανός ηθοποιός που υπερασπίστηκε πρώτος δημόσια
την Ελλάδα για την επιστροφή των ΓΛΥΠΤΩΝ του Παρθενώνα
2014: Πριν από τον Τζώρτζ Κλούνεϊ υπήρξε ένας άλλος δημοφιλής ηθοποιός, που μίλησε δημόσια και μάλιστα με ισχυρά επιχειρήματα υπέρ της επιστροφής στην Ελλάδα των κλεμμένων γλυπτών του Παρθενώνα. Βέβαια δεν είναι τόσο αρρενωπός και με πολλές κατακτήσεις στις γυναίκες, αλλά το λέει η καρδιά του και κυρίως το μυαλό του.
Πρόκειται για τον κωμικό Stephen Fry, που ξεκίνησε το 2011 με ένα λαμπρό κείμενο με το οποίο απηύθυνε έκκληση στη βρετανική κυβέρνηση να δικαιώσει το αίτημα για επαναπατρισμό των μαρμάρων, τα οποία άρπαξε ο Λόρδος του Έλγιν.
Ο γνωστός ηθοποιός, συγγραφέας και δημοσιογράφος επανήλθε μετά από δύο χρόνια και έκανε μια συγκλονιστική ομιλία σε δημόσια εκδήλωση του Οργανισμού Intelligence, την οποία μετέδωσε το BBC.
Πρόκειται για μια ομιλία καταπέλτη που δικαιώνει ιστορικά, πολιτιστικά και ηθικά τον αγώνα των Ελλήνων να συνενώσουν το ακρωτηριασμένο μνημείο-σύμβολο της κλασικής Αθήνας του Περικλή, των φιλοσόφων και της Δημοκρατίας.
Στο βίντεο, ο Fry παραλαμβάνει την σκυτάλη από τον βουλευτή και ιστορικό Tristram Hunt που έκανε ομιλία υπέρ του Βρετανικού Μουσείου. Χωρίς υπερβολές, τον εξαφάνισε.
Συγκλονιστική ομιλία του Βρετανού ηθοποιού Stephen Fry
Ποιος ήταν ο Τόμας Μπρους, 7ος κόμης του Έλγιν
Τόμας Μπρους, 7ος κόμης του Έλγιν.
Σκωτία, 20 Ιουλ 1766 - Παρίσι, 14 Νοε 1841
Thomas Bruce, 7th Earl of Elgin. Date 1788.
Artist Anton Graff (1736–1813) Wikimedia
Σκωτσέζος στρατιωτικός, διπλωμάτης και συλλέκτης έργων τέχνης, περιώνυμος για τη συλλογή του με τα γλυπτά του Παρθενώνα, γνωστά και ως «Ελγίνεια Μάρμαρα».
Πέθανε στις 14 Νοεμβρίου 1841 στο Παρίσι, κυνηγημένος από τους δανειστές του.
Ο Τόμας Μπρους, 7ος κόμης του Έλγκιν και 11ος κόμης του Κινκάρντιν (Thomas Bruce, 7th Earl of Elgin and 11th of Kincardine), όπως είναι το πλήρες όνομά του, γνωστός και ως Ελγίνος και λόρδος Έλγιν στη χώρα μας, γεννήθηκε στις 20 Ιουλίου 1766 στο Μπλούμχολ της κομητείας Φάιφ της Σκωτίας. Ήταν ο δεύτερος γιος του Τσαρλς Μπρους, 5ου κόμη του Έλγκιν και της συζύγου του Μάρθας Γουάιτ.
Το 1785 κατατάχθηκε στο βρετανικό στρατό με το βαθμό του ανθυπολοχαγού κι έφθασε μέχρι το βαθμό του υποστράτηγου. Από το 1790 και μετά ακολούθησε διπλωματική καριέρα, πρώτα ως πρεσβευτής στις Βρυξέλλες (1790) και στις συνέχεια στο Βερολίνο (1795), κατά τη διάρκεια της πρώτης περιόδου του πολέμου κατά της Γαλλίας.
Στις 11 Μαρτίου 1799 νυμφεύθηκε τη Μέρι Νέσμπιτ, με την οποία θα αποκτήσει τέσσερα παιδιά. Λίγο αργότερα τοποθετήθηκε έκτακτος πρεσβευτής στην Κωνσταντινούπολη, λόγω της εκστρατείας του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο, με οδηγίες να ασχοληθεί αποκλειστικά με πολιτικά ζητήματα.
Το Μάιο του 1800 ο Έλγιν έστειλε στην Αθήνα τον γραμματέα της πρεσβείας Γουίλιαμ Χάμιλτον μαζί με έξι καλλιτέχνες και τεχνίτες από την Ιταλία για την καταγραφή των αρχαίων μνημείων της Αττικής και ιδιαίτερα του Παρθενώνα. Ο αρχικός σκοπός του ήταν να λάβει εκμαγεία από διάφορα μνημεία για να διακοσμήσει την έπαυλή του στη Σκωτία.
Όταν τα διεθνή πολιτικά γεγονότα οδήγησαν την Τουρκία σε συμμαχία με τη Μεγάλη Βρετανία εναντίον της Γαλλίας, ο Έλγιν άδραξε την ευκαιρία για να ωφεληθεί προσωπικά και ν’ αποκτήσει μία τεράστια συλλογή από αρχαιότητες. Το 1801 κατόρθωσε να αποσπάσει επιστολή από τον καϊμακάμη Σεγούτ Αβδουλάχ, που εκείνη την περίοδο αντικαθιστούσε τον Μεγάλο Βεζύρη στην Κωνσταντινούπολη, με την οποία προέτρεπε τις οθωμανικές αρχές στην Αθήνα να επιτρέψουν στους ανθρώπους του να ενεργήσουν ανασκαφές γύρω από την Ακρόπολη, υπό τον όρο να μην προξενήσει ζημιές στα μνημεία.
Από το 1801 έως το 1804 τα συνεργεία του Έλγιν δρούσαν στην Ακρόπολη, προκαλώντας σημαντικές ζημίες στα γλυπτά και το ίδιο το μνημείο, αποσπώντας και διαμελίζοντας ένα σημαντικό μέρος (περίπου το ήμισυ) από το σωζόμενο γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα, μαζί με ορισμένα αρχιτεκτονικά μέλη, όπως ένα κιονόκρανο κι ένα σπόνδυλο από κίονα. Οι αφαιρούμενες αρχαιότητες συσκευάζονταν σε κιβώτια και μεταφέρονταν δια θαλάσσης στην Αγγλία. Το 1802 φορτώθηκαν τα πρώτα 12 κιβώτια στο ιδιόκτητο ιστιοφόρο του Έλγιν «Μέντωρ». Το πλοίο, όμως, βυθίστηκε στον Αβλέμονα των Κυθήρων και χρειάστηκαν δύο χρόνια για την ανέλκυσή τους.
Το 1803 επιστρέφοντας στην Αγγλία κρατήθηκε αιχμάλωτος στη Γαλλία, όταν παραβιάστηκε η συνθήκη της Αμιένης, και μόλις το 1806 επέστρεψε στην πατρίδα του, όπου ήδη είχε γίνει αντικείμενο κριτικής από διακεκριμένους συμπατριώτες του (Ντότγουελ, Ντάγκλας, Κλαρκ, Σμιθ, Χόμπχαουζ) για τη μεταφορά των ελληνικών γλυπτών στην Αγγλία. Τον κατηγόρησαν ως κοινό κλέφτη και βάνδαλο, που με αθέμιτα μέσα (δωροδοκίες κλπ) λήστεψε σεβαστά μνημεία του πολιτισμού για ίδιον όφελος.
Το 1807, ο Έλγιν προκάλεσε σκάνδαλο, όταν κατηγόρησε τη σύζυγό του για μοιχεία και την έσυρε στα δικαστήρια, απαιτώντας από τον εραστή της ένα μεγάλο χρηματικό ποσό. Το ζευγάρι χώρισε τον επόμενο χρόνο και ο Έλγιν ξαναπαντρεύτηκε το 1810 με την Ελίζαμπεθ Τάουνσεντ, με την οποία απέκτησε 7 παιδιά. Όμως, είχε χάσει την περιουσία του, εξαιτίας των τεράστιων ποσών που δαπάνησε για τα συνεργεία του, τη μεταφορά των γλυπτών και τις δωροδοκίες των Τούρκων αξιωματούχων, κι έτσι το 1816 αναγκάστηκε να πουλήσει μισοτιμής τη συλλογή του με τα «Μάρμαρα του Παρθενώνα» στο Βρετανικό Μουσείο, όπου βρίσκονται μέχρι σήμερα. Από το 1790 έως το 1840 μετείχε στη Βουλή των Λόρδων ως αντιπρόσωπος της Σκωτίας, αλλά η παρουσία του στη δημόσια ζωή της Μεγάλης Βρετανίας ήταν μικρή.
Ο Τόμας Μπρους 7ος κόμης του Έλγκιν και 11ος κόμης του Κινκάρντιν πέθανε στις 14 Νοεμβρίου 1841, στο Παρίσι, όπου ζούσε τα τελευταία χρόνια της ζωής του προκειμένου να αποφύγει τους δανειστές του.
Οθωμανικά αρχεία. «Δεν υπάρχει επίσημο φιρμάνι που επέτρεπε
στον Έλγιν να αρπάξει τα μάρμαρα του Παρθενώνα».
Η έρευνα Τούρκων ιστορικών και το ιταλικό έγγραφο.
«Δεν έχει βρεθεί επίσημο φιρμάνι που να αφορά τον Λόρδο Έλγιν. Δεν είχε άδεια να πάρει μάρμαρα από τον Παρθενώνα. Είχε άδεια μόνο για επίσκεψη». Σε αυτό το συμπέρασμα έχουν καταλήξει για την ώρα η αρχιτέκτονας και συντηρήτρια Zeynep Aygen και ο ιστορικός Orhan Sakin, οι δυο ερευνητές από την Τουρκία που έχουν αναλάβει να κάνουν μια διεξοδική έρευνα στα οθωμανικά αρχεία της Κωνσταντινούπολης.
Τα αποτελέσματα της έρευνάς τους, που παρουσίασαν σε εκδήλωση στο Μουσείο της Ακρόπολης, έρχονται για μια ακόμη φορά να αντικρούσουν τον ισχυρισμό του Έλγιν αλλά και του Βρετανικού Μουσείου ότι είχε δοθεί σχετική άδεια από τον σουλτάνο για τη μεταφορά των μαρμάρων.
Πίνακας που απεικονίζει τα Γλυπτά του Παρθενώνα σε μια προσωρινή αίθουσα στο Βρετανικό Μουσείο. Ο Έλγιν περιβάλλεται από το προσωπικό του μουσείου και επισκέπτες. Όπως αναφέρει ο ζωγράφος Μπένντζαμιν Χάιντον που επισκέφτηκε τα Μάρμαρα το 1807 «μπήκαμε σε ένα υγρό, βρώμικο χώρο, όπου κείτονταν τα μάρμαρα σε απόσταση τέτοια που όχι μόνο μπορούσαμε να τα δούμε αλλά και να τα πιάσουμε».
Όπως έχει αναφέρει και η επίτιμη γενική διευθύντρια αρχαιοτήτων, Ελένη Κόρκα το συγκεκριμένο χαρτί δεν βρέθηκε, παρά μόνο ένα μεταγενέστερο έγγραφο μεταφρασμένο στα ιταλικά. Επρόκειτο για μια φιλική επιστολή από τον Καϊμακάμ Πασά που επέτρεπε τη μεταφορά εκμαγείων από τα γλυπτά, χωρίς όμως να προκληθεί ζημιά στα μνημεία. Σύμφωνα με την οθωμανική νομοθεσία απαγορευόταν η μετακίνηση αρχαίων χωρίς την άδεια του σουλτάνου. Έπρεπε κάποιος να πάρει ειδικό φιρμάνι, το οποίο θα ήταν υπογεγραμμένο και σφραγισμένο.
Όπως, ανέφεραν η ερευνήτρια Aygen και ο ιστορικός Sakin που μελετούν τα οθωμανικά αρχεία, όλα τα φιρμάνια ήταν γραμμένα σ’ ένα ειδικό βιβλίο. «Το περιεχόμενό τους ήταν, επίσης, γραμμένο σ’ αυτό», εξήγησαν.
Το μόνο που έχει εντοπιστεί μέχρι τώρα είναι γράμματα υπογεγραμμένα από τον Πασά Σεγούτ Αβδουλάχ πασά, ο οποίος αντικαθιστούσε εκείνη την εποχή τον Μεγάλο Βεζύρη Γιουσούφ Ζίγια Πασά, ο οποίος έλειπε στην Αίγυπτο λόγω της γαλλικής εισβολής.
Άδεια επίσκεψης και όχι αρπαγής
Κεφαλή αλόγου που αφαιρέθηκε από τον Παρθενώνα.
Όπως παρουσίασαν οι δυο ερευνητές υπάρχει μια επιστολή που τοποθετείται από τις 27 Ιουνίου έως τις 7 Ιουλίου 1801, στην οποία δίνεται άδεια για να επισκεφτούν οι συνεργάτες του Έλγιν την οθωμανική αυτοκρατορία, ενώ σε μετέπειτα επιστολή ζητήθηκε η παράταση του χρόνου παραμονής, ώστε να μπορέσουν να επισκεφτούν την Αθήνα και την Ρόδο. Ανάμεσα στους συνεργάτες του Έλγιν ήταν ο γραμματέας της πρεσβείας Γουίλιαμ Ρίτσαρντ Χάμιλτον, ο ιερέας Φίλιπ Χαντ και έξι καλλιτέχνες από την Ιταλία, μεταξύ των οποίων και ο ζωγράφος Λουζιέρι που στάλθηκαν για να καταγράψουν τα μνημεία και πάρουν εκμαγεία.
Στα αρχεία εντοπίστηκαν γράμματα του Έλγιν, ο οποίος αιτούνταν να επισκεφτεί τη Χίο και την Αθήνα για ιατρικούς λόγους, καθώς υποστήριζε ότι ο καθαρός αέρας θα βελτίωνε την υγεία του. Ζητούσε να επιτραπεί η ασφαλής παραμονή του και των συνεργατών του στον ελλαδικό χώρο. Σε πολλά σημεία των γραμμάτων του τόνιζε ότι ήταν «μέλη ενός έμπιστου συμμάχου από τη Βρετανία».
Το υποτιθέμενο φιρμάνι
Φιρμάνι δεν βρέθηκε αλλά η βρετανική πλευρά υποστήριξε ότι υπάρχει ένα αντίγραφο στην ιταλική γλώσσα. Η ιταλική μετάφραση του υποτιθέμενου φιρμανιού έγινε από τον γραμματέα της βρετανικής πρεσβείας στην Κωνσταντινούπολη Πιζανί. Η ιταλική έκδοση του «φιρμανιού» δόθηκε στον ιερέα Χαντ, ο οποίος στη συνέχεια φρόντισε να μεταφραστεί στα αγγλικά και να παρουσιαστεί ως πειστήριο.
Η επίσημη μετάφραση του οθωμανικού Φιρμανίου στα ελληνικά, όπως αυτή έχει δημοσιευθεί στο Ενημερωτικό Δελτίο των Εταίρων της Αρχαιολογικής Εταιρίας είναι:
Προς τον Καδή ή Προϊστάμενο Δικαστή και
Προς τον Βοεβόδα ή Διοικητή της Αθήνας, 1801.
«Σε ειδοποιούμε ότι ο ειλικρινής Φίλος η Εξοχότητα του Λόρδος Έλγιν Έκτατος Πρεσβευτής από την Αγγλική Αυλή στην Πύλη της Ευτυχίας, μας έχει βεβαιώσει ότι είναι γνωστό πως οι περισσότερες Φράγκικες [χριστιανικές] Αυλές επιθυμούν να διαβάσουν και να μελετήσουν τα βιβλία, γλυπτά και άλλα επιστημονικά έργα των Αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων. Και ότι ειδικότερα, οι υπουργοί, φιλόσοφοι, επίσκοποι και άλλοι σημαίνοντες Άγγλοι ενδιαφέρονται για τα γλυπτά που έχουν μείνει από την εποχή των προαναφερθέντων Ελλήνων και τα οποία βρίσκονται στις ακτές του Αρχιπελάγους και σε άλλες περιοχές. Και εξαιτίας αυτού του πράγματος έχουν στείλει από καιρού εις καιρόν ανθρώπους για να εξερευνήσουν και να εξετάσουν τα αρχαία κτίρια και γλυπτά. Και πως επειδή ορισμένοι φιλότεχνοι της Αγγλικής Αυλής θέλουν να δουν τα αρχαία κτίρια και τα περίεργα γλυπτά στην Πόλη των Αθηνών και τα παλαιά τείχη που σώζονται από τον καιρό των Ελλήνων, που βρίσκονται τώρα στο εσωτερικό μέρος του προαναφερθέντος τόπου. Όθεν αυτός [δηλ. ο πρεσβευτής] έχει προσλάβει πέντε Άγγλους ζωγράφους που μένουν τώρα στην Αθήνα, για να παρατηρήσουν και να εξετάσουν και επίσης να αντιγράψουν τα γλυπτά που υπάρχουν εκεί από την αρχαιότητα. Κι ακόμη μας έχει ζητήσει, ειδικά για αυτή τη φορά, να γραφεί και να διαταχθεί ότι για όσον καιρό οι προαναφερθέντες ζωγράφοι θα μπαίνουν και θα βγαίνουν στο φρούριο αυτής της πόλης, που είναι ο τόπος της μελέτης, και θα τοποθετούν ικριώματα γύρω από τον αρχαίο Ναό των Ειδώλων που υπάρχει εκεί. Και θα κατασκευάζουν εκμαγεία των προαναφερθέντων κοσμημάτων και γλυπτών σε κονίαμα ή γύψο. Και θα καταμετρούν τα λείψανα των άλλων ερειπωμένων οικοδομημάτων που βρίσκονται εκεί. Και θα σκάβουν, όταν το κρίνουν απαραίτητο, τα θεμέλια για να ανακαλύψουν επιγραφές που μπορεί να έχουν καλυφθεί από σκουπίδια. Να μην υπάρξει καμία διακοπή ούτε εμπόδιο στην εργασία τους από τον Δισδάρη ή οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο. Κανείς να μην αναμειχθεί με τα ικριώματα ή τα εργαλεία που μπορεί να χρειαστούν στις εργασίες τους. Και πως όταν θελήσουν να πάρουν μαζί τους θραύσματα πέτρας που φέρουν παλιές επιγραφές ή γλυπτά, να μην υπάρξει καμία αντίρρηση.
Το ιταλικό «φιρμάνι»
Σου γράψαμε λοιπόν αυτό το γράμμα και το στείλαμε με τον κύριο Philip Hunt με το σκοπό μόλις αντιληφθείς τη σημασία του, πως εκφράζει δηλαδή τη σαφή επιθυμία και υπόσχεση του Μεγαλειότατου Σουλτάνου, προικισμένου με όλες τις εξέχουσες ιδιότητες, να ευνοήσει αιτήσεις όπως η προαναφερθείσα, σύμφωνα με όσα συνοδεύουν τη φιλία, την τιμιότητα, τη συμμαχία και την καλή θέληση που υπάρχει από πολύ παλιά μεταξύ της Υψηλής και πάντοτε κραταιάς Οθωμανικής Αυλής και αυτής της Αγγλίας και που αυξάνει εμφανώς και από τις δύο Αυλές. Ειδικά, καθώς δεν υπάρχει κίνδυνος αν τα προαναφερθέντα γλυπτά και κτίρια παρατηρηθούν και σχεδιαστούν. Αφού λοιπόν εκπληρωθούν τα όσα επιβάλλει η φιλοξενία και γίνουν δεκτοί με το πρέποντα τρόπο οι προαναφερθέντες καλλιτέχνες σύμφωνα με την σημαντική αίτηση του προαναφερθέντος πρεσβευτή και επειδή είναι υποχρέωση για μας να εξασφαλίσουμε ότι δεν θα βρούν κανένα εμπόδιο περπατώντας, παρατηρώντας ή μελετώντας τα γλυπτά και τα κτίρια που θέλουν να σχεδιάσουν και να αντιγράψουν. Και σε οποιαδήποτε από τις εργασίες τους, ίδρυση ικριώματος ή χρησιμοποίηση διαφόρων εργαλείων. Η επιθυμία μας είναι μόλις φτάσει το γράμμα αυτό να χρησιμοποιήσεις όλη σου την επιμέλεια για να ενεργήσεις σύμφωνα με τις επιδιώξεις του πρεσβευτή για όσον καιρό οι προαναφερθέντες καλλιτέχνες που μένουν σε αυτό το μέρος θα μπαίνουν και θα βγαίνουν στο φρούριο των Αθηνών που είναι ο τόπος της μελέτης […] Να μην ενοχληθούν από τον προαναφερθέντα Διασδάρη ή από άλλα άτομα, ούτε από σένα στον οποίο απευθύνετε αυτό το γράμμα. Και κανένας να μην αναμειχθεί με τα ικριώματα ή τα εργαλεία τους ούτε να τους εμποδίσει να πάρουν μερικά κομμάτια πέτρας με επιγραφές και γλυπτά (qualque pezzi di pietra)»
Σύμφωνα με άρθρο της επίτιμης γενικής διευθύντριας αρχαιοτήτων Έλενα Κόρκα στο περιοδικό «Ανθέμιο» με την επιστολή ζητούνταν «η ευνοϊκή αντιμετώπιση του συνεργείου του Έλγιν από τους προεστούς της Αθήνας, προκειμένου να γίνει αποτύπωση, σχέδια και λήψη εκμαγείων από τα μνημεία της Ακρόπολης, καθώς και ανασκαφή και πιθανή απομάκρυνση από τα ερείπια γύρω από τον Παρθενώνα κάποιων τμημάτων ενεπίγραφων ή με γλυπτή διακόσμηση, με σαφή διευκρίνηση όμως ότι δεν θα επερχόταν καμία βλάβη ή φθορά στο κτήριο». Όμως, ο Έλγιν έκοβε με κάθε τρόπο τα γλυπτά χωρίς να σκέφτεται τις ζημιές που προκαλούσε. Το μόνο που τον ενδιέφερε ήταν να διακοσμήσει την έπαυλή του.
Οι πρώτες μετόπες αφαιρέθηκαν από τον Χαντ στις 31 Ιουλίου του 1801. Η καταστροφή των μνημείων συνεχίστηκε μέχρι το 1804 και μεταφέρθηκαν στην Βρετανία το 1806. Είχαν αποσπάσει πενήντα έξι λίθους της ζωφόρου από τον Παρθενώνα, δεκαεννιά αετωματικές μορφές και δεκαπέντε μετόπες. Λίγο αργότερα, αγοράστηκαν από την Βρετανική κυβέρνηση έναντι του ποσού των ₤35.000 και μεταφέρθηκαν στο Βρετανικό Μουσείο.
Οι πρώτες μετόπες αφαιρέθηκαν από τον Χαντ στις 31 Ιουλίου του 1801. Η καταστροφή των μνημείων συνεχίστηκε μέχρι το 1804 και μεταφέρθηκαν στην Βρετανία το 1806. Είχαν αποσπάσει πενήντα έξι λίθους της ζωφόρου από τον Παρθενώνα, δεκαεννιά αετωματικές μορφές και δεκαπέντε μετόπες. Λίγο αργότερα, αγοράστηκαν από την Βρετανική κυβέρνηση έναντι του ποσού των ₤35.000 και μεταφέρθηκαν στο Βρετανικό Μουσείο.
Ν. Λυγερός: Όταν μίλησαν τα ανθρώπινα γλυπτά
Parthenon Marbles in the British Museum
Καρυάτιδα : Αγγίξαμε την πατρίδα του ήλιου…
Πολεμιστής: Της Δικαιοσύνης.
Καρυάτιδα : Μετά από αιώνες.
Πολεμιστής: Μετά από χειμώνες.
Καρυάτιδα : Ο εφιάλτης σταμάτησε.
Πολεμιστής: Και τελείωσε το όνειρο της αιχμαλωσίας.
Καρυάτιδα : Το σπίτι μου είναι το σπίτι σου.
Πολεμιστής: Το ίδιο ισχύει και για σένα.
Καρυάτιδα : Δίπλα στην Ακρόπολη.
Πολεμιστής: Απέναντι στον Παρθενώνα.
Καρυάτιδα : Μαζί με τις αδελφές μου.
Πολεμιστής: Μαζί με τους συμπολεμιστές μου.
Καρυάτιδα : Για τη συνέχεια.
Πολεμιστής: Για το πρέπον.
Καρυάτιδα : Είστε ωραίοι.
Πολεμιστής: Είμαστε στην ώρα μας.
Καρυάτιδα : Είμαστε όμορφα εδώ.
Πολεμιστής: Εδώ ζει η ομορφιά.
Καρυάτιδα : Από την Αρχαιότητα.
Πολεμιστής: Για την αιωνιότητα.
Καρυάτιδα : Επιστρέψαμε λοιπόν.
Πολεμιστής: Εδώ που η πέτρα έγινε μάρμαρο.
Καρυάτιδα : Και το μάρμαρο φως. [Ν. Λυγερός]
Δείτε ► Πόσο κοστίζει επιτέλους ο Παρθενώνας;
Δείτε την εκπομπή της Μηχανής του Χρόνου με την μεγαλύτερη
υπόθεση αρχαιοκαπηλίας στην Ελλάδα: ΚΛΕΜΜΕΝΗ ΕΛΛΑΣ
Η ΚΛΕΜΜΕΝΗ ΕΛΛΑΣ: Από την Ακρόπολη στην Αφαία
Οι «αρχαιόφιλοι» περιηγητές, που έγιναν αδίστακτοι.
Επικούρειος Απόλλωνας, Νίκη Σαμοθράκης και
Αφροδίτη Μήλου στα χέρια των αρχαιοκαπήλων»
Βιβλιογραφία / Πηγές:
• 17357 - Το Μουσείο και η βαρβαρότητα, Ν. Λυγερός October 16, 2014• Βρετανικό Μουσείο (The British Museum). Το Βρετανικό Μουσείο είναι μουσείο της ανθρώπινης ιστορίας και πολιτισμού στο Λονδίνο, που έχει κλέψει τα Μάρμαρα του Παρθενώνα. Greece: Parthenon | British Museum
• Έχουμε τη δύναμη: Με περισσότερες από 1.000.001 συμμετοχές μπορούμε να θέσουμε το ζήτημα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Εκστρατεία για την επιστροφή των γλυπτών Παρθενώνα και την επανένωση του Μνημείου Bring Them Back. www.bringthemback.org
• Η Βρετανία αρνήθηκε να δεχτεί τη διαμεσολάβηση της UNESCΟ ως προς το ζήτημα των Γλυπτών του Παρθενώνα. kathimerini.gr
• Ο Βρετανός ηθοποιός που υπερασπίστηκε πρώτος δημόσια την Ελλάδα για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα (βίντεο) mixanitouxronou.gr
• Ν. Λυγερός: Όταν μίλησαν τα ανθρώπινα γλυπτά. Η μοναξιά της Καρυάτιδας: Είμαι Ελληνίδα και θέλω να πάω στην πατρίδα μου ...γιατί το Ελληνικό Πνεύμα δεν δανείζεται, προσφέρεται. https://www.sophia-ntrekou.gr/2021/04/I-am-Greek-and-I-wanna-go-home.html
• 17360 - Όταν μίλησαν τα ανθρώπινα γλυπτά. Ν. Λυγερός October 16, 2014• 17357 - Το Μουσείο και η βαρβαρότητα, Ν. Λυγερός October 16, 2014• Βρετανικό Μουσείο (The British Museum). Το Βρετανικό Μουσείο είναι μουσείο της ανθρώπινης ιστορίας και πολιτισμού στο Λονδίνο, που έχει κλέψει τα Μάρμαρα του Παρθενώνα. Greece: Parthenon | British Museum
• Έχουμε τη δύναμη: Με περισσότερες από 1.000.001 συμμετοχές μπορούμε να θέσουμε το ζήτημα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Εκστρατεία για την επιστροφή των γλυπτών Παρθενώνα και την επανένωση του Μνημείου Bring Them Back. www.bringthemback.org
• Η Βρετανία αρνήθηκε να δεχτεί τη διαμεσολάβηση της UNESCΟ ως προς το ζήτημα των Γλυπτών του Παρθενώνα. kathimerini.gr
• Ο Βρετανός ηθοποιός που υπερασπίστηκε πρώτος δημόσια την Ελλάδα για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα (βίντεο) mixanitouxronou.gr
• Ν. Λυγερός: Όταν μίλησαν τα ανθρώπινα γλυπτά. Η μοναξιά της Καρυάτιδας: Είμαι Ελληνίδα και θέλω να πάω στην πατρίδα μου ...γιατί το Ελληνικό Πνεύμα δεν δανείζεται, προσφέρεται. https://www.sophia-ntrekou.gr/2021/04/I-am-Greek-and-I-wanna-go-home.html
• «Κ» «Πρόκειται για ένα τεράστιο διπλωματικό λάθος» 29.11.2023 Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ.
Πηγή: Αέναη επΑνάσταση | sophia-ntrekou.gr
Πηγή: Αέναη επΑνάσταση | sophia-ntrekou.gr
Δείτε σχετικά βίντεο:
«Τα γλυπτά του Παρθενώνα στο βρετανικό μουσείο» Το μεγαλείο του Παρθενώνα κατακρεουργημένο από το πέρασμα των βαρβάρων κατακτητών με αποκορύφωμα την έκρηξη του Μοροζίνι που έκανε κυριολεκτικά τον ναό χίλια κομμάτια. Ο «λόρδος» Έλγιν κατάφερε να αρπάξει 56 πλάκες της ζωφόρου και μέρη από τα αετώματα.
Η ταινία "Πρόμαχος", με θέμα την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο στην Ελλάδα, θα αρχίσει να προβάλλεται στις κινηματογραφικές αίθουσες.
Σχετικά θέματα:
