Η θεμελίωση και τα θυρανοίξια του πρώτου ορθόδοξου ναού, της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, μετά την καταστροφή κατά τη Στάση του Νίκα

An artist's depiction of the Hagia Sophia in Constantinople, as it may have appeared in 537 CE. From the game Old World.
An artist's depiction of the Hagia Sophia in Constantinople,
as it may have appeared in 537 CE. From the game Old World.

Ο Βυζαντινός Ναός της Ύπατης Σοφίας του Ένσαρκου 
Λόγου του Θεού, περισσότερο γνωστή ως Αγία Σοφία ή 
Αγιά-Σοφιά, γνωστός και ως Ναός της Αγίας του Θεού.

23 Φεβρουαρίου 532 μ.Χ. Θεμελιώνεται o Βυζαντινός Ναός Αγία Σοφία ή Αγιά-Σοφιά, γνωστός και ως Ναός της Αγίας του Θεού. Ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Ιουστινιανός Α΄ δίνει εντολή για την οικοδόμηση του νέου ορθόδοξου ναού της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, μετά την καταστροφή του παλαιότερου κατά τη Στάση του Νίκα. 

27 Δεκεμβρίου του 537 μ.Χ. τελούνται τα θυρανοίξια της Αγια-Σοφιάς. Τότε, σύμφωνα με το θρύλο, ο Ιουστινιανός αναφώνησε «Δόξα τω Θεώ τω καταξιώσαντί με τοιούτον έργον επιτελέσαι. Νενίκηκά σε, Σολομών!», θέλοντας έτσι να εκφράσει το θαυμασμό του για το μνημείο το οποίο ήταν πιο θαυμαστό από τον Ναό του Σολομώντα στα Ιεροσόλυμα.

23 Δεκεμβρίου 562 μ.Χ. η Ορθόδοξη Εκκλησία, τιμά την Μνήμη των εγκαινίων της αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας, ήτοι του πολυυμνήτου ναού της του Θεού Σοφίας.

Είναι τα άγια των αγίων του ευλογημένου Γένους μας.
Είναι η καύχησίς μας, είναι ο πόνος μας,
είναι το τείχος των δακρύων μας.

Η Αγία Σοφία ή Αγιά Σοφιά (επισήμως αποκαλούμενη Εκκλησία της Αγιάς Σοφιάς, γνωστή και ως Ναός της Αγίας του Θεού Σοφίας ή απλά, η Μεγάλη Εκκλησία, (τουρκικά: Ayasofya) είναι ιστορικός τόπος λατρείας της Κωνσταντινούπολης, ο οποίος λειτούργησε ως χριστιανικός ναός από το 537 μέχρι το 1453. Στη συνέχεια μετετράπη σε ισλαμικό τέμενος και αργότερα (από το 1935) σε μουσείο.

Από το 2020, έπειτα από την απόφαση του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, λειτουργεί και πάλι ως τζαμί.

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΑ που διάλεξαν να γίνει τζαμί στις 24 Ιουλίου η Αγία Σοφία 

Οι κουρτίνες του Ερντογάν στην Αγιά Σοφιά

Agia Sofia Constantinople
Η Αγία Σοφία πριν από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης
στην κορυφή ήταν τοποθετημένος ο μέγας ερυσίπτολις σταυρός

Φωτογραφία: Ο Ναός της Αγίας Σοφίας, όπως ήταν προ της Αλώσεως της Κωνσταντινούπολης απεικονίζεται σε λιθογραφία που βρίσκεται στη συλλογή Λαϊκών Εικόνων του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου.

Εξωτερικά και επί της κορυφής του θόλου διακρίνεται ο μέγας «ερυσίπτολις σταυρός» (=έρεισμα της πόλης), που σήμερα έχει αντικατασταθεί με την ημισέληνο. Μετά τη μετατροπή του ναού σε μουσουλμανικό τέμενος προστέθηκαν τέσσερις μιναρέδες.

ἐρῠσίπτολις: ὁ, ἡ (ἐρύομαι), αυτός που προστατεύει την πόλη, πολιούχος, σε Ομήρ. Ιλ. ἐρῠσίπτολις. αρχ. επίθ. της Αθηνάς («Ἀθηναίη ἐρυσίπτολι», Ομ. Ιλ.).

Ο πρώτος ναός της Ορθοδοξίας στην Κωνσταντινούπολη

Η Αγία Σοφία είναι το πρώτο κτίσμα που χτυπάει στα μάτια του επισκέπτη, καθώς εισέρχεται από την Προποντίδα. Το ξεχωριστό αυτό σημείο είχαν επιλέξει για να χτίσουν τους ναούς τους, αιώνες πριν από τους Βυζαντινούς, οι ειδωλολάτρες.

Η περιοχή στην οποία χτίστηκε η Αγιά Σοφιά στην Κωνσταντινούπολη είναι ιδιαίτερα σεισμογενής. Παρ' όλα αυτά, ο επιβλητικός ναός έμεινε «όρθιος» για 15 αιώνες, αποτελώντας ένα μοναδικό τεχνολογικό επίτευγμα.

Αν και το έργο ήταν τεράστιο, για τα δεδομένα της εποχής, χρειάστηκαν μόλις πέντε χρόνια για να ολοκληρωθεί. Ο ναός ήταν έμπνευση του Μέγα Κωνσταντίνου, όραμα του Ιουστινιανού και σχέδιο των δύο σημαντικών αρχιτεκτόνων της αυτοκρατορίας, Ανθεμίου και Ισιδώρου.

    Ο πρώτος ναός της Αγίας Σοφίας θεμελιώθηκε από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο το 330 μ.Χ., όταν ονόμασε τη μετέπειτα Κωνσταντινούπολη πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. (βλ. τα εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης

    Η ανέγερση του ναού ολοκληρώθηκε από τον γιο του Κωνστάντιο και τα εγκαίνια έγιναν στις 15 Φεβρουαρίου του 360.

    Κατά την εποχή του Αρκαδίου, το 404, η πρώτη Αγιά Σοφιά πυρπολείται και θα κτισθεί εκ νέου από τον Θεοδόσιο Β’. Τα εγκαίνια θα γίνουν στις 10 Οκτωβρίου του 415, όμως ο ναός θα πυρποληθεί και πάλι το το 532 μ.Χ., κατά τη Στάση του Νίκα. Η εξέγερση αυτή είχε διάρκεια μίας εβδομάδας και ήταν η πιο βίαιη ταραχή στην ιστορία της Κωνσταντινούπολης, με τη μισή σχεδόν πόλη να καίγεται ή να καταστρέφεται και με δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους να σκοτώνονται. Έτσι, ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός Α’ αποφασίζει να κατασκευάσει την εκκλησία από την αρχή, στον ίδιο χώρο, αλλά πολύ πιο επιβλητική, για να δεσπόζει στη Βασιλεύουσα. 

    Τα θεμέλια αυτού του μεγαλοπρεπή ναού θα μπουν στις 23 Φεβρουαρίου του 532, με σχέδια που εκπόνησαν οι αρχιτέκτονες του ναού, Ανθέμιος Τραλλιανός (από τις Τράλλεις) και Ισίδωρος ο Μιλήσιος (από τη Μίλητο).

    Για την ολοκλήρωση του κολοσσιαίου έργου δούλεψαν αδιάκοπα επί έξι χρόνια 10.000 τεχνίτες, ενώ ξοδεύτηκαν 320.000 λίρες (περίπου 120.000.000 ευρώ). Από κάθε σημείο όπου υπήρχε Ελληνισμός, έγινε προσφορά: Τα πράσινα μάρμαρα από τη Μάνη και την Κάρυστο, τα τριανταφυλλιά από τη Φρυγία και τα κόκκινα από την Αίγυπτο. Από τον υπόλοιπο κόσμο προσφέρθηκαν τα πολύτιμα πετράδια, ο χρυσός, το ασήμι και το ελεφαντόδοντο, για τη διακόσμηση του εσωτερικού.

    «Δόξα τω Θεώ τω καταξιώσαντί με τοιούτον
    έργον επιτελέσαι. Νενίκηκά σε, Σολομών!»

    27 Δεκεμβρίου του 537 μ.Χ. τελούνται τα θυρανοίξια της Αγια-Σοφιάς. Τότε, σύμφωνα με το θρύλο, ο Ιουστινιανός αναφώνησε: «Δόξα τῷ Θεῷ τῷ καταξιώσαντί με τοιοῦτον ἔργον ἐπιτελέσαι. Νενίκηκά σε, Σολομών!», δηλαδή «Δόξα τω Θεώ που με καταξίωσε να ολοκληρώσω τέτοιο έργο, σε νίκησα Σολομώντα», θέλοντας έτσι να εκφράσει το θαυμασμό του για το μνημείο το οποίο ήταν πιο θαυμαστό από τον Ναό του Σολομώντα στα Ιεροσόλυμα.

    Για χίλια και πλέον χρόνια (537-1453), η Αγία Σοφία θα αποτελέσει το κέντρο της ορθοδοξίας και του ελληνισμού. Εκεί, ο λαός θα γιορτάσει τους θριάμβους, θα θρηνήσει τις συμφορές και θα αποθεώσει τους νέους αυτοκράτορες.

    Η τελευταία λειτουργία τελέστηκε στις 29 Μαΐου του 1453. Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ΙΑ’ Δραγάτης, αφού προσευχήθηκε μαζί με το λαό και ζήτησε συγνώμη για λάθη που πιθανόν έκανε, έφυγε για τα τείχη, όπου έπεσε μαχόμενος. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, η Αγία Σοφία έγινε τζαμί και με την «Επανάσταση για το Σύνταγμα» των Νεοτούρκων του Κεμάλ Ατατούρκ το 1908 μετατράπηκε σε μουσείο.

    Τα δάκρυα πού ποτέ δεν στεγνώνουν.
    Πώς ήλθαν τα πράγματα ανάποδα, Θεέ μου!
    Ο Ρωμηός ξένος στην Αγιά – Σοφιά!

    Ayasofya Müzesi Nerede

    Για σένα γράφω... και...
    ...για όσους αγνοούν που πατούν.

    ...Στην Αγιά-Σοφιά... Το «τάμα» πραγματοποιείται. Βρίσκομαι στον «μέγιστον νεώ». Κάθομαι σ’ ένα ξύλινο χαμηλό βάθρο, φοβερής κακογουστιάς και ανορθογραφίας. Δεξιά τω εισιόντι δια της κεντρικής θύρας εις το Καθολικόν, τον κυρίως ναό. Προσθήκη πρόχειρη των «μετά την άλωσιν».

    Αριστερά και μέχρι τον τρούλο ένα δάσος ικριωμάτων. Δουλεύουν χρόνια και καθαρίζουν. Καθαρίζουν και αποκαλύπτουν. Τί; Άγνωστον ακόμη.

    Ατενίζω στο βάθος την Πλατυτέρα. Ιστορημένη στο κέντρο της αψίδος, λάμπει μέσα στο χρυσό της κάμπο. Το κυανούν μαφόριον τονίζει το αειπάρθενον της αμόλυντου Κόρης. Είς τας αγκάλας φέρει με πολλήν τρυφερότητα τον προαιώνιον Λόγον, τον αμήτορα εκ Πατρός και απάτορα εκ Μητρός.

    Για πεντακόσια χρόνια ήταν σοβατισμένη. Παχύ κονίαμα εκάλυπτε όλην αυτή την μεγαλειώδη παράστασι, αυτόν τον γλυκασμό των αγγέλων, αυτό το χάρμα των οφθαλμών.

    Είναι μεσημέρι. Οι ακτίνες του ηλίου κατακλύζουν κατά δέσμες τον ναό. Ο αέρινος τρούλος λάμπει όλος και πετά, χάνεται προς τον ουρανό. Ώσπου ουρανός και τρούλος γίνονται ένα. Ένας τρούλος πού φαντάζει πως δεν στηρίζεται πουθενά, χωρίς βάρος, άϋλος, όλος φως.

    Αποθαυμάζω τα διάτρητα, δαντελωτά θεοδοσιανά κιονόκρανα, με τους πλογμούς, τις άκανθες, τα μονογράμματα. Ακουμπώ την πλάτη μου στη φημισμένη ορθομαρμάρωσι. Αυτά τα μάρμαρα, τα φερμένα απ’ τα πέρατα της Ρωμανίας, ο λαός τα θαύμασε και τα έκαμε τραγούδι:

    Σάν τα μάρμαρα της Πόλης πούναι στην Αγιά – Σοφιά
    έτσι τάχεις ταιριασμένα μάτια, φρύδια και μαλλιά

    Μόλις δίπλα μου τα ατόφια μαρμάρινα σκαλιά. Βαθουλωμένα απ’ τα τόσα πατήματα στων αιώνων το πέρασμα. Θεόρατες οι βασιλικές πύλες. Τις διάβηκαν Πατριάρχαι, επίσκοποι, βασιλείς πορφυρογέννητοι, άγιοι και αμαρτωλοί. Λαός άπειρος.

    Όλα γύρω μου είναι τέλεια. Όλα ωραία, όλα σεμνά. Καμμιά υπερβολή, ουδεμία έλλειψις.

    Σκύβω και βλέπω το δάπεδο. Άσχημο. Πλάκες μαρμάρινες ασύμμετρες, προχειροβαλμένες. Έργο φθηνό, ανάξιο του χώρου. Είναι έργο «δικό τους». Ίσως για να καλύψουν αίματα, ίσως για να εξαφανίσουν δάκρυα, ίσως για να αφανίσουν τέχνη. Ίσως όλα μαζί.

    Θα ήθελα πολύ να ονειρευθώ. Να ζήσω για λίγο με τους προπάτορές μου. Να αφουγκρασθώ φωνές μυστικές. Να «συλλειτουργήσω» με παπάδες και δεσποτάδες του καιρού εκείνου. Ν’ ακούσω ψαλμουδιές πού να σειούνται οι κολώνες. Να εκστασιασθώ από την «βασίλειον τάξιν».

    Δεν μ’ αφήνει το βουητό, ο βόμβος των επιδρομέων. Θόρυβος συνεχής, βαζούρα ενοχλητική. Μπουλούκια – μπουλούκια. Μπαίνουν Ισπανοί. Ακολουθούν Γερμανοί, Σκανδιναβοί -άλλοι Βάραγγοι αυτοί- Ιάπωνες, «άγγλοι, γάλλοι, πορτογάλλοι» όπως θα έλεγε ο Καραγκιόζης τελάλης.

    Άσχετοι όλοι. Χάσκουν με τα χέρια πίσω, με τα καπέλα τους στο κεφάλι, τις παρδαλές φορεσιές τους.

    Πώς μπορούν αυτοί οι άνθρωποι να κατανοήσουν συμβολισμούς; Γιατί τόσα παράθυρα, γιατί τόσες κολώνες, γιατί τόσες πόρτες; Τι μπορούν να δουν πίσω απ’ τις απαστράπτουσες ψηφίδες των μωσαϊκών; Τι μπορούν να συλλάβουν απ’ τις επιγραφές «εν Χριστώ τω Θεώ πιστός Βασιλεύς των Ρωμαίων»;

    Πώς είναι δυνατόν να μπουν στο νόημα: «Πάσα η δόξα της θυγατρός του Βασιλέως έσωθεν εν κροσσωτοίς χρυσοίς περιβεβλημένη, πεποικιλμένη»; Γιατί απ’ έξω σκέτος σοβάς κι’ από μέσα μάρμαρο, χρυσός και άργυρος;

    Άσχετοι ξεναγοί λένε, λένε, ξελαρυγκιάζονται. Καί λένε τερατολογίες, πράγματα ανιστόρητα. Μ’ ένα και μόνο σκοπό: Να αποδείξουν ότι άλλοι οι Βυζαντινοί πού την έκτισαν και άλλοι οι σημερινοί Έλληνες.

    «Δόξα τω Θεώ τω καταξιώσαντί με τοιούτον έργον επιτελέσαι. Νενίκηκά σε, Σολομών!»
    View of the Augustaion and Hagia Sophia
    Άποψη του Αυγουσταίου και της Αγίας Σοφίας

    Οι περισσότεροι δεν ακούν. Τριγυρνούν άσκοπα. Χάνονται. Δεν τους κάνει και πολλήν εντύπωση. Αρχαίον κάλλος δεν έχει, λέϊζερ δεν έχει, χέβυ μέταλ δεν έχει. Τι έχει;

    Είναι για λύπηση. Δεν μπαίνουν εις τα «ένδον», στους συμβολισμούς, στην ουσία του κτίσματος.

    Ορθόδοξοι δεν είναι. Ρωμηοί δεν είναι. «Φίλοι» δεν είναι. Τι μπορούν να καταλάβουν; Κάπου εδώ κοντά έχει και χορούς «οριεντάλ». Πότε θα πάμε επί τέλους;

    Μούρθε ένας κόμπος στο λαιμό. Ένα πικρό παράπονο. Γιατί, Θεέ μου γιατί; Θέλω να κλάψω. Θέλω τα δάκρυα μου να ενωθούν με τα δάκρυα της πονεμένης Ρωμηοσύνης. Τα δάκρυα πού ποτέ δεν στεγνώνουν.

    Αισθάνομαι ότι εν όσω γράφω κάποιος στέκεται πάνω απ’ το κεφάλι μου. Αισθάνομαι το χνώτο του, την ανάσα του. Και είναι βαρειά. Βλέπω τα παπούτσια του. Σηκώνω το κεφάλι. Είναι ένας φύλακας. Αξύριστος, μουστάκι παχύ, βλέμμα βλοσυρό. Μ’ αγριοκοιτάζει. Τί να γράφει άραγε ο γκιαούρης παπάς.

    Για σένα γράφω, αδελφέ μου και καρντάση μου. Για σένα και το σκυλί σου πού τριγυρίζει μέσα σ’ αυτό τον πανάγιο χώρο για να σε βρει.

    Για σένα γράφω και για όσους αγνοούν που πατούν. Για σένα και για όλους τους αδαείς. Έλληνες και Ευρωπαίους, Αμερικανούς και Ασιάτες.

    Γράφω για σένα, για τους μισόγυμνους και τις μισόγυμνες πού μασώντας τσίχλες και μορφάζοντας άσχετοι μπαίνουν, ασχετότεροι βγαίνουν. Γι’ αυτούς πού μολύνουν και μιαίνουν τον τόπο αυτόν τον άγιο.

    Ένα και μόνον είναι το δικαιολογητικό σας. Η άγνοιά σας. Δεν ξέρετε τι είναι για μας τους Ρωμηούς (όσοι απομείναμε) αυτός ο χώρος.

    Είναι τα άγια των αγίων του ευλογημένου Γένους μας. Είναι η καύχησίς μας, είναι ο πόνος μας, είναι το τείχος των δακρύων μας.

    Μπουκάρουν ντόπιοι. Με τον αέρα του κατακτητού. Σκούφιες, γένεια, σαλβάρια. Είναι οι φανατικοί. Η ματιά τους μαχαίρι. Εγώ είμαι ο ξένος, ο ανεπιθύμητος, ο ύποπτος. Πώς ήλθαν τα πράγματα ανάποδα, Θεέ μου! Ο Ρωμηός ξένος στην Αγιά – Σοφιά!

    Μπαίνουν κι’ άλλοι, κι άλλοι. Να κι’ ένας αγιορείτης Ρώσος καλόγηρος με πολιτικά. Μου εξηγεί γιατί. Είναι στο μετόχι του μοναστηρίου τους, στο Πέραν. Μένει συνεχώς εδώ. Και αναγκαστικώς. Έχει όμως μακρυά γενειάδα κι’ ακόμη μακρύτερα μαλλιά. Ο Κεμάλ δεν τ’ απαγορεύει.

    «Ευλογείτε», «ο Κύριος» και χάνεται μέσα στην πολυκοσμία. Ένα περιστέρι πετά από γείσο σε γείσο. Αγωνίζεται να βρει το στόχο του... το κεφάλι μου.

    Κάποια γυναικάρια μαχλώντα και εκβεβακχευμένα με ύποψίαν ενδυμασίας, περνούν από μπροστά μου. Δεν μ’ αφήνουν να ονειρευθώ. Με προσγειώνουν. Δεν βρίσκομαι πια μέσα στην Μεγάλην του Χριστού Εκκλησίαν, εις τον «κάλλιστον νεώ», εις το όγδοον του κόσμου θαύμα.

    Βρίσκομαι μέσα στο Aya Sofya Muzesi!

    Βιβλιογραφία: Τα δάκρυα πού ποτέ δεν στεγνώνουν. Απόσπασμα από το βιβλίο «Θέλω να πιω όλο τον Βόσπορο.» Συγγραφέας: Δοσίθεος Αρχιμανδρίτης. Εκδότης: Ιερά Σταυροπηγιακή Μονή Παναγίας Τατάρνης Ευρυτανίας. Σελίδες: 419.

    Περιγραφή: Η σπίθα ήταν κρυμμένη στην στάχτη. Μια λανθάνουσα αγάπη προς την Πόλι, την πολυαγαπημένη. Κι όταν η δική μου αγάπη έγινε βιβλίο, τότε πολλών η αγάπη φούντωσε, έγινε φλόγα και φωτιά. Κάποιοι το διάβασαν σε μια νύχτα. Άλλοι το διάβασαν και το ξαναδιάβασαν. Όλοι όμως έκλαψαν. Το διάβασαν άραγε ένεκα της λογοτεχνικής του αξίας Όχι, βέβαια. Είναι απλώς καταγραφή αισθημάτων συγκινήσεως ή και λυγμών. Γι' αυτό χτύπησε στο κέντρο. Στην καρδιά. Στην καρδιά όσων αισθάνονταν Ρωμηοί, άλλα δεν ήξεραν το γιατί. Στην καρδιά όσων ήθελαν να έχουν και μάνα και πατέρα. Ήξεραν ότι κάπου έπρεπε να υπάρχουν. Αλλά δεν γνώριζαν που. Ανεκάλυψαν, λοιπόν, μέσ απ αυτό το βιβλίο ότι μάνα τους είναι η εν Κωνσταντινουπόλει Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία, «η Μήτηρ Εκκλησία» και πατέρας τους ο Οικουμενικός Πατριάρχης.

    Το μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO


    H Αγία Σοφία έχει χαρακτηριστεί μνημείο 
    παγκόσμιας κληρονομιάς από το 1985.

    Από το 1981 υπάρχει η Συνθήκη της UNESCO για την προστασία των μνημείων και χώρων παγκόσμιας κληρονομιάς. Στόχος της UNESCO είναι η προστασία από κάθε είδους φθορά και καταστροφή, προκειμένου αυτά να κληροδοτηθούν στις γενιές του μέλλοντος.

    Σύμφωνα με την ιστοσελίδα της UNESCO οι ιστορικές περιοχές στην Κωνσταντινούπολη, μεταξύ αυτών και η Αγιά Σοφιά, προστατεύονται νομικά από την τουρκική νομοθεσία διατήρησης.

    Σημειώνεται ότι δεν υπάρχει συγκεκριμένο νομοθετικό πλαίσιο σε διεθνές επίπεδο, για την προστασία τοποθεσιών παγκόσμιας κληρονομιάς. Η διαχειριστική δομή για την προστασία και την διατήρηση συμπεριλαμβάνει την από κοινού ευθύνη της κυβέρνησης κάθε κράτους, των τοπικών αρχών και διαφόρων κρατικών ιδρυμάτων. Για κάθε φυσική παρέμβαση και λειτουργικές αλλαγές στα καταγεγραμμένα κτήρια και τοποθεσίες, θα πρέπει να υπάρχει η σχετική αδειοδότηση του Συμβουλίου Διατήρησης της UNESCO.

    Η Τουρκία θα πρέπει από τη στιγμή που έχει υπογράψει τη σχετική συνθήκη να προστατέψει τον χαρακτήρα της Αγιάς Σοφιάς ως αρχιτεκτονικού αλλά και πολιτιστικού συμβόλου.

    Δείτε σχετικά: 
    Οι κουρτίνες του Ερντογάν στην Αγιά Σοφιά. Τι ακριβώς είναι αυτό που μας εκπλήσσει;

    Πληροφορίες αντλήθηκαν και από το βιβλίο: Gibbon, Edward.
    The History of the Decline and Fall of the Roman Empire,
    τομ. 7ος, New York: 1906 Πηγή: www.Sophia-Ntrekou.gr


    Τώρα που ξέρεις
    πρόσεχε τις κινήσεις σου
    γιατί η καθεμία είναι σημαντική
    για την εξέλιξή σου ως πολεμιστής.

    Ξέρετε κάτι; Αν θέλετε να δώσετε ραντεβού σε κάποιον σε εκατό χρόνια, μπορεί μερικοί από εσάς να πουν στο σπίτι μου, στη γειτονιά μου. Θα δείτε ότι το πιο εύκολο και το πιο αποτελεσματικό είναι οι εκκλησίες για καλό ραντεβού. Από όλες αυτές τις εκκλησίες υπάρχει μία που είναι πιο ιδανική για τέτοια ραντεβού. Στην Κωνσταντινούπολη έχετε όλοι ένα ραντεβού με το μέλλον και το παρελθόν είναι η Αγία Σοφία... Διαβάστε περισσότερα »

    Δεν υπάρχουν σχόλια: