Ο ευγενής με το χέρι στο στήθος, ελαιογραφία του Ελ Γκρέκο,
ένα από τα πρώτα έργα του στην Ισπανία. Year c. 1580.
The Nobleman with his Hand on his Chest by El Greco. Location Museo del Prado, Madrid.
Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου, Αρθρογράφος
(Sophia Drekou, BSc in Psychology)
Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (Ηράκλειο Κρήτης, 1 Οκτωβρίου 1541 – Τολέδο, 7 Απριλίου 1614), ήταν κρητικός ζωγράφος, γλύπτης και αρχιτέκτονας της Ισπανικής αναγέννησης, γνωστός επίσης με τo ισπανικό προσωνύμιο El Greco, δηλαδή ο Έλληνας.
Έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του μακριά από την Ελλάδα, δημιουργώντας τα περισσότερα έργα του στην Ιταλία και στην Ισπανία.
Εκπαιδεύτηκε αρχικά ως αγιογράφος στο Ηράκλειο, που αποτελούσε τότε τμήμα της ενετικής επικράτειας, και αργότερα ταξίδεψε στην Βενετία.
Στην Ιταλία επηρεάστηκε από τους μεγαλύτερους δασκάλους της ιταλικής τέχνης, όπως τον Τιντορέττο και τον Τιτσιάνο, του οποίου υπήρξε μαθητής, υιοθετώντας στοιχεία από τον μανιερισμό.
Το 1577 εγκαταστάθηκε στο Τολέδο, όπου έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του και ολοκλήρωσε ορισμένα από τα πιο γνωστά έργα του.
Υφολογικά, η τεχνοτροπία του Ελ Γκρέκο θεωρείται έκφραση της Βενετικής Σχολής και του μανιερισμού, όπως αυτός διαμορφώθηκε στο δεύτερο μισό του 16ου αιώνα. Παράλληλα χαρακτηρίζεται από προσωπικά στοιχεία, προϊόντα της τάσης του για πρωτοτυπία, τα οποία όμως δεν βρήκαν μιμητές στην εποχή του, γεγονός που δεν ευνόησε και τη συνέχειά τους.
Η μπαρόκ τεχνοτροπία που εκτόπισε τον μανιερισμό, αλλά και τα αμέσως μεταγενέστερα καλλιτεχνικά ρεύματα που δεν αντιμετώπισαν ευμενώς το ύφος του και είχαν ως αποτέλεσμα να αγνοηθεί το έργο του Γκρέκο τους επόμενους αιώνες.
Στη διάρκεια του 20ού αιώνα, αναγνωρίστηκε ως πρόδρομος της μοντέρνας τέχνης που αξιοποίησε στοιχεία της Ανατολικής και Δυτικής παράδοσης, και το έργο του επανεκτιμήθηκε, διατηρώντας μέχρι σήμερα δεσπόζουσα θέση ανάμεσα στους μείζονες ζωγράφους όλων των εποχών.
Η βυζαντινή αλλαγή
προέρχεται αρχικά από την παράδοση
της ανωνυμίας στις αγιογραφίες
ως σεβασμός προς το ιερό
και στη συνέχεια ως καινοτομία
από την υπογραφή του El Greco
με την ένδειξη ότι επινοήθηκε
από τον Δομίνικο Θεοτοκόπουλο
που δεν είχε καμία ανάγκη να κρύψει
το ταλέντο του για να προσφέρει
στην Ανθρωπότητα το έργο του
δίχως ντροπή.
Η καινοτομία του El Greco
El Greco Αυτοπροσωπογραφία(;) (π. 1590-1600) πηγή εικ. wikipedia
Λάδι σε μουσαμά, 52,7×46,7 εκ., Νέα Υόρκη, Μητροπολιτικό Μουσείο.
Ν. Λυγερός: Η καινοτομία του El Greco είναι τόσο σημαντική που αποτελεί παράδειγμα αναγνωρισιμότητας σε παγκόσμιο επίπεδο. Στον τομέα της ζωγραφικής η Ολλανδία έχει το ανάλογο με τους Van Gogh και Rembrandt. Και για τους δυο υπάρχουν μπογιές ζωγραφικής με το όνομά τους. Και οι δυο εταιρείες βέβαια είναι ολλανδικές.
Τι θέλουμε να δείξουμε με αυτό το παράδειγμα; Οι Ολλανδοί γνωρίζουν την καινοτομία των δύο ζωγράφων τους και την αξιοποίησαν ορθολογικά και στρατηγικά ακόμα και σε αυτό το πρακτικό επίπεδο.
Το ερώτημα είναι γιατί δεν υπάρχει κάτι το ανάλογο στην πατρίδα μας. Υπάρχει, όντως, κάποιος από τους δικούς μας που θεωρεί ότι ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος δεν είναι αρκετά αξιόλογος για να αξιοποιηθεί με αυτόν τον τρόπο;
Μιλούμε πολύ για άτομα που ζωγραφίζουν γιατί είναι θέμα μόδας, ενώ οι ζωγράφοι είναι σπάνιοι ειδικά σε επίπεδο παγκόσμιας αναγνώρισης.
Κι εμείς που έχουμε τον El Greco δεν ξέρουμε πολύ καλά ακόμα και το έργο του. Γιατί λοιπόν να μην υπάρχει ένα μουσείο αποκλειστικά αφιερωμένο σε αυτόν;
Στην Ολλανδία είδαμε πρακτικά και βιωματικά μια έκθεση όπου παρουσιαζόταν όλο το εικαστικό έργο του Rembrandt. Παρόλο που υπάρχει ένα μουσείο Rembrandt στο Άμστερνταμ. Η διαφορά αυτής της έκθεσης με όλες τις άλλες ήταν απλή. Παρόλο που τα εκθέματα ήταν αποκλειστικά αντίγραφα και μόνο, υπήρχε όλο το έργο του ζωγράφου.
Και το ερώτημα είναι γιατί να μην υπάρχει το ανάλογο στην πατρίδα μας για τον El Greco. Αφού η τεχνολογία υπάρχει και το ίδιο ισχύει για την τεχνογνωσία. Αυτό που θέλουμε να δείξουμε με αυτά τα παραδείγματα είναι πολύ απλό και διδακτικό.
Αντί να θεωρούμε ότι όλα είναι βουνό και να μην κάνουμε τίποτα και να κλαίμε τη μοίρα μας, να αντιληφθούμε ότι το μόνο που είναι σπάνιο είναι να έχεις έναν El Greco και όχι να βρεις ιδέες για να αξιοποιήσεις τη φήμη του και το κλέος του.
Στην πατρίδα μας έχουμε μια πρώτη ύλη ασύγκριτη και ανθρώπους πολύ ικανούς, ας τα συνδυάσουμε λοιπόν.
Με τον El Greco η παράδοση
της βυζαντινής τέχνης
έγινε καινοτομία
που ξεπέρασε το απλό όριο
του τοπικού για ν’ αγγίξει
μέσω της Ευρώπης
και τον Πολιτισμό,
την Ανθρωπότητα
έτσι η γραφή στον πίνακα
γίνεται αγιογραφία ανθρώπινη
και το ιερό πίστη
που δημιουργεί δεσμούς
κι απελευθερώνει από τα δεσμά
της βαρβαρότητας της λήθης.
Οι χρυσοφόρες υπάρξεις των ασωμάτων αγγέλων
Η Σύρος έχει το προνόμιο να φυλάσσει στο πνευματικό Αρτοφόριο του Ιερού Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου «των Ψαριανών» από το 1850 περίπου, έναν πολύτιμο μαργαρίτη ύψιστης εθνικής και θρησκευτικής αξίας, την εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Την εικόνα της Κοιμήσεως την ανακάλυψε » Συνεχίστε την ανάγνωση »
Η Κοίμηση της Θεοτόκου. Δομίνικος Θεοτοκόπουλος (El Greco)
Χρονολόγηση: περίπου 1567 Υλικό: τέμπερα σε ξύλο.
Διαστάσεις: 61,4x45 εκ. Βρίσκεται στην Εκκλησία της Κοίμησης
της Παναγίας των Ψαριανών, Ερμούπολη, Σύρος
Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (Ηράκλειο Κρήτης, 1 Οκτωβρίου 1541 – Τολέδο, 7 Απριλίου 1614), γνωστός επίσης με τo ιταλικό προσωνύμιο El Greco, που σημαίνει Ο Έλληνας, ήταν Κρητικός ζωγράφος, γλύπτης και αρχιτέκτονας της ισπανικής Αναγέννησης. Έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του μακριά από την Ελλάδα, δημιουργώντας τα περισσότερα έργα του στην Ιταλία και στην Ισπανία.
Εκπαιδεύτηκε αρχικά ως Αγιογράφος στο Ηράκλειο, που αποτελούσε τότε τμήμα της ενετικής επικράτειας, και αργότερα ταξίδεψε στη Βενετία. Στην Ιταλία επηρεάστηκε από τους μεγαλύτερους δασκάλους της ιταλικής τέχνης, όπως τον Τιντορέττο και τον Τιτσιάνο, του οποίου υπήρξε μαθητής, υιοθετώντας στοιχεία από τον μανιερισμό. Το 1577 εγκαταστάθηκε στο Τολέδο, όπου έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του και ολοκλήρωσε ορισμένα από τα πιο γνωστά έργα του.
Χρονογράφημα:
1541: Γεννιέται στον Χάνδακα (σημερινό Ηράκλειο) της Κρήτης, γιος ευκατάστατου αστού.
1566: Υπογράφει ως μαέστρος και τα έργα του εκτιμώνται σε υψηλότατες τιμές.
1567: Αναχωρεί για τη Βενετία. Μαθητεύει δίπλα στον Τιτσιάνο.
1570: Αναχωρεί για τη Ρώμη. Γνωρίζεται με τον Μιχαήλ Άγγελο και τον Ραφαήλ.
1576: Αναχωρεί για την Ισπανία.
1606: Γίνεται ο πρώτος καλλιτέχνης που πέτυχε να εξαιρεθεί φόρων στην Ισπανία.
1567: Αναχωρεί για τη Βενετία. Μαθητεύει δίπλα στον Τιτσιάνο.
1570: Αναχωρεί για τη Ρώμη. Γνωρίζεται με τον Μιχαήλ Άγγελο και τον Ραφαήλ.
1576: Αναχωρεί για την Ισπανία.
1606: Γίνεται ο πρώτος καλλιτέχνης που πέτυχε να εξαιρεθεί φόρων στην Ισπανία.
1606: Πεθαίνει στις 7 Απριλίου.
Έργα του Θεοτοκόπουλου στην Ελλάδα
● Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ζωγραφίζει την εικόνα
Έργα του Θεοτοκόπουλου στην Ελλάδα
● Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ζωγραφίζει την εικόνα
της Παναγίας Οδηγήτριας. Μουσείο Μπενάκη
● Η προσκύνηση των Μάγων Καθεδρικός ναός Ερμούπολης Σύρου
● Η Κοίμηση της Θεοτόκου Ιστορικό Μουσείο Κρήτης
● Άποψη του Όρους και της Μονής Σινά
● Η Κοίμηση της Θεοτόκου Ιστορικό Μουσείο Κρήτης
● Άποψη του Όρους και της Μονής Σινά
● Η Βάπτιση του Χριστού Εθνική Πινακοθήκη
● Η συναυλία των Αγγέλων
● Η συναυλία των Αγγέλων
● Η ταφή του Χριστού
● Ο Άγιος Πέτρος
● Η στέψη της Θεοτόκου (ανήκει στο Ίδρυμα Ωνάση)
● «Εσταυρωμένος με την Παναγία» «Χριστός αίρων το σταυρό» Συλλογή Βελιμέζη:
● Το Πάθος του Χριστού
● Το Πάθος του Χριστού
by Αέναη επΑνάσταση | Sophia-Ntrekou.gr
Με τον El Greco - Ν. Λυγερός
Αφίσα εδώ
Με τον El Greco η παράδοση
της βυζαντινής τέχνης έγινε καινοτομία
που ξεπέρασε το απλό όριο του τοπικού
για ν' αγγίξει μέσω της Ευρώπης
και τον Πολιτισμό, την Ανθρωπότητα
έτσι η γραφή στον πίνακα
γίνεται αγιογραφία ανθρώπινη
και το ιερό, πίστη
που δημιουργεί δεσμούς
κι απελευθερώνει από τα δεσμά
της βαρβαρότητας της λήθης.
Διάλεξη του Ν. Λυγερού: "Η καινοτομία του El Greco". Talks
Ηράκλειο. 18/02/2016. Κέντρο Νεότητας ενορίας Αγίου Τίτου,
Επιμενίδου 3, Ηράκλειο. Πέμπτη 18 Φεβρουαρίου 2016.
Κρητικό ερώτημα - Ν. Λυγερός
Μετάφραση από γαλλικά Βίκυ Τσατσαμπά
– Ο χρυσός αιώνας της Κρήτης είναι λοιπόν τόσο σημαντικός στην ιστορία της Ευρώπης;
– Ίσως όχι στην ιστορία, αλλά η τέχνη είναι βέβαιο.
– Γιατί τέτοια βεβαιότητα;
– Είναι αυτή που είναι αγαπητή στον Γκρέκο!
– Ο El Greco ήταν, επομένως, Κρητικός.
– Ναι, ακριβώς.
– Γιατί είναι τόσο λίγο γνωστό;
– Επειδή οι άνθρωποι δεν διαβάζουν τα έργα του!
– Δεν ήξερα ότι είχε γράψει.
– Υπέγραψε.
– Στα ελληνικά;
– Πάντα.
– Ενδιαφέρον…
– Ήξερε ιταλικά, ισπανικά, ελληνικά, αλλά υπέγραφε ελληνικά.
– Είναι ενδεικτικό;;
– Εσύ να το δεις.
– Ήταν ο στόχος σου;
– Όχι. Παύση. Η προέλευσή του είναι ίσως άγνωστη, αλλά πρόκειται για την ιστορία της τέχνης.
– Λοιπόν, πού το πας;
– Υπήρξε άλλος ένας Κρητικός σε αυτόν τον αιώνα.
– Ποιο ήταν το όνομά του;
– Κορνάρος!
– Δεν μου λέει τίποτα.
– Δεν με εκπλήσσει.
– Ήταν καλλιτέχνης;
– Ποιητής και το πιο σημαντικό έργο του έχει τίτλο «Ερωτόκριτος».
– Είναι εντελώς άγνωστο για μένα.
– Tα εμπόδια της γλώσσας …
– Είναι πιθανό.
– Σκέψου τον «Δον Κιχώτη» του Θερβάντες είναι στην ίδια εποχή.
– Κατάλαβα.
– Κι όμως, πώς μπορείς να φανταστείς το μέγεθος του χωρίς να διαβάσεις τους δέκα χιλιάδες στίχους του έργου του.
– Έχεις δίκιο, αυτό είναι αδύνατο. Δεν υπάρχει μετάφραση;
– Όλες είναι τμηματικές, αλλά μία είναι πιστή στη μορφή του.
– Γιατί λοιπόν να μην το κάνουμε γνωστό;
– Χρειάζεται χρόνο. Ο Κορνάρος περίμενε εδώ και τέσσερις αιώνες …
– Τουλάχιστον, ορισμένοι άνθρωποι τον ξέρουν τώρα.
– Αλλά τι θα συμβεί στο μέλλον;
Ο Νίκος Λυγερός είναι μαθηματικός,
στρατηγικός αναλυτής και γεννήθηκε...
Ο Δ. Θεοτοκόπουλος μεταξύ Βενετίας και Ρώμης - Ιούνιος 2014
D. Theotokopoulos between Venice and Rome - Benaki Museum
Η έκθεση πραγματοποιείται με αφορμή τα 400 χρόνια από τον θάνατο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου και είναι επικεντρωμένη σε δύο έργα της ιταλικής περιόδου του Έλληνα ζωγράφου που φυλάσσονται στην πόλη του Ηρακλείου. Πρόκειται για τη Βάπτιση του Χριστού, που ανήκει στο Δήμο Ηρακλείου, και την Άποψη του Όρους και της Μονής Σινά, που αγοράστηκε από τα Ιδρύματα Ανδρέα και Μαρίας Καλοκαιρινού, το 1991.
Η έκθεση παρουσιάστηκε αρχικά στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης (21/06- 25/10/2014).
Στο Μουσείο Μπενάκη όμως παρουσιάζεται, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, ο πίνακας του Γκρέκο Παιδί που φυσάει ένα αναμμένο δαυλί του Museo Nazionale di Capodimonte της Νάπολης.
Η έκθεση διερευνά τα πρώτα βήματα του καλλιτέχνη στη Δύση, τόσο στη Βενετία όσο και στην αρχή της ρωμαϊκής περιόδου της ζωής του (1567-1574). Με τη βοήθεια ζωγραφικών έργων, χαρακτικών και χειρογράφων ο επισκέπτης θα μπορέσει να παρακολουθήσει την εξέλιξη του φιλόδοξου και υπερήφανου ζωγράφου από την Κρήτη στα μεγάλα καλλιτεχνικά κέντρα της μετα-αναγεννησιακής Ιταλίας.
Η έκθεση «Ο Δ. Θεοτοκόπουλος μεταξύ Βενετίας και Ρώμης» αποτελεί το επιστέγασμα μακρόχρονης κοινής προσπάθειας, παράλληλα με άλλες δράσεις, για τη διακριτή παρουσία της Ελλάδας στο Έτος Γκρέκο 2014. Ο κατάλογος που τη συνοδεύει, με άρθρα διακεκριμένων ερευνητών, συνιστά πολύτιμη συμβολή για τη μελέτη του έργου του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου.
Η έκθεση που παρουσιάζεται στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης και στο Μουσείο Μπενάκη έχει ως επίκεντρο τους δύο πίνακες του Γκρέκο που εκτίθενται μόνιμα στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, την Άποψη του όρους και της μονής Σινά και τη Βάπτιση του Χριστού. Γύρω από τα δύο αυτά έργα, επιχειρείται η παρουσίαση της εξέλιξης του ζωγράφου, όπως διαμορφώνεται στις νέες συνθήκες του ιταλικού περιβάλλοντος. Παράλληλα, αναπλάθεται και ο ανθρώπινος περίγυρος της ιταλικής περιόδου του Γκρέκο, με την ανάδειξη, μέσω εικαστικών έργων και αρχειακού υλικού, των προσώπων που διαδραμάτισαν ρόλο στην πορεία του καλλιτέχνη κατά την παραμονή του στην Ιταλία.
Το εξειδικευμένο θέμα της έκθεσης σίγουρα απαιτούσε βαθιά γνώση και διεισδυτική ματιά, και αποτελεί τύχη που ο ομότιμος καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Κρήτης Νίκος Χατζηνικολάου ανέλαβε την επιμέλειά της. Σ' εκείνον και στα μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής, καθηγητές Μαρία Κωνσταντουδάκη-Κιτρομηλίδου και Παναγιώτη Ιωάννου, καθώς και στους συγγραφείς του καταλόγου οφείλονται θερμές ευχαριστίες. [...] (Από την έκδοση)
PDF - Συγγραφέας/Δημιουργός ΜακΤάβις Ντέιβιντ
Μετάφραση Μαρία Γ. Καζάζη. Αριθ. σελ. 198
Επιμέλεια Νίκος Χατζηνικολάου, Κώστας Σπαθαράκης
Εκδότης Μουσείο Μπενάκη Ελ. Πολιτισμού Ιούνιος 2014.
Ν. Λυγερός: Έκθεση «Ο Δ. Θεοτοκόπουλος μεταξύ
Βενετίας και Ρώμης» Ιστορικό Μουσείο 30/06/2014
Βενετίας και Ρώμης» Ιστορικό Μουσείο 30/06/2014
• 14284 - Η βυζαντινή αλλαγή, Ν. Λυγερός, January 15, 2014
• 14247 - Η καινοτομία του El Greco - Ν. Λυγερός, January 4, 2014
• 14247 fr - L’innovation du Greco, N. Lygeros
Traduit du Grec par A.-M. Bras January 24, 2014
• 4529 - Κρητικό ερώτημα - Ν. Λυγερός
Μετάφραση από τα γαλλικά Βίκυ Τσατσαμπά
Published: December 13, 2015 Category: Dialogs
• 23621 - Με τον El Greco, Ν. Λυγερός, February 23, 2016
Μετάφραση από τα γαλλικά Βίκυ Τσατσαμπά
Published: December 13, 2015 Category: Dialogs
• 23621 - Με τον El Greco, Ν. Λυγερός, February 23, 2016
• 1411 - Sur un tableau attribué au Greco, N. Lygeros, April 15, 2012
• 1411 - Περί ενός πίνακα που αποδίδεται στον Γκρέκο, Ν. Λυγερός
Μετάφραση από τα γαλλικά: Σάνη Καπράγκου April 15, 2012
• 12955 - Pantocrator d’El Greco. (Dessin). N. Lygeros
Published: August 1, 2013 Category: Articles / Drawings• 12842 - Ιωάννης Ευαγγελιστής του El Greco. (Dessin sur cahier)
Ν. Λυγερός. Published: July 1, 2013 Category: Articles / Drawings
• Ο Νίκος Λυγερός για τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο & Βαπτιστήαπό τον Χριστό του Verrocchio στον άγγελο του Leonardo da Vinci
Ν. Λυγερός. Published: July 1, 2013 Category: Articles / Drawings
• 12846 - Αγία Μαγδαληνή του El Greco. (Dessin sur cahier)
Ν. Λυγερός. Published: July 1, 2013 Category: Drawings
• 12846 - Αγία Μαγδαληνή του El Greco. (Dessin sur cahier)
Ν. Λυγερός. Published: July 1, 2013 Category: Drawings
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου